“Blinde bejaarde keihard belazerd” – over rectificaties en sociale netwerken

Op 27 mei 2011 verscheen in De Telegraaf onder de kop “Blinde bejaarde keihard belazerd” een artikel over een bejaarde dame met een contract met Pretium. In iets gewijzigde vorm verscheen dit ook op www.telegraaf.nl. Via Twitter en Facebook werd de URL gepubliceerd, en anderen bleken het bericht geretweet en geliked te hebben. Ook op netwerken als Hyves dook het bericht op.

Over telecombedrijf Pretium is veel te doen. Hun wervingsmethodes zijn laten we zeggen controversieel. Maar Pretium vond dit bericht zo schadelijk dat er een dikke week later al gedagvaard werd. Kennelijk was de Telegraaf het met ze eens dat het artikel niet kon, want uit het vonnis (via) blijkt dat ze zich niet verzetten tegen de stelling dat het bericht onrechtmatig was. Maar de geëiste maatregelen om de publicatie ongedaan te maken, gingen wel héél ver:

  1. een rectificatie plaatsen op de website www.telegraaf.nl, welke rectificatie dient te worden voorzien van een aankondiging op de homepage;
  2. een rectificatie plaatsen op dezelfde plaats van de website(s) waarop de artikelen zijn gepubliceerd;
  3. alle links naar de artikelen automatisch doorleiden naar de rectificatie;
  4. de artikelen en links zelf (en alle reacties) te verwijderen van eigen sites en andere sites waar deze geherpubliceerd waren;
  5. een verbod op herpublicatie waar dan ook;
  6. de Telegraaf opdragen de derden die het artikel ook gepubliceerd hadden, dit uit de Google cache te laten halen;
  7. ervoor zorgen dat Telegraaf-dochter Hyves alle links naar de artikelen zou vervangen door links naar de rectificatie en dat alle reacties op de artikelen worden verwijderd;
  8. ervoor zorgen dat sociale media van derden (lees: Facebook en Twitter) alle reacties op de artikelen zullen verwijderen en alle links en verwijzingen naar de artikelen zullen vervangen door links naar de rectificatie.

Holy chips wat een waslijst. Je kunt je voorstellen dat ze daar bij de Telegraaf Media Groep ook zenuwachtig over werden.

De rechter wijst de eis tot rectificatie toe, wat volstrekt gebruikelijk is. Ook mag de Telegraaf deze niet opnieuw publiceren (duh). Bij de online rectificatie wordt vermeld dat deze maar een week online hoeft te staan, omdat

de aard van het internet en de ontwikkeling daarvan meebrengt dat het onrechtmatige artikel tot in lengte van dagen op onverwachte momenten nog tevoorschijn kan komen en dat TMN deze aspecten van publicatie op internet onvoldoende heeft laten meewegen bij haar beslissing het artikel te publiceren, dit kan niet betekenen dat TMN gehouden is de rectificatie tot in lengte van dagen op haar website te laten staan

Ik denk dat dit betrekking heeft op de rectificatie op de homepage. Voor de rectificatie bij het artikel zelf lijkt het me juist de bedoeling dat die er tot in lengte van dagen blijft staan.

Telegraaf moet ook rectificeren via haar Facebookpagina en Twitterkanaal. De rectificatietekst daar moet een link naar de rectificatie op telegraaf.nl bevatten. Ook nog logisch en begrijpelijk allemaal, net als het gebod om Google, Yahoo en Bing aan te schrijven om de kopieën aldaar te laten verwijderen.

Pretium had ook geëist dat alle links naar het oorspronkelijke digitale artikel de bezoeker automatisch zouden moeten doorleiden naar de digitale rectificatietekst. Daarmee moesten “alle sporen naar de onjuiste publicaties worden uitgewist”. Telegraaf maakte bezwaar, omdat niet duidelijk was wat “alle links” waren. De rechter geeft ze daarin gelijk, hoewel hij niet expliciet onderbouwt waarom. Ik denk dat dit wel juist is: er zijn ondertussen zó veel diensten die links onthouden en zo veel alternatieve links die ook het CMS binnenkomen, dat je volgens mij hooguit een blokkade of omleiding op de canonieke URL kunt eisen.

Nu wordt het leuk: de links moeten ook weg van Telegraafdochter Hyves en van social media van derden, zoals Facebook en Twitter. Die eis toewijzen zou kunnen betekenen dat Telegraaf moet gaan procederen tegen twitteraars die hun timeline niet willen opschonen of Facebookers die het artikel hebben gecopypaste. Plus iedereen die erop reageert. Ehm, nee, aldus de rechtbank:

een dergelijke vordering, die betrekking heeft op een niet afgebakende groep derden, [is] niet toewijsbaar omdat zij het gevaar van executiegeschillen in zich bergt en omdat TMN het niet in haar macht heeft om ervoor te zorgen dat derden bepaalde handelingen verrichten.

Het roept natuurlijk wel een leuke vraag op: zou er een constructie denkbaar zijn dat je wél die kopieën, retweets, likes etcetera van een verboden artikel kunt verwijderen? Oftewel wat had een slimmere advocaat van Pretium moeten eisen hier?

Update (13 oktober) in hoger beroep licht aangepast: de rectificatie moet een jaar blijven staan, de vermelding op de homepage een week, én TMG moet drie internetzoekmachines plus vier nieuwskopieersites aanschrijven om verwijdering te verzoeken.

Arnoud

12 reacties

  1. Je schrijft ´Bij de online rectificatie wordt vermeld dat deze maar een week online hoeft te staan.´ Het ´maar´ begrijp ik niet, dat vond ik erg ver gaan. Het bericht over Pretium zelf was slechts maximaal een dag op de homepage te zien, de rectificatie een hele week lang, boven de fold. Iedere bezoeker werd een week lang met de rectificatie geconfronteerd. Dit verbaasde me zo, dat ik op zoek ben gegaan naar het te rectificeren artikel, dat ik in eerste instantie had gemist… . Reeeler had ik het gevonden als de rechter had geeist dat de Telegraaf de rectificatie één dag had moeten vertonen.

  2. @Hugo: Hij staat toch voor eeuwig in die aflevering van krant of tijdschrift?

    @Martin: Dat van die ene dag is een goeie. Ja, dan is een week rectificeren inderdaad lang en dan snap ik ook waarom het niet ‘eeuwig’ is.

    Vraag me wel af wat er achter de link gaat komen nadat de week verlopen is. Een 404? Ik had in mijn hoofd dat die rectificatie daar bleef staan, voor het geval iemand over een paar maanden nog eens die link gaat volgen. Als je dat doet in combinatie met het onzichtbaar maken van het artikel, lijkt me dat wel netjes. (Hoewel ik éigenlijk vind dat je geen artikelen uit je archief moet schrappen, maar hooguit je rectificatie erboven moet zetten. Archieven moeten intact blijven.)

    Heeft iemand de rectificeertweet van @telegraaf al gezien?

  3. Wel lachen dat de telegraaf even haar Mobiele site was vergeten (telegraaf.mobi), niet om het er op te zetten, maar wel om het er af te halen, de rectificatie heeft er uiteindelijk meer dan 2 weken opgestaan, en na een mailtje werd het pas verwijderd 😀 Dus pretium zal blij zijn met de wekenlange rectificatie van de telegraaf 😀

  4. > Oftewel wat had een slimmere advocaat van Pretium moeten eisen hier?

    Plaatsing van een rectificatie boven de artikeltekst, verwijderen van artikel uit index/zoekresultaten op TMN sites, verwijderen van links naar het artikel op alle TMN sites, dat TMN haar (auteurs)rechten handhaaft m.b.t. (ongeoorloofde) herpublicatie, dat de licentie voor aan derden verstrekte kopieen van het artikel wordt ingetrokken.

    Dat de recitificatie een week op de homepage moet staan vindt ik verdedigbaar; het doel is uiteindelijk dat iedereen die kennis heeft genomen van het oorspronkelijke artikel wordt gewezen op de rectificatie. Niet iedereen logt dagelijks in op de site(s), dus een langere periode is m.i. redelijk.

    Groet, George.

  5. Ik vind punten a,b,c en e uit het lijstje eigenlijk prima. Die punten zouden standaard moeten zijn voor internet rectificaties.

    Puntje d voor wat betreft eigen sites ook. Het aanpakken van herpublicaties op andere sites echter lijkt me onmogelijk aan te pakken. Ik denk wel dat de mate van herpublicatie een verzwarende grond voor bijvoorbeeld een eventuele schadevergoeding zou kunnen zijn.

    Voor puntje F vraag ik met af of de rechter niet meteen een soort bevelschrift kan meegeven (eventueel op kosten van de veroordeelde) om de verwijdering van het artikel uit met name de Google cache te bewerkstelligen.

    Punten g en h zouden in feite door het doorleiden van de artikel links naar de rectificatie al grotendeel goed moeten komen.

  6. @7 Hoe werkt dat dan bij een bevel van een rechter om een tijdschrift of een boek uit de schappen te laten halen als daar iets instaat wat niet mag.

    Dat heeft dan toch geen enkele betekenis omdat boekwinkels en kiosken ook geen partij zijn in zo’n geschil.

  7. @hAl: De gedaagde partij krijgt dan een bevel om bij zijn afnemers het terug te gaan kopen (halen). De kiosk krijgt geen bevel en hoeft niet mee te werken. In bv. deze zaak speelde de vraag of Vrij Nederland een aflevering met een verboden foto moest terughalen, en hoe ver dat dan kon gaan:

    Niet in geschil is dat de aflevering met de foto ten tijde van de zitting al onder de abonnees, waar ongeveer 75% van de oplage naar toe gaat, was verspreid. Niet te verwachten valt dat deze abonnees bij een recall allen hun tijdschrift zullen terugsturen, zodat de foto toch in het publieke domein blijft. De stelling van [eiser] dat in ieder geval de exemplaren, die nog bij de verkooppunten aanwezig zijn, dienen te worden teruggehaald, omdat elk exemplaar dat minder in omloop is [de portretrechtschending vermindert], wordt niet gevolgd. Niet aannemelijk is dat het verminderen van het aantal beschikbare exemplaren van het betreffende nummer van Vrij Nederland zal bijdragen aan de beperking van de onrechtmatigheid, die voortkomt uit de publicatie van de foto.

  8. Ik zou eigenlijk willen zien dat een rectificatie in het online tijdperk zoveel als mogelijk lijkt op een rectificatie voordien. Dat zou wat mij betreft dus betekenen:

    • zeker niet het gewraakte artikel uit het online archief verwijderen, net zo min als na rectificatie ze uit oude papieren kopieën geknipt worden (zelfs niet in het papieren archief van de krant zelf volgens mij).
    • de rectificatie plaatsen boven het gearchiveerde artikel, zodat er niet meer een artikel zonder rectificatie kan worden geserverd (dat kan iedere CMS, het is nooit zo dat artikelen die op verschillende manieren te bereiken zijn vervolgens ook op verschillende plekken staan).
    • eventueel een strikeout code gebruiken op het originele artikel, ter verduidelijking.
    • de rectificatie opnieuw publiceren op alle manieren die je oorspronkelijk gedaan had voor het artikel: links op twitter en Facebook, en een melding op de homepage (eventueel wat prominenter (above the fold) of langer), etc.
    • voor zo ver mogelijk de oorspronkelijke promoties (tweets, wall updates, whatever) aanpassen indien mogelijk of verwijderen. Niet op iedere social site kan je dingen verwijderen of aanpassen. Puntje van orde: wat gebeurt er op twitter als je een tweet verwijdert met officiële retweets? Dus degene waar twitter zegt “x retweeted this”, niet degene waar x een tweet begint met “RT @y”.

    Retweets etc kun en mag je niet verwijderd krijgen, en dat moet je ook helemaal niet willen. Dat is precies hetzelfde als wanneer iemand een krantenartikel leest, en daarover vertelt aan een vriend in den vreemde in een brief. De krant kan dan niet eisen dat die persoon een nieuwe brief stuurt met de mededeling sorry, het waren toch niet zulke oplichters. En het feit dat pretium dit wel eist sterkt mij in mijn persoonlijke opvatting dat het geen nette mensen zijn.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.