Het auteursrechtelijk beschermde website-ontwerp

Ontwerpen voor websites kunnen zelf auteursrechtelijk beschermd zijn. Het overnemen van zo’n ontwerp is dus problematisch, zeker als je dat doet nadat je het ontwerp hebt gekregen bij een offerte van een websitebouwer. Dat blijkt uit een vonnis (met plaatjes, leuk!) van twee weken terug (via). Natuurlijk betekent dit niet dat elk schetsje van een menubalk, contentvlak en voettekst beschermd is, of dat men auteursrechten kan claimen op het idee “zet een zoekgleuf rechtsboven”.

Het bedrijf DPA was toe aan een nieuwe website, en het bedrijf More-In had op verzoek een offerte met voorstel voor een nieuwe layout uitgebracht. Een mooi ontwerp wat mij betreft, en dat vond DPA zelf ook, alleen was er “intern een kink in de kabel gekomen” (lees: geen budget) zodat men de offerte toch moest afwijzen.

Kan gebeuren, alleen gingen de wenkbrauwen bij More-In behoorlijk omhoog toen een half jaar later DPA een nieuwe site in gebruik nam. Want, vergelijk zelf eens:

dpa-vergelijking.png

De rechtbank merkt het ontwerp van More-In aan als een auteursrechtelijk beschermd werk. Natuurlijk kan More-In geen auteursrechten claimen op het idee van een logo linksboven, een groot menu links en een klein menuutje boven, of een kader met “laatste berichten” onder de hoofd-content. Maar de concrete specifieke manier waarop zij al deze designideeën uitwerkt tot één samenhangend geheel levert wél een auteursrecht op.

Met name deze items waren doorslaggevend:

  1. het DPA-logo staat links bovenaan de pagina;
  2. twee brede balken, onder en boven in beeld;
  3. de bovenste brede balk is verdeeld in de verhouding 25%-75%, waarbij in het eerste deel de verschillende divisies van de DPA Group onder elkaar staan, en in het tweede deel foto’s van medewerkers zijn afgebeeld;
  4. om de verschillende divisies loopt een dunne rode lijn, die aan de rechterkant “geopend” is, zodat een zigzag-effect ontstaat (hierna: de zigzaglijn) en die verspringt naar de pagina/ divisie die men op dat moment bezoekt;
  5. boven de onderste balk is een roze balk/blok met daarin “Laatste publicaties” in rode letters met een rode streep eronder, en verder is het blok verdeeld in een aantal smallere tekstkolommen, waarbij de kopjes rood zijn en de tekst zwart;
  6. de beurskoersen zijn onderaan de onderste balk weergegeven in rode en grijze blokjes;
  7. een verdeling van het middelste deel van de pagina in drie kolommen, waarbij in de linkerkolom een keuzemenu staat, in de middenkolom tekst en in de rechterkolom twee afbeeldingen als button.

More-In vond dat hiermee haar zelfgekozen ‘designelementen’ uit haar ontwerp waren overgenomen. DPA verweerde zich door te stellen dat zij zelf hadden aangedragen wat er zoal op de site moest komen, zodat er geen sprake kon zijn van inbreuk op auteursrechten. Maar de rechtbank ziet geen van deze elementen terug in het originele ontwerp zoals aangedragen door DPA zelf. En dat bewijst dan meteen ook dat het ontwerp beschermd is: binnen het programma van eisen had DPA de ruimte bovengenoemde elementen zelf te bedenken en toe te voegen, dus er was ruimte voor creativiteit.

Als schadevergoeding moet DPA aan More-In ” 4.000 betalen, precies het bedrag van de post “Design concept ontwikkeling” van de offerte.

Arnoud

12 reacties

  1. Op zich is het fijn dat het (auteurs)werk van More-in bescherm is tegen misbruik van de offerte-fase.

    Maar als er auteurswerk op de lay-out rust, dan betekent dat dat andere ontwerpers die dezelfde lay-out toepassen bij andere bedrijven ook inbreken op het auteursrecht. En dat is weer ongewenst. Want zoooveel originaliteit zit er nou ook weer niet in en een ander kan net zo makkelijk “ongeveer” hetzelfde ontwerpen, zonder dat er opzet bij zit. En met “ongeveer” bedoel ik, net zo afwijkend als hoe DPI het uiteindelijk had versus het originele ontwerp.

  2. Want zoooveel originaliteit zit er nou ook weer niet in en een ander kan net zo makkelijk ???ongeveer??? hetzelfde ontwerpen, zonder dat er opzet bij zit.

    Laten we wel wezen. Veel webbouwers jatten hun ontwerpen gewoon bij elkaar van het internet,… sorry, laten zich inspireren door het internet. Als je dat maar slim doet en geen complete website kopieert kom je er wel mee weg. Maar in dit geval is gewoon het totale concept voor een website overgenomen en een klein beetje aangepast. En die kleine aanpassingen komen vermoedelijk dan nog door het toepassen van een ander CMS.

  3. @hAl: Dat is geen internetspecifiek ding, alle ontwerpers laten zich door elkaar “inspireren”. Zeker als je binnen een bepaalde stijl of technische beperking moet werken, heb je maar beperkte ruimte.

    Ik leerde ooit de regel “van één persoon stelen heet plagiaat, van vele personen stelen heet inspiratie”.

  4. Tja, die layout, he? Header en footer en daartussenin twee smalle kolommen links en rechts en een brede kolom in het midden. Dat is een vrij algemeen patroon en zie je b.v. ook bij nu.nl, op de paginabrede footer na dan. De layout lijkt ook wel een beetje op die van Screwturn Wiki. Maar goed, het gaat om de site van DPA en ik vraag mij af welke software erachter zit. En dat blijkt niet eenvoudig te bepalen. Het lijkt veel op een verzameling statische HTML pagina’s. Maar een hint is te vinden in de source: content=”Joomla! 1.5 – Open Source Content Management”. Hoe kan More-In nou de auteursrechten claimen op een site waarvan de layout is bepaald door een open-source applicatie?

    Joomla wordt niet in het vonnis genoemd. Foutje van de advocaat van DPA om dit er even niet bij te noemen en even te melden dat DPA gewoon een standaard oplossing gebruikt met een door dit product ondersteunde layout? Of heeft DPA in die paar weken meteen de site omgegooid naar een ander formaat? Lijkt mij niet, want de site lijkt nog onveranderd. Het gaat dus specifiek om de visuele layout, niet om de bouwstenen die zijn gebruikt. More-in heeft dat ook aangegeven. Het gaat puur om het design. Dus even kijken…

    1. het DPA-logo staat links bovenaan de pagina;
    Veel sites hebben hun logo links-boven. IMB bijvoorbeeld. Of Microsoft. Lijkt mij niet te verdedigen als beschermd idee.
    2. twee brede balken, onder en boven in beeld;
    Ook dit is een ontwerp wat dusdanig vaak voorkomt dat er zelfs namen aan gegeven zijn! Meestal noemen we dat een header en een footer, of koptekst en voettekst. Deden ze al voordat de electronische typmachine was uitgevonden! Logo links, met koptekst, dan de tekst van de brief zelf gevolgd door een voettekst met bedrijfs-informatie.
    3. de bovenste brede balk is verdeeld in de verhouding 25%-75%, waarbij in het eerste deel de verschillende divisies van de DPA Group onder elkaar staan, en in het tweede deel foto???s van medewerkers zijn afgebeeld;
    Dat lijkt mij ook logisch. In het middenstuk zijn er twee kolommen die ieder een kwart van de breedte zijn, gevolgd door het middenstuk dat twee keer zo dik is. 1 + 2 + 1 = 4 Dit is een standaard-verdeling voor sites die met drie kolommen werken. Niets bijzonders dus.
    4. om de verschillende divisies loopt een dunne rode lijn, die aan de rechterkant ???geopend??? is, zodat een zigzag-effect ontstaat (hierna: de zigzaglijn) en die verspringt naar de pagina/ divisie die men op dat moment bezoekt;
    Die focus-rechthoek om die teksten in dat blok links-boven? Ja, da’s terecht opgemerkt. Een klein stukje CSS, lijkt mij. Misschien nog wat JavaScript, maar niet veel bijzonders. Maar inderdaad, dit idee is gejat. Het eerste gejatte idee. Niet veel bijzonders, eigenlijk, ware het niet dat deze rechthoekjes een ongewone weergave zijn op het Internet.
    5. boven de onderste balk is een roze balk/blok met daarin???Laatste publicaties??? in rode letters met een rode streep eronder, en verder is het blok verdeeld in een aantal smallere tekstkolommen, waarbij de kopjes rood zijn en de tekst zwart;
    Ook hier weer een terecht punt, hoewel een dergelijke onderverdeling wel vaker voorkomt. Wie Google Adwords op de site gebruikt kan voor een dergelijke layout kiezen.
    6. de beurskoersen zijn onderaan de onderste balk weergegeven in rode en grijze blokjes;
    Tja, die beurskoersen vallen kennelijk onder bedrijfs-informatie en zoals ik hierboven al aangaf, de voettekst is bedoeld voor bedrijfs-informatie. Logisch om dit dan hier weer te geven.
    7. een verdeling van hetmiddelste deel van de pagina in drie kolommen, waarbij in de linkerkolom eenkeuzemenu staat, in de middenkolom tekst en in de rechterkolom twee afbeeldingen als button.

    En dit idee komt weer van zoveel verschillende blogsites af dat ik dit geen schending kan noemen! Als dit fout is, dan zitten er heel veel bedrijven fout! De verdeling 1 + 2 + 1 is vrij normaal, hoewel je vaak ook 2 + 1 ziet, zoals in Arnoud zijn blog. Maar zoals ik al zei, nu.nl gebruikt een dergelijke kolom-formaat.

    Ik vind dus dat er weinig auteursrechtelijk beschermd kan worden aan de site zoals More-In deze heeft ontworpen. Maar dat is nu juist de grap! DPA had deze elementen niet in hun oude website en bij het maken van de nieuwe website lijkt het alsof ze naar het ontwerp van More-In hebben gekeken! Overigens hoeft DPA geen EUR 4.000 te betalen, mits ze maar hun oude website terugplaatsen. Dit bedrag is het bedrag waarvoor ze het nieuwe ontwerp, zoals de site nu is, kunnen aankopen. Wel jammer van die EUR 6.000 aan proceskosten die ze wel moeten betalen.

    In ieder geval, het ontwerp van More-In is eigenlijk niet te beschermen, maar omdat DPA dit ontwerp zo snel overnam net nadat More-In het voorstelde is in dit geval de uitspraak wel terecht.

  5. ……….. maar omdat DPA dit ontwerp zo snel overnam net nadat More-In het voorstelde is in dit geval de uitspraak wel terecht. (einde citaat).

    Als die korte tijdsduur het enige harde feit is, dan heb je niet meer dan de schijn tegen je. En sinds wanneer is schijn een wettig en overtuigend bewijs?

    Ik volg Wim een heel eind. Met ansichtkaarten heb je ook veel zelfde lay-outs die je bij meerdere uitgevers tegenkomt, zelfs in verschillende landen. Die lay-out vul je in met je eigen afbeeldingen. Daar zitten de rechten op.

  6. @Wim: Joomla bepaalt zelf niet de lay-out. Dat wil zeggen: ze leveren zelf een aantal standaard templates aan, maar wil je een site een eigen karakter geven dan moet je je handen vuil maken en het een en ander aanpassen.

    En daarnaast: als je ieder element lospeutert dan kan je alles wel ergens anders vinden. Het vonnis geeft duidelijk (en mijns inziens terecht) aan dat het gaat om de combinatie van deze elementen (en hun vormgeving!). Dat maakt dat er auteursrecht zit op het ontwerp. Voor het auteursrecht maakt het dan verder niet uit of het uitgevoerd wordt in Joomla, Drupal of wat dan ook. Als ze deze lay-out 1 op 1 op een papieren versie zouden overnemen zou dit ook een verveelvoudiging zijn.

    Dat gezegd hebbende: ik ben het met je eens dat je geen steek verder bent met het bepalen van wat nou wel of niet onder het auteursrecht valt, zeker in het web wat deels toch ook gebaseerd is op het betere leenwerk. Stel ik word geïnspireerd door de lay-out, maar mijn ontwerp heeft andere kleuren, zonder doorlopende zig-zag lijnen en met nog een aantal andere elementen die ik hier en daar vandaan geplukt heb. Is het nog een afgeleid werk?

    [Mijn gevoel zegt overigens dat het deels op conto van de gelijkenis komt, wat zeer subjectief is, en de waarschijnlijkheid dat ik in contact gekomen ben met het andere ontwerp. Maar goed, dat lijkt me een leuke kluif voor een rechter.]

  7. En sinds wanneer is schijn een wettig en overtuigend bewijs?
    Dit is civielrecht, geen strafrecht. In civielrecht hoeft bewijs niet 100% hard te zijn. Het is genoeg als de tegenpartij het bewijs niet tegenspreekt. Als ik bij een rechter zeg dat ik jou 500 Euro heb geleend en deze weer terug eis, en jij spreekt dit niet tegen, dan win ik en ben jij mij daarna 500 Euro plus proceskosten verschuldigd. En dat is het vervelende van civielrecht, want als je iets vergeet tegen te spreken kom je in de problemen. In dit geval had More-In een ontwerp aan DPA getoond dat sterk afweek van wat ze oorspronkelijk hadden. Maar DPA vond het te duur worden en blaaste de boel af. Kan gebeuren. Maar daarna hebben ze opeens een nieuwe site die sterke gelijkenissen vertoond met het ontwerp dat More-In voor ze in gedachten had! En dat is wel heel erg toevallig. Nu is het ontwerp dus niet te beschermen omdat vergelijkbare ontwerpen overal te vinden zijn, maar DPA kon eigenlijk niet vertellen waar ze hun nieuwe ontwerp eigenlijk vandaan hadden. Ze konden niet aangeven hoe ze op het nieuwe ontwerp waren gekomen en daarmee werden de beschuldigingen van More-In een stuk harder. Ze werden immers niet tegengesproken. Had DPA er een andere ontwerper bij gehaald die voor een veel lager bedrag de boel bijeen had geharkt dan was het bewijs al iets zwakker, maar die ontwerper zou dan gehoord moeten worden. En als die ontwerper weer laat merken dat dit de eerste keer is dat hij een site op deze manier ontwerpt en dat de klant (DPA) hem veel aanwijzingen heeft gegeven (op basis van het More-In ontwerp?) dan heeft DPA toch weer de schijn tegen.

    Dit vonnis gaat dan ook totaal niet om de bouwstenen waarmee het een en ander is gebouwd, de keuzes voor software maar puur het ontwerp, de layout, de onderverdeling van de site, de keuzes van de onderverdeling, de lijntjes, logo en alles op het scherm. More-In heeft tijd en energie gestoken in het ontwerp ervan en daar dient DPA dan ook voor te betalen. En ja, het is puur de gelijkenis in ontwerp, net nadat de offerte was afgewezen. Beetje te toevallig… Het is dan ook alleen maar auteursrechtelijk beschermd omdat More-In een offerte aanbood aan DPA en daarbij een voorbeeld had overlegd van hoe het eruit komt te zien. Andere sites met dezelfde layout zijn in dat opzicht veilig, want die hebben geen band met More-In en voor hen is het waarschijnlijker dat de inspiratie voor hun sites van elders komt. Daat gaat het uiteindelijk om: waar kwam de inspiratie voor het ontwerp vandaan. En eerlijk gezegd, DPA lijkt die inspiratie ook duidelijk gejat te hebben…

  8. @Wim(7) Dat iets in Joomla gemaakt is zegt niet zoveel. De layout van Joomla is middels templates ook flink aan te passen.

    En naar ik begrepen heb gaat het niet om de afzonderlijke onderdelen zoals je die opnoemt. Maar om het feit dat deze allemaal overeenkomen. Dus 1 en 2 en 3 enzovoorts.

    Maar wat ik bijvoorbeeld een opvallende overeenkomst vind is het menu met de divisies links bovenaan (punt3) inclusief de rode lijn (punt 4, wat je ook al aangeeft).

    Maar het “jatwerk” zit hem dus vooral in het feit dat alle elementen gezamenlijk op elkaar, plus de gebruikte kleuren binnen de elementen. Van de meeste afzonderlijke punten zou je nog kunnen zeggen: dat komt zo vaak voor. Maar de totale combinatie is wel vrij opvallend overeenkomend. Er hadden ook andere (ook veel gebruikte) keuzes gemaakt kunnen worden, die het geheel wat minder op de offerte hadden laten lijken. Het divisie menu op een ander plek bijvoorbeeld. En een net wat ander gebruik van de kleuren. En bijvoorbeeld die publicatie juist onder elkaar in een zij-kolom. Dan hadden er nog steeds dezelfde componenten ingezeten maar net op een andere plaats. Nog steeds niet heel uniek, maar dan in ieder geval niet meer zo overeenkomend met de offerte.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.