“Met iBooks gemaakte boeken mogen niet bij de concurrent verkocht worden”

ibooks-only-store.pngHet zal Apple eens een keer niet zijn: wie e-boeken wil maken en verkopen op hun iBooks platform, moet beloven dat boek dan ook alléén via iBooks te verkopen. Gratis weggeven mag bij hoge uitzondering wel op meerdere platforms. Eh, wat?

Inderdaad, in de licentie op iBooks Author staat:

As a condition of this License and provided you are in compliance with its terms, your Work may be distributed as follows:
(i) if your Work is provided for free (at no charge), you may distribute the Work by any available means;
(ii) if your Work is provided for a fee (including as part of any subscription-based product or service), you may only distribute the Work through Apple …

en dat kun je maar op één manier lezen: wie geld vraagt voor het met iBooks Author gemaakte werk, mag het alleen verspreiden via Apple. En dan moet je een aparte overeenkomst sluiten waarbij Apple een deel van dat geld krijgt.

Kan dat? Ja, in theorie wel. Zowel in Nederland als in de VS bestaat contractsvrijheid; je mag afspreken wat je wilt, ook als dat normaal gesproken gek, ongebruikelijk of onredelijk is. Zeker als het gaat om zakelijke contracten. Je bent er zelf bij, en als jij al je rechten wil opgeven voor 1 euro of de ander complete exclusiviteit wilt geven en 90% van de inkomsten, tsja dan moet je dat zelf weten.

De blogger die dit signaleerde, reageert met “I didn’t agree to it.” Hij installeerde immers alleen maar de software, en had nergens een handtekening gezet. Maar dát is geen argument. Ook mondelinge of via een installatie-met-“I agree”-klik gesloten overeenkomsten zijn in principe rechtsgeldig. Wel zal Apple moeten bewijzen dat die overeenkomst gesloten is, en dat zal hier nog lastig worden, want deze app wordt geïnstalleerd zonder dat je de licentietekst moet lezen en accorderen.

Ook haalt hij het argument “contract of adhesion” aan. Dat is een Amerikaansrechtelijke constructie die neerkomt op “contracten zijn niet rechtsgeldig als een partij met machtspositie ze opdringt én er hele rare dingen in staan”. Bij ons bestaat dat niet. Wel hebben we de regels voor algemene voorwaarden die niet onredelijk bezwarend mogen zijn (ook niet bij bedrijven als wederpartij), maar gek is niet automatisch onredelijk bezwarend.

Hier zou je het argument moeten voeren dat die distributievoorwaarde onredelijk bezwarend is, en wel omdat Apple misbruik maakt van haar machtspositie als controleur van apps op de iPad om zo concurrerende platforms op oneerlijke wijze kapot te concurreren. Daar valt wat voor te zeggen maar een uitgemaakte zaak is het niet. Belangrijk lijkt me de vraag of er alternatieve iPadboekmaaksoftware is. Als die er is, dan kun je moeilijker van misbruik van macht spreken. Weet iemand of zulke software er is?

Verder lees ik veel misbaar langs de lijn “mag een EULA wat zeggen over wat je met de software maakt”, maar juridisch gezien is dat geen discussie. Een EULA is normaal gewoon rechtsgeldig, en als daarin staat “op wat u maakt met onze software gelden regel X en Y” dan heb je je daaraan te houden. Dat het zeer ongebruikelijk is, of moreel verwerpelijk, ben ik onmiddellijk met hem eens maar dat zijn juridisch geen (sterke) argumenten. Een boycot of vergelijkbaar protest lijkt me de enige reële manier om hier wat aan te doen.

Arnoud

28 reacties

  1. Het is als een taartenwinkel die bij de achterdeur voor taartenbakkers zegt: wij geven u een gratis oven, met als voorwaarde dat alle taarten die u erin bakt moeten worden verkocht via onze winkel.

    Als onafhankelijk taartenbakker moet je wijzer zijn: investeren in een eigen oven en meerdere distributiepartners kiezen, die geen van allen exclusiviteit krijgen.

  2. Het lijkt me dat Apple hier als zeg maar als uitgever optreedt en een exclusieve deal wil. Lijkt me juridisch allemaal niet zo problematisch, ook niet met het oog op het mededingingsrecht. Natuurlijk heeft dit alles wel de typische zure Apple bijsmaak, maar goed, dat is ook een van de redenen dat daar de kelder vol met geld ligt.

  3. De meest relevante argumenten tegen een dergelijke aanpak moeten m.i. worden gezocht in het mededingingsrecht. Afhankelijk van de feiten bestaat immers de kans dat dergelijke aanpak (onder EU-recht) mededingingsbeperkend is. Een klassieke uitgever geeft immers je boek uit, en zorgt voor (maximale) verspreiding in winkels. Hier is Apple én uitgever, én winkel, en de contractclausule is natuurlijk bedoeld om te ‘voorkomen’ dat de iBoeken ook op andere platforms zouden kunnen worden verkocht.

    Ik heb de EULA voor iBooks niet gelezen, maar mogelijks zijn er ook problemen op grond van het Auteursrecht: art. 3 van de BE Auteurswet bepaalt immers:

    “De contractuele bedingen met betrekking tot het auteursrecht en de exploitatiewijzen ervan moeten restrictief worden geïnterpreteerd. De overdracht van het voorwerp dat een werk omvat, leidt niet tot het recht om het werk te exploiteren; met het oog op de uitoefening van zijn vermogensrechten moet de auteur op een redelijke manier toegang tot zijn werk behouden. Voor elke exploitatiewijze moeten de vergoeding voor de auteur, de reikwijdte en de duur van de overdracht uitdrukkelijk worden bepaald.”

    Mogelijks kan je op deze bepaling argumenteren dat de beperking in de EULA enkel geld voor de digitale variant van een werk, maar geen afbreuk doet aan de rechten van de auteur m.o.o. andere exploitatievormen. Dit geldt zeker indien er in de EULA geen melding wordt gemaakt van andere exploitatievormen, in het bijzonder papieren versies.

    Maar zoals Arnoud stelt: dit is op heden allemaal koffiedik kijken totdat er een eerste rechterlijke uitspraak zou volgen…

  4. Er zijn meerdere mogelijkheden om mooie PDFs, epubs en andere ebooks te maken. De interactieve dingen voor de Apple iBooks zitten er dan niet in, maar er is concurrentie.

    Het lijkt me niet dat Apple/EULA kan claimen dat je een tekst/werk die je geschreven hebt en vervolgens opgemaakt hebt in iBook Author niet ook nog eens op mag opmaken in Adobe InDesign en dan elders epubs/PDFs verkopen. Dat lijkt me een ander ‘werk’, toch?

  5. Zo vreemd vind ik het niet. Apple stelt gratis software ter beschikking waarmee je ebooks kunt maken en stelt als voorwaarde dat je de boeken verkoopt via hun eigen boekwinkel. Dat is gewoon een bekend verkoopmodel. Je kunt ook software kopen en dan kun je zelf bepalen waar je je boek verkoopt.

  6. @Arnoud: Inkling is een app die samenwerkingen aangaat met uitgevers en auteurs om iPad-boeken uit te geven. En zo zijn er vast meerdere manieren om boeken voor de iPad uit te brengen (zoals gewoon platte PDFs en epubs bakken).

    Het ligt ook wat genuanceerder. Ze zeggen inderdaad dat je de boeken die gemaakt zijn met de app iBooks Author alleen via de iBook store mag verkopen. Ze zeggen daarentegen niet dat de content van die boeken alleen voor die store bestemd is. Ik mag dus een verhaal schrijven, deze heel mooi en prachtig maken met iBooks Author en deze alleen in de iBook store verkopen voor 5 dollar. Daarna kan ik hetzelfde verhaal pakken, deze een prachtige layout geven in LibreOffice, exporteren naar .epub en deze voor voor 2 dollar verkopen. Geheel volgens licentie.

    Ze geven je in principe een licentie op de workflow, waar zij tools voor gebouwd hebben. In mijn ogen geen probleem, omdat je met andere workflows en dezelfde content mag doen wat je wilt.

  7. @SpacyRicochet: Goeie nuance. Inderdaad, ik heb de licentie nog eens gelezen en het gaat om het eindproduct, niet de content als zodanig. Dus je iBook mag je alleen verkopen via de iBook store, niet via een concurrerende store. Maar maak je ook een ePub of PDF of whatever dan mag je dat elders verkopen.

    @sjoerd: Ik weet niet meer zeker wat ik bedoelde 🙂 Is er alternatieve software om iBooks te maken, denk ik. Maar wat ik met het antwoord op die vraag wilde doen? Misschien een mededingingsrechtelijk argument: er is maar één applicatie om ibooks te maken en die wordt gecontroleerd door dominante marktpartij Apple. Dus er is sprake van controleren/beperken van de markt.

  8. Waar hebben we het hier eigenlijk over? Waarom zo je een ipad gebruiken om boeken te gaan maken. Welke dwaas gaat er nu hele lappen tekst in zitten voeren op een virtueel toetsenbord. en kom me nu niet aan met de smoes van je kunt hem ook op een standaard zetten en er een echt toetsenbord aan knopen want dan ben je sowieso beter af met een “traditionele laptop”. De enige reden die ik kan bedenken om dit op een ipad te doen is om dat in een trendy kroeg te doen zodat iedereen kan zien dat je een ipad hebt.

  9. @Peter van G: Het gaat om de combinatie iBooks 2 (een iOS-app) en de OSX desktop applicatie iBooks Author. iBooks Author laat de gebruiker toe om boeken samen te stellen en deze weg te schrijven voor gebruik in iBooks 2 en andere e-Readers. Echter, als je geld wilt vragen voor je boek, dan mag je het desbetreffende bestand gegenereerd door iBooks Author enkel en alleen in de iBooks store verkopen.

    De boeken maak je dus op de desktop met een applicatie van Apple en als dat bestand wilt verkopen zit je vast aan de winkel van Apple.

  10. @ Peter van G | 24 januari 2012 @ 10:04

    Je kunt ook gewoon op je Mac typen hoor. Hoeft niet op een ipad, sterker nog volgens mij werkt die Mac app niet eens op een ipad. Je kan met een ipad de boeken lezen Zie hier, daar kun je ook lezen dat de vereisten voor de publiceer app. Mac OS X 10.7.2 of nieuwer is. En de ipad draait op iOS 5.

  11. Los van de discussie of dit soort praktijken wel of niet toegestaan zijn (volgens contractvrijheid misschien wel, maar er bestaat ook nog zoiets als misbruik maken van marktpositie) is het wel markant dat twee techreuzen (Microsoft en Apple) momenteel op vergelijkbare wijze concurrenten de nek om proberen te draaien.

    Apple weet donders goed dat zij een groot deel van de potentiële (digitale) lezersmarkt bezitten. Met deze productvoorwaarden lijkt Apple producenten voor het blok te zetten door ze te dwingen van concurrerende platformen af te zien als ze voor Apple kiezen. Gezien het marktaandeel van Apple lijkt dat me een zeer oneerlijke voorwaarde. Des te meer omdat er helemaal geen zinnige redenatie is waarom uitsluiting van concurrerende platformen noodzakelijk zou zijn. Het is dus niet meer dan een voorwaarde die gesteld wordt door Apple omdat ze het kunnen. Gezien de impact die het heeft op concurrenten lijkt me dit zeer zeker een anti-trust/mededingings zaak.

    Vergelijkbaar zet Microsoft dat hardware producenten voor het blok door te stellen dat indien een (platform) producent die gebruik maakt van een ARM chip(set) Windows 7 wil toepassen, deze een EUFI implementatie moet hebben die het booten van andere besturingssystemen zoals b.v. Linux onmogelijk maakt. Uiteraard staat het de producenten vrij om geen zaken met Microsoft te willen doen, maar de vraag is natuurlijk wel in hoever dat werkelijk een vrij keuze is of dat de markt dicteert dat Windows 7 ondersteuning een vereiste is. Ook hier maakt een bedrijf (in dit geval Microsoft) mijns inziens misbruikt van een gebrek aan werkelijk keuzevrijheid om zo concurrentie tegen te werken. Wederom een anti-trust/mededingings probleem lijkt me.

    A sign of desperate measures in desperate times for failing businesses?

  12. Tja, iBooks zijn opgeleukte ePubs, wat eigenlijk niets anders is dan een verzameling html bestanden en images in een zip-archief met wat extra’s, en die kan je met allerlei applicaties in elkaar zetten, desnoods met een tekst-editor en een zip-programmatje. Een goede applicatie maakt het echter een stuk makkelijker. Er zijn bijvoorbeeld plug-ins voor LibreOffice, en ik heb zelf ook e.e.a. ontwikkeld. Ik ken de capaciteiten van deze Apple applicatie niet, maar je kan je ook voorstellen dat je hierin allerlei slimme hulpjes hebt, bijvoorbeeld om metadata te controleren, presentatie te controleren, enz.

    Ik vraag me ook af hoelang de voorwaarden van Apple geacht worden aan de gegenereerde iBook te kleven… Als ik hem door Calibre laat converteren is de output al niet meer door die app geschreven. Ook vraag ik me af wat er gebeurd als een derde partij voor mij met die app het boek ontwikkeld (een dienst), en ik dat dan dat ga verkopen — ik heb immers geen overeenkomst met Apple, en ben daar dan dus niet aan gebonden.

  13. Belangrijk lijkt me de vraag of er alternatieve iPadboekmaaksoftware is. Als die er is, dan kun je moeilijker van misbruik van macht spreken. Weet iemand of zulke software er is?

    Belangrijk lijkt me wat het marktaandeel van de iBook store is op e-boekenmarkt.

    Als zij de grootste markaanbieder zijn dan kun je daar als schrijver/uitgeverij niet omheen. Dan is deze clausule trouwens ook een reden voor een anti trust klacht bij de EU.

    Je moet dan bovendien in die klacht stellen dat je voor elke procent van de makrt die je hierdoor niet kan bedienen wordt benadeeld. Als de EU daar namelijk een uitspraak over doet heb je een gouden rechtszaak tegen Apple te pakken om je die schade te laten vergoeden.

  14. Persoonlijk zou ik geen apparaat met een backlight-scherm zoals een iPad voor het lezen van eBooks willen gebruiken. Heb dat laatst een keer gedaan met een boek die in mijn e-reader (met e-ink scherm) niet fatsoenlijk wilde openen en ik had toch flink last van mijn ogen en hoofd toen ie uit was. E-ink is veel rustiger aan de ogen omdat het beeld echt stil staat. Maar goed, ik breng dan al veel tijd achter een beeldscherm door voor mijn werk e.d. Voor iemand die dat niet doet kan het minder problematisch zijn.

    Maar ik vraag me wel af hoeveel mensen hoofdpijn hebben en niet door hebben dat het van het vele kijken naar een beeldscherm komt.

  15. @reactie 3: naar Belgisch recht zou je je aanvullend kunnen beroepen op art. 3§2 Auteurswet: “De overdracht van de vermogensrechten betreffende toekomstige werken geldt slechts voor een beperkte tijd en voor zover het genre van de werken waarop de overdracht betrekking heeft, bepaald is.

    Ben eveneens benieuwd naar jurisprudentie hierover.

  16. @16: Ik koop al jaren geen Apple en Sony meer (en ja voorheen wel). Helaas zal het genoeg mensen een worst zijn wat deze bedrijven doen en helpt een boycot niet.

    Pas als je grote organisaties achter je boycot krijgt die er in mainstream media ruchtbaarheid aan geven maak je een kans. De consumentenbond heeft zich in deze als tandloos laten zien, daar hoef je dus ook niet meer lid van te worden.

    Overigens, je hoeft niet voor Apple to produceren. Als je akkoord gaat met dat soort idiote voorwaarden moet je het zelf weten. Maar kies gewoon voor epub/de android store/print on demand voor je boek en er zijn genoeg partijen met normale eisen te vinden om zaken mee te doen.

  17. @heel veel mensen hierboven:

    Ik snap het probleem niet zo.

    Het is niet dat Apple de iBooks Store ontoegankelijk gemaakt heeft voor boeken die niet via iBooks Author zijn gemaakt. Als je iBooks Author dus niet gebruikt, kan je je werk overal verkopen waar je wilt. Het is ook niet zo dat de content van de boeken die je met iBooks Author maakt, alleen maar in de iBooks Store mag verkopen. Als je dus naast een iBooks Author versie ook een prachtige PDF versie wilt verkopen, dan mag dat gewoon.

    Het is toch geen machtsmisbruik of anti-trust als alle andere voorgaande mogelijkheden gewoon mogelijk blijven? Misschien mis ik iets.

  18. @18: Ik ben het op zich met je eens. Je hoeft het niet te accepteren en er zijn alternatieven.

    Het probleem wat ik met dit soort acties heb is dat het niet een op zich staand iets is. Voor de iPhone was er geen consument die het normaal zou vinden dat een producent bepaald wat je met een een telefoon mag doen en dat die bepaald welke apps goed voor je zijn. Hele hordes vinden het nu normaal en als je het ze vraagt komen ze niet verder dan zeggen dat het veilig is en goed werkt. Datzelfde kan je ook bereiken met een gebruikers optie om toegang te beperken.

    Ondertussen krijg je deze grappen in hun licenties, waar nu veel mensen over vallen. Hoe lang voordat men dat normaal vindt?

    Ondertussen worden de rechten van consumenten uitgehold omdat niemand de moeite neemt om iets aan deze kleine inperkingen te doen.

    Slippery slope wordt vaak als angstbeeld gebruikt, bij Apple en Sony kan men live volgen dat deze echt bestaat en de grote masse bewijst weer eens zijn desinteresse en tuint er massaal in.

    Daarom is het goed dat er over geschreven wordt. Maar nog beter is als er eens uitgebreid in de media komt welke rechten we allemaal kwijt zijn, danwel waardeloos zijn geworden door excessieve EULA’s en ‘gesponsorde’ wetgeving.

  19. Kan je na het opleuken van je ebook, en het exporteren hiervan, niet gewoon je software deinstalleren, en apple een briefje sturen (of whaterver) dat je de EULA ontbindt? Om vervolgens alsnog het opgeleukte ebook te verspreiden via alternatieve media?

  20. > gek is niet automatisch onredelijk bezwarend.

    Dus als ik in mijn AV op de juiste plek (zeg, schadevergoedingen door de klant te betalen) begin over ‘droit du seigneur’ of het opofferen van twee witte hennen als zoenoffer aan Zeus, dan zou zoiets nog best stand kunnen houden?

  21. Nou, dat is wel héél gek. En dan loop je tegen de grens aan van “strijd met de openbare orde of goede zeden”. Seksuele diensten opeisen via algemene voorwaarden lijkt me wel die grens over te gaan. En het offeren van twee witte hennen is zeer bewerkelijk (krijg maar eens een vergunning) zodat dat op die grond denk ik wel onredelijk te verklaren is.

    Bij wél praktisch uitvoerbare gekke voorwaarden (“u dient vrijdag een hoed te dragen” of “u moet de Ententanz dansen“) zit je vaak meer met de controleerbaarheid. Plus dat niemand gaat procederen om zo’n eis af te dwingen, zodat het juridisch een no-op is.

  22. Hallo Arnoud, ik heb een vraagje (een beetje off topic)

    Binnenkort komt voor Apple-tv III ook een jailbreak beschikbaar. Is het gebruik hiervan eigenlijklegaal? En hoe zit het met de verkoop van apple-tv met jailbreak? Kan dit? Ben benieuwd, Groet, Herman Muurlink

      1. Hi Arnoud, bedankt voor je reactie! Ik begrijp hieruit dat je het dus wel zelf mag doen. Zou je als winkelier ook Apple producten kunnen verkopen inclusief jailbreak? Of in ieder geval je klanten helpen om het vervolgens zelf te doen?

  23. Ik heb iBooksauthor geinstalleerd en gebruik het niet. voor mij is het gewoon te beperkt, schrijft het te veel voor wat je hoe moet (mag, kan) doen. afgezien daarvan, voor zover ik geinformeerd ben moet je voor de verkoop van boeken via iBookstore een heleboel informatie aan Apple geven die ik ze niet wil geven. Mijn aktuele kennis van de stand van zaken is dat je zelfs een US-Belastingnummer moet aanvragen. Niet dus. Ik gebruik zelf scrivener. Eveneens op Mac en met veel meer mogelijkheden verschillende formaten te bedienen. Mijn boeken kan ik dus niet alleen voor Eierpadjes, maar ook voor alle andere formate beschikbaar maken (inkl. PDF en een formaat waarmee ik direkt naar een drukker kan…)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.