Mijn Creative Commons foto wordt misbruikt!

flickr-cc.pngEen lezer vroeg me:

Ik publiceer al jaren foto’s op Flickr.com vanuit mijn hobby van fotografie. Nu zag ik laatst dat een krantensite een foto had overgenomen. De foto is Creative Commons, maar ik had gekozen voor de Naamsvermelding-Nietcommercieel variant. En een krant is toch commercieel? Ik heb ze benaderd maar zij zeggen dat dit onder de persexceptie valt. Wat kan ik nu doen?

Een krant is zonder meer een commerciële instelling, ze verdienen immers geld met wat ze publiceren. Ze mogen dus geen foto’s publiceren die onder een Creative Commons-variant met “nietcommercieel” vallen.

De verwijzing naar de persexceptie is echt onzin. Die gaat over het overnemen van actueel nieuws uit de pers door de pers. Een foto zoals van de vraagsteller zal zelden of nooit nieuws zijn, dus dat beroep zal niet opgaan. En je kunt er voor de zekerheid nog even “Alle rechten voorbehouden” bij zetten, want dan geldt de persexceptie per definitie niet.

Je kunt dus eisen dat men de foto verwijdert. Een schadeclaim is lastiger, want wat is je schade als amateurfotograaf? In de al wat oudere Curry/Weekend-zaak werd daar eenvoudig over geoordeeld:

De commerciële waarde van de vier foto’s is echter gering te achten, nu zij reeds op internet voor eenieder toegankelijk zijn.

Ik denk dat daarbij ook meespeelde dat Curry niet aannemelijk had gemaakt dat hij op een of andere manier geld wilde verdienen met de foto’s. En wie zijn foto’s gratis weggeeft, kan niet klagen over gemiste inkomsten.

Tegenwoordig heeft Flickr een samenwerking met Getty (ieuw). Wie die optie kiest, kan Getty zijn commerciële rechten laten exploiteren. Dat zou een wezenlijk verschil kunnen zijn ten opzichte van de Curry-zaak. En wie niet met Getty in zee wil, kan er ook zelf bijzetten “Mail me voor de commerciële tarieven” of ergens een plaatje met die tarieven neerzetten. Want dan is de schade bij ongeautoriseerd commercieel gebruik eenvoudig: dat tarief.

Arnoud

26 reacties

  1. Dit is een zeer opvallend stuk; als ik het goed begrijp, kan iedereen keer-op-keer gewoon foto’s gebruiken met de Creative Commons Attribution-NonCommercial. Want de maker kan wel eisen dat de foto niet gebruikt mag worden, en dan haal je ‘m weg. En als het drukwerk is, dan zeg je tegen de maker van de foto, “oh sorry, jammer joh”. Want als hij je voor de rechter daagt, dan is de schade nul 🙂

  2. Je kunt een verbod onder dwangsom eisen voor toekomstige overtredingen. Dan is bij gebruik van de tweede foto de dwangsom verschuldigd, ook al is er geen schade.

    En wie zijn foto’s expliciet te koop aanbiedt náást gratis voor nietcommercieel gebruik, kan wel degelijk de koopprijs claimen als schade.

  3. En je kunt er voor de zekerheid nog even ???Alle rechten voorbehouden??? bij zetten, want dan geldt de persexceptie per definitie niet.

    dat kloppt natuurlijk niet helmaal. Als je een CC licentie gebruikt dan kan je er juist niet meer “Alle rechten voorbehouden” bij zetten omdat je via de CC licentie sommige rechten vrij geeft. Dit kan dus alleen als het om een foto gaat waarop geen CC licentie van toepassing is.

  4. Als je je foto’s vrij toegankelijk maakt op internet en je duidelijk aangeeft dat er niet commerciëel gehandeld mag worden met jouw foto’s, dan lijkt mij bij toch commerciëel publiceren een boete op z’n plaats. Een boete ongeveer gelijk aan het bedrag dat ze voor commerciële foto’s kwijt zouden zijn. De krant verdient anders toch gewoon aan mijn foto en dat is nou net wat ik niet wil. Waar dat geld dan heen moet … naar de Creative Commons maar 🙂

  5. Toch zie je wel eens het onderscheid tussen commercieel en redactioneel gebruik, ook in de licentetermen op stocksites. Is een krant per definitie commercieel? Soms is de uitgever een stichting. En is het NOS-journaal niet-commercieel en het RTL4-nieuws wel? Dus NOS had die foto mogen tonen en RTL niet? Ligt het niet aan de vage defenitie van commercieel gebruik van Creative Commons?

  6. Want dan is de schade bij ongeautoriseerd commercieel gebruik eenvoudig: dat tarief.

    Dus als ik het tarief bepaal op 1.000 euro (of 10.000) voor commercieel gebruik dan is dat automatisch de schade? Ik zie een gouden mogelijkheid voor Getty….

  7. Niet helemaal, het moet wel een in de branche gebruikelijk tarief zijn. Als iedereen 1000 euro vraagt voor dit soort commercieel gebruik, dan is jouw schade 1000 euro. Maar is het normale tarief een tientje dan heb jij écht geen 1000 euro misgelopen.

    Zie ook Het boetebeding bij auteursrecht-claims, waarbij ik citeer uit het standaardwerk Auteursrecht (Kluwer Recht en Praktijk 42) van Spoor/Verkade/Visser, pagina 498-499:

    Gebruikelijke tarieven of percentages kunnen menigmaal een reëel aanknopingspunt vormen [voor een schatting van de schade]. Zulke tarieven zijn echter weer niet zonder meer gelijk te stellen met eventuele door de eiser gehanteerde tarieflijsten. … Een beroep op deze variant gaat o.i. niet op, voor zover de tarievenlijsten (soms zeer aanzienlijke) verhogingen inhouden voor het geval men het niet vooraf eens geworden was. Het gaat dan immers juist niét om gebruikelijke overeengekomen of overeen te komen tarieven, maar om eenzijdig geproclameerde boetes. Een grondslag voor het hanteren van evenbedoelde ???boetes??? voor berekening van schadevergoeding treffen wij niet aan in de artikelen 6:96 en 6:97, noch elders in de wet. [cursivering in origineel.]
  8. Is het nou nodig hier reclame te maken voor G***y? Hun gedrag is dusdanig onbehoorlijk dat fatsoenlijke mensen en bedrijven niets meer met dat bedrijf te maken zouden willen hebben.

    Ik meen dat het gebruik van een CC licentie gelijk staat aan zeggen “alle rechten voorbehouden, behalve als je …” en daarmee is de persexceptie (wat mij betreft helaas) niet meer van toepassing.

  9. Goede tips, ik ga snel mijn Flickr account maar zo aanpassen, je weet nooit. Ik heb mijn meeste foto’s op een CC non-commercial use licence, en net als @4 Edwin vind ik dat als een commerciele club mijn foto’s gebruikt, ze er ook maar voor moeten betalen. Ik denk dat ik mijn commerciele tarief maar ga richten op 2-3 keer het bedrag dat Getty voor ongeoorloofd gebruik vraagt :-). In ieder geval een hoog bedrag dat nog als commercieel tarief door kan gaan (dus niet gelijk een miljoen euro…)

    De rechter ging in de Curry/Weekend uitspraak wel een beetje kort door de bocht met de stelling dat de commerciele waarde gering was omdat de foto’s voor iedereen toegankelijk waren. De stock foto’s van onze lievelingsfotoboer Getty zijn ook door iedereen in te zien, maar daarom nog niet van geringe commerciele waarde…

  10. @7 Maar als ik bijvoorbeeld mijn foto’s uitsluitend voor 10.000 euro per stuk aanbied (wat waarschijnlijk nog net branch conform is), dan denk ik dat ik toch wel een goed argument heb voor een schade van 10.000 euro per foto bij ongeoorloofde publicatie. Dan kan je ook nog leuk betogen dat door de ongeoorloofde publicatie de exclusiviteit van de foto wordt ondergraven, die je juist beoogt met een hogere prijs.

  11. @TGV: Als gedaagde zou ik dan roepen dat je die getallen alleen maar daar neergezet hebt om inbreukmakers aan te pakken met giga-claims. Ik zou dan bewijs eisen dat je werkelijk je foto’s verkoopt voor tienduizend euro het stuk. En misschien zou ik wel iemand van de Fotografenfederatie vinden die kan verklaren dat alleen de absolute top dat bedrag kan aftikken en dat hij jou niet kent als topfotograaf. (Hoewel, sinds die blogs over Getty en blaffende auteursrechtenadvocaten lig ik niet zo goed bij de FFV geloof ik.)

  12. Als je uit principe niet wilt dat commerciele partijen je foto publiceren of sterke er nog je een aperte tegenstander bent van degenen die je foto geplaatst hebben (bijvoorbeeld omdat zij recht tegenover jou wereld/politieke visie staan) wat is dan je schade. Het lijkt me dat er dan toch immateriele schade is. Kun je daar iets mee?

  13. Je kunt ook sommeren dat ze de foto verwijderen, en (zeer geringe) kosten in rekening brengen voor opsporing en handhaving.

    Ik haat dit verschijnsel, omdat -juist- kranten dit veelvuldig doen. Maar voor een amateur lijkt me dit wel terecht.

    Mochten ze weigeren die geringe kosten te betalen (wat ik verwacht), kun je dreigen met een rechtszaak. En dan zouden ze zomaar in de totale kosten van je advocaat veroordeeld kunnen worden. En da’s dan een dure grap geworden.

  14. Er wordt/werd dus zonder toestemming auteursrechtelijk materiaal verspreid en daar staat geen noemenswaardige (boete/)straf op?

    Gelukkig wordt er in Nederland nog steeds niet echt tegen de individu opgetreden en dat hier wel doen zou juist mogelijk een precedent scheppen wat Brein maar al te graag zou gebruiken.

    Maar het is niet alsof Brein geen hoge (naar verhouding, niet zo hoog als in de VS natuurlijk) schadevergoeding zal willen eisen als je een CD (waarde een tientje) deelt met duizenden mensen.

    Hoewel de rechter (FTD/Eyeworks) slechts een dwangsom achteraf per dag geeft en alsnog geen boete voor wat al gedaan is. Dus dat zal in dit geval niets opleveren.

  15. Ik zou in de beschrijving van de fotos en op je profiel iets zetten als “neem contact met me op voor tarieven voor commercieel gebruik”. Daarnaast zou ik die krant/site aanschrijven om te onderhandelen over een eerlijke prijs, en als dat niet mogelijk blijkt eisen dat ze de foto verwijderen. Vooral niet te hard van stapel lopen en gaan roepen over schadeclaims, want dan wordt je niet serieus genomen.

    Soms helpt het om gewoon de aandacht erop te vestigen door er bijvoorbeeld over te bloggen en de dader(s) met naam en toenaam te vermelden. Eventueel ook andere ‘slachtoffers’ op te sporen (die zijn vast wel te vinden in de fora van Flickr). Dit blog zelf is natuurlijk al een goed begin, maar voor de daders niet echt een reden om het niet meer te doen.

    Pas als alle andere opties uitgeput zijn kun je naar de rechter stappen.

  16. Als amateurartiest x optreedt in de veronderstelling dat het een benefietvoorstelling is, maar ik verkoop er kaartjes voor en steek de opbrengst in mijn zak, lijdt de artiest dan geen schade omdat hij overeengekomen was voor niks op te treden? Mijns inziens lijdt deze artiest schade en wel ter hoogte van het bedrag dat hij gevraagd zou hebben als hij van de hele zaak op de hoogte was geweest. Dat we er in de onderhandelingen misschien niet uit waren gekomen en het concert dan niet plaatsgevonden had is geen argument. Dat maakt alleen maar aan dat de schade lastig vast te stellen is. Bij (her)lezing van het Curry-vonnis valt mij dan ook op dat de rechtbank daar een joekel van een fout maakt. De rechtbank concludeert daar over de aangeboden vergoeding van 1500 euro: “Dit is een hoog bedrag; de waarde van de foto???s is immers nihil, aangezien iedereen de foto???s op internet kan bekijken.” Ten eerste is dit een drogredenering: als ik Jantje en Pietje een appel gratis geef mag Kees DUS ook een appel pakken want ik geef ze immers gratis weg. Ten tweede zijn er twee handelingen van Weekend die duidelijk maken dat de waarde niet nihil is: a) ze publiceren het, daarmee hebben de foto’s -blijkbaar- een waarde in het economisch verkeer; b) ze bieden 1500 euro. De waarde van het het gebruik is dus discutabel, maar bijna per definitie niet nul.

  17. 17: Dat is inderdaad een enorme fout. Wat zegt dit over de waarde van alles wat op de Pirate Bay wordt aangeboden?

    Ik denk dat de echt geleden schade, hier en in het geval van illegale file sharing, ergens tussen beide uitersten in ligt: het is niet nul, maar het is ook niet de prijs die door de aanbieder gesteld is. Het is de prijs die men bereid zou zijn geweest te betalen als het materiaal niet gratis beschikbaar zou zijn geweest. En die is onmogelijk vast te stellen. Je kunt hooguit kijken naar wat mensen gemiddeld genomen zoal doen in vergelijkbare situaties.

    In dit geval zou je kunnen opvragen wat die zelfde krant zoal betaald heeft voor andere afbeeldingen die in vergelijkbaar formaat op het zelfde pagina-nummer werden afgedrukt.

    En dan heb je nog de mogelijke immateriële schade die door #13 werd genoemd. Is het niet mogelijk om die schade te compenseren met een daad van immateriële aard? Bijvoorbeeld de krant stelt twee belangrijke foto’s van henzelf beschikbaar onder de zelfde CC-voorwaarden? Dit is wellicht mogelijk in een schikking, maar kan een rechter zo iets opleggen?

  18. Je kunt een verbod onder dwangsom eisen voor toekomstige overtredingen. Dan is bij gebruik van de tweede foto de dwangsom verschuldigd, ook al is er geen schade.

    Maar dan kan de krant alsnog een tweede keer een CC-foto van iemand anders gebruiken, omdat je verbod onder dwangsom alleen zal gelden voor jouw eigen foto’s, nietwaar? Gezien het grote aanbod aan CC content lijkt het me triviaal voor een krant om auteursrecht te blijven schenden.

  19. @7 Arnoud als men moet kijken wat in de branche gebruikelijk is mag ik dan niet mijn eigen prijzen erbij zetten. Als ik even als voorbeeld een TV neem ik kan hem bij leverancier X voor 500 euro kopen en bij Y voor 999 euro kopen, dit mag de leverancier zelf uitmaken en de klant koop bij X of Y dat is zijn keus. Als ik nu een foto te koop aanbied voor 999 euro zeg je dat dit niet er toe doet als bij andere voor 100 euro in licentie kan nemen werk wordt gewaardeerd of niet. Het klinkt mij als een verkapte prijs afspraak je doet het zelfde als iedereen wat jij meer vraagt doet er niet toe.

  20. In dit geval zou je kunnen opvragen wat die zelfde krant zoal betaald heeft voor andere afbeeldingen die in vergelijkbaar formaat op het zelfde pagina-nummer werden afgedrukt.

    Dit bepaalt alleen wat de krant heeft bespaard maar dat is nog niet gelijk aan jouw schade.

  21. 21:

    Je hebt helemaal geen directe (materiële) schade bij auteursrechtenschendingen: het gaat om kopieën van de foto, en de auteur kan nog steeds met zijn origineel doen wat hij wil! De auteur heeft hooguit gemiste inkomsten! En die gemiste inkomsten kunnen niet meer zijn dan wat men bereid was te betalen als de mogelijkheid er niet was geweest om de foto gratis te plaatsen.

    Dus, wat de krant heeft bespaard, is gelijk aan jouw gemiste inkomsten.

    Je kunt hooguit nog argumenteren dat er door de publicatie in de krant nog andere inkomsten zijn misgelopen: misschien waren er wel mensen die een commerciële(*) licentie op deze foto hadden genomen als die niet in de krant had gestaan of als de krant een commerciële licentie had genomen. Het enige scenario van dat type wat ik kan bedenken is dat de auteur zou hebben geëist dat zijn naam zou zijn vermeld bij de foto in de krant, om zo naamsbekendheid te verwerven. Dat zou gecompenseerd kunnen worden door de foto te herpubliceren in de krant, met naamsvermelding (en excuses).

    (*) Volgens mij gaat dit alleen op voor commerciële gebruikers, door de specifieke CC-licentievorm die hier is gebruikt. Andere gebruikers kunnen de foto gewoon gratis gebruiken. In het theoretische geval dat een niet-commerciële gebruiker zich niet aan de naamsvermelding-clausule houdt, zou interessant genoeg deze niet-commerciële gebruiker, volgens bovenstaand naamsbekendheid-argument, ook voor gemiste inkomsten kunnen zorgen!

  22. 21:

    Je hebt helemaal geen directe (materiële) schade bij auteursrechtenschendingen: het gaat om kopieën van de foto, en de auteur kan nog steeds met zijn origineel doen wat hij wil! De auteur heeft hooguit gemiste inkomsten! En die gemiste inkomsten kunnen niet meer zijn dan wat men bereid was te betalen als de mogelijkheid er niet was geweest om de foto gratis te plaatsen.

    Dus, wat de krant heeft bespaard, is gelijk aan jouw gemiste inkomsten.

    Je kunt hooguit nog argumenteren dat er door de publicatie in de krant nog andere inkomsten zijn misgelopen: misschien waren er wel mensen die een commerciële(*) licentie op deze foto hadden genomen als die niet in de krant had gestaan of als de krant een commerciële licentie had genomen. Het enige scenario van dat type wat ik kan bedenken is dat de auteur zou hebben geëist dat zijn naam zou zijn vermeld bij de foto in de krant, om zo naamsbekendheid te verwerven. Dat zou gecompenseerd kunnen worden door de foto te herpubliceren in de krant, met naamsvermelding (en excuses).

    (*) Volgens mij gaat dit alleen op voor commerciële gebruikers, door de specifieke CC-licentievorm die hier is gebruikt. Andere gebruikers kunnen de foto gewoon gratis gebruiken. In het theoretische geval dat een niet-commerciële gebruiker zich niet aan de naamsvermelding-clausule houdt, zou interessant genoeg deze niet-commerciële gebruiker, volgens bovenstaand naamsbekendheid-argument, ook voor gemiste inkomsten kunnen zorgen!

  23. @14 Dat argument had ik wel verwacht… Als amateur is het inderdaad moeilijk schade als zodanig aan te tonen, maar aan de andere kant lijken rechters toch wel te kijken naar prijslijsten van gedupeerden voor een indicatie van mogelijke geleden schade. Dus is het eerst maar handig een prijslijst te hebben. Dat er misschien fotografen/kunstenaars (zowel amateurs als pro’s) zijn met wellicht objectief gezien avontuurlijke prijsvoorstellingen is echter ook niet ongebruikelijk…

    (Overigens, indien het duidelijk is op een fotowebsite dat foto’s commercieel aangeboden worden voor een bepaald tarief (hoog of niet), dan lijkt mij dat door het commerciele gebruik van zulke foto’s door een deskundige partij (zoals krant, uitgever etc) gewoon een overeenkomst tot stand komt, en dat je als partij aan die overeenkomst de opgegeven prijs kan vorderen.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.