Pinterest en het plaatjesauteursrecht

pinterest.jpgIk ben vast oud nu, maar ik houd niet elke nieuwe internettrend meer bij. Eentje die ik gemist had, was Pinterest, een dienst waarbij je plaatjes kunt “pinnen”. Een soort van virtueel prikbord dus, zodat je overzichten kunt maken van alles dat je leuk vindt. Je kunt zelf dingen uploaden, plaatjes van anderen herprikken of dingen van internet prikken zodat ze op je overzichtsbordjes verschijnen. En dan wordt het auteursrechtelijk leuk: mag dat wel, iedereen zomaar plaatjes van overal bij elkaar laten brengen zonder toestemming van de rechthebbenden?

Nee, formeel mag dat niet. Dingen (her)publiceren op Pinterest valt gewoon onder de auteurswet, je moet daar toestemming voor hebben van de rechthebbende. Ook als je dit niet voor commerciële doeleinden doet. Bij een besloten overzichtsbordje zou je je wellicht nog kunnen beroepen op de thuiskopie-exceptie en het recht te mogen ‘publiceren’ in besloten familie- en vriendenkring. Maar een overzichtsbord dat voor heel internet te zien is, valt daar zeker niet onder.

Pinterest is zelf niet aansprakelijk omdat zij niet zelf selecteert welke plaatjes mensen uploaden of herpubliceren. Zij is alleen een doorgeefluik, en hoeft niet meer te doen dan te reageren op klachten. Dat is ook in Nederland zo trouwens. Pas als de site zelf selecties maakt, bijvoorbeeld door handmatig de Pin van de Dag op de homepage te zetten, dan zou ze wél aansprakelijk worden.

Dat overkwam bijvoorbeeld het Nederlandse Go2Web met haar foto van de dag, geselecteerd uit userprofielen. Voor de profielpagina’s zelf was ze niet aansprakelijk. Ook fotosite ShowBizNewz werd aansprakelijk geacht, maar dat kwam omdat zij redactie voerde op de afbeeldingen.

Als ik nog ouder en cynischer zou zijn, dan zou ik het failliet van het plaatjesauteursrecht aankondigen. Iedereen, echt iedereen vindt het doodnormaal dat je leuke plaatjes gewoon via Google Afbeeldingen bij elkaar raapt voor je moodboard, blogillustratie of Hyves- dan wel Facebookdecoraties. En dat gebeurt dan ook massaal. De uploaders zijn nauwelijks op te sporen, de tussenpersonen zijn niet aansprakelijk en met notice/takedown is het dweilen met de kraan, of zeg maar gerust de dam open.

Hier en daar zie je nog een fotograaf die wél volhardt in zijn claims, hoewel dat dan ook vaak meteen doorslaat in “we zullen deze blogger eens even als voorbeeld stellen voor al die contentjatters”. En dan krijg je dus Getty-achtige toestanden en blaffende advocates, wat dan weer verontwaardigde reacties (tot TROS Radar aan toe) oproept.

Die verontwaardiging mag dan wettelijk geen basis hebben, maar het feit alleen al dát ie er zo massaal is, laat zien dat er iets goed mis is. Als half Nederland een wet overtreedt, dan kun je half Nederland gaan beboeten maar je kunt je ook afvragen of je de wet niet eens moet aanpassen.

Bij muziek en films zie ik daar nog wel mogelijkheden, maar bij foto’s en tekeningen eigenlijk nauwelijks nog. Dat is zó makkelijk te kopiëren en we zijn daar zó aan gewend dat ik niet zie hoe je daar nog een zinnige vergoedingsregeling voor op zou kunnen zetten.

Arnoud

35 reacties

  1. Je kan lage kwaliteits foto’s zien als reclame en vrij op het web zetten, en dan de hoge-kwaliteits foto’s waarmerken met een verborgen zin. Die verborgen zin is optisch niet zichtbaar zonder speciale software en niemand behalve de auteur weet dat hij er zit.

    Elke kopie van hoge kwaliteit geef je een eigen zin mee. Dan kan je de auteurs-recht schender bijzonder snel opsporen. Dit proces is zelfs makkelijk te automatiseren.

  2. Volgens mij ben ik ouder dan jij, Arnoud. 🙂 En ik heb wel een PInterest account. Wil je een uitnodiging? 🙂 Op TechDirt staat dit artikel dat hetzelfde onderwerp aanhaalt.

    Een “Pin van de dag” zou hen volgens mij ook niet verantwoordelijk maken, indien deze pin wordt gekozen door de bezoekers en niet wordt bepaald door de webmasters. Dan zijn nog steeds de gebruikers verantwoordelijk voor die selectie, niet PInterest zelf.

    Ik geef wel toe dat het aan de ene kant erg mooi is dat bezoekers zo plaatjes met elkaar kunnen delen, en daarbij ook nog eens extra reclame maken voor de site waar de afbeelding vandaan komt. Interessant ook om te zien hoe consumenten zo opeens geinteresseerd raken in diverse producten die op deze foto’s staan. Een foto van een paar oude gympen en iedereen wil ze wel hebben. PInterest wekt de hebzucht op van de bezoekers en dat is goed voor de handel. Maar aan de andere kant komen fotografen en grafische artiesten er bekaaider vanaf. Hun inkomsten is gebaseerd op het maken van plaatjes en als iedereen plaatjes zo kopieert dan hebben ze niets meer om te verkopen. Dat maakt PInterest voor deze groep juist enorm schadelijk. En ja, dit is de Gettymaffia, om ze maar een naam te geven. Maar hoe kan deze groep harde werkers opnieuw inkomsten binnenhalen indien de verkoop van alleen afbeeldingen niet meer gaat? Tja, maatwerk leveren, natuurlijk. Een fotograaf kan zich laten inhuren voor bepaalde klussen en de foto’s dienen dan als reclame voor zijn werk. En misschien producten verkopen met de afbeeldingen erop afgedrukt. Als die producten van goede kwaliteit zijn en een betaalbare prijs hebben dan is zo toch wel weer wat terug te verdienen. En ten slotte het aanleveren van beeldmateriaal aan nieuwsmedia en blogs. Immers, auteursrechten blijven bestaan maar een site als PInterest zullen blijven bestaan en zullen we maar moeten gedogen, lijkt mij. Maar als fotograaf of artiest kun je natuurlijk zelf gebruik maken van PInterest om je eigen werk te promoten. Immers, sites zoals DeviantArt en Renderosity bieden hier ook al tijden een platform voor.

  3. Als een overgrote meerderheid van de bevolking iets vindt, en dat ook zo tot uiting laat komen in zijn gedrag, en dat is toch strijdig met de wetgeving van het land, dan is er fundamenteel iets mis met de democratie in dit land.

    Het is dan ook symptomatisch dat lobby-groepen zich in de vreemdste bochten wringen om onredelijke wetgeving erdoor te wurmen (getuige ACTA); ze beseffen blijkbaar donders goed dat er geen draagvlak is voor de door hen gewenste wetgeving die alleen maar de gevestigde belangen van de huidige grote partijen in beton proberen vast te gieten, en daarmee elke vorm van innovatie en creativiteit te blokkeren.

    Tot een paar decennia geleden was het auteursrecht puur iets voor specialisten (auteurs, uitgeverijen, e.d.), en kon het prima werken, omdat alle mensen die er regelmatig mee te maken hadden ongeveer vergelijkbare belangen hadden. Tegenwoordig haakt het auteursrecht in op het gedrag van zo’n beetje iedereen, en is het een onwerkbaar gedrocht geworden, waar we radicaal korte metten mee moeten maken (zonder overigens het belang van de samenleving uit het oog te verliezen: een gezonde omgeving waarin nuttige en mooie werken geproduceerd kunnen worden, zonder onnodige beperkingen)

  4. “Als een overgrote meerderheid van de bevolking iets vindt, en dat ook zo tot uiting laat komen in zijn gedrag, en dat is toch strijdig met de wetgeving van het land, dan is er fundamenteel iets mis met de democratie in dit land.”

    Hier ben ik het niet mee eens, het hangt gewoon van het onderwerp af. Politieke partijen hebben veel standpunten, waarvan velen meer impact op ons dagelijksleven hebben dan hun standpunt over auteursrecht. Ik ben het volledig oneens met een aantal standpunten van de partij waarop ik heb gestemd, waaronder hun standpunt inzake auteursrecht. Ik heb weinig vertrouwen dat de partij die het best bij mijn standpunt inzake auteursrecht aansluit ons succesvol door een economisch dal kan leiden. Ik heb dan ook niet op hen gestemd.

    Dat is een gevolg van een een parlementaire democratie (onder een constitutionele monarchie). Als je op ieder stand punt pure democratie wil, dan moet je ieder voorstel aan de gehele bevolking voorleggen. Dan worden impopulaire maatregelen nooit goedgekeurd en kan je dus geen beleid voeren. Pure democratie is een utopie net zo zeer als het door Marx geidealiseerde communisme. Het zijn ideaal beelden (voor sommigen) die in de praktijk niet werken.

    Wel kan je je afvragen hoe lang het duurt voordat partijen hun standpunten gaan wijzigen. Zolang iets geen isssue is die ze stemmen kost zal dat niet snel gebeuren. Ook de politieke partijen zullen langzaam meer leden krijgen uit jongere generaties die heel anders over bepaalde zaken denken. Maar dat is een geleidelijk proces.

    Als je dat poces will versnellen, dan kan dat eigenlijk op twee manieren: Met een protest stem: stem op een nieuwe disruptieve partij om je ongenoegen met de andere partijen duidelijk te maken. Dat is in Nederland in de recente geschiedenis twee keer gebeurd, LPF en PVV. Hoe succesvol dat was is off topic en een onderwerp voor een andere site/blog 😉

    Of de tweede mogelijkheid organiseer je en sluit je masaal aan bij de partij die verder je keuze heeft. En begin vervolgens een lobby binnen de partij. Ga naar de partij congressen en laat je horen. Een partij als de VVD heeft 38000 leden. Die komen zeker niet allemaal op de leden vergaderingen. Als echt 50% van de bevolking een verandering wil, dan zou je genoeg mensen moeten kunnen vinden die lid worden en wel naar de vergadering gaan. (Ter referentie PvdA heeft circa 55.000 leden)

  5. Het is inderdaad iets dat we binnen de democratie moeten oplossen. Maar ik vind wél dat als de overgrote meerderheid van de bevolking iets vindt, je daar als wetgever wat mee moet doen. Of ze per se het volk haar zin moet geven, weet ik niet.

    Voorbeeld: fietsers reden massaal rechtsaf door rood. Dat was tegen de wet, maar het gebeurde zó massaal en het verbod werd zo onzinnig geacht, dat daar nu een uitzondering is (art. 68 RVV, moet wel met bordje aangegeven zijn).

    Fietsers reden ook massaal zonder licht ’s nachts. Dat werd door fietsers óók onzinnig geacht (auto’s hebben zelf toch licht, en er staan lantaarnpalen, en de automobilist is toch aansprakelijk) maar daar is de wet niet op veranderd. Nou ja, een beetje: volgens art. 35 RVV is naast verlichting op de fiets ook toegestaan dat “de bestuurder een wit of geel licht voert op zijn borst” en/of dat “de bestuurder of een achter de bestuurder gezeten passagier een rood licht voert op zijn rug.”

    Daarnaast is er flink geïnvesteerd in campagnes om fietsers licht te laten voeren, en zijn daarna intensieve boetecampagnes opgezet. En zo creëer je draagvlak, ik zie nu véél minder fietsers die fietsen zonder licht (no pun intended).

    Beide keuzes zijn democratisch gezien legitiem. Een vergelijking in het auteursrecht zou kunnen zijn dat je bv. nietcommercieel hergebruik toestaat, of dat je een heffing bij providers neerlegt die het dan weer aan klanten kunnen doorberekenen (“Nu Hyves Premium met recht om drie filmpjes te plaatsen”). Of alle auteursrechten onder Buma/Stemra schuiven en zo één loket bieden.

    (PS reacties die roepen dat fietslichtboetes alleen zijn om de staatskas te spekken worden verwijderd, het gaat om het principe van de wetsaanpassing)

  6. Pinterest is zelf niet aansprakelijk omdat zij niet zelf selecteert welke plaatjes mensen uploaden of herpubliceren. Zij is alleen een doorgeefluik, en hoeft niet meer te doen dan te reageren op klachten.

    Zijn ze niet hoster omdat ze de prikborden hosten. Hosters genieten een andere rechtsbescherming dan doorgeefluiken in de wet en regelgeving.

  7. Over democratie, wat een meerderheid van de bevolking vindt, en wat bepaalde belangengroepen doen: er zijn niet alleen politieke theorieën die uitgaan van een democratie als samenwerkings- of harmoniemodel, maar er zijn er ook die uitgaan van een democratie als conflict- of confrontatiemodel. Het is gewoon pakken wat je als individu of groep te pakken kunt krijgen.

  8. Als ik nog ouder en cynischer zou zijn, dan zou ik het failliet van het plaatjesauteursrecht aankondigen.

    Betekent dit dat je mij oud en cynisch vindt?

    Ik ken Pinterest trouwens ook niet, maar ik vind dat niet zo erg. Ik heb niet het idee dat de mensen om mij heen (die, net als ik, niet bepaald oud of digibeet zijn), allemaal met Pinterest bezig zijn.

  9. Persoonlijk vind ik het verschil tussen commercieel/niet commercieel gebruik een belangrijk verschil tussen hoe afbeeldingen gebruikt worden. Een collage voor gebruik in kleine kring (ontwerpers + opdrachtgever) ligt op het randje, maar dat valt volgens mij sowieso onder remix-recht (kunstenaars doen dit al een dikke eeuw met krantenknipsels).

    Mijn ervaring is dat iedereen die professioneel met beeld bezig is, dit (als het om publicatie gaat) netjes doet en gewooon betaalt voor rechten op gebruik van afbeeldingen. Heel af en toe wordt er wel eens een plaatje via Google images opgesnort en verwerkt in een beeld, maar dan wel op zo’n manier dat het niet meer herkenbaar is.

  10. Op de grens tussen film en foto’s zit het overnemen van webcam beelden. Weeronline.nl doet dat bijvoorbeeld. Met een refresh elke tien seconden en een piep klein linkje naar de bron eronder. Maar dus vrolijk zonder toestemming voor een duidelijk commercieel doel en dan meteen ook maar op hun andere websites in een dozijn landen.

    Aangezien ze hiermee ook nog eens overlast veroorzaakten (bandbreedte) en domweg niet reageerden op mail heb ik er toen maar een leuke advertentie voor een weerstation voor in de plaats gezet.

    Daarna stopte het… 😉

  11. “Pinterest is zelf niet aansprakelijk omdat zij niet zelf selecteert welke plaatjes mensen uploaden of herpubliceren.”

    Kan je dit vergelijken met ISP’s en hun Piratebay blokkade? Of ben ik nu dingen heel ver weg aan het zoeken? 🙂

  12. @13 Nee want ISP’s zijn doorgeefluik en geen hoster zoals Pinterest.

    De blokkade door ISP is ook niet om dat zij verantwoordelijk zijn maaar omdat de rechter diensten waarmee inbreuk wordt gepleegd mag blokkeren.

  13. @Branko: Als de cameraman creatief was in de cameraopstelling, lichtinval of montage van de beelden zoals vrijgegeven, dan wel. Gewoon een webcam ophangen in het portiek en zo de straat filmen levert je geen auteursrecht op.

    @Ralph: ISP’s zijn niet aansprakelijk voor TPB maar via een specifieke wetsbepaling in de Auteurswet kunnen ze wel worden verplicht om aan een inbreuk door hun klanten een einde te maken. In dit geval ging het om klanten van Ziggo die aan het uploaden waren via Bittorrent. En daarbij vond de rechter het gepast om Ziggo te verbieden TPB toegankelijk te maken, omdat hij dat als het startpunt van al dat uploaden zag.

  14. Ik ken Pinterest ook niet. Ik ben benieuwd of de afbeeldingen bij het ‘pinnen’ fysiek naar de server van pinerest gekopieerd worden en vanaf daar gehost worden, of dat pinterest alleen de URL van de gepinde afbeelding onthoudt, en het binnenhalen en tonen van de afbeelding dus in de browser gebeurt. In dat laatste geval schend pinterest (en gebruikers daarvan) net zo min auteursrechtinbreuk als google image. Toch?

    Hetzelfde geldt eigenlijk voor mashups van allerlei websites (afbeeldingen van flickr op een google map projecteren, en dergelijke).

  15. Pinterest valt onder het Amerikaanse recht en kan naast de claim op sectie 230 ook altijd nog een claim doen op “fair use”. Of de plaatjes nu naar de servers van Pinterest worden gekopieerd of dat er alleen links worden bijgehouden zou verder niets uit moeten maken. Google’s Image Search bewaart namelijk ook kopieen van afbeeldingen in zijn index. En ja, Google bewaart die afbeeldingen in hun eigen systeem! Ze zijn namelijk in staat om een preview van de afbeelding op oorspronkelijk te laten zien op het moment dat je de site opent, zelfs als de site zelf plat ligt!

    Ben benieuwd wanneer Google Pinterest gaat overnemen. 🙂 Willen ze vast een keer doen.

  16. Arnoud, heb net op TechDirt het volgende gelezen over de Google Image search:

    The lawsuit against Google for showing thumbnails has bounced around for years, with the appeals court saying that showing those thumbnails is fair use — something those freaking out about Pinterest might want to keep in mind.
    Meer hierover in dit tweede TechDirt artikel. Als een rechter zich uiteindelijk over Pinterest moet buigen dan zie ik wel een kans dat ook dit als “fair use” wordt gezien.

  17. Aan de andere kant linken de afbeeldingen wel door naar de site waar ze vandaan komen. In die zin zijn ze misschien wel te zien als zoekresultaten. En als er een afbeelding van je site gepinned wordt dan levert het waarschijnlijk nog hits op ook, dus niet zo heel bezwaarlijk misschien. Dat pinterest er geld aan verdient is een andere zaak, maar het is in ieder geval geen geld dat je anders zelf had verdiend, pinterest derft dus geen inkomsten (in de meeste gevallen).

    Overigens lees ik de hele tijd “printertest”… heel irritant.

  18. @22:

    Als half Nederland een wet overtreedt, dan kun je half Nederland gaan beboeten maar je kunt je ook afvragen of je de wet niet eens moet aanpassen.

    Half Nederland is geen fotograaf en voor zijn inkomsten afhankelijk van handhaving van die wet. Verder zou er ik als fotograaf ook niet blij van worden als mede mijn werk een stel siteprogrammeurs rijk maakt zonder dat ik er een cent van ziet.

    Kortom: gewoon een opslag doen op een internetaansluiting hiervoor.

  19. Tja, dat is het nadeel van nieuwe technieken, he? Dankzij het Internet en moderne camera’s kan iedereen van alles en nog wat fotograferen en kopieren en de professionele fotografen komen merendeels zonder werk te zitten. Doet mij denken aan de boekdrukkunst, die eeuwen geleden vele monniken werkloos maakte. Eerst moesten monniken complete bijbels met de hand overschrijven en opeens komt daar zo’n drukker die in een dag tijd tientallen bijbels kan afdrukken, waar een monnik weken, maanden of zelfs jaren voor nodig heeft.

    Veranderingen in de techniek en maatschappij zorgt nu eenmaal dat bepaalde beroepen uitsterven en er nieuwe voor in de plaats komen. Misschien is het dan ook tijd dat de professionele fotografen een ander vak gaan leren? Want net als de monniken is hun werk nu massaal te vervangen door een veel goedkoper en handiger alternatief.

  20. Martin (27) er zijn fotografen die hoofdzakelijk of zelfs uitsluitend voor stock fotograferen en daar dus van moeten leven. Ook zijn er fotografen die hoofdzakelijk eigen uitgaven maken. Zie bijv. http://www.bertvanloobv.nl. Ja en er zijn nog veel meer variaties mogelijk.

    En Sok (26) een pinverbod aangegeven is niet nodig want het overnemen van andermans werk is tenminste reeds sinds 1912 verboden, behoudens dan de uitzonderingen bij wet.

    En iedereen: als er steeds meer gestolen wordt moet je niet de wet veranderen dat diefstal voortaan wordt toegestaan. Je kunt dan omgekeerd, beter bij wet een toeslag keer drie wegens regeling achteraf bij wet instellen. Dan wordt men snel voorzichtiger.

  21. Als iedereen het er eigenlijk over eens is dat een bepaalde vorm van gebruik dat nu ‘diefstal’ wordt genoemd, eigenlijk volkomen ethisch is, dan moet óf de wet worden aangepast óf de opvatting van deze mensen. Dit is eigenlijk door Arnoud (@6) al gezegd, maar ik herhaal het maar even 🙂

    Wat betreft de fotografen die hoofdzakelijk van stockfotografie leven, en alle andere mensen die leven van een door de techniek of door de maatschappij achterhaalde werkzaamheid: heel zielig, maar tijd om op een andere huifkar te springen? (Zie @25)

  22. @Bert: Ik geloof geen seconde dat de gemiddelde Pinterester of Hyver of Facebooker ook maar één moment stilstaat bij de auteursrechten van de fotograaf als ie iets pint of online knalt. Jij weet net zo goed als ik hoe massaal fotoauteursrechten worden geschonden en hoe makkelijk mensen daar over denken. In de professionele wereld is men zich nog wel eens bewust van de wet maar die Hyvende massa die copypaste gewoon.

    En op zo’n moment moet je serieus de discussie aan durven gaan om die wet te wijzigen. Ja, of kiezen voor keihard handhaven, net zoals bij het ’s nachts fietsen zonder licht.

  23. @Bert, diefstal? Wat wordt er dan gestolen? Ik ben het met je eens maar maak bezwaar tegen het gebruik van het woord “diefstal”.

    Tja, en ik denk dat er een verschil bestaat tussen de consument die afbeeldingen misbruiken en bedrijven die afbeeldingen misbruiken. Iemand die een plaatje misbruikt voor een lol-account vind ik nauwelijks bezwarend. Maar een bedrijf dat een afbeelding misbruikt voor b.v. reclame-doeleinden moet hard aangepakt worden. En dat geldt ook als bensen b.v. Pinterest, Facebook of andere sociale sites inzetten om hun bedrijf mee te promoten. Dan pas vind ik het een probleem.

    Vraag is alleen waar de grens tussen LOL en commercieel nu uiteindelijk ligt. Kijk naar dit blog. Is het commercieel? Of gewoon lol?

  24. Wim (33), inderdaad misbruik is geen diefstal. Dat laatste valt onder strafrecht, inbreuk is civiel. Daarom heb ik het bedoelde woord ook tussen komma’s geplaatst. Wel behoudens art. 31 Aw. e.v. Arnoud (32) eveneens inderdaad, er is stellig veel onwetendheid bij de door jouw genoemde digitale clubs. Ik begeef me overigens (nog) niet in die kringen. Privé bloggers etc. moeten als regel ruimhartig worden beoordeeld, waar geen rechten aan kunnen worden ontleend.

    Onlangs had ik overigens met een 100% commerciële inbreukmaker te maken. Het was een sympathieke man die gewoon erkende bewust altijd van internet foto’s uit te zoeken, lekker makkelijk en gratis. Die die enkele keer dat een fotograaf het toevallig ontdekt neemt hij meestal genoegen met verwijdering van de foto. En als dat niet slaagt dan betaalt hij desnoods ??? 90,–. Iedereen accepteert dat sprak hij me geruststellend toe.

    Overigens hoeft het woord ‘diefstal’ niet alleen op fysieke zaken te slaan.

  25. Pinterest steelt helemaal geen afbeeldingen, ze linken naar afbeeldingen en zonder links geen Internet… Ik wil juist dat mensen mijn werk via mijn site op pinterest plaatsen! Als je op pinterest op de betreffende afbeelding klikt kom je weer op mijn site uit, zo verspreid het werk zich en heb ik meer links naar mijn website. Wil je niet dat je foto’s zich verspreiden op Internet, gebruik ze dan offline, waar ze overigens toch wel met een smartphone worden gefotografeerd…

    Bijhouden van Internettrends heeft niets met leeftijd en alles met interesse te maken 😉

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.