“RET luistert gesprekken van trampassagiers af”

richtmicrofoon.jpgGesprekken van passagiers van de Rotterdamse vervoersmaatschappij RET worden elektronisch afgeluisterd en gebruikt voor beveiligingsdoeleinden, meldde Elsevier. In eerste instantie wilde men niet toelichten hoe of wat, maar na enige herrie kwam men met “Op onze stations hangen camera’s met microfoons waarmee live meegekeken en -geluisterd kan worden door een meldkamer.” Want tsja, beveiliging hè.

Het afluisteren van gesprekken is strafbaar, ook als dat in de openbare ruimte gebeurt. Wanneer je heimelijk een gesprek opneemt waar je geen deelnemer aan bent, pleeg je een strafbaar feit (art. 139b Strafrecht). Het moet gaan een gespreksopname, dus een camera die alleen activeert wanneer het geluidsniveau boven de X decibel komt, is niet verboden.

Ook moet het opnemen met een technisch hulpmiddel gebeuren. Horen wat men verderop in de tram met elkaar bespreekt, is niet strafbaar. Met een richtmicrofoon meeluisteren is wél strafbaar. (Niet dat je ooit in de tram een richtmicrofoon zou willen gebruiken, wat ik zo al hoor dóór mijn mp3speler heen is al erg genoeg.)

Roepen dat je het doet om de beveiliging is dus niet genoeg. En roepen dat het hetzelfde is als een bewaker op de tram zetten die het hoort is óók niet genoeg. Een bewaker zet je niet zomaar op elke tram, maar een microfoon kan wel en omdat afluisteren daarmee eenvoudiger wordt, zijn hiervoor de regels strenger.

Een sticker op de deur én de microfoons pontificaal in beeld maakt de opnames niet meer heimelijk, en dan is het weer wel toegestaan. Je vraagt je dan ook af wie er op het idee kwam die microfoons te verstoppen.

Arnoud<br/> PS: Nee, geen Pirate Bay/Brein blog vandaag. Ik werd even iets te depressief gisteren van de uitspraken.

27 reacties

  1. offtopic: wat had je dan gedacht Arnoud? Dat de rechter zijn eigen vonnis bij dit vonnis zou tegenspreken?

    ontopic: ik vraag me af wat ze nu eigenlijk met die microfoons wilden bereiken. Beelden geven af of er iets gebeurd, maar gesprekken? Als die al over aanslagen of criminaliteit zouden gaan lijkt mij dat nog eerder een taak voor justitie en niet voor de RET? Oftewel wat kun je nog meer uit gesprekken halen ter verbetering van de beveiliging van je eigen dienst? Ik zal wel wat over het hoofd zien, dus maar eens aan de koffie nu 😉

  2. @ Sjoerd: het geluidsniveau blijkt een goed middel om agressie te herkennen. Er zijn heel veel camera’s en het is voor beveiligers ondoenlijk om die allemaal tegelijk te bekijken. Wellicht dat de beveiligers zo’n 15 schermen voor hun neus kunnen hebben, waarbij op elk scherm afwisselend een camerabeeld verschijnt. Totdat het geluidsniveau bij een bepaalde camera boven een bepaald vooraf vastgesteld niveau komt. Dat popt dat beeld meteen in het scherm van de beveiligers up. En kan eerder door hen gereageerd worden om vast te stellen of inderdaad sprake is van agressie. Dus het gaat niet zozeer om gesprekken alswel het niveau van het volume van de gesprekken.

  3. @sjoerd, ik denk dat je over het hoofd ziet dan sommige mensen een goed gevoel tussen hun benen krijgen van de gedachte dat ze anderen kunnen bespioneren! Ik vraag me af of de RET hier ooit voor beboet wordt, en of die boete dan hoog genoeg is om indruk te maken. (meer dan een miljoen)

  4. Verdulleme, zit ik de hele tijd te F5-en om te zien wat voor mooi inkijkje er over BREIN geschreven zal gaan worden, laat je het afweten. Okee, dat microfoongedoe is een mooie second best, maar de hoofdprijs is het niet ;-). Maar goed, Rotterdam heeft als ik me goed herinner een naam hoog te houden als het gaat om het botweg negeren van de grenzen der wet, daar past deze episode mooi in.

  5. Ik vind de afluisterpraktijken van de RET groter en interessanter nieuws dan dat een rechter providers verplicht te doen wat Ziggo en XS4all eerder al verplicht waren te doen (of ik moet iets gemist hebben bij het meest recente vonnis).

    Is bekend of andere vervoerders hetzelfde systeem gebruiken als de RET?

  6. Niet getreurd Arnoud. De providers krijgen op een aantal cruciale punten gelijk: in tegenstelling tot eerdere vonissen, mag Brein niet willekeurig ip addressen en domeinnamen aan de te blokkeren lijst toevoegen. Daarnaast geeft de rechter aan dat de provider geen verwijt treft, waardoor Brein niet de volledige proceskosten krijgt vergoed.

    Zolang artikel 26d van de auteurswet bestaat, had de hoofduitspraak volgens mij niet anders uit kunnen pakken.

    Ik kijk uit naar je analyse!

  7. @Wim: Dat klopt, als je niets heimelijk doet dan overtreed je de strafwet niet. De vraag is wel of mensen jou met je zwarte stokje duidelijk genoeg aanzien voor een opnemend persoon. Zo niet, dan is het alsnog heimelijk.

    Als de NOS met zo’n grote microfoon aan een stok op straat staat, dan snapt iedereen dat. De typische richtmicrofoon is ter grootte van een komkommer, de vraag is of je dat op afstand kunt herkennen.

  8. @2,9: De uitspraak betreffende de providers is inderdaad geen verrassing, maar wel de uitspraak betreffende de Piratenpartij. Dat ze ook via de algemene proxy moeten blokkeren, daar kan ik nog wel van begrijpen dat het aansluit bij de beslissingen betreffende de providers, maar het verbod om naar externe proxy’s te verwijzen lijkt me nogal grof. Dat komt neer op een verbod om te verwijzen naar sites via welke je kunt komen op een derde site die informatie bevat die gebruikt kan worden bij een auteursrechtenschending.

    Om even uit het gebied van auteursrecht en internet te stappen: Als we auteursrechtenschending met het illegaal afschieten van vuurwerk vergelijken, is wat de providers wordt verboden iemand een boek te tonen waarin adressen van vuurwerkverkopers staan die (in Nederland) illegaal vuurwerk verkopen. De Piratenpartij wordt het ook verboden om een lijst te openbaren met (buitenlandse) bibliotheken waarin dit boek zich bevindt.

    On-topic heb ik overigens niets te melden, lijkt me een helder stuk.

  9. Hmmm… wat jammer dat je depressief bent geworden. Na de vonissen gelezen te hebben moet ik namelijk de integriteit van de rechters in twijfel trekken. De redeneringen van die rechters zijn zo gammel dat ik er met mijn juridische hobbykennis onmiddelijk doorheen prik. ’t was leuk geweest om daarover te kunnen discusseren.

  10. @14 (Pieter): Arnoud snapt écht wel dat het publiek dat wil, maar dat zit er nu niet in oké? Misschien later, wie weet. Je kunt ‘m hooguit constructief aanmoedigen zoals @10 (Math1985).

    Laten we de discussie weer on-topic houden.

  11. Ik ga toch weer ff off-topic. Arnoud houdt niet van reacties als “moet ik namelijk de integriteit van de rechters in twijfel trekken” (@14). Zo schrijft hij in een discussie op Tweakers (12 mei 2012) “ik word gék van mensen die roepen dat rechters corrupt zijn omdat ze pro-Brein uitspraken doen”.

    Maar toch…..wat lees ik op Slashdot? “Judge Who Ordered Pirate Bay Censorship Found To Be Corrupt “(12 mei 2012). Op Slashdot wordt verwezen naar deze bronnen, die zijdelings bewijs aanvoeren dat rechter Chris Hensen corrupt is. http://falkvinge.net/2012/05/12/dutch-judge-who-ordered-pirate-bay-links-censored-found-to-be-corrupt/ http://torrentfreak.com/pirate-bay-censorship-judge-is-corrupt-claims-pirate-party-founder-120512/

    Arnoud is niet iemand van de complot-theorieen. Daarom ben ik heel benieuwd naar zijn kijk op deze zaak (en op het al dan niet “plat” zijn van Chris Hensen).

  12. Mensen die roepen dat hier sprake is van corruptie, zijn écht knettergek. De enige basis die die mafkees van een Vinge heeft, is dat verhaal uit 2010 in mijn FTD-zaak. Onze rechter Hensen bleek samen met Eyeworks-advocaat Visser een cursus auteursrechthandhaving te geven. Zulke samenwerking is volstrekt normaal in de juristerij, en alleen een volslagen aluhoedje zou daarin bewijs van corruptie zien.

    Niemand overigens die riep over corruptie toen diezelfde Hensen het exparteverbod tegen de Piratenpartij opschortte. Voor mij bewijs genoeg dat dit een gelegenheidsargument is van een knettergek figuur.

    Zo duidelijk genoeg?

  13. Corruptie vind ik zelf ook een te stevig woord. Maar dat neemt niet uit dat in het Nederlandse recht diegene die het meest kan investeren om een rechtzaak te winnen deze ook best vaak kan winnen. Het probleem is gewoon dat rechtzaken duur zijn voor beide partijen en het best vaak voorkomt dat een der partijen gedwongen wordt een schikking te accepteren simpelweg omdat ze het financieel niet kunnen opbrengen om door te zetten. FTD kan het financieel niet aan om de gehele zaak helemaal door te zetten tot aan het Europese hof. Idem eigenlijk voor de PiratenPartij, die met de nieuwe verkiezingen in aantocht toch zeer bewust moet omgaan met hun kleine budget en dus geen dure rechtzaak aankunnen. (Maar geef ze veel stemmen en ze krijgen meer invloed!)

    En nu de RET in een afluister-schandaal. Kamervragen, natuurlijk. En mogelijk wat rechtzaken om een aantal personen intern te beschuldigen om ze op staande voet uit het bedrijf te schoppen en zo. Maar hoe gaat dit verder aflopen? Simpel. RET gaat alsnog de juiste toestemming aanvragen en nu iedereen weet dat ze afgeluisterd kunnen worden, kunnen ze er vast mee door blijven gaan. En nee, die opnamen mogen niet gebruikt worden door RET zelf, behalve in bepaalde uitzonderings-gevallen. Maar ja, wie gaat dit bewaken? Wie gaat controleren dat die opnamen niet alsnog stiekem worden gebruikt voor allerlei doeleinden?

    Het is heel simpel. De politie, vele banken en verzekeraars hebben allerlei beveiligde databanken waar maar een beperkt aantal personen toegang toe kan hebben. Daardoor voelen wij ons veilig. Maar die paar enkelingen die wel toegang hebben tot die gegevens kunnen misbruik maken van hun positie om zo informatie te stelen en door te geven aan anderen. En zo kunnen gegevens al snel bij de verkeerde persoon terecht komen.

    Verder heeft nog niemand eigenlijk de meest belangrijke vraag gesteld: Maken de andere vervoersbedrijven hier ook schuldig aan?

    Goed, waar is mijn aluhoedje gebleven. Die kun je namelijk zo lekker verstoppen onder een echte hoed. 🙂

  14. @Eric niemand, jij vroeg of andere vervoerders hetzelfde systeem gebruiken. Ik vraag of andere vervoerders ook afluisteren. 🙂 Ze zullen vast wel vergelijkbare systemen hebben maar mogelijk dat die systemen rechtstreeks met de meldkamers van de politie zijn verbonden en niet met de vervoerder. In het geval van RET gaat het erom dat beveiligers ook toegang lijken te hebben tot de audio-opnamen, en dus dat de RET beschikking heeft over de opnamen. Het systeem is gewoon simpel bedoeld: politie kan dan meeluisteren naar wat er in een tram of bus gebeurt of gebeurde. Kom je ook al in diverse binnensteden tegen.

    En vergis ik mij nou of gaat Arnoud vaak met het openbaar vervoer naar het werk? Tja, heb het kantoor gezien en is prima met het OV te bereiken, dus waarom niet. En met een MP3 speler op, dus. Lijkt het mij wel eens leuk als Arnoud eens zou bespreken hoe goed de sites van het OV in elkaar zitten. En welke voorwaarden deze sites kennen die niet door de beugel kunnen. Plus meer posts over de ov-chipkaart en zo. Ben benieuwd.

  15. Door de sticker “wij luisteren je af want we denken dat je misschien aggressief of een terrorist bent” op je tram te plakken maak je deze praktijk dus legaal. Maar als je met de tram gaat en je bent het hier niet mee eens, wat voor keuze heb je dan? De meeste mensen die met de tram gaan zullen niet veel andere opties hebben. Is er niet iets als een recht om onafgeluisterd met het openbaar vervoer te reizen? Natuurlijk niet, maar het voelt toch als een soort machtsmisbruik / monopoliemisbruik / of iets dergelijks. Met z’n alles die tram mijden als de pest totdat de stasi z’n afluisterapperatuur weer weggehaald heeft!

  16. Eens, het publiek kan er weinig aan doen dat ze gesprekken opnemen. Maar ik vind het al een vooruitgang dat mensen weten dat ze opgenomen worden. Ze kunnen zich dan bedenken voor ze concurrentiegevoelige informatie bespreken in de bus, en andere woorden gebruiken om de rhetoriek van Mein Kampf te prijzen of te praten over (innerlijke) jihad.

    Verder kan een volk niet demonstreren tegen afluisteren als ze niet weten dat ze worden afgeluisterd. Ik vind ’t dus welzeker iets toevoegen dat die stickers er moeten.

  17. Onbegrijpelijk dat dit in nederland gebeurd. Wie ziet er nog toe op onze privacy?
    Goede vraag. Wil je privacy dan zul je de moderne technologie moeten tegenhouden. Gewoon terug naar het Stenen Tijdperk. Als ik zie hoe klein opname-apparatuur is en bedenk dat iedere moderne mobiele telefoon al minstens 1 camera ingebouwd heeft dan besef ik dat privacy al lang een verloren hoop is. Het bestaat gewoon niet meer. Foetsie! Op de SpyWebShop die ik al eerder noemde zie ik gewoon veel camera’s die gewoon ingebouwd zijn in de meest normale zaken. De camera in een pen is al populair, maar ook in de adapter voor mobiele telefoons, de wandmicrofoon waarmee je door een dikke muur alsnog kunt meeluisteren, fotoframes met ingebouwde GSM zenders, noem maar op. Je kunt gewoon niets doen tegen de moderne techniek die het mogelijk maakt om afluister-apparatuur en camera’s in de kleinste zaken te verstoppen. Het enige wat je kunt doen is wetgeving introduceren om de verkoop en het gebruik van dergelijke apparatuur aan banden te leggen. En zware straffen uit te delen bij overtredingen.

    Desondanks zijn veel mensen best dankbaar indien een misdrijf wordt gepleegd die vervolgens via heimelijk opgenomen beeld en geluid snel een eenvoudig opgelost kunnen worden. Camera’s boven pinautomaten hebben al veel fraudeurs op heterdaad betrapt. Camera’s in winkels hebben veel winkeldieven betrapt. Beelden in het openbaar vervoer kunnen prima gebruikt worden tegen zakkenrollers die er hun slag slaan. Dus ja, we zijn onze privacy kwijt. Ingeruild tegen betere manieren om misdrijven te bestrijden…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.