Mogen gedownloade boeken en films ook worden doorverkocht?

Gedownloade gekochte software mag worden doorverkocht, blogde ik vorige week. Kopers van tweedehands software hebben namelijk een wettelijk gebruiksrecht, zo bepaalde de hoogste Europese rechter. En dan komt meteen de vraag: geldt dat dan ook voor andere gedownloade producten, zoals boeken, films of muziek?

Software is een ietwat apart beestje in het auteursrecht. Toen men in de jaren zeventig doorkreeg dat iets van bescherming misschien wel handig kon zijn, leek de voorkeur uit te gaan naar een apart recht (“sui generis”) omdat het in het auteursrecht niet echt zou passen. Octrooibescherming was het alternatief, maar dan zou 98% van de software niet beschermd zijn en dat leek ook weer niet handig. Uiteindelijk werd het dan toch maar auteursrecht, en de problematiek van het niet-passen werd opgelost door bij wet vast te leggen dat het wél paste. Ook een manier.

Bij software geldt dat elk gebruik een inbreuk op het auteursrecht is. Dit omdat je software niet kunt gebruiken zonder het te laden/kopiëren, en een stel techno-juristen bij de Europese wetgever had daaruit gemeend te moeten concluderen dat er dús sprake is van een auteursrechtelijk relevante handeling. Daarom zitten al die gekke uitzonderingen in de Auteurswet als het gaat om software, maar staat nergens dat het toegestaan is om een boek via lichtreflectie op je netvlies te verveelvoudigen.

Toch denk ik dat deze uitspraak breder is dan alleen het software-auteursrecht. De basis voor het arrest is immers de algemene regel van de uitputting van het auteursrecht uit de Auteursrecht-richtlijn (2001/29) en niet een software-specifieke richtlijn. En men spreekt vervolgens wel van het distributierecht zoals dat volgt uit de softwarerichtlijn (2009/24, de opvolger van 91/250) maar ik kan daar weinig écht softwarespecifieks aan ontwaren.

Toegegeven, in de Auteursrecht-richtlijn zeggen ze expliciet

Het vraagstuk van de uitputting rijst niet in het geval van diensten en in het bijzonder on-linediensten. Dit geldt eveneens voor een materiële kopie van een werk of een andere zaak, die door een gebruiker van een dergelijke dienst met de toestemming van de rechthebbende wordt vervaardigd.

maar dat werd in de Oracle-zaak ook gebruikt als argument, en afgewezen met:

Bovenstaande bepalingen tonen duidelijk aan dat de wetgever van de Unie voor de door richtlijn 2009/24 geboden bescherming materiële en immateriële kopieën van een computerprogramma heeft willen gelijkstellen.

In die omstandigheden moet worden geconstateerd dat (…) uitputting van het distributierecht zowel geldt voor materiële als immateriële kopieën van een computerprogramma, en dus mede voor kopieën van een computerprogramma die bij de eerste verkoop ervan van internet op de computer van de eerste verkrijger zijn gedownload.

Er is volgens mij geen enkel verschil tussen de koop van een e-book (immateriële kopie) en de koop van een fysiek boek (materiële kopie). Tenminste, als je koop definieert als “eeuwig gebruiksrecht tegen éénmalige prijs die matcht met de economische waarde” zoals het Hof in deze uitspraak doet.

Natuurlijk is het wél anders bij streaming en dergelijke: daar is het bedrag veel lager en het gebruiksrecht ook duidelijk beperkter. Dat zou ik dan eerder verhuur/uitlenen noemen en daarbij staat vast dat er geen sprake is van uitputting. En dat verklaart dan ook wat ze bedoelden met de on-line diensten: wie een video streamt, en daar een kopie van maakt, kan geen uitputting claimen.

Helaas vermoed ik dat geen rechthebbende het met me eens gaat zijn. Cynisch verwacht ik dat de softwaremannen überhaupt dit arrest gaan negeren zolang ze kunnen en gaan dreigen met rechtszaken tegen wie toch zijn licenties doorverkoopt. Maar een uitputtingsregel bij downloadbare content lijkt me minstens zo belangrijk als een uitputtingsregel bij downloadbare software.

Arnoud

26 reacties

  1. Is dit nu eindelijk een manier om van mijn ongewilde Windows licentie af te komen? Ik kocht die laptop immers om er linux op te draaien maar moest wel eerst de Windows licentie accepteren voor ik het apparaat uberhaupt aan kon zetten om de harde schijf opnieuw te formatteren.

  2. Vorige week schreef je:

    Wél pijnlijk zou zijn als rechthebbenden nu veel zwaarder in gaan zetten op technische beperkingen, zoals activatie die maar éénmalig mag worden uitgevoerd. Dan kan software doorverkopen wel maar wérkt ie gewoon niet meer bij de nieuwe verkrijger.

    Bij e-books heb je te maken met drm. Als we voor het gemak ervanuit gaan dat die beveiliging wel doeltreffend is, is daarmee dan al niet een manier om doorverkopen te voorkomen?

  3. @ Peter van G

    Je kan toch gelijk vanaf de linux installatie cd/usb opstarten? Dan had je de licentie niet hoeven te accepteren. Het is niet nodig om een schijf eerst opnieuw te formatteren voor de linux installatie, dat kan normaal gesproken de linux installatie software zelf.

  4. @Peter v G Je hebt een OEM licentie. Dat is een strikt gelimiteerde goedkopere licentie verstrekt aan de originele systeem bouwer die de licentie van de software koppelt aan het apparaat. Het is dus geen losse licentie die je kunt doorverkopen.

  5. @hAl: Op welke passage in het Oracle-arrest baseer jij de stelling dat een OEM-licentie niet als “verkoop” aan te merken is?

    Als ik een nieuwe auto koop, krijg ik ook geen aan het apparaat gekoppelde licentie op de radio of het kinderzitje. Die mag ik er dus gewoon uithalen en verkopen.

  6. @Arnoud De OEM-licentie is dan toch niet anders dan een studenten licentie? Het is een licentie met een beperking en is daarom goedkoper. De OEM-licentie mag alleen gebruikt worden op dat apparaat.

    Je mag dus, m.i., wel het apparaat verkopen met licentie maar niet de losse licentie?

  7. @1 en 7: Dat is er vanuit gaande dat hij de software nooit gerund heeft (en dus waarschijnlijk op het knopje ‘Accepteer voorwaarden’ heeft gedrukt. En ik weet niet of er een periode aan vast zit waarbinnen dit zou moeten gebeuren.

    Verder is het nooit zo makkelijk. Je kan wel een brief schrijven en je staat dan ook volledig in je recht. Maar de paar fora-topics die ik daarover gelezen heb, laten alleen maar blijken dat de leverancier/distributeur er altijd heel moeilijk over doet. En dan moet jij daar weer moeilijk over doen??? etc. In je recht staan is makkelijk. Je recht krijgen is moeilijk.

  8. Probleem met OEMs is (volgens mij) dat de verkoop gekoppeld is aan de hardware aankoop. Net als je niet kan zeggen “ik wil de case niet” kan je ook niet zeggen “ik wil de OEM licentie niet”. En het arrest eist nog steeds dat gekochte “units” als geheel doorverkocht worden (ie. multi-user licences mochten niet gesplitst worden); dus je mag alleen de OEM versie + pc doorverkopen.

  9. Hoe werkt dit bij de overnames van bedrijven? Het lijkt me logisch dat als bedrijf A bedrijf B overneemt (‘koopt’), dat bedrijf A dan ook eigenaar wordt van alle licenties van bedrijf B? Maar dat ligt dus niet zo simpel?

  10. Probleem met eBooks is dat je mogelijk geen eeuwig gebruiksrecht hebt. Zoals Amazon met Kindle al eens heeft aangetoond (NY Times artikel) kunnen verkopers van eBooks op afstand een licentie weer ongedaan maken en op sommige hardware een boek ook volledig verwijderen. Een eBook is verder alleen maar bruikbaar zolang het medium waar het op gelezen wordt nog wordt ondersteund. Vergelijk het maar gewoon met software: spelletjes die ik 25 jaar geleden kocht om te spelen onder MS-DOS werken niet eens meer op mijn moderne hardware. Zo heb ik een pinball-programma dat op mijn huidige PC een luide toon laat horem om meteen “Game over” te melden als ik het spel start. (Hardware is te snel…) Maar ook b.v. allerlei bestandsformaten van toepassingen uit die tijd worden nog nauwelijks ondersteund. Plaatjes uit die tijd waren met 320×200 indertijd schermvullend maar tegenwoordig zijn dat thumbnails. Dus de eBooks van vandaag zijn over 25 jaar misschien wel onleesbaar voor de hardware/software die dan gebruikt wordt. Een papieren boek kan ik over 50 jaar nog steeds lezen, maar of mijn eReader het na die tijd het nog doet?

  11. @8 Dat kan inderdaad maar dan moet je wel voopr eigen kosten de hele laptop mee opsturen. En dan is de vergoeding misschien net hoog genoeg om de verzendkosten te dekken. Ik heb het ooit uitgezocht, het werkt echt zo.

  12. @Wim: Met software is het zo dat zolang het platform het ondersteunt, het nog gewoon werkt. En meestal zijn er emulators voor nieuwe platforms (MAME, dosbox) of varianten van dat platform (bijv. freeDOS). Ook zijn er nog mensen die oude hardware bewaren als speelgoed of iets dergelijks (vaak kom je nog Commador 64’s tegen, en ik heb bijvoorbeeld nog een Psion en een oude Windows 3.11 laptop liggen). Mijn punt: het gebruiksrecht heeft weinig te maken met het medium. Als je iets koopt, en er staat niet bij dat het gebruiksrecht beperkt is (huur dus), dan lijkt het me dat je ervanuit kan gaan dat dat een eeuwig gebruiksrecht is; of het ook werkt is daaar geen onderdeel van.

    De Kindle is een apart geval; daarvoor zou je de voorwaarden erbij moeten pakken. Maar het ging in die zaak om auteursrechtenschending: Amazon had niet het recht 1984 of Animal Farm te verkopen, dus ze haalden het product terug. Het lijkt me dat dat niets met het al dan niet eeuwig zijn van het gebruiksrecht te maken heeft; als een autobedrijf auto’s terughaalt, heeft dat ook niets te maken met het gebruiksrecht op de auto.

  13. @11: Het probleem met dat ebook was dat het auteursrecht nog niet overal waar het werd verkocht was verlopen. Amazon had het dus verkocht zonder dat ze daar het recht toe hadden. Hun redenatie was dat ze het terug konden halen omdat je geen geldige licentie had. Niet omdat ze de licentie ongeldig maakten.

    Ik zie ook nergens op amazon dat je een in de tijd beperkte licentie zou kopen. Ik zou dus in iedergeval erg boos worden als die licentie wordt ingetrokken en minstens mijn geld terug eisen.

    Het enige probleem is DRM en dat blijft een probleem. Als je nu een boek kopt waar over vijf jaar de auteursrechten van verlopen, zit de DRM er over 5 jaar nog steeds op.

    Ik zelf koop alleen producten met DRM als die DRM al gekraakt is. Ik heb backup kopieen en mijn Blurays staan ook op mijn media server thuis. Noemen ze geloof ik burgerlijke ongehoorzaamheid. Ik ben benieuwd wat voor schade ze denken te kunnen vorderen op mij, aangezien ik die kopieen niet openbaar maak en de orginelen in de kast staan.

  14. @Rens, inderdaad kun je met emulators en andere hulpmiddelen plus verouderde hardware nog vrij lang oude software gebruiken maar je moet dan wel weten wat je precies nodig hebt. Voor veel mensen is dit eigenlijk gewoon teveel moeite. Veel consumenten zullen sowieso voor de eenvoudige route kiezen en een nieuwe versie van hun lievelingsboeken kopen. Of gewoon overstappen op de papieren versie.

    @Elroy, de reden waarom Amazon de eBook wiste vind ik niet zo belangrijk. Wat voor mij telt is dat ze dit zomaar konden doen!

  15. Ietwat tangentieel, maar als ik nu software koop tegen een lagere prijs (ik denk aan Photoshop) waar ik recht op heb omdat ik de vorige versie van de software ook al had gekocht. Kan ik dan die vorige versie legaal verkopen?

  16. BREIN TERRORISME gaat gewoon door? Met medewerking van het corrupt gemaakt OM! WIJ kunnen dat, WIJ mogen dat, WIJ doen het lekker toch! (Stiekum) Ze zeggen dat ANDEREN stelen, maar ondertussen doen ze zelf GROF mee! Ze stelen niet van een iemand maar gelijk van hele bevolkingsgroepen, consumenten.

    Alles, HET is gewoon allemaal illegaal (Strafbaar)gemaakt! Hetzelfde probleem Net als de gestolen Corrupte Copyright wetten Zelfs een BLIND PAARD ziet dat dit niet kan! WTO-WIPO verdrag? Stap voor stap Gestolen USA (copyRight)rechten geforceerd wereldwijd ingevoerd. Gekoppeld aan een handelsverdrag met hevige sancties? (AFPERSING!) CopyRight geldt NU tot 70 jaar na de dood van de maker? dat betekend ~165 jaar stilstand! Heeft iemand van het Nederlandse Regering hierover kunnen meebeslissen NEE! Heb jij daar iets van gehoord NEE Opeens was het er? Iedereen strafbaar? Zogenaamde Handelsbelangen lees GELD gaat voor op Kultuur En is die lange duur wel nuttig, NEE, het werkt alleen maar CONTRA-PRODUCTIEF

    Thanks for STEALING EVERYBODIES FREE RIGHTS on Culture! and turning it in 70 years after dead maker, 95 year for FIRMS. Meaning ~165 year obstruction and STILSTAND! for everybody Consumer & Business NOW! Gready people KILLED Culture only for MORE Money!

    Duidelijkheid is te vinden op [http://www.rufuspollock.org/economics] Waardoor is deze rare Copyregeling er eigenlijk gekomen? Iemand dacht (ongedefinieerd) dat dat wel een leuk idee was? Zelf een blind paard kan zien dat dit NIET klopt Er is wetenschappelijk Universitair onderzoek over de optimale duur van COPYRIGHT En dat is gratis te downloaden als PDF formaat voor prive gebruik Maar dit wordt al jarenlang genegeerd door iedereen, of ze zeggen “WEETNIET”? [RUFUS POLLOCK CAMBRIDGE UNIVERSITY V1.1.2 AUGUST 7, 2007] [http://www.rufuspollock.org/economics/papers/optimal_copyright.pdf] DIT IS DUS ALLANG GOED ONDERZOCHT 15 jaar = OPTIMAAL Genoeg = genoeg!

    Waarom wordt dit dan niet eens GOED aangepast

    [http://www.rufuspollock.org/economics] copyright issues.pdf] handleiding voor uni’s (gestolen aangepaste (om)gekochte amerikaanse wetten) (zoals nu stiekum wereldwijd ingevoerd is? WTO-WIPO verdag?) Wat was de bedoeling van de boekdrukkunst, goedkoop verspreiden voor iedereen! Wat was de bedoeling van het CopyRight, en wat hebben ze er nu van gemaakt? De volgende vraag is dan, WAT zijn tweede/derde hands gedrukte boeken nog waard? De oudpapierprijs! WAT zijn tweede/derde hands E-boeken nog waard? OOK NIKS! Maar soms is het wel leuk voor een ontdekkende mens, om oude boeken te lezen. Vooral als het allemaal handiger gemaakt is, en veel weiniger ruimte inneemt.

    Zie Rufus Pollock, Cambridge

  17. @14 Elroy: Daarvoor hebben we in Nederland in elk geval de uitzondering thuiskopie in de wet staan 😉 Dit geldt in elk geval voor je blu-rays die je op de mediaserver zet en niet openbaar maakt (zeker omdat je het origineel hebt)

        1. Misschien wel duidelijk, maar volgens mij niet correct.

          Je mag wel een film aan je buurman uitlenen, en hij mag dan een kopie maken. Wat ook mag is een kopie maken van een film en dan het origineel doorverkopen. Wat nou net niet mag is een kopie maken van een film en dan die kopie doorverkopen, onafhankelijk van wat je met het origineel doet.

          1. Arnoud legt het hier uit maar in het kort: het maken van een (thuis)kopie coor eigen oefening, studie of gebruik. De kopie mag je dus niet aan derden beschikbaar maken en dus niet aan je buurman geven. Je mag dus ook een CD of DVD lenen en er voor eigen gebruik een kopie van maken en het origineel teruggeven. Maar die mag je dan niet samen met je vriendin op de bank bekijken, terwijl dat bij een origineel wel mag. (Immers, alleen eigen gebruik.) Maar goed, niemand die dat controleert. 🙂 Bij een computerprogramma moet je overigens wel de eigenaar zijn van het origineel voordat je een kopie mag maken. Nu is het nog even de vraag of een film op Bluray of DVD nu wel of niet een programma is. Er zit een menu-struktuur in die door de maker ervan is bedacht en mogelijk als “computerprogramma” gezien kan worden. Vergezocht, maar niet een onmogelijke conclusie. In dat geval mag je buurman dus geen kopie maken, maar jij wel.

            Of je de kopie mag blijven gebruiken nadat je het origineel hebt verkocht of weg gegeven? Tja, dat lijkt toch te mogen, maar hoe toon je dan aan dat jij zelf het origineel hebt gekopieerd? Bij een CD is dat niet nodig, maar een DVD/Bluray met “geprogrammeerd” menu erop, mogelijk wel.

            De wetgeving is overigens vrij verouderd en het is te verwachten dat ze deze willen herzien. Waar het op dit moment vooral om gaat is de bewijslast. Moet jij bewijzen dat de kopie legaal is gemaakt of moet Buma/Brein/Stemra aantonen dat deze illegaal is gemaakt? Dat hangt af van de bui van de civiele rechter, omdat hier meestal geen strafrecht bij wordt toegepast. Wie heeft dan het meest overtuigende verhaal?

      1. Nou ik vindt dit helemaal niet duidelijk! 🙂 Je buurman mag dan de film hebben, maar jij niet meer. Ik verkoop sowieso geen film aan een buurman, maar ik wil wel even weten hoe jij je voorstelt hoe ik een eenmaal bekeken film kan uitwisssen uit mijn geheugen, wat is dit voor een totale verzonnen waanzin, en ze gaan nog steeds verder door ermee. Analoog aan zaken die je ook eerder geleerd hebt, en/of bekeken hebt? Bij de Slegte liggen ook een hoop waardeloos geworden boeken, die volgens bepaalde personen dus nog steeds volgens de nieuwprijs aangeschaft zouden moeten worden, terwijl niemand ze echt niet meer wil hebben. Wanneer zegt nu eens iemand er wat van dat het wettelijk van geen meter klopt al die onzin! Ook een uitwas van extended wetgeving gelobbyde europese wetgeving, waar niemand tegen geprotesteerd heeft, en nu zitten we er mee. Geen of heel weinig public Domain meer? Vertel mij eens eventjes haarfijn hoe jij je voorstelt hoe ik die film dan moet wissen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.