Hoe om te gaan met schadeclaims van fotografen

Vrijwel dagelijks krijg ik mails van mensen die een foto hebben gepubliceerd en nu een claim of factuur van de fotograaf hebben gehad. Soms gaat het dan om tientjeswerk, maar vele honderden of zelfs een paar duizend euro voor één foto is ook niet ongebruikelijk. De gebruikte taal is vaak bepaald niet mals: u bent een vuile inbreukmaker en we gaan alles op u verhalen, en wel over drie werkdagen. Dat is dus behoorlijk schrikken voor mensen die vaak te goeder trouw even een fotootje nodig hadden.

In de basis is de claim meestal wel terecht; foto’s overnemen zonder toestemming mag eigenlijk nooit. Ook niet als ze vrijelijk op internet staan, ook niet als er geen watermerk doorheen staat, ook niet als er geen fotograafnaam of “copyright” bij staat. De enige echte uitzondering is het beeldcitaatrecht: als de foto inhoudelijk onmisbaar is voor de eigen tekst. (De persexceptie kun je vergeten.)

Een bijzonder geval is wanneer je een RSS feed herpubliceert waarin foto’s zitten. Als die feed met toestemming voor publicatie wordt aangeboden (en dat is géén automatisme), dan zou ik zo snel mogelijk contact opnemen met de feed-eigenaar om na te gaan hoe het zit met de toestemming door de fotograaf gegeven. Ook forumeigenaren die claims krijgen over foto’s geplaatst door hun gebruikers, kunnen zich wellicht vrijwaren van aansprakelijkheid.

Als er geen toestemming of geldig beeldcitaat is, dan mag de fotograaf eisen dat zijn schade wordt vergoed. De discussie gaat dan ook eigenlijk altijd over hoe hoog die schade is.

Hoofdregel is dat het tarief van de fotograaf zelf de schade is: dat had je hem immers betaald als er vooraf overleg was geweest. En nee, “hij is zo duur” is dan geen argument meer, de aanname is op dat moment dat je wél een licentiecontract zou hebben gesloten en de vraag is dan dus tegen welke prijs.

Fotografen schermen dan graag met richtprijzen zoals van Foto Anoniem of Richtprijzen.org, maar die worden in de overgrote meerderheid van de gevallen niet overgenomen door de rechter. Het gaat immers om jóuw prijs als fotograaf en niet om wat een vrijwaringsstichting als afkooptarief wil hebben.

Verder wordt vaak geroepen dat het normale tarief met een factor 2 of 3 mag worden verhoogd, omdat dit zo staat in de algemene voorwaarden van de Fotografenfederatie. Ook dat is zeker geen vaste regel bij de rechter, hoewel menig rechter toch wel gevoelig blijkt voor het argument “zonder verhoging is er geen prikkel om vooraf een licentie te onderhandelen”. Een zelfverzonnen boeteconstructie dus. Ik erger me elke keer weer rot als een rechter dat zegt, zo wérkt het civiele recht niet.

Hoe dan ook: wie foto’s overneemt zonder toestemming (of beeldcitaat) moet daarvoor betalen. Zeker als het gaat om een bedrijf. Excuses als “ik wist niet dat er auteursrecht op zat” gaan bij particulieren héél misschien op, maar reken er niet op. En ook het weghalen van de foto is niet genoeg; schade is schade, en die wordt niet ongedaan gemaakt door het weghalen.

Onderhandelen over de hoogte van de vergoeding blijkt zeker wel mogelijk, maar je zult wel met een reëel bod moeten komen. Als de fotograaf zelf al komt met zijn tarief en dat maal drie doet, dan is gewoon eenmaal het tarief met eventueel een kleine opslag “voor de moeite” een prima tegenbod. Je kunt zelfs overwegen dat bedrag gewoon meteen te betalen en daarmee de discussie te sluiten.

Arnoud

75 reacties

  1. En ook het weghalen van de foto is niet genoeg; schade is schade, en die wordt niet ongedaan gemaakt door het weghalen. Als de fotograaf zelf al komt met zijn tarief en dat maal drie doet, dan is gewoon eenmaal het tarief met eventueel een kleine opslag “voor de moeite” een prima tegenbod.

    Als het om een plaatje gaat op een blog waar alleen de familie en schoonfamilie gaat vind ik het nogal zwaar overtrokken. Dat iemand vergoeding wil zien voor zijn werk is 1 ding, maar de context en de schaal zou wel mee moeten wegen. Als Sanoma media ineens lukraak foto’s gaat jatten dan heb je het wel over een andere orde van grote dan het gemiddelde blog wat nauwelijks meer dan 10 bezoekers per maand krijgt.

    Want waar ik echt een beetje naar van wordt zijn dit soort zaken en dat is naar mijn idee alles behalve redelijk/billijk te noemen.

    1. Er zijn mensen die schadeclaims eisen als een bron van inkomen hebben en zij gaan juist niet achter Sanoma aan, maar achter een gemiddelde blog met weinig bezoekers. Juist omdat ze weten dat bedreigen kleine blogger bang maakt, maar Sanoma een team van advocaten heeft die harder kunnen bedreigen.

      • Zet je foto’s online via een gratis fotoshare website
      • Zet een website op waar staat dat je 400 euro licentie per jaar per foto vraagt
      • Wacht een paar jaar totdat iemand het gaat gebruiken.
      • Eis een schadeclaim van 1500 euro en onderhandel het naar 1000 euro
      • Kassa!

      Er zijn helaas mensen die dit doen en die gaan juist achter een gemiddelde kleine blog aan. Er is een Nederlandse fotograaf die dit al 16 jaar doet en hiermee meer verdient dan fotograferen.

      1. Ben benieuwd wie deze fotograaf is. Zelf ben ik na een blafbrief van i-ee advocaten (in opdracht van een NL fotograaf?) toch nog verplicht tot het betalen van een paar honderd euro. Voor een klein plaatje met een stapeltje belastingenveloppen (!!) dat overal op internet gebruikt werd (bleek via Google IS).

  2. Wat gebeurt er als ik zo’n bedrag meteen betaal en de fotograaf vervolgens alsnog naar de rechter gaat, al dan niet met de claim dat de mail helemaal niet legitiem was, of dat ik naar het verkeerde rekeningnummer overgeschreven heb? Hoe kan een fotograaf zich verdedigen tegen iemand die daar dan weer misbruik van probeert te maken door valse claims te versturen (i.e., claimen dat het hun werk is terwijl dat niet zo is)?

  3. @Rens: Als jij geld overmaakt heb je toch wel enige eigen verantwoordelijkheid om te checken naar wie je je geld stuurt. Als je geen enkele check doet heeft de fotograaf best een punt als hij claimt dat iemand anders zich voor hem uitgeeft.

    Dat gezegd hebbende, het voorbeeld is vergezocht en ligt veel meer in de sfeer van fraude en oplichting, dan dat het gaat over ‘hoe om te gaan met een auteursrechtclaim’.

    @Arnoud: Ik ga zelf als trouwe lezer natuurlijk nóóit zo’n fout maken. Maar straks plukt mijn dochter van 12 een foto van het internet om een website over een idool of voor school te maken.

    Vragen: – Valt schoolwerk op internet onder de uitzondering ‘voor studie’ of valt het onder ‘publicatie’?

    • Is een kind van 12 gevrijwaard? Van 16? Waar ligt een redelijke grens?

    • over de schade: Stel dat ik een versie van de foto met een veel lagere resolutie publiceer, zeg 100×200 pixels. Het origineel is 1000×2000 pixels. Ik heb dus wel de essentie, maar slechts 1/100 van de foto gepubliceerd. Bovendien is mijn lage resolutieversie voor veel doelen ongeschikt. Is het redelijk om te argumenteren dat de schade voor de fotograaf daarom nooit gelijk kan zijn aan het tarief voor de full-resolution versie van de foto?

  4. Schade is schade, maar de geleden schade moet bepaald worden door de werkelijke situatie, waarin iemand inbreuk op auteursrecht heeft gepleegd, te vergelijken met de hypothetische situatie, waarin iemand geen inbreuk op auteursrecht heeft gepleegd. De fotograaf zal moeten stellen, en bij betwisten bewijzen, dat de gedaagde anders een licentie had afgenomen, omdat er niets wordt weggenomen. Afhankelijk van de omstandigheden kan het realistische zijn dat de foto in de hypothetische situatie helemaal niet geplaatst was. De hoofdregel is onjuist, hoe sympathiek deze ook aan kan voelen.

  5. @Alex: de HR omschrijft het net iets anders volgens mij:

    uitgegaan moet worden van een vergelijking van de situatie waarin de benadeelde als gevolg van de onrechtmatige daad verkeert, met de situatie waarin hij zonder de onrechtmatige daad zou hebben verkeerd.
    Dat is niet hetzelfde als “de foto is niet geplaatst” maar volgens mij eerder “de foto is niet onrechtmatig geplaatst”.

    Zeggen “laten we doen of er niets gebeurd is”, zou volgens mij betekenen dat er nóóit schadevergoeding hoeft te worden betaald. Je ontkent gewoon stellig dat je ooit een licentie zou nemen. En tegenbewijs is niet te leveren.

  6. Het lijkt me een kromme en onredelijke redenering om te stellen dat de schade het normale tarief is dat anders was afgesproken, tenzij die tarieven bij de rechthebbende bron-site duidelijk per foto(beeld)/resolutie gepubliceerd zijn. Immers als het “normale” tarief €300 was dan zal er meestal geen overeenstemming hebben kunnen plaatsvinden over het gebruik. En zou de foto dus niet gebruikt zijn. Het lijkt me redelijker om een schadevergoeding te koppelen aan hoeveel iemand er redelijkerwijs voor over zal hebben om zijn verhaal op te leuken met een plaatje. Dat zal er onder andere van af hangen of die auteur en/of beheerder verdient aan zijn site of juist alleen maar kosten heeft.

    Daarbij: als er correcte bronvermelding van de foto was zijn er ook baten. Het is dan tevens reclame voor de fotograaf.

    @3 Wie zegt dat er dat het origineel is gebruikt. Dat zal meestal niet het geval zijn.

    1. Je zou denken dat een rechter van marktconforme tarieven afgaat. Mensen die een schadeclaim eisen doen dat niet. Kijk maar naar websites met stockfoto’s. Tarieven zijn daar 1 a 50 euro per foto. Echter, als je naar sommige claims kijkt dan vragen fotografen 200 a 1250 euro per foto en soms wel meer. Dat is velen malen hoger dan marktconforme prijzen. Het is heel onterecht.

  7. Ik vind eigenlijk dat fotografen altijd een watermerk door hun foto’s heen moeten plaatsen. Zo niet, dan mag iedereen zo’n foto vrij gebruiken. Want op deze manier ga ik direct fotograaf worden. Makkelijk geld verdienen. Je kunt uitstekend laten zien hoe mooi je foto’s zijn met een watermerk erdoor. Ze moeten zo nodig hun werk op internet zetten. Prima, maar daar kunnen ook consequenties aan vastzitten. Het is hetzelfde als je een USB stick met je foto’s ergens achterlaat en vervolgens gaat miepen als die foto’s opduiken. Beetje eigen verantwoording mogen we ook van de fotograaf verwachten. De weegschaal slaat nu wel heel erg door naar één kant. Heel vaak is ook met geen mogelijkheid te achterhalen van wie zo’n foto is. Kijk b.v. naar wallpapers. Het hele internet staat er bol van. Internet heeft de wereld een totaal ander aanzien gegeven en dat heeft ook voor de gebruikers consequenties. Alle gebruikers.

  8. Je kunt als fotograaf naamsvermelding eisen, maar niet iedereen doet dat. Plus, soms wil de opdrachtgever dat niet. Bij achtergrondfoto’s op mijn site zou een fotografen-credit beetje gek staan.

    Dus ja, dat is een probleem. Of we maken alle foto’s lelijk of we zeggen tegen hergebruikers “zoek het maar uit”.

  9. @Arnoud, ik verwacht dat je ook wel eens fotografen langs krijgt die willen dat jij helpt bij het indienen van een dergelijke claim, toch? In ieder geval, laat ik mijzelf eens als voorbeeld nemen. Ik ben geen professionele fotograaf maar heb wel een (WordPress) blog en in dat blog komen alleen eigen-gemaakte foto’s en CGI plaatjes in. Ik heb nergens iets vermeld staan over een eventuele Creative Commons licentie, dus kunnen anderen de afbeeldingen niet een plaatje zonder mijn toestemming overnemen. Maar goed, iemand kopieert een plaatje van mij en ik wil een claim indienen. Maar als ik er even over nadenk, die claim is gewoon niets waard, want ik ben geen professional en ik heb ook nergens een tarief voor mijn afbeeldingen staan. Ik kan dus eisen dat die “dief” de afbeelding offline haalt, maar kan er geen extra prijskaartje aan hangen…

    Betekent dit dat eigenlijk iedere amateur-fotograaf die eigen werk online plaatst ook meteen een prijslijst moet gaan vermelden zodat ik de dief volgens de tarieven van mijn eigen prijslijst een rekening kan geven? (En mag ik in mijn eigen prijslijst een bedrag van 10.000 Euro noemen per afbeelding? 🙂 )

  10. Ik doe geen fotografenclaims, ik heb het al druk genoeg en ben het principieel niet eens met hoe dergelijke claims ingestoken worden. Dus nee.

    De wet eist schadevergoeding, en het is inderdaad een probleem als je geen geld verdient met je foto want welke schade héb je dan door overname? Zie de Curry-uitspraak: gratis online gezette Creative Commonsfoto’s leiden niet tot schadeclaim bij overnemen, zelfs niet als de licentie geschonden wordt. Formeel juist maar ik kan me voorstellen dat het onbevredigend voelt.

  11. @Jeanette De Google Image Search kan in veel gevallen wel een indicatie geven wie de oorspronkelijke auteur is. Als het resultaat ervan niet direct naar de auteur verwijst, dan vaak weer wel naar andere sites waar men ook een referentie naar de oorspronkelijke auteur heeft opgenomen. De foto van de vrouw met camera in Arnoud’s post heb ik zo even opgezocht en dat levert wel wat verwarring op. Op een Russische website kwam ik hem met de grootste resolutie tegen maar op een Poolse website ook maar dan iets kleiner. De Poolse website verwees door naar sxc.hu als bron van de afbeelding. (En Google Translate is hierbij ook erg handig.) Heb geprobeerd om hem ook op de sxc.hu site te vinden maar het aantal resultaten is dusdanig hoog dat dit gewoon te lastig wordt. Wel blijkt dat dit een erg populaire foto is die door honderden sites wordt gebruikt. 🙂 Andere foto’s leveren vaak minder resultaten op, maar Arnoud gebruikt bijna altijd Creative-Commons afbeeldingen in zijn posts, en die vind je dan ook vaak massaal terug.

  12. Al mijn zelfgemaakte foto’s die ik gebruik op mijn blogs mogen door iedereen hergebruikt worden. Het zal me worst wezen. Maar het is dan ook mijn boterham niet. En ik vind dat daar alleen naar gekeken zou moeten worden. Heeft de fotograaf schade geleden en als tweede niet onbelangrijk punt. Heeft de hergebruiker er geld mee verdiend? Zo niet, dan mag het wat mij betreft bij verwijderen blijven.

  13. Maar als iemand zijn foto’s onder creative common en onder een dure betaalde licentie aanbied (ookal heeft nog nooit iemand dat bij je afgenomen, omdat het gratis kan met CC). Kan je dan wel een schade vergoeding eisen als iemand decreative common licentie schent?

  14. Formeel juist maar ik kan me voorstellen dat het onbevredigend voelt.
    Niet voor mij, hoor. Ben tot nog toe gewoon te lui geweest om een CC licentie in mijn footer op te nemen van WordPress. 🙂

    Toch is het misschien wel handig om een tarievenlijst bij mijn blog op te nemen voor diegenen die de licentie schenden? Kan ik dan, in tegenstelling tot de Curry-kwestie, wel een rekening sturen?

  15. Op het risico af dat ik een oude comment als stokpaardje berijd…

    De wet eist schadevergoeding, en het is inderdaad een probleem als je geen geld verdient met je foto want welke schade héb je dan door overname? Zie de Curry-uitspraak: gratis online gezette Creative Commonsfoto’s leiden niet tot schadeclaim bij overnemen, zelfs niet als de licentie geschonden wordt. Formeel juist maar ik kan me voorstellen dat het onbevredigend voelt.

    ‘Formeel juist’ vind ik wat ver gaan. In februari had ik al over cc-licenties gemeld dat ik vond dat die schade per definitie bijna nooit nul is. Dat de rechtbank dat concludeerde komt doordat ze twee hele slechte redeneringen achter elkaar gebruikt. Ook je eigen redenering in comment 7 van dit artikel is eigenlijk in strijd met het idee dat er geen schade is. Volgens jou moeten we immers uitgaan van de situatie dat de foto rechtmatig was gebruikt. Dan had men dus de oorspronkelijke rechthebbende moeten contacteren en hem/haar vragen wat het gebruik kost.

  16. Als oud-journalist en fotograaf raak ik telkens weer verbijsterd door discussies als deze. Ik kan er niet bij dat zo ongeveer iedereen vindt dat je niet mag stelen, dat hoort niet zo, dat doen wij niet, naar de bak met die lui! – maar dat dit kennelijk niet geldt voor fotografie die op Internet is gepubliceerd. Enig idee wat goede fotografie de fotograaf heeft gekost? Begin jaren ’90 ben ik begonnen met een beroepsopleiding fotografie, die op zichzelf niet zo duur was. Maar ik moest er wel een (toen nog analoge) Nikon-spiegelreflex plus lenzen voor aanschaffen. 5 jaar geleden begonnen met investeren in digitaal. Goede camera’s (ik heb er 3) en lenzen zijn enorm duur! Ik schat dat ik er in totaal zo’n 19.000 euro aan heb uitgegeven. Vaak letterlijk uit mijn mond gespaard, geen verdere luxe etcetera. Je doet dit omdat je mooi werk wilt maken. En daar ga jij dan mee aan de haal? Gratis en voor niks, en ook nog zonder bronvermelding? En je vindt wérkelijk dat dit moet kunnen? In mijn ogen ben je een dief en zou je als zodanig moeten kunnen worden berecht.

    1. Jij hebt 19.000 euro geïnvesteerd in apparatuur, maar er zijn ook fotografen die met hun mobiele telefoon foto’s nemen, online zetten en vervolgens schadeclaims van duizenden euro’s eisen van mensen die het (onbewust) hebben gebruikt.

      Natuurlijk moeten fotografen geld verdienen. Er zijn echter een paar problemen waardoor mensen het niet als schade zien.

      Een scenario: Fotograaf is ingehuurd, werkt 4 uur plus wat voorbereiding en reistijd en krijgt daar 1500 euro voor. Hij levert zijn klant 100 foto’s en die zet ze online. Een hobbyist pakt 1 van deze foto’s en zet het op zijn website. 4 jaar later ziet de fotograaf dat en eist een schadeclaim van 1000 euro voor 1 foto. Veel mensen zullen dit als onterecht zien. Natuurlijk moet de fotograaf geld verdienen om zijn kosten eruit te halen, maar in het bovenste scenario heeft hij dit al gedaan. Hij heeft 1500 euro verdiend aan fotograferen. Is de hobbyist die het heeft gebruikt een dief?

  17. Hoe zit het eigenlijk met de situatie waarin je zelf foto’s hebt genomen? Ik ben geen professionale fotograaf, verdien mijn geld ook niet met het maken van foto’s, maar heb wel productfoto’s nodig. Die maak ik met veel gedoe zelf (en dat valt nog niet mee), maar ik voel er weinig voor om die dingen bij een concurrent op de site te zien staan. En dan bij procederen te moeten horen dat de gebruikelijke vergoedingen voor mij niet opgaan.

  18. foto’s overnemen zonder toestemming mag eigenlijk nooit. Ook niet als ze vrijelijk op internet staan … Hoofdregel is dat het tarief van de fotograaf zelf de schade is

    Als de foto’s door de fotograaf op het internet gezet zijn (in de zelfde kwaliteit), dan is het tarief van de fotograaf toch nul? Ik zou het niet erg vinden om die schade te vergoeden, desnoods 2 of 3 keer.

    Ik vind dat wel rechtvaardig. Een echte victimless crime wordt als zodanig behandeld.

  19. @Gronk Informeer eens bij de NVF (Nederlandse Vereniging van Fotografen). Eigenlijk is het heel eenvoudig: Het copyright van die foto berust bij jou, dus je staat volledig in je recht als je die lui een rekening stuurt. 400 euro per kiek is in dit soort gevallen van diefstal een tamelijk mild bedrag, daar gooi je nog 19% btw bovenop als je toevallig ondernemer bent. Succes.

  20. Als de foto’s door de fotograaf op het internet gezet zijn (in de zelfde kwaliteit), dan is het tarief van de fotograaf toch nul?

    Als iemand zijn auto op straat parkeert met de sleutels erin en de deuren open, is het dan erg als iemand anders even een ritje gaat maken met die auto, en hem daarna weer terugzet?

    Vergelijkbare situatie, lijkt mij. Jezelf iets toe-eigenen zonder toestemming te vragen is gewoon fout.

  21. @Nan: Op schadevergoeding zit geen BTW (het is geen dienst), dus je mag geen 21% BTW bovenop een schadeclaim gooien.

    En dát is precies waarom ik zo veel moeite heb met schadeclaims door fotografen. Dat er inbreuk is: eens. Dat er betaald moet worden: ja. Maar menig fotograaf ziet een inbreuk als een kans om eens goed uit te pakken: we verdrievoudigen het hoogste tarief uit de tarievenlijst, gooien er nog eens 100% bovenop want mijn naam staat er niet bij, oh er is een randje afgeknipt dus nóg eens 100% want verminking, 21% BTW er bovenop want dat weten ze toch niet en we dreigen met 8000 euro advocatenkosten als er niet meteen geschikt wordt. Per foto.

    Eh, nee. Wie zó hard gaat blaffen na een inbreuk, verliest elk respect. Net zoals die buurman vroeger die weliswaar in z’n recht stond als je door zijn voortuin liep om je bal te halen, maar totaal geen respect meer overhield omdat ie elke keer stond te schelden en tieren.

  22. Ik hoop dat alle fotografen deze laatste reactie van Arnoud Engelfriet 100x lezen. “Maar menig fotograaf ziet een inbreuk als een kans om eens goed uit te pakken” En het is ook nog heel belangrijk wie de foto heeft gepikt. Want stelen mag niet maar een klein kind dat langs de snoepjes in de winkel loopt en er dan eentje in zijn mond steekt hoef je ook niet aan de politie over te leveren.

  23. @Nan. De hebberigheid van de fotograaf, daar zit m de kneep. De meeste foto’s worden in opdracht gemaakt of zijn al eens verkocht. €400 lijkt me een heel behoorlijke beloning voor de inspanning van een foto. Het komt neer op een halve dag werk tegen €100 per uur. Ik denk eigenlijk eerder dat je kunt zeggen dat het €400 voor een uur werk is, of soms wel €800 per uur voor een half uur werk. Dat laatste verdient een specialist in een ziekenhuis nog niet eens. Hangt er een beetje van af, voor een fotograaf in oorlogsgebied lijkt het me redelijk. Op die tarieven zal menig stukjesschrijver waar die foto dan bij staat jaloers op zijn. Om dan bij iedere nieuwe openbaarmaking eenzelfde tarief te (mogen) rekenen is gewoon te belachelijk voor woorden. Dit is de principiële fout die ten grondslag ligt aan het hele copyright gebeuren. Dat je € 19 000 hebt menen te moeten investeren is geheel aan jou en kun je de individuele klant niet aanrekenen. Als er te weinig vraag naar super high-res foto’s is dan heb je verkeerd gegokt.

  24. Hoe zit het overigens met websites als Pinterest en Tumblr waar uitsluitend foto’s worden “herplaatst” die overal op internet staan? Daar zijn miljarden te verdienen voor fotografen. Of zie ik dat verkeerd?

  25. @Jeanette, Pinterest en Tumblr zijn Amerikaanse bedrijven en vallen onder de daar geldende wetgeving. Die zegt dat er een DMCA notice verstuurd moet worden met als verzoek de afbeelding te verwijderen, waar ze dan bijna altijd gehoor aan geven. Wel zou de persoon die de Pinterest of Tumblr kunnen opsporen en hem de rekening presenteren, maar Pinterest en Tumblt staan daarbuiten. (En ook in Nederland is het lastig om een rekening neer te leggen bij de service provider.) Daarnaast hebben dergelijke grote bedrijven vaak een verzameling ervaren juristen in vaste dienst, die genoeg ervaring hebben om een dergelijke zaak enorm te rekken of zelfs te winnen. Juridisch gezien zijn het zware tegenstanders. De gemiddelde boerenknul met een blog die de fout in gaat met foto’s is veel eenvoudiger uit te persen.

  26. @28 Jeanette, zie ook de blogpost Pinterest en het plaatjesauteursrecht

    Pinterest is zelf niet aansprakelijk omdat zij niet zelf selecteert welke plaatjes mensen uploaden of herpubliceren. Zij is alleen een doorgeefluik, en hoeft niet meer te doen dan te reageren op klachten. Dat is ook in Nederland zo trouwens. Pas als de site zelf selecties maakt, bijvoorbeeld door handmatig de Pin van de Dag op de homepage te zetten, dan zou ze wél aansprakelijk worden.

    @27 Victor, het is niet aan jou om andermans businessmodel te beoordelen. Indien die fotograaf die tarieven daadwerkelijk vraagt, zijn dat de geldende tarieven. Als jij ervoor kiest om ‘dure’ auteursrechten te schenden, zijn de gevolgen ook voor jou.

  27. Beste @VictorOnrust, het is volstrekt niet aan jou om de tarieven van een fotograaf te beoordelen, en al helemaal niet om mijn persoonlijke investeringen in opleiding en apparatuur af te doen als irrelevant. Dat zijn ze namelijk niet voor mij, en ook niet voor mijn collega’s. Ik kan mij niet voorstellen dat je niet ziet of voelt dat je steelt, als je weer eens steelt. Of dat je het verschil niet ziet tussen een goed belichte high-res foto en een kiekje. Je ziet wél dat verschil. Het is precies de reden waarom je ze steelt!

  28. @Nan net als van iedere beroepsgroep mag ik mij een oordeel aanmatigen over de tarieven. Fotografen zijn wat dat betreft niet anders dan advocaten, medisch specialisten of interim-managers om maar eens wat te noemen. Ik steel niet en al helemaal geen “goed belichte high-res foto’s”. Waar de meeste bloggers en ik ook absoluut niet in geïnteresseerd zijn. Die willen een plaatje dat iets weergeeft van waar het over gaat. Een resolutie van 800*600 is meestal voldoende. Ik gebruik zo veel mogelijk eigen werk of vrij te gebruiken materiaal. In voorkomende gevallen probeer ik er achter te komen of er een rechthebbende is. Meestal valt dat niet mee. Ik gebruik nooit stockfoto’s of foto’s van sites van fotografen. Er is veel veel mis is met de huidige copyrightregels. Ik zie het feit dat weduwe Zappa en de platenmaatschappijen nog steeds rechten ontvangen voor het uitbrengen van Zappa’s werk stelen! En iemand die voor zijn foto een keer een fatsoenlijke vergoeding heeft gekregen zou daarna wel eens een toontje lager kunnen zingen.

    Een investering is “irrelevant” als je hem niet op een normale manier terug kunt verdienen. Bijvoorbeeld omdat er eigenlijk te veel fotografen zijn. Of dat veel media genoegen nemen met iets mindere kwaliteit of het werk van “amateurs”. Als ik veel tijd stop in een programma dat ik vervolgens maar een keer kan verkopen dan is dat ook jammer maar helaas voor mij. Ik kan dat niet als argument gebruiken om dan maar een te hoge prijs te vragen.

    Het valt me trouwens op dat het vooral fotografen of hun agenten zijn die zo te keer gaan. Ik hoor maar weinig over andere vormen van illustratie.

  29. You wouldn’t steal a car, but you wouldn’t download it either. De belangen van auteursgerechtigde worden vertegenwoordigd door schreeuwerige partijen die het niet zo nauw nemen met de feiten. En dat heeft hier kennelijk effect. Hoewel de verdubbelingen hier worden afgewezen, wordt er hier wel zonder meer aangenomen dat er schade is.

    Maar in het door Arnoud aangehaalde arrest stond een zaak centraal waarbij de verweerde een onrechtmatige daad had geplaagd jegens Interplant, omdat deze in strijd met het kwekersrecht een groot aantal bloemen had vermeerderd. De eis van Interplant omtrent een schadevergoeding van 30 duizend gulden. Haar stelling was dat indien verweerder een licentie had afgenomen ze per stuk ƒ 1,50 had moeten betalen. De rechtbank wees de schadevergoeding af. Het gerechtshof wees de schadevergoeding af. Daarbij werd de volgende motivatie gegeven:

    Door het enkele, in strijd met het kwekersrecht van Interplant, oculeren van de rozen die vervolgens zijn vernietigd, is Interplant niet in een nadeliger positie komen te verkeren dan in het geval [verweerder] zich aanstonds zou hebben onthouden van het maken van inbreuk op dat kwekersrecht.

    “Deze overweging geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk”, aldus de Hoge Raad. Met de beste wil van de wereld kan ik in dit arrest dan ook geen onderbouwing vinden voor een schadevergoeding. Die is immers op vergelijkbare punten afgewezen, door de rechtbank, door het gerechtshof en door de Hoge Raad.

    Zoals eerder aangegeven moet de fotograaf stellen, en bij betwisten bewijzen, dat de gedaagde anders een licentie had afgenomen, omdat er niets wordt weggenomen. Afhankelijk van de omstandigheden kan het realistische zijn dat de foto in de hypothetische situatie helemaal niet geplaatst was. Als de foto niet plaatst zou zijn, dan volgt daaruit per definitie dat de foto niet onrechtmatig geplaatst zou zijn.

  30. @Alex: Het lijkt hier wel belangrijk te zijn geweest dat er alleen intern iets werd geproduceerd en vernietigd. De HR laat doorschemeren dat ze het wellicht anders zouden vinden wanneer de rozen op de markt waren gebracht:

    Voor zover het middel nog aanvoert dat ook het oculeren een inbreuk op het kwekersrecht is en dat Interplant reeds daarvoor de gebruikelijke licentievergoeding zou hebben verkregen, ziet het eraan voorbij dat naar het kennelijke en niet onbegrijpelijke oordeel van het Hof een licentie mede de bevoegdheid zou hebben omvat de in licentie vervaardigde producten in het verkeer te brengen, en dat dit laatste in het onderhavige geval door de vernietiging van de rozen niet is geschied.

    Dus als de rozen wél op de markt waren gebracht, dan zou het onbegrijpelijk zijn geweest als het Hof een licentie ongepast had gevonden.

    Zie ook wat de A-G zegt bij wijze van samenvatting van de literatuur:

    Bij de bronnen over het recht van de intellectuele eigendom vindt men overigens algemeen de gedachte aanvaard, dat schade wegens inbreuk op zulke rechten kan worden begroot aan de hand van de licentievergoeding (royalty), die bij rechtmatige toepassing van het recht verschuldigd zou zijn.

  31. Sorry als ik lastig ben maar ik vind dit een hele interessante discussie. Ik begrijp dat ik beter van een Amerikaanse website een plaatje kan halen want die doet er niet zo moeilijk over. 😉 Maar hoe zit het met teruglinken? Mag ik wel teruglinken naar een plaatje zodat de bron te zien is?

  32. @37: Nee dat begrijp je verkeerd. Het maakt niet uit waar jij het plaatje vandaan haalt, die DMCA bescherming geld voor Amerikaanse sites die met user generated content werken.

    Wat ik me wel eens afvraag is hoe de wetgeving zich verhoud. Is het de moeite om je website in een bedrijfje in de VS onder te brengen en een registratie te doen zoals de DMCA vereist? Heb je dan meer of betere bescherming als in Europa? Of is er in europa een vergelijkbaar vrijwaringssysteem?

  33. @Elroy, er zijn genoeg hosting bedrijven die hun servers uiteindelijk in de USA hebben staan. Zelfs als de webhost er Nederlands uitziet kan het zijn dat ze hun servers “outsourcen” aan een datacenter in de USA. Maar ik denk dat men eerst de moeite neemt om uit te zoeken wie de eigenaar van de site is. En in geval van een “buitenlander” (niet-Amerikaan dus) kunnen ze waarschijnlijk de DMCA gewoon negeren. De hosts zijn volgens mij in het algemeen wel te vrijwaren van wat hun klanten op hun servers plaatsen. Maar de persoon die de overtreding heeft gepleegd is nimmer veilig, ook niet in de USA. Alleen tussenpersonen worden gevrijwaard door de DMCA.

  34. @39: Ik doel meer op de situatie dat een Nederlander een (internationale/engelse) website start met user generated content. Waar is de ‘safe harbor’ voor de website eigenaar beter geregeld, VS of Europa/Nederland?

    Als jij als Nederlander je website alleen maar host in de US, dan zal het nog steeds een ‘Nederlandse website’ zijn. Mogelijk krijg je zelfs jurisdictie elende omdat amerikanen zullen beweren dat hosten in de US genoeg is om het een amerikaanse website te maken en dan mag je met twee sets regelgevenign gaan werken.

    Als je zorgt dat een Amerikaanse rechtspersoon de eigenaar is, alle hosting in de US plaatsvindt en de site in het engels is, dan sta je denk ik een stuk sterker in je bewering dat je onde de amerikaanse wetgeving valt en niet de nederlandse.

    Overigens heb ik het andersom gedaan. Mijn website is welliswaar in het engels, maar is gehost in Nederland (server staat fysiek in NL) bij een Nederlandse hoster met een .nl domein. En alle leden (op 1 na, is gegenationaliseerd candadees) van de afgeschermde site zijn Nederlanders.

    De site staat vol met fotos, aangezien het idee ervan is om – je eigen – fotos te delen zonder meteen met het hele internet te delen. Ik kan niet controleren of iemand die fotos ook echt zelf heeft gemaakt. De vraag of ik in de US betere bescherming kan krijgen is wel theoretisch. De site is afgeschermd wordt niet gespiderd en alleen op uitnodiging kan je toegang krijgen. Dus als iemand al een loopje met de regels neemt, dan zie ik niet hoe een rechthebbende hier ooit achter zou komen. (alle leden ken ik of mensen die ik 100% vertrouw persoonlijk)

  35. Ik zie mijn standpunt niet weerlegt door dit arrest. Ik zie er een bevestiging in voor mijn standpunt dat de schade bepaald moet worden door de werkelijke situatie te vergelijken met de hypothetische situatie. In de hypothetische situatie zou de foto niet onrechtmatig geplaatst zijn omdat de foto helemaal niet geplaatst zou zijn of omdat er een licentie was afgenomen. Ik blijf er blij dat het de fotograaf is die zal moeten stellen dat er in die hypothetische situatie een licentie was afgenomen. En bij betwisten tevens omstandigheden zal moeten aandragen waarin dit aannemelijk is. Voor een omgekeerde bewijslast ontbreekt hier iedere rechtsgrond.

    In het aangehaalde citaat geeft de Hoge Raad aan dat als het Hof de geëiste vergoeding had toegewezen, dat hiermee dan tevens een recht zou worden toegekend om de rozen op de markt te brengen. Hieruit volgt niet logischerwijs het omgekeerde. Hoewel de AG heeft schrijft dat de wetgever in zijn algemeenheid aanvaardbaar acht om de schade te begroten op de licentievergoeding, doet hij dit wel binnen een context waarin hij aangeeft dat het uitgangspunt van schadevergoeding is om de vergoeding werkelijk geleden schade te benaderen. De fotograaf moet omstandigheden aandragen waarin het aannemelijk maken dat dit een passend begrotingsmiddel is. Als hij daarin slaagt dan heeft hij immers aannemelijk gemaakt dat de gedaagde een licentie had afgenomen.

    Ik vind het bijvoorbeeld niet erg aannemelijk dat de ouders van een twaalf jarig meisje een licentie hadden afgenomen van een fotograaf van honderden euro’s, zodat hun dochter deze op haar hobbysite of in de schoolkrant kon gebruiken, omdat uit een kosten en baten analyse volgt dat dit het niet waard is. Het zijn niet de ouders die moeten aandragen dat het om een hobbysite van hun dochter van twaalf gaat, maar de fotograaf die er op moet wijzen dat het gaat om bedrijf die hiermee geld heeft verdient.

    De situatie waarbij de dochter van twaalf inbreuk heeft gepleegd op de foto van een fotograaf door deze op haar hobbysite te plaatsen vind ik beter passen bij een bedrijf dat de kweekjes vernietigd heeft dan een bedrijf waarvan aangenomen mag worden dat ze wel wat over hebben voor de kosten omdat het toch dubbel en dwars terug verdienen. De schade die het meisje heeft aangericht is te verwaarlozen en levert daarom geen rechtvaardiging voor een schadevergoeding van honderden euro’s.

  36. Ik kan Nan’s reactie en prijsvoorbeeld best begrijpen. Det rekensommetje “400 Euro voor een half dagje werk…” gaat m.i. niet op.

    Voor dat men dit “half dagje werk” kan gaan doen, moet voorbereid worden, evt. een locatie gezocht en besproken worden, er moet evt. materiaal bezorgd en geplaatst worden. Ook bij digitlae fotografie niet altijd snel en goedkoop te realiseren. Als dan, door de goede voorbereiding, de uiteindelijke foto binnen een halve dag geschoten kan worden (samen met vermoedelijk vele anderen die worden weggegooid), ligt de uiteindelijke verdienst per uur dus beduidend lager dan “400/shootingtime”.

    Daar komt nog bij, dat om de foto’s te kunnen maken er een initiele inverstering noodzakelijk is. Kamera, evt. opleiding etc en dat met de gemaakte foto’s op jaarbasis genoeg moet worden verdient om ook de familie iets te eten te geven. Alles bij elkaar genomen KAN een bedrag van 400 Euro voor een foto dus best wel redelijk zijn.

    En ook voor niet-professionele fotografen kan een schade ontstaan. Als ik, voor mijn eigen site, met veel tijd en geld een foto maak om op mijn site werkelijk iets exclusiefs te hebben zonder gelazer over copyrights, kan ik me voorstellen dat het hergebruik van deze foto niet alleen ergerlijk is, maar ook de exclusiviteit van mijn site aantast. Ook daar ontstaat een schade. Iets moeilijker te berekenen, maar goed, niet onmogelijk.

  37. @43 Tja, als alle professionele fotografen zo zouden redeneren als Olav (en Nan) zouden er nog maar weinig over zijn. Een halve dag werk voor één foto is toch echt heel erg veel en ook nog tegen een tarief berekend waar veel andere beroepen die ook een flinke investering vergen niet aan toe komen. En dat je je investeringen moet terugverdienen heb ik nergens ontkend, maar als je te weinig opdrachten krijgt (bijvoorbeeld omdat je tarief te hoog is) dan kun je niet roepen dat die weinige opdrachtgevers of kopers dan maar je investeringen moeten opbrengen. Zoals gezegd: je hebt dan je eigen talenten en mogelijkheden overschat of de markt onderschat. Ik zie hier een tarief van €250+€150 voor een rapportage van 2 uur + nabewerking + afkoop rechten. Zal dan toch wel om minimaal 20 foto’s gaan, dus €20 per foto.

    On Topic: ik blijf het bijzonder vreemd vinden dat een rechter een dergelijk tarief als norm accepteert. Dat een beroepsvereniging probeert zoiets als regel voor te stellen? Och…

    1. Er zijn fotografen die naar een festival gaan (koningsdag) en in 1 dag 2.000 foto’s maken en ze vervolgens op hun website aanbieden voor 250 euro per stuk per jaar! Als iemand ze gebruikt zonder de licentiekosten van 250 euro per jaar te betalen, eisen ze een schadeclaim van 500 euro per jaar.

      250 euro x 2.000 foto’s = 500.000 euro. Dan is het helemaal niet reaal om 250 euro te vragen of een schadevergoeding van 500 euro per jaar. Daarbij komt dat ze het niet exclusief verkopen en dus een foto meerdere malen kunnen verkopen. Een bedrag van 250 euro per foto is niet rechtvaardig. Ze kunnen ook niet concurreren met websites die voor stockfoto’s enkele euro’s vragen. Helaas loont het voor bepaalde types om te leven van schadeclaims. Ze verdienen meer geld aan schadeclaims dan aan het verkopen van hun foto’s.

  38. Ik geloof onmiddellijk dat fotograferen veel werk is en dure investeringen vergt. Dat herken ik uit mijn praktijk, de juridische dienstverlening. Iedereen piept dat juristen zo duur zijn, en nou ja het ís ook een berg geld om een contract op maat te krijgen. Maar die berg geld is, zoals Victor schetst, gebaseerd op terugverdienen van mijn expertise en de tijdsinvestering die ik daarvoor heb gedaan.

    Het verschil is dat juristen een uurtarief hanteren (of fixed price) waardoor je direct ziet wat het kost. Bij fotografen is de prijs in eerste instantie lager, en betaal je voor een (groot?) deel bij nabestellingen, extra bewerkingen etcetera. Je denkt dus dat iets goedkoop is (paar uurtjes, uurtarief) en daarna krijg je naheffingen, copyrightvergoedingen en blijk je voor je Facebookprofielfoto nóg een keer te moeten betalen. Ik denk dat dat steekt bij mensen, dat verwacht je niet.

    Natuurlijk kun je met een fotograaf afspreken dat je in één keer betaalt en daarmee alle rechten afkoopt. Maar dat is toch ongebruikelijk, en bovendien moet je maar net weten dát die optie bestaat.

  39. Een ander verschil is dat een jurist een uurtarief heeft maar je niet weet hoeveel uur hij bezig zal zijn. En die prijs kan flink oplopen. Een fotograaf heb je beschikbaar voor een paar uur en erna moet hij gewoon een goed resultaat opleveren, ongeacht hoe lang het fotoshoppen voor hem duurt. Daarnaast, juristen en fotografen werken lang niet altijd alleen maar hebben vaak een assistent in dienst die extra werk kan uitvoeren. De fotograaf heeft bijvoorbeeld ook een lange reistijd maar kan b.v. wel de foto’s meteen uploaden naat een assistent waarbij de assistent deze meteen begint te bewerken terwijl de fotograaf naar de volgende afspraak gaat.

    Maar fotografie is sowieso een erg duur vak mede wegens de apparatuur die benodigd is. Plus, voor het bewerken van de foto’s is professionele software nodig. Ik, als amateur, ben al tevreden met wat ik in Paint Shop Pro kan doen maar een professionele fotograaf gebruikt ook veel betere software. Dat zijn onkosten die terugverdiend moeten worden. Maar denk ook aan kledingkosten want je wilt toch geen fotograaf in t-shirt en spijkerbroek je huwelijk laten fotograferen? Die moet er gewoon fatsoenlijk uit zien! (Net als juristen, overigens. Arnoud zal weinig klanten overhouden als hij overal met een Grateful Death t-shirt langs gaat. 🙂

    1. Een jurist worden is echt wel een grotere investering dan een fotograaf, als je de opleiding meerekent. Iedereen met een camera of mobiele telefoon is een fotograaf, maar jurist ben je niet zomaar. En als straatfotograaf hoef je helemaal niet veel te investeren in apparatuur en er zijn opensource gratis fotobewerkingsprogramma’s.

  40. Dit is weer allemaal een soort marxistisch waardebepaling. Om de één of andere reden blijft dat maar de kop op steken bij discussies over auteursrecht. We leven echter in een kapitalistisch systeem. De juiste prijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Hoeveel tijd en geld de aanbieder er in steekt is totaal niet van belang.

    Aan de onderkant van de markt is een overschot aan fotografen en daar kan je als je een beetje slim onderhandelt als koper er wel één vinden die het doet voor een grijpstuiver en de mooie aanvulling op zijn portofolio. Wil je de absolute top en huur je Mario Testino of Inez van Lamsweerde, dan mag je je portemonnee trekken, ook al gebruiken die echt niet heel andere fototoestellen of andere Photoshop en ze zijn er ook niet heel veel langer mee bezig.

  41. @47 Marxistisch of niet, de kostprijs is een belangrijk element in de waardebepaling. Zeker als echte onderhandelingen of de mogelijkheid daartoe ontbreken. En uiteraard zijn er fotografen die op grond van een of ander (veel) meer voor hun werk kunnen vragen dan de kostprijs of, als je het langs de andere kant bekijkt, een hoger uurtarief kunnen bedingen. Maar dat zijn wel de uitzonderingen, en het lijkt me dat je niet zomaar met een door de beroepsvereniging aanbevolen tarief weg zou mogen komen voor een kiekje van een poes, ook al is dat zorgvuldig uitgelicht en superscherp in high-res te verkrijgen.

    1. Kostprijs of vraag/aanbod alleen werkt allebei niet lekker. In beide gevallen kun je met wat pech tegen een claim van duizenden euro’s oplopen, omdat zoon of dochter een beschermd werk op zijn homepage met 10 bezoekers zet.

      Hoe een schadevergoeding dan beter vastgesteld moet worden weet ik ook niet. Je moet waarschijnlijk heel veel factoren meenemen om op iets uit te komen wat voor (bijna) iedereen rechtvaardig voelt: zowel kostprijs, markt, de waarde en het aantal bezoekers van de inbreukmakende site en pagina, hoeveel moeite de rechthebbende heeft gedaan om verspreiding te voorkomen en hoeveel inbreukmaker te verwijten is, ….

      De factoren “aantal bezoekers” en “verdere verspreiding” vind ik de interessantste: voor een nieuw systeem: als het aantal bezoekers van de inbreukmakende pagina en/of vervolg pagina’s hoog is of hoger is dan voor het gebruik van het beschermde werk, en zeker als een werk ook verder verspreid wordt, dan zijn dat indicaties dat het werk echt waarde heeft.

      Waarom niet naar een systeem met een soort van internet (downstream)-belasting, waarbij bijvoorbeeld een fotograaf geen claims meer indient, maar wordt betaald per herpublicatie en per pageview? (En verder gewoon traditioneel: per opdracht/per uur voor wie dat wil).

  42. Een ander verschil is dat een jurist een uurtarief heeft maar je niet weet hoeveel uur hij bezig zal zijn. En die prijs kan flink oplopen.
    Met ICTRecht kan je gewoon fixed price afspraken maken voor veel zaken 🙂

  43. marxistisch? Eerder capitalistisch! De fotograaf kan vragen wat de klant bereid is om uit te geven en de duurdere fotograaf zal toch iets moeten bieden voor het werk dat hij doet. Maar ik denk dan ook aan de werken van Herman Brood en Anton Heyboer, die beiden eigenlijk alleen kliederwerk opleverden maar wiens werken best prijzig beginnen te worden. Ja, als je een beetje kliederwerk in een lijst aan de muur wilt hangen dan kun je ook gewoon bij de locale kleuterschool vragen om overgebleven tekeningen, maar dat geeft toch niet echt dezelfde waarde als de werken van Herman en Anton. En ja, het kan nog duurder…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.