Hoe om te gaan met schadeclaims van fotografen

Vrijwel dagelijks krijg ik mails van mensen die een foto hebben gepubliceerd en nu een claim of factuur van de fotograaf hebben gehad. Soms gaat het dan om tientjeswerk, maar vele honderden of zelfs een paar duizend euro voor één foto is ook niet ongebruikelijk. De gebruikte taal is vaak bepaald niet mals: u bent een vuile inbreukmaker en we gaan alles op u verhalen, en wel over drie werkdagen. Dat is dus behoorlijk schrikken voor mensen die vaak te goeder trouw even een fotootje nodig hadden.

In de basis is de claim meestal wel terecht; foto’s overnemen zonder toestemming mag eigenlijk nooit. Ook niet als ze vrijelijk op internet staan, ook niet als er geen watermerk doorheen staat, ook niet als er geen fotograafnaam of “copyright” bij staat. De enige echte uitzondering is het beeldcitaatrecht: als de foto inhoudelijk onmisbaar is voor de eigen tekst. (De persexceptie kun je vergeten.)

Een bijzonder geval is wanneer je een RSS feed herpubliceert waarin foto’s zitten. Als die feed met toestemming voor publicatie wordt aangeboden (en dat is géén automatisme), dan zou ik zo snel mogelijk contact opnemen met de feed-eigenaar om na te gaan hoe het zit met de toestemming door de fotograaf gegeven. Ook forumeigenaren die claims krijgen over foto’s geplaatst door hun gebruikers, kunnen zich wellicht vrijwaren van aansprakelijkheid.

Als er geen toestemming of geldig beeldcitaat is, dan mag de fotograaf eisen dat zijn schade wordt vergoed. De discussie gaat dan ook eigenlijk altijd over hoe hoog die schade is.

Hoofdregel is dat het tarief van de fotograaf zelf de schade is: dat had je hem immers betaald als er vooraf overleg was geweest. En nee, “hij is zo duur” is dan geen argument meer, de aanname is op dat moment dat je wél een licentiecontract zou hebben gesloten en de vraag is dan dus tegen welke prijs.

Fotografen schermen dan graag met richtprijzen zoals van Foto Anoniem of Richtprijzen.org, maar die worden in de overgrote meerderheid van de gevallen niet overgenomen door de rechter. Het gaat immers om jóuw prijs als fotograaf en niet om wat een vrijwaringsstichting als afkooptarief wil hebben.

Verder wordt vaak geroepen dat het normale tarief met een factor 2 of 3 mag worden verhoogd, omdat dit zo staat in de algemene voorwaarden van de Fotografenfederatie. Ook dat is zeker geen vaste regel bij de rechter, hoewel menig rechter toch wel gevoelig blijkt voor het argument “zonder verhoging is er geen prikkel om vooraf een licentie te onderhandelen”. Een zelfverzonnen boeteconstructie dus. Ik erger me elke keer weer rot als een rechter dat zegt, zo wérkt het civiele recht niet.

Hoe dan ook: wie foto’s overneemt zonder toestemming (of beeldcitaat) moet daarvoor betalen. Zeker als het gaat om een bedrijf. Excuses als “ik wist niet dat er auteursrecht op zat” gaan bij particulieren héél misschien op, maar reken er niet op. En ook het weghalen van de foto is niet genoeg; schade is schade, en die wordt niet ongedaan gemaakt door het weghalen.

Onderhandelen over de hoogte van de vergoeding blijkt zeker wel mogelijk, maar je zult wel met een reëel bod moeten komen. Als de fotograaf zelf al komt met zijn tarief en dat maal drie doet, dan is gewoon eenmaal het tarief met eventueel een kleine opslag “voor de moeite” een prima tegenbod. Je kunt zelfs overwegen dat bedrag gewoon meteen te betalen en daarmee de discussie te sluiten.

Arnoud

75 reacties

  1. Dus omdat ik mijn auto op de openbare weg parkeer, mag iemand em jatten? Omdat mijn foto’s (in opdracht gemaakt, en dan hebben ze soms wel een paar duizend euro gekost, incl. modellen visagie lokatiewerk etc) op een website van een klant op internet staan, mag iedereen ze jatten? Wat een domme opmerkingen lees ik hierboven….stelen blijft stelen en als een dief gepakt wordt moet ie boeten, en flink ook……klaar.

    1. Praat alsjeblieft geen juridische peop op een juridische blog. Foto’s kun je niet stelen, per definitie niet.

      Ik geloof graag dat je investeringen hoog zijn, maar daaruit volgt niet dat je dús per kopie van je foto mag afrekenen. De discussie hier is nu juist óf dat zo zou moeten zijn, en dan binnenkomen en iedereen dom en crimineel noemen die het met je eens is, is bepaald geen constructieve bijdrage aan het debat. Dank u.

    2. Diefstal is het zeker niet omdat de fotograaf niets verliest. Je moet het meer vergelijken met iemand die je auto leent zonder dit te vragen, maar ook dat klopt niet helemaal. Immers, die auto kun je dan even niet gebruiken maar de foto wel. Toch ben ik wel van mening dat je voor het gebruik van beeldmateriaal toestemming moet vragen aan de auteur voor het gebruik ervan. Wie dat niet doet, die moet dan maar een rekening gepresenteerd krijgen ter hoogte van het bedrag dat de auteur normaal in rekening zou brengen. Vraag is verder ook wie nu de werkelijke eigenaar is van de rechten op foto’s en dat is in Nederland nog best verwarrend. Pasfoto’s zullen niet auteursrechtelijk beschermd zijn want er zit geen creativiteit in. Fotorapportages van feesten en huwelijken zijn vaak in opdracht van, en dan kun je stellen dat de opdrachtgever de eigenaar is. (Alleen proberen veel fotografen dan toch zelf de rechten te behouden in hun contracten omdat ze deze dan in hun portfolio’s kunnen gebruiken. Bovendien, als er tijdens een dergelijke rapportage iets bijzonders gebeurt wat een waardevolle nieuwsfoto oplevert, dan wil je als fotograaf wel zelf de rechten op die foto houden.)

      Daarnaast, de gehele discussie wordt bemoeilijkt doordat aan de ene kant enkele fotografen iedere foto vele malen opnieuw proberen te verkopen en gewoon hebzuchtig zijn. En aan de andere kant de frauders/dieven/whatever die de auteursrechten kompleet aan hun laars lappen en nooit willen betalen voor beeldmateriaal en dus alles gebruiken wat ze maar in handen krijgen. En tussen die twee partijen zijn een heleboel gebruikers en fotografen die van de acties van deze twee uitersten gewoon het slachtoffer worden.

  2. Die klant zal zeker ook gaan klagen! Mijn insteek is dan dat de klant 50% terugkrijgt en ikzelf 50%. Het is niet zíjn foto, foto blijft nl. altijd van de maker, de klant betaald voor het recht om de foto te mogen gebruiken. Tenzij anders overeengekomen, kan ik dat recht ook aan andere gebruikers ‘verkopen’. Dus als iemand die foto zonder te betalen van internet plukt, is dat de geleden schade. Hoezo zou ik niet ‘per kopie’ mogen afrekenen, en een artiest of softwareontwikkelaar wel? Helemaal in het geval van ‘vrij werk’ waar heel veel tijd moeite geld en energie is gestopt. Zo’n foto moet je een aantal malen verkopen om uberhaupt uit de kosten te komen, laat staan dat je er wat aan verdient………..

  3. Heb met belangstelling deze discussie gelezen, maar wat mij verbaast is dat Dhr. Engelfriet die zelf behoort tot een groep die bekend staat als hardschreeuwders en lieden die teveel geld vragen zich ergert aan rechters en hardwerkende fotografen die domweg in hun recht staan. Alsof deze fotografen allemaal het onderste uit de kan willen halen en belachelijke bedragen eisen. Dhr Engelfriet heeft het te druk die claims aan te nemen. Ik durf te wedden dat als ik onrechtmatig iemands foto’s heb gebruikt ik wel bij hem aan mag kloppen (tegen een forse vergoeding). Zou juist u niet die fotografen moeten helpen, meneer Engelfriet, zodat u tot een in uw ogen redelijke oplossing kunt komen tussen beide partijen. U heeft als jurist toch dé kans om mensen een beetje op te voeden!

    1. Ik schreeuw zelden en al helemaal niet in de rechtszaal want ik ben geen advocaat. Ik krijg dágelijks blafbrieven van fotografenadvocaten die inderdaad het onderste uit de kan eisen, en liefst nog de kan zelf ook. Ongetwijfeld zijn er ook genoeg fotografen die redelijke bedragen vragen en dingen in der minne schikken, maar die komen niet bij mij langs.

      De term “hardwerkend” is misplaatst want ik misken niet het werk van de fotograaf maar het met de hark factureren en claimen. Dat heeft met hard werken of niets niets te maken. Door die term te introduceren blokkeert u het debat en dat is dus een oneigenlijk argument. Ik mag neits vinden van de claims, hoe exorbitant ook, want iedere fotograaf is “hardwerkend” en dus is 10.000 euro voor één foto terecht. Nee, zo werkt het niet.

      Verder help ik heel veel mensen belangeloos en gratis, dus de insinuatie dat ik grof profiteer van eerlijke claims van vind ik buitengewoon verwerpelijk, mevrouw Eva.

    2. U heeft als jurist toch dé kans om mensen een beetje op te voeden!
      Opvoeden is geen taak van een jurist. Een jurist heeft als taak om te helpen bij het bemiddelen tussen twee partijen over een bepaald conflict, in een poging om zo de duurdere gang naar de rechter te voorkomen.

      Ik heb Arnoud leren kennen als een zeer integere jurist die met zijn blog een heleboel personen juridisch best goede adviezen geeft. Zo ook met zijn post hier. Feit is dat er fotografen zijn die met belachelijk hoge schadeclaims aan komen zetten voor het gebruik van een enkele foto op een website met drie-en-een-halve bezoeker. Feit is ook dat er personen zijn die steevast weigeren te betalen voor beeldmateriaal, terwijl ze wel beschermd beeldmateriaal misbruiken.

      Nu is er een simpele oplossing voor het probleem. Er zijn websites die gratis stock-foto’s aanbieden. En er zijn genoeg fotografen die hun werk gratis aanbieden als een vorm van zelf-promotie. Als meer mensen Creative Commons fotografie gaan ondersteunen en deze lijst van gratis websites wordt uitgebreid dan zullen veel fotografen toch gedwongen worden om hun businessplan aan te passen. Aan de andere kant, als we willen dat fotografen onder de Creative Commons gaan publiceren dan moeten we wel zorgen dat die fotografen gemotiveerd blijven en dat betekent vaak een financiele vergoeding. Vooral belangrijk is dat die fotografen met zo’n nieuw businessplan een goed, stabiel inkomen zullen verdienen aan hun werk en sowieso alle gemaakte onkosten terugverdienen. Maar zo ver zijn we ook nog lang niet.

      En ik merk dat er fotografen zijn die flink gefrustreerd raken omdat anderen hun werk misbruiken zonder er een vergoeding voor betaald te hebben. En ja, dat is frustrerend omdat veel fotografen hun inkomsten zien verdwijnen, mede ook door het toenemend aantal “gratis” foto’s en de vele amateurs die voor niets prima beeldmateriaal kunnen genereren. Zo zijn diverse nieuwssites hun lezers aan het inschakelen om nieuwsfoto’s te produceren voor weinig geld, omdat bij ieder nieuwsfeit wel een aantal mensen in de buurt zijn met een digitale camera. Je kunt je dan ook afvragen of het beroep “Fotograaf” nog een bestaansrecht heeft zolang er nog zoveel professionele fotografen zijn. Ik denk dan ook dat een deel van hen eens moet kijken of er andere carriere-mogelijkheden zijn, want tegen “gratis” is het moeilijk concurreren.

      1. … die met zijn blog een heleboel personen juridisch best goede adviezen geeft.

        Haha, daar kan je het mee doen Arnoud 😀

        Ik denk dat de discussie voornamelijk spaak loopt omdat er door (veel) blaffers geen onderscheidt gemaakt wordt tussen wie de foto gebruikt. Als een foto op een paarden blogje gezet wordt van een 15 jarig meisje denk ik dat je als fotograaf niet zo moeilijk moet doen. Je kan even mailen om te vragen om de foto weg te halen maar dikke claims is totaal buiten proporties.

        Als je foto op de voorpagina van De Telegraaf staat, is het natuurlijk een heel ander verhaal.

  4. Hallo Ook ik zit met een probleem over het geplaatst te hebben van een foto.De zaak word waarschijnlijk nu naar de rechtbank gestuurd.Ik kreeg een claim van 1250,Euro terwijk ik tot max 250 euro gaan.Hoe staa ik er straks voor bij de rechtbank? Gaarne uw raad mvg Ruud

    1. Je kunt ze altijd zelf maken. 🙂 Eigenlijk is dat precies wat ik doe. Met Poser Pro en Eon Vue kan ik landschappen met modellen erin renderen die ik op mijn website kan gebruiken. Dit gecombineerd met mijn digitale camera is voor mij genoeg. Wil je hier niet aan beginnen, zoek dan naar afbeeldingen met een “Creative Commons” of “Public Domain” licentie. En onthou daarbij de bron voor in de toekomst, voor het geval iemand foto’s aanbood waar hij zelf geen rechten op had.

      1. Merk op dat je in dat laatste geval zelf dan alsnog fout zit. Eventuele schade moet je weer verhalen op degene die de foto oorspronkelijk aanbood. Ik gebruik zelf veel CC-foto’s van Flickr, maar als een foto me te mooi lijkt om waar te zijn, doe ik meestal ook even een Google Images-search. Blijkt dezelfde foto buiten de Flickr-account van de aanbieder in een hogere kwaliteit voor te komen, ga ik ervan uit dat hij illegaal wordt aangeboden.

  5. Ik onderhoud een informatieve website over woningaanpassingen voor mensen met een handicap. Daar geef ik enorm veel informatie die geïllustreerd wordt met afbeeldingen. Er is een kosteloos spreekuur en de site voorziet in een behoefte onder leden van gehandicaptenorganisaties. Deels zijn de plaatjes eigen materiaal, deels “van het internet geplukt”. Daarover volgen nu en dan schadeclaims, bv. van Getty of I-ee Advocaten. Met het gebruikelijke geblaf en onredelijk hoge schadebedragen. Ik verwijder zo’n plaatje dan onmiddellijk, en leg de advocaat uit om welke situatie het gaat en dat zulke claims dit goede website-initiatief de nek zullen omdraaien. Momenteel ligt er een claim van I-ee over een klein plaatje van ….. 5 blauwe belastingenveloppen (!) dat ik als illustratie bij een uitleg over belastingaftrek gebruikte. Hetzelfde plaatje blijkt bij zoeken met Google Images op tientallen andere sites voor te komen, al dan niet rechtmatig! Hoewel men juridisch in zijn recht staat, vind ik het schandalig dat er zo weinig rekening wordt gehouden met de omstandigheden bij het gebruik van de plaatjes.

  6. Wij hebben een flyer laten maken en daar heeft de fotograaf haar eigen foto voor gebruikt. Deze flyer is bedoelt voor promotie werk en vooraf duidelijk aangegeven. Nu staat deze flyer of onze eigen Facebook site en wordt verlangd dat wij bronvermelding doen. Is de eis terecht??

    1. Dat lijkt mij van wel, aangezien de fotograaf alleen een licentie heeft gegeven voor de flyer. Een bronvermelding lijkt mij sowieso geen probleem, toch? Controleer de flyer zelf ook even of daar ook een bronvermelding op staat. zo ja, dan is bronvermelding op zeker van belang.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.