‘Consument misleid door advertenties vermomd als content’

Een groeiende groep consumenten krijgt een aversie tegen de onduidelijke scheidingslijn tussen reclame en real content, las ik bij Twinkle. Steeds meer advertentiecontent wordt gecamoufleerd als redactionele inhoud. Bijna zes op de tien internetgebruikers zegt te zijn misleid door Facebook Sponsored Stories, 45 procent van de respondenten zegt hetzelfde over Promoted Tweets op Twitter, zo blijkt uit onderzoek. Intrigerend: is er iets juridisch te doen tegen dat soort grappen?

Voor reclame geldt de algemene regel dat reclame eerlijk moet zijn. Enige overdrijving is toegestaan, zeker als het van die evidente over-the-top reclamekreten zijn waarvan iedereen weet dat ze nergens op gebaseerd zijn.

Daarnaast hebben we sinds een paar jaar aparte regels over “misleidende handelspraktijken”, en onder die generieke term vallen ook reclamepraktijken of het publiceren van advertorials/sponsored content die slechts indirect een adverteerdoel hebben. Het is expliciet en te allen tijde misleidend (art. 6:193g BW) om

redactionele inhoud in de media, waarvoor de handelaar heeft betaald, gebruiken om reclame te maken voor een product, zonder dat dit duidelijk uit de inhoud of uit duidelijk door de consument identificeerbare beelden of geluiden blijkt;

En met alleen klein “(adv.)” boven de tekst of als auteur “Marketingafdeling” kom je er niet. Je zult echt een duidelijke markering moeten voeren én ook visueel de content af moeten scheiden van de eigenlijke redactionele content.

Ook dubieus zijn praktijken waarbij handelaren zich voordoen als consument, bv. om een recensie op het eigen product (of de concurrent, nog gezelliger) te geven. Dat is net zo hard misleidend:

op bedrieglijke wijze beweren of de indruk wekken dat de handelaar niet optreedt ten behoeve van zijn handel, bedrijf, ambacht of beroep of zich op bedrieglijke wijze voordoen als consument;

Ik vraag me nu af of hier ook onder valt dat je het product van je werkgever liket (of een tweet retweet) vanaf een profiel waar niet bij staat dat je bij de afdeling Verkoop werkt. De intentie “bedrieglijk” zal hier de doorslag geven. En dat zal niet meevallen: het is immers doodnormaal dat je account op een social netwerk op je eigen naam staat.

Wat is de meest misleidende advertentie of reclame die jullie kennen? Voor mij blijft dat de ‘vriendenradar’-app die “Laat zien waar je vrienden zich bevinden” na invoeren van je 06-nummer. Met kleine letters: Let op, bewegend wallwaper, laat niet zien waar je vrienden zich bevinden. Eh. Juist.

Arnoud

27 reacties

  1. Dat zijn niet slechts ‘online praktijken’ natuurlijk. In menig tijdschrift staan paginagrote ‘artikelen’ in de stijl van het tijdschrift over hoe goed een bepaald produkt wel niet is. In kleine letters staat er dan boven ‘advertorial’.

    1. Zolang product placement geen reclame wordt is het toegestaan. In een film de held een Heineken laten bestellen in plaats van “een biertje” is toegestaan; maar betalen om hem daarna “heerlijk” en/of “helder” te laten zeggen gaat te ver. (Zie het eerste citaat in de blogpost.)

  2. Gaat het hier nu alleen om bedrijven die reclame maken? Er zijn bijvoorbeeld ook youtubers die op hun kanaal parodiëen van reclames maken, of reclames in parodie-stijl die niet bestaan (waarvoor ze vast ook betaald worden). Valt dat hier ook onder? In deze gevallen is de reclame ook de content… maar het is nog wel reclame, en zeker niet altijd als reclame gemarkeerd.

  3. Meest misleidende reclame? De quitclaim tekst op deze pagina! Tenminste, het is mij echt niet duidelijk of dit een ideeel initiatief is dat je graag wil ondersteunen, of een manier om geld in het laatje te krijgen.

      1. Ook ik vind deze meldingen vaag en discutabel en de relatie tot je blog onduidelijk. Een “duidelijke markering” is er dan ook niet. Je vraagt je dan af of je zo’n club aanraadt en het initiatief steunt of dat je er alleen geld van krijgt.

        1. De Clinic doet heel goede dingen en ik steun ze, zowel privé als vanuit mijn bedrijf.

          Wat zou ik erbij kunnen zetten om duidelijker te maken dat dit een mooi initiatief is en je dit moet doen? “Advertorial” voelt niet goed want ze adverteren geen diensten (en ik krijg geen cent voor de publicatie). “Ingezonden mededeling” klinkt flauw. “Speciale aanbieding”? “Even iets heel anders:”?

          1. “And now for something completely different” 🙂 Eerlijk gezegd klinkt elke titel met een ook maar enigszins aanprijzende connotatie gelijk alsof het een advertentie is waarvoor je betaald wordt. En als je het neutraal houdt dan klinkt het te bewust neutraal gehouden omdat het anders lijkt alsof je ervoor betaald wordt, wat betekent dat je er waarschijnlijk voor betaald wordt. Vaste lezers kennen de integriteit van je blog en weten ook waar artikelen beginnen en ophouden. Ik zou het persoonlijk gewoon zo laten als het is. Maar dat is slechts mijn mening…

          2. Volgens mij gaat het toch echt om een advertentie:

            Een advertentie is een publicatie die bedoeld is de lezer ervan te verleiden tot een bepaalde actie, zoals het kopen van een product of deelnemen aan een actie.

            En dus zou dat er ook boven moeten staan (althans bij de blog van vandaag). Omdat nu niet duidelijk is wat het precies is, kan het als misleidend gezien worden. Dat de vaste lezers jouw integriteit kennen, doet volgens mij niet ter zake, niet iedereen is een vaste lezer.

            Overigens, kan het wat mij betreft zo blijven als het is, maar je hebt zelf het onderwerp aangesneden 🙂

              1. Ja voor mij is het echt onduidelijk wat het nu precies is. Natuurlijk zie ik verschil tussen de opmaak van de blog en het stukje er onder maar dan weet ik alleen dat het geen blog post is. Maar of het een advertentie is, of een redactioneel stuk of ….

                De kleur van Google is niet het enige want ze zetten er ook nog boven Advertenties met betrekking tot ...

      2. Ja en nee. Nadat je blog was vernieuwd vind ik het eerst vreemd dat de eerste reactie in het grijs was. 🙂 Maar goed, even lezen en sindsdien sla ik het al automatisch over.

        Alleen, grijs op wit of zwart op wit is voor slechtzienden lastig te zien. Zeker voor mensen die een hoog contrast instellen op hun systeem kan die advertentie lijken op een commentaar-post. Het doel is op zich prima, maar de manier waarop zou toch een beetje misleidend opgevat kunnen worden.

      3. Er zijn zat vakbonden (FNV, …) en stichtingen (Hartstichting, …) met een advertentiebudget, dus daar kan ik niets uit afleiden. Het is duidelijk dat de aanprijzing niet bij het artikel hoort, maar daarmee is het nog niet duidelijk of de aanprijzing redactionele content is of niet. Verder lijkt me ‘potentiële deelnemers te informeren over de inhoud van dergelijke contracten’ wel een dienst die geadverteerd wordt (al was dat misschien niet het belangrijkste doel van de aanprijzing). Maar inderdaad, een oplossing om dit duidelijker te maken zie ik zo snel ook niet.

      4. Huh? Dat ding van Clinic staat op de plek waar je reclame verwacht (irritant in de weg), en is in een ander lettertype/achtergrond dan de normale tekst. Ik heb dit tot nog toe steeds 100% als reclame gezien, en genegeerd. Het feit dat mensen het als iets anders zien, verbaast me hogelijk.

  4. En dat zal niet meevallen: het is immers doodnormaal dat je account op een social netwerk op je eigen naam staat.
    Ja, en nee. Mijn werkgever ging recentelijk meer activiteiten ontplooien op Facebook en had daarbij de facebook-accounts van alle medewerkers meteen maar uitgenodigd. Ik heb toen meteen een tweede facebook-account aangemaakt ten behoeve van mijn werk-omgeving die meteen wat soberder van aard is en die nu wordt gebruikt door mijn werkgever in plaats van mijn reguliere account. Ik hou ervan om prive en zakelijk goed gescheiden te houden. Deze tweede account is duidelijk verbonden aan mijn werkgever en dus is het ook duidelijk dat mijn likes met die account mogelijk zijn gemotiveerd door mijn werkgever.

    Maar hoeveel werknemers zullen dit uiteindelijk ook doen?

  5. En wat ik het meest misleidend vind? Facebook zit er vol mee! Allerlei facebook apps die beweren dat ze door een vriend gespeeld zijn of dat een vriend ze leuk vindt. Krijg je gelijk een uitnodiging om ook te gaan liken of spelen, maar wie dat doet geeft mogelijk prive-gegevens door aan diegene die achter de betreffende app zit. Een belangrijk probleem hierbij is dat bezoekers vaak aan zo’n facebook-app toestemming geven om namens hen posts op facebook te plaatsen. Daarmee maakt facebook juist een hoop van dergerlijke misleidende berichten mogelijk. (Vooral omdat mensen niet weten hoe ze die toestemming weer kunnen intrekken of blokkeren.) Het aantal apps dat ik ondertussen op facebook heb geblokkeerd om die reden is al behoorlijk opgelopen. 🙂

  6. Ik ga er eigenlijk vanuit dat dit soort praktijken zich uiteindelijk in de eigen staart bijt. Op een gegeven moment is een platform niet meer interessant, als meer dan zoveel % reclame is. Facebook moet balanceren tussen interessant voor de gebruikers en interessant voor de adverteerders. Als het doorschiet naar 1 van beide zijden, dan stort hun bedrijfsmodel in. Dat gaat ooit gebeuren natuurlijk, maar niemand heeft het eeuwige leven.

  7. Ik erger me dood aan die extra Consumentenbond “gidsen” en “handboeken” die gemakkelijk besteld kunnen worden door even een nummer te bellen. Ik dacht dat de Consumentenbond er juist was om ons voor dat soort praktijken te behoeden.

    De meest schokkende in deze vind ik nog de “Minder kans op kanker”, dat is puur bangmakerij naar mijn idee. Ook al wordt het uitgegeven met hulp van het KWF.

  8. In het citaat van de wettekst staat als bijzin: “waarvoor de handelaar heeft betaald”. Is dit gewoon een algmeen zinnetje, of geldt deze regel niet voor gratis nieuwssites? Dat is namelijk waar dit soort praktijken heel veel voorkomen.

  9. Ik wilde ook al reageren op de advertorial boven deze reacties, maar ik zie dat anderen dit ook al hebben gedaan.

    Is net als een post laatst op Frank Watching die ging over taalgebruik en dat veel mensen niet meer goed kunnen schrijven… uit dat stuk zelf kwamen ook meer dan tien (welliswaar kleine) foutjes. Maar die worden door de aard van het artikel natuurlijk uitvergroot!

  10. Arnoud: het mag allemaal niet volgens Boek 6 BW. Maar wat staat er voor straf op? Ik heb niet in de bepaling gekeken, dus ik kan ernaast zitten, maar blijft het niet zo dat je de schade die je hierdoor lijdt vergoed kan krijgen van degene die onrechtmatig handelt op die grond? Dus als consument moet je eerst nog eens aantonen wat je schade is die je hebt geleden door het misleidende Facebookbericht. Ik vraag me af hoeveel schade je zal kunnen lijden in zo’n geval. Weinig, lijkt me.

    1. Tja, maar wat als door zo’n misleidende advertentie mijn persoonsgegevens opeens bij spammers terecht komen die vervolgens dusdanig veel spam naar mij sturen dat ik mijn email account niet meer normaal kan gebruiken? Ik ben dan tijd kwijt met het aanmaken van een nieuwe mail-account, het toevoegen van speciale filters op mijn bestaande account om mails van betrouwbare afzenders door te sturen en mogelijk de prijs van een anti-spam software pakket. Daar ben ik dus wel enkele uren mee bezig, dus ik zou zeggen: factureren per uur. Ben ik 3 uur bezig, dan dus 3 uur vermenigvuldigd met mijn uurtarief.

  11. Wat ik de meest misleidende advertenties vind zijn die “U heeft een iPad gewonnen” ads.

    Natuurlijk weet bijna iedereen nu dat die reclames onzin zijn. Maar ik blijf het vaag vinden dat dat zomaar kan.

    Het is “Maak een minieme kans op een iPad” of misleidender “Vul wat enquetes in en win een iPad”. Die laatste geld natuurlijk alleen voor de persoon die daadwerkelijk wint.

    Ook Marktplaats is bezaaid met onzinaanbiedingen van het kaliber: “Een Kindle voor 35E!”, waar dan weer zo’n commerciele partij achter zit met centenveilingen.

    Als je een tijdje in de online marketing hebt gewerkt dan weet je ook wel dat zelfs edatoriale inhoud vaak een commercieel beginsel heeft. Een PR bureau stuurt een persbericht over een nieuw product, de producteigenaar geeft wat quotes, de redactie wordt opgebeld en de “review” wordt geschreven. Ja zelfs het nieuws is niet veilig voor verkapte reclame.

    En onverkapte reclame trouwens. Zie bijvoorbeeld de laatste katern op nu.nl. Uit niets blijkt dat dit reclame is, tot je er op geklikt hebt. Ze noemen het http://www.nubijlage.nl/ maar het is gewoon http://www.nureclame.nl/

  12. In Vlaanderen loopt momenteel een serie artikelen op hln.be (de website van Het Laatste Nieuws, de grootste krant van Vlaanderen) die volledig gesponsord is door Procter & Gamble. De artikelen staan in de rubriek ‘Binnenland’, subrubriek ‘Procter & Gamble’. (al staat deze rubriek niet boven alle artikelen vermeld). Als bron van de artikelen staat ‘redactie’, wat doet veronderstellen dat de redactie van HLN.be zelf deze reclameteksten schrijft. Bovendien worden deze artikelen ook meegegeven als gewone ‘binnenland’-artikelen in de newsfeeds van blogs en andere sites die artikelen van HLN overnemen. Dat is pas misleidend.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.