Een tweet in de krant, mag dat?

twitterbird.pngLaatst had ik weer een journalist aan de telefoon die zich zorgen maakte dat sommige media “zomaar tweets overnemen” en in de krant plaatsen, of op televisie overnemen. Dat kon toch niet zomaar, er zat toch auteursrecht op tweets? Eh. Kent u dat, vrijheid van nieuwsgaring en citeren uit openbare bronnen?

Natuurlijk, op een tweet kan auteursrecht zitten. 140 tekens is niet veel, maar genoeg om enige creativiteit in kwijt te kunnen. En als je weet dat het Hof van Justitie heeft gezegd dat elf woorden genoeg kan zijn om van een beschermd werk te spreken, en een haiku nóg korter is maar zeker ook beschermd, dan is het goed denkbaar dat een tweet in principe ook beschermd is.

Maar als je auteursrecht zegt, moet je eigenlijk ook altijd citeren zeggen. Want het citaatrecht is gemáákt om stukjes van andermans werk te mogen gebruiken in een eigen werk, zoals een aankondiging of bespreking van dat werk. Of andere eigen uitingen met een vergelijkbaar doel. En “@henk zei op twitter” in een nieuwsbericht lijkt mij een prima eigen vergelijkbaar doel. Dat is dan het brengen van nieuws, het nieuwsfeit is dat @henk dat zei.

Het blijft me verbazen hoe sommige mensen redeneren als het gaat om nieuwe media. Is het nu werkelijk zó gek dat je dingen van twitter mag overnemen? Werd er vroeger ook zo gek gedaan als je iemand op radio of televisie wat hoorde zeggen, en je dat wilde overnemen in je eigen tijdschrift of krant?

Arnoud

21 reacties

  1. In de volkskrant heeft men op de achterkant soms een “wat vindt X ervan” column waar men lachwekkende tweets van een bekende nederlander (teminste, ik neem aan dat ze bekend zijn) achterelkaar zet. Valt dat ook nog onder citeren? Men neemt immers meerdere tweets gewoon over.

  2. Uit een niet zo ver verleden staat me bij dat kranten wel graag foto’s van anderen van internet overnemen en plaatsen, zonder daar moeilijk over te doen. Maar haal het niet in je hoofd een foto uit de krant over te nemen en te hergebruiken! De vraag op zich vind ik netjes van een journalist.

  3. Boeiend, Arnoud, Retweeten is gangbaar, dus zou je kunnen spreken over retweeten in de krant. Het andere uiterste: wordt met een tweet niet een ‘compleet werk’ overgenomen?

    De echte vraag blijft: is er dan wel een grens aan het citeren van iemands complete twitterstroom, bijvoorbeeld in een lokale krant? Gaat dan behalve het citaatrecht ook het databankrecht een rol spelen?

    Is Twitter de datbankeigenaar en heb je enkel auteursrecht? hoeveel van iemands twitterstroom mag je wel citeren? Dat speelt bijvoorbeeld bij

    1. Bij een klein werk mag integraal worden geciteerd. Je mag immers citeren wat nodig is, en minder dan een hele tweet kan eigenlijk niet.

      Een complete twitterstream overnemen lijkt me zelden tot nooit gerechtvaardigd, net zoals je zelden of nooit iemands gehele artikel over mag nemen. Heel heel misschien als je dat artikel zinsgewijs gaat afbranden.

      Databankrecht zie ik niet echt, allereerst vanwege de flauwe opmerking dat Twitter als Amerikaans bedrijf per definitie geen databankrecht mág claimen. (Dat mag pas als de VS óók databankrecht erkent voor Europese bedrijven, en dat gaat voorlopig niet gebeuren.) Jij als twitteraar hebt niet substantieel geïnvesteerd in je tweets dus jij hebt ook geen databankrecht.

      Verder zou ook bij databankrecht het citaatrecht een rol moeten kunnen spelen. Het kan niet zo zijn dat een journalist geen feiten mag melden omdat de feiten in een beschermde databank liggen.

      1. Ikzelf ben wel eens een kwartier een tweet aan het herschrijven geweest, voor zo’n klein bericht is dat toch best substantieel.

        Hoe zit het dan met die partijen die de hele database van twitter opkopen of alles scrapen?

        1. Investeringen in het maken van de gegévens in de databank tellen echter niet mee bij de bepaling. Het moet echt gaan om het indexeren, sorteren etcetera.

          Onder de Twitter TOS kun je als partner toegang krijgen tot de tweetdatabase en die mag je ook gebruiken; jij als twitteraar geeft Twitter daar toestemming voor. Wel moet je als partner dan binnen de TOS blijven. Het scrapen van alle tweets valt buiten de TOS, dus het is te hopen dat je dat van auteursrecht en citaatrecht mag.

      2. Verder zou ook bij databankrecht het citaatrecht een rol moeten kunnen spelen. Het kan niet zo zijn dat een journalist geen feiten mag melden omdat de feiten in een beschermde databank liggen.

        Citaatrecht lijkt me niet nodig – de databankenwet stelt al dat slechts de overname van “een substantieel deel” van de databank verboden is. Bij een database die blijk geeft van een substantiële investering (art. 1.1) zal een los feit, of zelfs een verzameling van enkele tientallen feiten, naar mijn mening nooit een substantieel deel (art. 2.1) zijn van de database.

  4. Met alle rare bochten waarin vooral grote copyrighthouders zich wringen om de grootste bullebak op de speelplaats uit te hangen, kan ik me heel goed voorstellen dat deze journalist het even echt heel zeker wil weten.

  5. Het zou wel een zegen zijn, als we verlost waren van alle rubrieken die 100% uit citaten bestaan.

    • de tijdschriften die integraal alle tweets publiceren waar #tijdschriftnaam in voorkomt
    • de televisieprogramma’s die twitterberichten in beeld plaatsen, tijdens verkiezingstijd ‘social media experts’ die de tweets over het televisieprogramma analyseren
    • de (ontbijt)televisieprogramma’s die de krant voorlezen
    • websites die tweets zonder redactie plaatsen (ik zeg zonder redactie want de Purple Pants is natuurlijk geniaal)

    Waarmee ik eindelijk inhoudelijk kan worden. Is er nog een verschil tussen rücktsichlos overnemen (dus het publiceren van alles wat #blaat bevat) en het netjes uitzoeken van tweets? Want er zijn heel veel sites die gewoon een twitterstream aanbieden (hmm, herpubliceren naar een nieuw publiek!!!). Waarom maakt Peter hierboven verschil tussen herpublicatie in print en online?

    Al stond er laatst een ingezonden brief in de Donald Duck die was getweet, dat was dan wel weer grappig. Over tien jaar vinden we het weer grappig dat we dat nu grappig vonden.

  6. Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd het citeren uit een werk in een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of voor een uiting met een vergelijkbaar doel mits: (…)
    Als je een werk integraal overneemt en daarbij slechts aanmerkt dat “X of Y dat schreef” kondig je dan aan, beoordeel je dan, beargumenteer je waarom hij (on)gelijk heeft? Dat lijkt mij toch niet. Het is eerder het schaamteloos herpubliceren. Voor het integraal overnemen van nieuwsartikelen is een ander wetsartikel.

    1. Bij een kort werk zoals een tweet is er niets “schaamteloos” aan om het gehele werk over te nemen. Sterker nog dat móet anders is het citaat onbegrijpelijk. Een halve tweet snapt niemand, en de kans is aanwezig dat men de tweeter daarop aankijkt. “Hee Arnoud wat twitter jij voor rare halve zinnen”. Dat is dan in dus strijd met de persoonlijkheidsrechten (art. 25).

      1. Je gaat voorbij aan mijn punt. Ik sluit het integraal overnemen van een klein werk niet uit, maar vind dat het eigen werk uit meer moet bestaan dat “he moet je eens kijken wat Arnoud schreef”. Dan ben je m.i. aan het herpubliceren en daar is het citaatrecht niet voor bedoelt.

        Aankondigen is een klein stukje van een voorstelling laten zien om mensen te enthousiasmeren er naar toe te gaan. Bij het beoordelen laat je stukjes zien zodat andere mensen kunnen zien dat je geen onzin verteld. Bij een polemiek laat je een stukje zien zodat andere mensen de discussie kunnen volgen.

        Deze situaties doen zich niet voor als het eigen werk bestaat uit alleen “henk zei op twitter …” Het eigen werk moet zelfstandig bestaansrecht hebben om je te kunnen beroepen op het citaatrecht.

        1. In principe ben ik het met je eens, maar specifiek voor twitterberichten zou ik daar niet zo stellig in willen zijn. Berichten zijn daar vaak kort en goed voor een snelle “hee, slim geformuleerd” of “haha grappig”, en meer dan dat is er niet over te zeggen. Net zoals Twitter zelf.

          1. Als een bericht waarin X aangeeft dat Y Z schreef geen aankondiging is, geen beoordeling is, geen polemiek is en geen wetenschappelijke verhandeling is, dan is een kort bericht, zoals een twitter bericht, dat ook niet. We zouden er onverstandig aan doen om het citaatrecht anders uit te leggen enkel en alleen omdat twitter berichten expres kort zijn.

  7. Auteursrechten? Okay, maar hoe zit het dan met de privacy? Stel dat de krant een tweet van mij herpubliceert en daarbij ook mijn volledige naam plaatst, in plaats van mijn @Tweetnaam. Nu staat mijn echte naam in mijn Twitter-profiel dus iedereen kan dat nalezen, maar mag een krant mijn echte naam bij mijn tweets publiceren of moeten ze zich beperken tot mijn @alias? 🙂

    1. De journalistieke verwerking van je naam of je pseudoniem bespraken we gisteren 🙂 De regels zijn hier hetzelfde. Er moet of toestemming zijn of voldoende rechtvaardiging die zwaarder weegt dan je privacy. Bij een gewone burger lijkt me weinig rechtvaardiging (maar ook weinig privacy), dus daar zou ik in principe volstaan met de twitternaam, tenzij de echte naam in het profiel zelf staat.

      Bij een BN’er die een rare nick gebruikt zou ik de echte naam er gewoon bij zetten. Niemand weet wie @Rutger_Zelf is maar als je zegt “PowNed verslaggever Rutger Castricum” dan weet je het wel.

      1. Ah, maar dan dit artikel genaamd “Studente wil hulp VU bij zuiveren naam” dat gaat over een studente die volgens een universiteitsblad beledigende teksten over moslims zou hebben verspreidt. Op zich nietswaardig, ware het niet dat de Twitter-account kennelijk vervalst was en de studente dus niet achter deze opmerkingen zat. Het universiteitsblad heeft overigens aangegeven dat ze een rectificatie zullen plaatsen, nadat de studente even flink moest aandringen.

        Nu komt “Identiteitsroof” op Twitter best vaak voor, zeker als het om bekende personen gaat. Tja, en dan is het vooral de vraag of je tweets kunt overnemen indien de identiteit van de auteur niet gegarandeerd diegene is die hij beweert te zijn. Zo zou een Twitter-account @ArnoudE kunnen bestaan die beweert dat hij een zeer bekende Internet-Jurist is en allerlei opmerkingen kunnen maken die juridisch nergens op slaan maar wel door allerlei media worden overgenomen tot de echte Arnoud de Twitter-account heeft weten te slopen. 🙂 Maar wat kun je ondertussen doen aan al die tweets overnemen en aan jou toewijzen?

  8. Nog een vraag over het andere deel van een tweet: mag je bijvoorbeeld in een jaarverslag een tweet en de foto van de twitteraar erbij publiceren? Of valt dat laatste onder het portretrecht en heb je voor de foto de toelating nodig? Sommige tijdschriften publiceren tweets mét de foto van de twitteraar.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.