Ik mag mijn eigen foto’s niet publiceren?!

Een boze lezer vroeg me:

Onlangs heb ik een fotograaf ingehuurd om een setje mooie foto’s van mij en mijn gezin te maken. Die zette ik vervolgens trots op de familieweblog, maar wie schetst mijn verbazing toen ik daarna vrolijk een factuur van 200 euro wegens “ongeautoriseerd hergebruik” kreeg van die fotograaf! Ik heb de fotografenfederatie gebeld en die zeggen dat ik blij mag zijn met “maar” 200 euro, omdat hij in zijn recht zou hebben gestaan om nog veel meer te vragen! Dit kan toch niet waar zijn?!

Ik ben bang van wel. Het grootste misverstand bij fotoauteursrechten is dat je als opdrachtgever alles mag doen met de foto’s die in jouw opdracht zijn gemaakt. Dat is niet zo. De fotograaf heeft alle rechten, en jij hebt alleen die rechten die je in de offerte of apart zijn toegekend. Je mag er niet vanuit gaan dat enkel omdat je de fotograaf betaalt, je alles mag doen met de foto.

Dit is met alle auteursrechtopdrachten zo, denk aan de discussie enige tijd terug over eigendom van websites. Maar het wringt wel bij niet-professionele opdrachtgevers, die staan hier zelden bij stil – en weinig fotografen die dit vooraf uitleggen. (In mijn cynische buien denk ik dan, ja, omdat ze zo achteraf lekker kunnen cashen met extra factuurtjes.)

Speciaal voor portretfoto’s in opdracht zit er ietsiepietsie meer ruimte. De Auteurswet bepaalt namelijk dat de geportretteerde het recht heeft (artikel 19 lid 1) om kopietjes (verveelvoudigingen) te maken van zijn portret. De foto scannen en uitprinten voor bij dochterlief aan de muur is dus toegestaan. Maar publicatie valt niet onder dit speciale recht.

Voor publicatie (openbaarmaking) is er de uitzondering van lid 3 nog:

Ten aanzien van een fotografisch portret wordt mede niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd het openbaar maken daarvan in een nieuwsblad of tijdschrift door of met toestemming van een der personen, in het eerste lid genoemd, mits daarbij de naam des makers, voor zoover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt.

Hier wordt dus héél specifiek toegestaan om een foto-portret (niet een schilderij of tekening) te publiceren in een “nieuwsblad of tijdschrift”. Ik kan nergens ontdekken of ook een website eronder zou vallen. Dat zou wel moeten m.i., ik zie het verschil niet tussen een nieuwsblad/tijdschrift en een weblog of Facebookpagina. Maar dit artikel is ouder dan het internet(tm) en er lijkt nooit over te zijn geprocedeerd vanuit de internetcontext.

Ook kun je je wellicht beroepen op artikel 12 lid 4: verspreiding binnen de familiekring is geen openbaarmaking. Je zou een afgeschermd Facebookprofiel of een weblog achter wachtwoord wellicht hieronder kunnen rekenen, maar ik zou zeggen dat zodra de fotograaf met TinEye de foto kan vinden het niet meer de familiekring is.

Het beste is dus om vóóraf met de fotograaf af te spreken wat je mag doen met de foto, en dat ook nog eens expliciet vast te leggen.

Arnoud

111 reacties

  1. Goed verhaal. Hier dan maar meteen reactie van een fotograaf!

    Natuurlijk is het goed dat dit zo bij wet geregeld is. Maar, er is een grote ‘maar’. Moet je als fotograaf dit recht wel altijd meteen zo expliciet opeisen? Natuurlijk, als ik een bedrijf een foto verkoop, die vervolgens buitenrechtelijk gebruikt wordt en waar flink geld mee wordt verdiend, dan stuur ik ook een factuur (maar wel nadat ik eerst even contact heb gezocht overigens).

    Maar als je particulier fotograaf bent en gezinsportretten maakt, is mijn mening dat je tegenwoordig kunt verwachten dat je klanten die foto op een weblog of sociaal netwerk beland. Dat is toch de digitale versie van het fotolijstje van vroeger. Ik zie dat als een compliment en een stuk gratis mond-tot-mondreclame. Als dat non-commercieel gebeurt vind ik het alleen maar leuk.

    Een fotograaf die dan meteen en zonder overleg een dikke factuur stuurt gooit natuurlijk enorm zijn eigen glazen in, zeker in die particuliere markt.

    Dus ja, dat deze wet bestaat is heel goed, maar laten we hem wel toepassen zoals hij bedoeld is. En misschien is het wel tijd voor een update, in het tijdperk van internet(tm)!

    1. Maar als je particulier fotograaf bent en gezinsportretten maakt, is mijn mening dat je tegenwoordig kunt verwachten dat je klanten die foto op een weblog of sociaal netwerk beland. Dat is toch de digitale versie van het fotolijstje van vroeger. Ik zie dat als een compliment en een stuk gratis mond-tot-mondreclame. Als dat non-commercieel gebeurt vind ik het alleen maar leuk.

      Het zou in dat kader handig zijn als fotografen standaard in hun overeenkomsten een clausule zouden opnemen dat foto’s voor particulier gebruik op social media gebruik kunnen worden. Eventueel ovv de naam van de fotograaf.

      Ook de belangenverenigingen van fotografen zouden daarin een rol kunnen spelen.

    2. Maar als je particulier fotograaf bent en gezinsportretten maakt, is mijn mening dat je tegenwoordig kunt verwachten dat je klanten die foto op een weblog of sociaal netwerk beland.

      Zou de fotograaf in kwestie dat niet doen? Interessant businessmodel: Foto’s voor laag tarief, hoge ‘boete’ er achteraan. Hoe dan ook, richting een particulier die verwacht mooie familiefoto’s gekocht te hebben vind ik dit schofterig. Ik zou de vraagsteller willen aanraden z’n verhaal in geur en kleur op de interwebs te knallen, zodat andere particulieren gewaarschuwd zijn voor deze fotograaf.

  2. De vraag is wel of het commercieel handig is van zo’n fotograaf om gelijk een rekening te sturen. Eerst even contact opnemen en de situatie uitleggen en als de klant (want dat is het immers, hij betaalt mee aan zijn hypotheek) er niets mee doet pas die rekening sturen. Nu weet je zeker dat je via die klant geen andere klanten meer krijgt. Dus al staat hij in zijn recht, commercieel is het niet de meest handige aanpak.

    1. en de klant zal het waarschijnliujk ook nog eens in zijn vrienden- en familiekring vertellen, dus die zullen dan ook wellicht een andere fotograaf nemen indien ze er een nodig hebben….mond tot mond reclame kan best krachtig zijn…

    2. Wat ik vermoed is dat die fotograaf een contract heeft met een bedrijfje dat continu het Internet afspeurt naar dergerlijk misbruik van zijn foto’s om vervolgens automatisch namens de auteur rekeningen te versturen. Ik kan mij namelijk niet voorstellen dat fotografen zelf zech met dit soort zaken bezig houden. En ja, dat bedrijfje heeft dus totaal geen interesse in of de fotograaf wel of niet zijn klanten behoudt maar gaat gewoon Getty-stijl hard erbovenop. En dat is niet goed voor de klant, en niet goed voor de fotograaf. Maar het bedrijf krijgt misschien wel 10% provisie of zo per gevonden overtreding waarbij ze de klant weten te laten betalen…

  3. Het zou goed zijn als de auteursrecht wordt aangepast en daarbij meer rekening wordt gehouden met de belangen van eindgebruikers. Blijkbaar is het nu zo dat een auteur maar facturen van behoorlijke hoogte kan sturen als (onwetend) een regel wordt overtreden. Dit omdat dit vaker voorkomt en sommige auteurs helaas niet inzien dat de wet niet bedoeld is als commercieel verdienmodel.

  4. Hier schiet het auteursrecht duidelijk zijn doel voorbij. Niks geen investering die terugverdient moet worden of bescherming tegen “freeriders”: de opdracht is volledig betaald (of kan volledig betaald worden) door de opdrachtgever, ook al omdat de fotograaf toch niet de foto’s aan een andere partij kan/mag verkopen (portretrecht). Hier zou wat mij betreft de auteurswet op moeten worden aangepast.

    Ik zou zelf altijd vooraf eisen dat in een dergelijke situatie de auteursrechten worden overgedragen. Een kwestie van twee formuliertjes maken, een bij de opdracht waarbij de fotograaf belooft bij betaling de rechten over te dragen, en een voor bij betaling, waarbij het auteursrecht ook inderdaad wordt overgedragen over de afgenomen foto’s. Natuurlijk is ook een krabbeltje op de achterkant van het kassabonnetje genoeg, als het maar schriftelijk gebeurt en duidelijk is waar het over gaat. Tegelijkertijd regel ik dan ook dat de RAW bestanden (of negatieven) overgegeven worden.

    Weigert de fotograaf, dan zoek ik een andere, die hier wel in mee wil gaan. Verwijzen er meer dan drie naar de algemene voorwaarden van de fotografenfederatie oid, dan gaat er een klacht naar de mededingingsautoriteit.

    Arnoud, misschien kun je een template van dergelijke formuliertjes op je website zetten.

    Als het echt een prive-pagina is, die alleen toevallig met TinEye is gevonden, en niet voor een breder publiek beschikbaar zou moeten zijn, zou je de fotograaf kunnen aanklagen wegens computervredebreuk. Dat doet de RVD ook met URLs die niet voor publicatie zijn bestemd.

  5. Ik vind eigenlijk dat als je een professionele fotograaf inhuurt, deze dan ook tot zijn taak heeft jou goed en volledig te informeren, met name op gebied van auteursrecht. Net zoals professionals op andere terreinen verplicht zijn jouw goed te informeren op hun gebied. Persoonlijk vind ik dat als ze dat nalaten, ze misschien wel hun auteursrecht behouden, maar dat ze wel zelf aansprakelijk zijn voor de (hun eigen) schade. Is daar geen jurisprudentie over?

    1. Op mijn vakgebied is het zelfs zo dat als ik klanten inlicht over de gevolgen en ik kan niet aantonen dat ik heb gecontroleerd of de klant dit ook echt heeft begrepen, ik degene ben met een probleem als het mis gaat, niet de klant.

      Lijkt me voor een fotograaf ook geen onzinnige regel.

  6. Tijdschriften/dagbladen/nieuwsbladen hebben volgens mij een waarde met “beperkte houdbaarheid”. Er staat bijvoorbeeld niet enceclopediën, handleidingen of boeken.

    Vertaald naar het internet zou ik niet zeggen dat (alle) websites er onder vallen. Wel vergelijkbaar zijn denk ik forumposts, blogs, tweets en andersoortige publicaties waarbij de waarde van de publicatie sneller daalt naarmate tijd verstrijkt. Maar dus niet: publicaties op statische pagina’s, wiki’s, kennisbanken, bedrijfssites, etc.

  7. Ik vraag mij alleen af of een fotograaf moet beseffen dat als iemand prive-foto’s laat maken voor een familie-album, dat hiermee dus ook een online familiealbum mee bedoeld kan worden…

    Overigens kan ik Gallery Server Pro aanraden (gratis!) voor eenieder die een eenvoudig online album wil hebben, deze zelf wil hosten en daarbij het voor gebruikers verplicht wil maken om in te loggen. En niet vergeten om de Googlebot en andere bots uit je album te houden door de robots.txt aan te passen.

    Brengt mij weer terug naar mijn originele gedachte… Heeft deze klant niet bij de fotograaf aangegeven dat hij deze foto’s wilde voor een online foto-album voor de gehele familie? Zo ja, dan kan hij de foto’s ook voor dat doeleinde gebruiken, zelfs indien dit alleen mondeling is afgesproken. Toch? Ja, hij heeft de rechten maar jij hebt betaald om de foto’s op een bepaalde manier te gebruiken.

    Ander puntje: portretrecht. Mag de fotograaf deze foto’s wel gebruiken? Want hebben de geportretteerden hier wel toestemming voor gegeven? Tijd om de algemene voorwaarden na te lezen en die zijn mogelijk alleen bindend voor de klant en de fotograaf en niet voor de overige familieleden die zijn gefotografeerd. Die laatsten hebben mogelijk geen toestemming gegeven voor hetgebruik van die foto’s waar zij duidelijk op staan afgebeeld. Rekening terug van 100 Euro per persoon die op de foto staat zonder dat deze akkoord is gegaan, of zo? 🙂

    1. Ik zat ook al aan portretrecht te denken. Volgens mij mag de fotograaf de foto’s niet zomaar gebruiken. Je zo hard opstellen als fotograaf is dus een soort Mutually Assured Destruction, aangezien noch de fotograaf, noch de geportretteerde iets met de foto kan.

      Wat ik zuur vind, bij dit soort dingen, is dat als je als werknemer iets maakt, zelfs buiten de uren om, de auteursrechten al snel bij de werkgever liggen, maar bij heel specifieke opdrachten aan een freelancer, zoals een portret, de opdrachtgever er juist bekaaid vanaf komt.

      Overigens vraag ik me af hoeveel creativiteit een fotograaf bij het maken van een portret toevoegt om hier auteursrechten te claimen. De compositie en de belichting zijn natuurlijk een substantieel deel van een foto, maar zolang de fotograaf niet ook garderobe, kapsel en make-up (if any) aandraagt, vind ik dat zowel fotograaf als geportretteerde creatieve elementen aan de foto hebben toegevoegd. Kun je gedeelde auteursrechten hebben (medeauteur of zo)?

      1. Het probleem met auteursrechten is dat een klein beetje creativiteit je al auteursrechten kan geven. Een pasfoto is niet te beschermen omdat creativiteit hierbij door de vele voorschriften geheel de kop in worden gedrukt. Maar bij een portretfoto kun je al denken aan een advies aan het model om het haar achterover te kammen, de kraag goed te doen, make-up verwijderen en een lamp dusdanig pplaatsen dat er een extra gloed op de huid komt. Er is echt maar heel weinig creativiteit nodig om auteursrechten te verkrijgen. Mijn neefje van 3 heeft al auteursrecht op iedere kindertekening waar hij zijn chokomelk op morst, ook al zijn het maar vijf potloodstrepen.

        Het probleem met portretrecht is dat de fotograaf toestemming moet vragen aan het model voor de publicatie ervan. En ja, als een fotograaf met jou zaken doet om foto’s te nemen van jouw huwelijk dan moet hij alle aanwezigen die hij duidelijk op de foto zet om toestemming vragen voor hij deze foto’s mag publiceren. Toch kan een fotograaf hier onderuit komen indien de foto is genomen in een openbare ruimte, en dat zijn er best veel in Nederland. Zo ook het trouwzaaltje, het stadshuis en de kerk. In die gevallen zullen de geportretteerden dus bezwaar moeten maken, wat eigenlijk alleen na publicatie kan. En dan nog moet je op een of andere manier de schade weten aan te tonen. (Bijvoorbeeld omdat je op de dag van een huwelijk jezelf ziek had gemeld bij je werkgever, omdat je geen vrij wilde nemen, en je werkgever opeens die foto heeft ontdekt en jou daar dus op aanspreekt.) Het portretrecht zal dus niet makkelijk tegen de fotograaf te gebruiken zijn. Sowieso is het maar de vraag of die fotograaf interesse heeft om de betreffende foto’s te publiceren. Als hij 120 foto’s per werkdag produceert dan heeft hij binnen een jaar tijd een dusdanig grote collectie dat het gewoon lastig is om alles continu te publiceren. Ik weet het van mijzelf met mijn CGI plaatjes, waar ik er al meer dan 1.000 van heb geproduceerd. Zoveel afbeeldingen worden moeilijk te publiceren door het enorme aantal. Zeker als je vooral de focus wilt leggen op het beste werk dat je hebt gemaakt. (En in mijn geval zijn dat misschien maar 50 plaatjes, van de duizend.) Grote kans dus dat de fotograaf geen behoefte heeft om jouw foto’s te publiceren…

        1. Toch kan een fotograaf hier onderuit komen indien de foto is genomen in een openbare ruimte, en dat zijn er best veel in Nederland.

          Eh, nee. De auteurswet onderscheidt qua portretrecht slechts twee gevallen: 1) In opdracht van de geportretteerde 2) Niet in opdracht van de geportretteerde

          Het maakt niet uit wáár de foto’s gemaakt worden. Een trouwreportage in het park valt onder 1 en vereist dus toestemming van de geportretteerde, ongeacht hoe openbaar het park was en hoe klein de privacyverwachting (of whatever).

          In die gevallen zullen de geportretteerden dus bezwaar moeten maken, wat eigenlijk alleen na publicatie kan. En dan nog moet je op een of andere manier de schade weten aan te tonen.

          Dat is het criterium bij 2, als de foto niet in opdracht is. Dus ik loop door het park, zie jou daar met je nieuwe partner en fotografeer dat snel. Jij moet nu een privacybelang aandragen om bezwaar tegen mijn publicatie te kunnen maken. Echter, vráág jij mij om te fotograferen dan draait het om: ik mag níet publiceren zonder jouw toestemming, ook niet als er geen enkel bezwaar te bedenken is tegen publicatie.

          1. Eh, nee. De auteurswet onderscheidt qua portretrecht slechts twee gevallen: 1) In opdracht van de geportretteerde 2) Niet in opdracht van de geportretteerde
            Als ik een fotograaf inhuur en die fotografeert mijn moeder, vrouw, kinderen, vrienden, kennissen, langslopende buren, de bardame en mijn hondjes, dan zijn die personen geen opdrachtgevers, toch? Alleen de foto’s waar ik op sta vallen dan onder 1 en ik heb met de fotograaf hierover vast afspraken gemaakt via de kleine lettertjes in zijn algemene voorwaarden. En die foto van mijn hondjes valt niet eens onder het portretrecht, dus als hij tijdens een feest in een park ook even mijn hondjes fotografeert terwijl ze door het gras heen rennen kan ik de publicatie daarvan niet eens tegenhouden. Toch?

            1. Klopt, dat zijn geen foto’s in opdracht. Het gaat erom dat de geportretteerde tevens de opdrachtgever is, of dat er een nauw verband is tussen opdrachtgever en geportretteerde. Dat mijn neef als ceremoniemeester de fotograaf bij mijn huwelijk inhuurt, maakt het niet ineens een “foto niet in opdracht”.

              Bij dierenfoto’s bestaat geen portretrecht. Hooguit kun je via huisregels het fotograferen van je dier op je eigen grond verbieden (tenzij de foto nieuwswaarde heeft, zoals bij ontsnappende gorilla’s).

        2. Sowieso is het maar de vraag of die fotograaf interesse heeft om de betreffende foto’s te publiceren. Als hij 120 foto’s per werkdag produceert dan heeft hij binnen een jaar tijd een dusdanig grote collectie dat het gewoon lastig is om alles continu te publiceren
          Dat is irrelevant. Het gaat erom dat als de fotograaf ze wil publiceren, hij dat niet kan. Of hij nou 50 afbeeldingen van de 10.000, of 50 van de 100 publiceert, hij moet nog steeds 50 keer toestemming vragen.

          Maar wat betreft het punt dat je als geportretteerde ook creativiteit aandraagt, en daarmee dus ook auteursrecht? Ik vind dat vergelijkbaar aan wetenschappelijke publicaties van professoren die eigenlijk het werk alleen even doorgelezen hebben en hun naam erop hebben geschreven, en dan als 1e auteur genoemd staan, terwijl de Phd’s het echte werk gedaan hebben en als 2e of 3e auteur vermeld staan. Maar ze hebben nog steeds mede-auteursrecht.

          1. Dat is irrelevant. Het gaat erom dat als de fotograaf ze wil publiceren, hij dat niet kan.
            En hier wordt het al heel erg lastig. Zoals gezegd is het maar de vraag of de fotograaf de foto’s wil publiceren. Hij heeft al snel een collectie van duizenden foto’s en iedere maand komen er wel weer een paar duizend bij. Misschien dat daarvan 1% echt interessant is om te publiceren. Dan nog praat je over de publicatie van honderden foto’s. Als een klant dan moeilijk doet over de publicatie ervan dan vallen er misschien 5 foto’s uit van die gehele portfolio. Daarnaast beschermen veel fotografen hun eigen werk erg goed en wordt lang niet alles ook volledig publiekelijk getoond. Mogelijk beperken ze zich tot collages en thumbnails en sturen ze portfolio’s door naar potentiele opdrachtgevers en niet naar het algemene publiek. Je komt dan als geportretteerde er dan ook niet snel achter. Ja, mogelijk dat je een kennis adviseert om dezelfde fotograaf te nemen en die kennis bij die fotograaf jou terugziet in een portfolio die de fotograaf hem op dat moment toont. Ten slotte kun je publicatie verbieden, maar als er dan toch is gepubliceerd, wat kun je er dan verder nog tegen doen? Immers, wat is de schade die je hebt indien een fotograaf jouw trouwfoto op de Home pagina van zijn website plaatst? Hij heeft een onrechtmatige daad gedaan, maar daar zit geen prijs aan vast. Ja, hij moet de foto offline halen en mogelijk draait hij op voor de proceskosten indien hij het zo ver heeft laten escaleren. Misschien heeft hij het recht alsnog verkregen via de kleine lettertjes in zijn algemene voorwaarden, zodat je het niet van hem kunt winnen op die manier. Hooguit dat je vrouw dan bezwaar kan maken omdat zij niet de opdrachtgever is geweest, maar wel op de trouwfoto staat maar dan nog is het maar de vraag hoeveel schade deze onrechtmatige daad heeft verricht.

            Maar wat betreft het punt dat je als geportretteerde ook creativiteit aandraagt, en daarmee dus ook auteursrecht?
            Dat is eigenlijk alleen het geval indien je ook daadwerkelijk aanwijzingen hebt gegeven aan de fotograaf. Iets in de trend van “als je daar gaat staan heb je het beste overzicht over de zaal”. Maar dan kun je ook afvragen in hoeverre Doutze Kroes auteursrechten heeft op alle foto’s die van haar genomen zijn, waarbij ze uit zichzelf de meest interessante poses heeft aangenomen. Het lijkt mij dat de wetgever daar toch wel iets over in gedachten heeft. Geen idee wat, overigens.

            1. Zoals gezegd is het maar de vraag of de fotograaf de foto’s wil publiceren
              De premisse is dat hij dat wil. Dat hij genoeg andere foto’s heeft is mooi voor hem.
              Ten slotte kun je publicatie verbieden, maar als er dan toch is gepubliceerd, wat kun je er dan verder nog tegen doen?
              Verwijdering eisen. Schade is inderdaad moeilijk hard te maken.

              Als ik aan mijn familie een portret laat zien die een fotograaf gemaakt heeft, verwacht ik eerder “Oh wat heb je leuke kleren aan, en wat een creatief kapsel!” dan “Wat een geweldige compositie, en die belichting!”. Dat wil niet zeggen dat dat niet ook belangrijk is, maar zonder mijn creatieve input (garderobe en haardracht) zou die foto niet tot stand zijn gekomen. Doutze Kroes zou ik inderdaad beschrijven als een artiest, en als zij niet in loondienst is dan zou ik inderdaad zeggen dat zij als artiest ook auteursrechten verdiend en niet alleen degene die het mooie plaatje maakt. De geluidstechnicus heeft ook geen auteursrecht bij studio-opnames.

              1. De premisse is dat hij dat wil. Dat hij genoeg andere foto’s heeft is mooi voor hem.
                Nee, we gaan er van uit dat hij de foto’s neemt omdat hij ervoor betaald wordt. Eventuele publicatie is een extraatje. Daarnaast is het de vraag in hoeverre hij de vrijheid heeft om de foto’s in zijn prive-portfolio te plaatsen die hij gebruikt om klanten mee te vinden. Deze wordt mede bepaald door de tekst in zijn algemene voorwaarden, waarin mogelijk enkele condities opgenomen zijn betreffende het gebruik van deze foto’s voor in zijn eigen portfolio. Dan ga je een discussie krijgen over het feit of je nu wel of niet die AV correct hebt ontvangen en ermee akkoord bent gegaan en zo. Allemaal erg vervelend, terwijl die fotograaf mogelijk meteen de foto weghaalt uit zijn portfolio als je hem erop aan spreekt.

                En dat maakt het zo lastig: als de klant de foto misbruikt, moet hij betalen. Als de fotograaf/auteur de foto misbruikt, moet hij hem alleen verwijderen. En wat er verder mee gebeurd is? Wie zal het zeggen?…

  8. Zucht, juristen. In de ene zin is een facebookprofiel hetzelfde als een krant/tijdschrift, in de volgende regel is datzelfde profiel opeens een familiekring. Vergeet niet, dat veel websites van kranten/tijdschiften tegenwoordig ook gewoon achter een inlog zitten / afgeschermd zijn. Zijn die online kranten sites dan ook allemaal opeens familiekring?

    1. Een profiel waarbij alléén familie en directe vrienden het kunnen lezen, is een besloten kring zoals bedoeld in de Auteurswet. Een openbare blog (zoals deze blog) of een twitterfeed is géén besloten kring, en je moet daar dus maar hopen dat het onder “tijdschrift” valt.

          1. Als ik de definitie van wikipedia volg is je blog dat niet. Die heeft het over een periodieke uitgave die artikelen bundelt. Vreemd genoeg zou je blog dus wel een tijdschrift kunnen zijn als je een week lang posts schrijft en deze dan ineens publiceert. Raar om daar een ondcerscheid tussen te maken.

            Ook gaan veel tijdschriften digitaal, waarbij de digitale versie vaak periodiek bij wordt gewerkt aan de laatste dode bomen versie en dagelijkse update bevat. Ook weer raar om dan te zeggen dat dat de digitale versie geen tijdschrift zou zijn.

            Een dagblad is je blog ook weer niet, omdat je dagelijks maar één blog post hebt en er dus geen bundeling van artikelen is.

            Eigenlijk is de wet hier gewoon achterhaald door de techniek. Tijdschriften zijn geen tijdschriften meer, omdat de techniek ze nu toestaat om dagelijks artikelen te plaatsen. Wellicht moeten we dan kijken naar het doel van de publicatie en de publicatie termijn maar vergeten? In dat geval zou ik zeggen dat jouw blog een juridisch tijdschrift is.

  9. Ik moet voor mijn werk als projectmanager portretfoto’s laten maken die vervolgens op een website verschijnen en in flyers bij mijn contactgegevens. Moet ik nu dus eerst toestemming gaan vragen van de fotograaf voordat ik ze überhaupt mag gebruiken?

    1. Nee. Voordat je die foto’s laat maken moet je eerst afspreken waarvoor je ze wilt gebruiken, waar de fotograaf vervolgens mee akkoord kan gaan. Of niet, en dan ga je naar een andere fotograaf. Als je van tevoren vastlegt waarvoor de foto’s gebruikt gaan worden dan kan de fotograaf daar later niet meer tegenin gaan. Dus als je zegt dat je ze voor een website en voor flyers wilt gebruiken, dan mag dat vervolgens. Wat vaak misgaat is dat mensen foto’s gebruiken voor zaken die niet met de fotograaf zijn afgesproken en dan komen ze dus in de problemen. Van tevoren dus duidelijk vastleggen!

  10. Het beste is dus om vóóraf met de fotograaf af te spreken wat je mag doen met de foto, en dat ook nog eens expliciet vast te leggen.

    Voor je eigen weblog? Nee, helaas voor de heren fotografen is het beste tegenwoordig gewoon zelf de foto’s maken. Iedereen kent tegenwoordig wel iemand met een camera die meer dan voldoet voor een website.

    En tenzij je perse een studioportret wil (ik zelf vindt een bij goed weer buiten genomen portret mooier) kan je dat gewoon zelf. Of vraag het een vriend of familie lid, die zullen je niet zo snel een rekening sturen.

    De prijzen die professionele fotografen vragen voor plaatsen op het internet zijn namelijk compleet zot voor een hobby blog/website. Dat zij dit voor commercieel gebruik hanteren kan ik nog begrijpen, maar verder … als zij zich uit de markt willen prijzen prima.

    Ondertussen gaat het met mijn drankkast prima, dankzij een fatsoenlijke digitale camera. Huwelijks rapportages en wat portretfotos heb ik al geschoten. In alle gevallen voor vrienden en tegen kostprijs. Als dank wat drank gekregen (ongevraagd, dat is de waardering). En ja de eerste paar keer kost het wat meer tijd dan bij de professionele fotograaf, maar van mij krijgen ze de raw bestanden mee, met de mededeling doe ermee wat je wil.

    1. Daar ben ik het eigenlijk niet mee eens, vooral als het gaat om speciale gebeurtenissen. Okay, een picknick in de vrije natuur kun je zelf wel fotograferen, maar een huwelijk wil je liever professioneel vastleggen. En ook bij grote familiefeesten is een professionele fotograaf erg handig. En niet iedereen heeft kennissen die goed zijn in fotografie. Ook bij bedrijfsfeestjes kan een professionele fotograaf goede diensten verrichten als geen enkele medewerker vergelijkbare vaardigheden hebben. Een ander probleem is natuurlijk dat als een familielid gaat fotograferen, het voor deze fotograaf lastig wordt om mee te feesten. Immers, naast het feesten moet hij continu opletten op de juiste momenten om te fotograferen. En fotograaf zal in principe niet meefeesten maar gewoon doen waarvoor hij is ingehuurd, en niemand zal het zielig vinden dat hij niet gaat meefeesten.

      Maar tegenwoordig zijn digitale camera’s gewoon zo algemeen in omloop dat iedere Nederlander er wel twee of drie heeft. En iedereen weet het natuurlijk beter dan de professionals, zoals je ook bij diverse andere beroepen ziet. En ja, als je 30 familieleden hebt die ieder 40 foto’s maken tijdens een feestje dan heb je na afloop vast wel een paar hele mooie foto’s.

      1. Je hebt natuurlijk wel een punt voor zaken als huwelijken. De huwelijken die ik gedaan heb, waren simpelweg voor mensen die zich geen professional konden veroorloven. En inderdaad ik heb niet meegefeest, maar dat had ik wel voor ze over. En niet iedereen heeft inderdaad de apparatuur die je daarvoor nodig hebt. (reserve cameras, lenzen, geheugenkaarten, niet te vergeten een fatsoenlijke flitser).

        Mijn advies voor een huwelijk zal altijd zijn huur een professional in als je het kan betalen. Ik doelde met zelf doen meer op de website en portretten. Dat kan je echt zelf met een beetje geduld en oefening.

        1. Zelf ben ik niet echt een feestganger dus ik neem graag een fotocamera mee zodat ik vanaf de zijkant kan meekijken zonder al te veel mee te hoeven feesten. 🙂 Een verjaardag van een tante van mij heeft geresulteerd in 300 foto’s en had er twee oplaadbare batterijen voor nodig en drie SD-kaartjes. Vervolgens met mijn vader een stuk of 60 foto’s uitgezocht die er goed genoeg uit zagen om er een foto-album van te laten maken. Meerdere zelfs. 🙂 Maar goed, als fotograaf ben ik niet goed genoeg om steeds de juiste momenten te vinden van een feest. Ik mis teveel de belangrijke hoogtepunten en gelukkig wordt dat vaak gecorrigeerd door andere familieleden. Ik geef sowieso meer de voorkeur voor landschap-fotografie. En zoveel feesten komen er in mijn familie ook niet voor.

          Maar een fotograaf kun je ook inhuren voor een algemene foto-sessie zoals met schoolfoto’s veel gedaan worden. (Vooral vroeger, voor de opkomst van de digitale camera.) En denk ook aan jaarboeken en smoelenboeken voor bedrijven. Een goede portretfoto doet het ook goed op je C.V. en op een blog. En ik kan mij herinneren dat er vroeger bij de ingang van Artis altijd een fotograaf stond die de bezoekers fotografeerde, en als je Artis weer verliet kon je bij hem de foto kopen die hij had genomen. (Geen idee of dat nog steeds gebeurt.) (Geen idee ook welke rechten zowel de fotograaf als de koper hebben op die foto en of ik een foto mag kopen waar iemand anders op staat.) Er is nog altijd veel werk voor de professionele fotograaf, vooral indien de klant hoge kwaliteits-eisen stelt aan de foto’s. Dan moet er immers meer gebeuren dan alleen een knopje indrukken. De belichting moet correct zijn, de juiste hoek moet gekozen worden. Goed inzoomen, zonder digitale zoom. Zeer goed scherp stellen. En achteraf nog even photoshoppen. Foto’s maken kan iedereen, maar een goede kwaliteit behalen kunnen alleen echte experts. Mijn moeder van 70 kan b.v. prima foto’s nemen met haar digitale camera. Haar pink stond er heel mooi op, op de laatste foto die ze nam. 😉

          1. op een pasfoto zat daarentegen geen auteursrecht, als ik me niet vergis. Er zit immers ook weinig ruimte over voor de creativiteit van de fotograaf. (Alhoewel ik me nu een blogpost van Arnoud herinner waarin huj zegt dat een Europese richtsnoer weer korte metten maakt met het ‘Nederlandse’ creatieve stempel van de maker, ofzo)

            Dus je kan je idd afvragen welke rechten het mannetje bij de deur van Artis heeft.

            Als hij wel auteursrechten heeft ligt het voor de hand dat de klant GEEN recht heeft anders dan het hebben van de foto. Maar een leuke vraag is dan weer of de klant het recht heeft om Die Ene foto tentoon te stellen.

            1. Geen auteursrecht op pasfoto’s? Klopt in de meeste gevallen wel, maar als een fotograaf kan aantonen dat er wat creativiteit in zit, zoals speciale belichting, wat make-up en de nodige photoshopping dan kan er toch nog auteursrechten op zitten. Een standaard-foto voor in je paspoort of rijbewijs is inderdaad standaard-materiaal. Maar een portretfoto hoeft dat zeker niet te zijn! Een portretfoto kan auteursrechtelijk beschermd zijn. Een pasfoto is een portretfoto, maar een portretfoto is nog geen pasfoto.

              Die fotograaf bij Artis staat op de openbare weg en is dus de auteur van iedere foto die hij neemt. Het gaat alleen nog om het portretrecht en welke rechten de kopers van de foto’s krijgen bij die foto.

  11. Zo een fotograaf is volkomen onredelijk. Aan de andere kant snap ik wel dat hij niet zomaar afstand doet van alle auteursrecht, want je wil niet dat onder het mom van ‘familieportret’ genomen foto’s ineens opduiken in een grote reclamecampagne of dat ze opduiken op de campagneposter van een politieke partij.

    1. En waarom dan niet? De inspanning van de fotograaf is volledig betaald door de opdrachtgever, gegeven de aard van het werk is auteursrecht als bescherming tegen “free-riders” geheel overbodig; dat de opdrachtgever uit die volledig betaalde inspanning nu nul of heel veel voordeel weet te halen is zijn zaak: hij heeft het risico op zich genomen door de fotograaf in te huren.

      Het is hier hetzelfde als de situatie waarin ik een stoel koop (auteursrecht op die stoel buiten beschouwing gelaten, gewoon een model dat al sinds de oudheid gebruikelijk is): Ik kan er zelf thuis op gaan zitten, of ik kan hem in een restaurant neerzetten, en er zo wat mee verdienen, dat moet voor de maker niet uitmaken. Een maker die hierop wel denkt te kunnen diversificeren met “prive” en “premium” prijzen voor exact dezelfde stoel prijst zichzelf voor het “premium” gebruik uit de markt. (Dat je voor een restaurant misschien wel een veel sterkere slijtvaste en dus duurdere stoel wilt kopen is een ander verhaal.)

        1. Dat betwijfel ik. Er is geen andere partij die de foto’s kan of wil afnemen (en in een aantal gevallen mag dat niet eens), en de inspanning/kosten voor het maken van foto’s voor “aan thuis de muur” of “voor een publicatie” is precies hetzelfde (in tegenstelling tot de kosten die de NS moet maken voor de betere (?) stoelen in de eerste klas). In een gezonde marktsituatie betekend dat dat de prijs naar hetzelfde niveau zal zakken, en voor verschillende gebruik geen premie gevraagd kan worden. Probeert een fotograaf dat, dan prijst hij zich al snel uit de markt, want er zijn er genoeg die niet uitgaan van de waanidee dat zij noodzakelijkerwijs vanwege een auteursrecht moeten delen in het voordeel dat de afnemer uit het product kan halen. (Mogelijk is dat anders bij heel bekende of bijzondere fotografen, die worden ingehuurd om hun naam, maar dat zal voor de meesten niet gelden.)

          Mijn punt hier is dat het auteursrecht primair bedoeld is om een marktfalen te corrigeren, en dat waar zo’n marktfalen niet bestaat, ingrijpen niet alleen onnodig, maar zelfs schadelijk is.

        2. Dat 1e/2e klasargument kan ik accepteren.

          Wat bij mij er moeilijker ingaat is dat de fotograaf niet meer klantjes heeft die zijn trouwfoto’s op internet wil zetten, m.a.w. hij zou dit in zijn algemene voorwaarden of offerte/contract moeten afschermen (“je kan deze foto’s alleen prive gebruiken maar bijv. niet op internet zetten”. We weten natuurlijk niet wat de precieze voorwaarden van die fotograaf waren, maar zoals eerder gezegd: hij is bedrijfsmatig bezig in vergelijking met een zwakkere contractspartner dus hij moet m.i. maar wat meer moeite doen om vooraf duidelijk te maken dat de afgegeven prijs alleen voor een 2e klas kaartje was 😉

  12. Hoewel ik bijna nooit reageer, ben ik een regelmatige lezer van deze blog. Over (de discussie onder) deze blogpost heb ik toch een vraag.

    In Utrecht (waar ik woon) lopen ’s nachts regelmatig fotografen met een Polaroidcamera alle kroegen langs om voor het luttele bedrag van euro 3,00 tot 5,00 Polaroidfoto’s van stapvrienden te maken. De transactie bestaat uit ‘Willen jullie op de foto?’, afdingen op de prijs en het maken en overhandigen van de foto.

    Zou ik nu ook door de fotograaf kunnen worden aangesproken onder het mom van ongeautoriseerd hergebruik wanneer ik deze foto op mijn (publieke) Facebookpagina zet?

    1. Dat is goed denkbaar, want er is niet vooraf besproken wat de licentie inhield en dan is de vraag of je mocht verwachten dat de foto inclusief publicatierecht voor Facebook kwam.

      Aan de andere kant, gezien de prijs zou de schade hooguit iets van 5 euro kunnen zijn. De schade is namelijk in principe de gemiste licentieinkomsten voor dat publicatiedoel. En zonder prijslijsten voor specifieke doelen, ga je dan terug naar de tarieven die hij wél rekende.

      1. De schade is namelijk in principe de gemiste licentieinkomsten voor dat publicatiedoel. En zonder prijslijsten voor specifieke doelen, ga je dan terug naar de tarieven die hij wél rekende.
        Pardon?

        Dus als ik een foto laat maken van een peuter bij zo’n fotostudio in een groot warenhuis voor 40 euro en deze vervolgens gebruik voor een landelijke reclamecampagne van Prenatal, dan is de schade maximaal 40 euro omdat er geen prijslijst hing met een prijs voor gebruik bij een landelijke campagne? (ik heb geen idee of er bij zo’n studio een contract moet worden getekend, maar voor het voorbeeld ga ik er even van uit dat dat niet het geval is).

        1. Ik ging wat kort door de bocht, maar in essentie is jouw schade de gemiste licentievergoeding die je had gekregen als er wél was onderhandeld. Je kunt niet zomaar 2000 euro uit je duim zuigen als schadeclaims, er moet een onderbouwing zijn.

          De vraag is dan, wat had je als vergoeding gekregen? Professionele fotografen hebben vaak tarievenlijsten, en dan ga je daarop kijken. Staat daar “rechtenafkoop 100 euro” dan is je schade 100 euro. Dat is kennelijk het bedrag dat jij redelijk vond voor onbeperkt gebruik. (Zet je 10 miljoen bij die post op de lijst, dan treden er dingen als redelijkheid en billijkheid in werking.)

          Fotografen werken nogal eens met de algemene voorwaarden van de fotografenfederatie, waarin staat dat het gewone bedrag 3x over de kop mag. Zie daarover dit onderzoek naar hoe dat in 54 rechtszaken uitpakte. In de comments nog de reactie van de jurist die de fotograaf bijstond.

          Een voorbeeld is de Sapph-zaak. Hier was kort gezegd per publicatie een vast bedrag afgesproken, dus Sapph moest bij het niet-afgesproken meergebruik afrekenen op basis van dat bedrag. De fotograaf mocht niet de richtprijzen hanteren of méér claimen dan dat.

          Intrigerend en iets dichter bij huis is deze zaak over een pasfoto: €8,95 om te maken en volgens de fotograaf zou afkoop rechten dan 750 euro hebben gekost. De rechter gaat daarin mee, 750 euro is de schade dus.

    2. Een polaroid, he? Dan heeft de fotograaf dus geen origineel meer van de foto dus vraag ik mij ten eerste af hoe hij wil aantonen dat hij de auteur is van de foto. Ik denk dat je daarom kunt aannemen dat je met de foto ook de auteursrechten erover verkrijgt omdat jij alles in handen krijgt om de foto te reproduceren, inclusief de garantie dat de fotograaf niet meer over de foto kan beschikken. Overdracht van auteursrechten vereist meestal een geschreven bedrag maar ik denk dat in deze gevallen de prijs van een contract al snel vele malen duurder is dan de foto zelf. Dus in dit geval zou je de mondelinge afspraak “Willen jullie op de foto?” misschien al kunnen beschouwen als een overdracht van de auteursrechten. Ten slotte, als je accoord gaat dan brengt de fotograaf eigenlijk maar weinig creativiteit in de foto en ben jij het samen met je vrienden en de gekke bekken die jullie voor de foto trekken die de meeste creativiteit inbrengen in de foto. Je zou mogelijk kunnen spreken over een gedeeld auteursschap. Zowel de fotograaf als jijzelf hebben de creativiteit geleverd. En jij hebt het portretrecht, dus de fotograaf kan verder niets met de foto zonder jouw toestemming…

      Dus ik ben het niet eens met Arnoud, hoewel het anders zou zijn indien de fotograaf een digitale camera had met een extra printer en dus kopieen van de foto’s kan bewaren. Maar dan nog denk ik dat je mee hebt gewerkt aan de creativiteit achter de foto, en dus mede-auteur bent. (Denk aan kleding-keuze, expressies en lichaamshouding, die de fotograaf jou echt niet gaat voorschrijven in dit soort gevallen.)

      1. Overdracht van auteursrecht vereist volgens de wet altijd een akte, zie artikel 2 Auteurswet. Het hebben van het enige exemplaar van het werk is geen bewijs van hebben auteursrechten. Niet bij polaroids en niet bij schilderijen of standbeelden.

        Ik kan me voorstellen dat de fotograaf geen creativiteit inbrengt bij een even-snel-klikken-en-afrekenen foto maar uitgesloten is het ook niet. Want in het algemeen worden zaken als de hoek, schaduw, belichtingstijd etcetera al als genoeg gezien. Je hoeft niet zo ver te gaan als “wat had het model aan”.

        1. Maar het model bepaalt de pose waarin hij gefotografeerd wordt, en kan eventueel ook andere modellen bij de foto betrekken of zijn kleding aanpassen, haar kammen, make-up bijwerken en nog veel meer en bepaalt eigenlijk zelf hoe hij op de foto komt. Daarnaast heeft het model ook inspraak over de hoek en locatie van de foto, bijvoorbeeld “niet met de vuilniswagen op de achtergrond” of “Graal met die leuke meid op de achtergrond”. Het model is de mede creatief bezig…

          En opeens bedenk ik mij nog iets. Wat indien er op de achtergrond iemand staat in een “foute positie” zoals een jongedame die even de camera “flasht” door haar trui omhoog te trekken? Mag die foto dan nog wel op Facebook? (Nee, want Facebook staat geen bloot toe dus laten we het er op houden dat ze nog een BH aan had. 🙂 )

      2. Ja zeg, je gebruikt nu zo’n beetje al mijn argumenten, die je in die andere thread zorgvuldig aan het be-tegen-argumenteren bent. (Creativiteit van de geportretteerde, en het feit dat vanwege portretrecht de fotograaf er toch niks mee kan). Even een koekje van eigen deeg:

        Sowieso is het maar de vraag of die fotograaf interesse heeft om de betreffende foto’s te publiceren.

        ;-p

        1. Ja, maar het verschil is dat het hier gaat om polaroid-foto’s, waarbij de fotograaf het origineel afgeeft en dus zelf de foto niet verder kan publiceren. Dan kom je bijna op het punt dat je kunt stellen dat het model de creativiteit verzorgt en de fotograaf alleen het materiaal levert.

          Overigens vraag ik mij af of een dergelijke afspraak tussen fotograaf en een dronken stapper/model wel bindend is, omdat dronken mensen mogelijk niet meer wilsbekwaam kunnen zijn. 🙂 Maar goed, niet alle stappers zijn bezopen…

          1. Ik ben het wel met je eens dat het medium van belang kan zijn. Zo vereist een krijttekening meer creativiteit dan een polaroid. Maar het feit dat hij het origineel niet meer heeft is dan weer niet van belang. De zeer creatieve krijttekening heeft de tekenaar immers ook niet meer.

            ‘Creativiteit’ is een moeilijk te vangen begrip. Denk aan een toekomstige robot die dezelfde krijttekening maakt, is dat creatief? En is dat dan een creatie van de maker van de robot? Of heeft de maker van de robot dan weer alleen de rechten (en patenten waarschijnlijk) van de programmatuur van de robot, en de robot zelf de rechten over de foto (we hebben het hier over de verre toekomst, waar je helaas nog steeds niet ongestoord op een terrasje kunt zitten).

            Overigens weet elke Discworld lezer dat de auteursrechten van een polaroid foto eigenlijk liggen bij de kabouter die in de polaroidcamera zit 🙂

            1. Er zit een Gnoom in de polaroid-camera, geen kabouter. 🙂 Toch?

              En het gaat in deze gevallen om de creativiteit, waarbij het model wel erg veel inbreng heeft en de fotograaf eigenlijk meer vraagt wat het model wil en daarna op een knopje drukt. De creatieve beslissingen lijken mij in dit geval vooral bij het model te liggen.

              Wanneer je een fotograaf inhuurt om b.v. familiefoto’s te maken of om speciale gelegenheden te fotograferen dan heeft de werkgever veel meer inbreng in de creativiteit. Immers, de klant wil in dat soort gevallen niet zelf bezig zijn met de juiste poses, momenten en hoeken waarin gefotografeerd wordt. Dat moet de fotograaf allemaal zelf kiezen, met mogelijk kleine aanwijzingen van de klant en andere aanwezigen.

              Dus naast het medium is ook belangrijk wie er creatief betrokken is bij de foto. Omdat een polaroid meteen een afdruk maakt en in principe de foto niet bewaard koop je dus het origineel van de fotograaf. En omdat je zelf ook de benodigde creatieve inbreng hebt is het maar de vraag in hoeverre de fotograaf dus het alleenrecht op de auteursrechten kan opeisen in deze situaties.

              Maar ik ben even in de war met de ouderwetse Polaroid-camera’s. Ik ben even gaan kijken of moderne Polaroid-camera’s ook de foto’s kunnen opslaan. Blijkt dat ze naast fotopapier ook een SD kaart bevatten zodat de fotograaf dus beschikt over een origineel en de klant dus alleen een afdruk ontvangt. Dat maakt de situatie toch weer iets anders en natuurlijk heeft de fotograaf wel enige creatieve inbreng, al is het alleen al de keuze van de locatie waar hij zijn diensten aanbiedt. Dan gaat het er dus meer om in hoeverre het model ook genoeg creatieve inbreng heeft om als mede-auteur bestempeld te kunnen worden zodat het model ook publicatie-rechten heeft.

              1. Dat maakt de situatie toch weer iets anders

                Ik snap niet waarom het medium de creativiteit beïnvloed? Waarom heeft de fotograaf bij een klassieke polaroid minder auteursrecht dan bij een waar een SD kaart in zit. Het werk is echt 100% hetzelfde.

                Het enige wat je misschien zou kunnen stellen is dat met een camera die alleen foto’s kan maken met automatische instellingen, zonder zoom de creativiteit van de fotograaf weg is. Maar ik vermoed dat de auteursrechten lobby hier ook nog wel iets op kan verzinnen…..

                1. Ik ben het met je eens dat het niet uit maakt voor de auteursrechten of de auteur al dan niet nog een kopie heeft om te reproduceren. Dat geeft je als ontvanger niet ineens het recht om het wel te doen. Natuurlijk maakt het wel uit of je canvas en olieverf of een polaroid gebruikt, zelfs al zou het resulterende werk 100% hetzelfde zijn (wat erg knap en creatief zou zijn van die schilder). Het medium maakt dus niet uit, maar de totstandkoming wel.

                2. Naar mijn mening heeft de fotograaf dan minder rechten omdat hij het gehele medium om de foto te reproduceren overdraagt aan de klant. Hij kan de foto dan zelf niet meer gebruiken. Als je daarbij er van uit gaat dat de klant ook creatieve input heeft gehad dan zou je kunnen stellen dat de auteursrechten voornamelijk bij de klant liggen. Maar zoals ik al zei, moderne polaroid-camera’s hebben een SD-kaart en kunnen foto’s dus opslaan waardoor de fotograaf dus later de foto han herproduceren. Alleen zit het portretrecht hem dan mogelijk dwars.

                  De vraag is in hoeverre het model ook creatief heeft meegewerkt aan het tot stand komen van de foto, en dus als mede-auteur beschouwd kan worden. Ik denk b.v. dat een vergelijkbare situatie ook zou ontstaan indien een fotograaf tijdens een bruiloft continu wordt vergezeld door de schoonvader die continu aanwijzingen geeft over de hoek waarin gefotografeerd moet worden, commentaar levert op de belichting, aangeeft wie er op de foto moet en daarnaast ook nog eens meehelpt met het dragen van de apparatuur en het vasthouden van een extra flitser. Normaal gesproken doet de fotograaf gewoon wat hij wil en gebruikt hij zijn eigen creatieve inzichten maar als schoonvader “meehelpt”…

                  1. Wim, ik kan bij een fotograaf de negatieven kopen van mijn opdracht. In dat geval levert hij dus ook alles over om de foto’s te reproduceren. Hij behoudt toch het auteursrecht. Het enige wat mijn voordeel is, is dat ik onbeperkt afdrukken kan maken zonder zijn absurde tarieven…

                    1. N.P. Blijft nog altijd de vraag over in hoeverre een model ook de benodigde creativiteit heeft geleverd voor de totstandkoming van de foto’s. En volgens mij is dat in zo’n spontane situatie op straat meestal groter dan als je een fotograaf inhuurt en zijn instructies opvolgt om tot een goede foto te komen. De straatfotograaf maakt meer een moment-opname van de feeststemming waarin jij op dat moment verkeert. En dat in opdracht van jou, waarbij jij zeer waarschijnlijk ook aangeeft vanuit welke richting jij gefotografeerd wilt worden en wie je erbij wilt hebben op de foto.

                      Je zou het bijna kunnen vergelijken met de situatie die je hebt als je aan een voorbijganger vraagt om een foto van jou te maken bij een brug. Jouw camera, maar de auteursrechten liggen dan bij?

                      1. Er lopen 2 discussies door elkaar. De eerste is of het type camera (klassieke polaroid vs SD-kaart) invloed heeft op de auteursrechten en in dat geval zie ik echt geen enkel punt waarom daar een verschil in zou zitten.

                        De tweede vraag is of er bij dit soort foto’s voldoende creativiteit van de fotograaf in zit. In deze gevallen is het natuurlijk zo dat de fotograaf een mooi foto moment ziet (twee blije mensen) en dat dát waarschijnlijk al genoeg is voor het auteursrecht.

                        Het verschil met de voorbijganger is dat in dat geval jij de initiatief nemer bent en bij de café foto, de fotograaf het initiatief neemt. En volgens mij kan je stellen dat de initiatief nemer het (creatieve) moment heeft gekozen om de foto te nemen.

                        1. Het verschil met de voorbijganger is dat in dat geval jij de initiatief nemer bent en bij de café foto, de fotograaf het initiatief neemt.
                          Nee, zo stond het niet in de oorspronkelijke post. 🙂 Even herhalen:
                          De transactie bestaat uit ‘Willen jullie op de foto?’, afdingen op de prijs en het maken en overhandigen van de foto.
                          Sowieso zou het niet verstandig zijn als de fotograaf eerst een foto maakt en afdrukt en vervolgens aan de klant vraagt of hij deze wil kopen. Dat levert veel afdrukken op die niemand wil hebben. En hoewel hij ook tussendoor foto’s kan nemen die hij alleen digitaal bewaart ging het in de originele vraag om dat de fotograaf eerst vraagt of de klant een foto wil kopen, als hij hem op dat moment gaat nemen. De klant kan dan namelijk nog mee bepalen hoe de foto genomen moet worden.

                          Sowieso zijn er veel mensen die bij het zien van een fotograaf al spontaan gekke bekken gaan trekken en dus zelf extra creativiteit toevoegen. 🙂

                          1. “Willen jullie op de foto”

                            Dan ligt het initiatief toch bij de fotograaf? Die heeft een uniek fotomoment gespot en vraagt of de mensen een foto willen kopen van dat mooie moment. Het zien van een mooi fotomoment is de creativiteit van de fotograaf, net als op een bruiloft of een mooie zonsondergang. De kans is groot dat hij het niet vraagt aan een twee mannen dat verhit en boos met elkaar in discussie is.

                            Het zou anders zijn als de klanten zelf naar de fotograaf stappen en vragen of hij een foto wil nemen.

                            1. Tja, die fotograaf vraagt dat vast aan iedereen die langs komt en in een kennelijke feeststemming is. Hij gaat naar een locatie waar de meeste bezoekers komen die willen feesten. Maar het zijn de bezoekers die de oorspronkelijke feeststemming bepalen en die ervoor kiezen dat het een gezellige plek wordt. Daarnaast kan het zijn dat mensen uitgaan op een bepaalde locatie omdat ze weten dat daar een fotograaf aanwezig is die dit aanbiedt. En dat ze ook richting de fotograaf lopen omdat ze als de volgende klant op de foto willen. Wie niet op de foto wil loopt waarschijnlijk met een boog om hem heen. Ten slotte lopen meerdere fotografen de cafe’s langs zodat het creatieve idee allang niet meer zo origineel is. Plus, veel feestvierders hebben mogelijk zelf al een digitale camera op hun mobieltje waarmee ze zelf ook al de nodige foto’s maken. Erg creatief is het dus niet om in een uitgaansgelegenheid te gaan fotograferen. Dat doet vrijwel iedereen al, toch? Er is dan toch meer creativiteit nodig, lijkt mij.

                                1. Bij een bruiloft is een fotograaf creatiever bezig omdat hij weet dat hij voor kwaliteit moet gaan, en dus zelf bepaalt waar en wanneer de foto’s worden genomen en vaak ook nog eens het bruidspaar apart neemt om op een rustige plek extra foto’s te produceren. De straatfotograaf heeft veel minder creatieve keuzes omdat hij een plek uitzoekt en de modellen bepalen of ze wel of niet op die plek gefotografeerd willen worden. Daar zit meer toeval achter, en minder creativiteit. En, zoals ik aangaf, heeft het model dan ook wat meer creatieve inbreng. Wel of niet bier in je hand, wel of niet je tong uitsteken, wel of niet je vriendin erbij, wel of niet die knappe dame op de achtergrond, en ga zo maar door. De fotograaf wacht wel en drukt uiteindelijk op het knopje. En bij enthousiaste groepjes vrienden gebeurt dit mogelijk enkele tientallen keren omdat iedereen wel een bepaalde afdruk wil hebben. (Okay, nu ik en Pieter! En nou ik met Maaike. En ik nu met Wendy en Wanda. En hop! 3 euro per keer, bij een groep vrienden van 12 personen die allemaal wel drie foto’s willen. Kassa!)

                        1. De Auteurswet bepaalt dat degene die de creatieve inspanning levert doet om het werk tot stand te brengen, de maker is. Wie betaalt of opdracht geeft, is irrelevant(*). Als er al auteursrechten zijn op zo’n “mag ik foto maken?” foto dan liggen die bij de fotograaf.

                          Je kunt zeggen dat je als geportretteerde heel creatief bent gaan staan poseren, maar of dat genoeg is? Een pose is geen “werk”, daar zijn ooit rechtszaken over geweest in het kader van voetballers die geld wilden om gefilmd te worden en stelden dat zij heel creatieve pasjes hadden. Is ze niet gelukt. Een mimespeler heeft ook geen auteursrecht, wellicht wel een naburig recht.

                          • Artikel 6 Auteurswet noemt degene die “leiding en toezicht” geeft als rechthebbende, maar dat gaat niet over opdrachtgevers. Eerder over de meesterschilder die zijn gezellen een schets laat uitwerken. Of wellicht toch ook de fotograaf die zijn modellen instructie geeft over hoe te gaan staan, de makeup-artiest wat hij graag op het gezicht wil zien en de meneer van de props de windmachine harder laat zetten.
                          1. De Auteurswet bepaalt dat degene die de creatieve inspanning levert doet om het werk tot stand te brengen, de maker is.

                            Dus kan je toch zeggen dat de voorbijganger geen auteursrecht op de foto heeft omdat die geen creatieve inspanning levert? Alles (instellingen, onderwerp, etc) is al bepaald door de de eigenaar van het fototoestel. De voorbijganger klikt slechts op het knopje?

                          2. En misschien ook het model die aan een straatfotograaf vertelt met wie hij op de foto wil en waar hij wil dat die foto wordt genomen, binnen 10 meter afstand? Het initiatief komt mogelijk van de fotograaf maar als hij dit b.v. aan een groep vrienden aanbiedt kan iedere persoon in die groep wel verzoeken tot een aantal foto’s met een bepaald aantal anderen op de foto. De pose alleen is niet genoeg, maar in dit soort situaties komt er van het model wel meer bij kijken. Zeker omdat zo’n fotograaf zich vooral gaat richten op groepjes, omdat je binnen dergelijke groepen vaak zult zien dat ze spontaan diverse foto’s willen hebben, met diverse combinaties van personen en poses. De fotograaf wacht dan eigenlijk tot het model aangeeft dat hij een foto kan nemen. Wie is er dan het meest creatief?

                            1. Maar dan nog zorgt de fotograaf voor de diafragma, sluitertijd, zoom, etc dus heeft de fotograaf de creatieve inspanning gedaan om het werk (= de foto) te maken.

                              Misschien kan het model wel een recht hebben op de compositie maar is de foto een afgeleide werk?

                              1. We hebben het hier over een polaroid-camera en niet over professionele apparatuur. Veel meer dan richten en op het knopje drukken zit er niet bij, hoewel je na het nemen van de foto deze nog even kunt bijsnijden op het apparaat voordat je deze afdrukt. Maar voor 5 Euro per foto denk ik niet dat de fotograaf de moeite zal nemen om de foto bij te snijden…

  13. Zelf ben ik fotograaf geweest, ook voor bruiloften, en ik kan daar het volgende over vertellen: Een klant die voor een bruidsreportage kwam kon kiezen uit een aantal vaste pakketten, die pakketten kunnen uit de volgende dingen bestaan: manuren (altijd), een eventueel album, losse afdrukken, foto’s op web formaat voor facebook, foto’s op groot formaat voor reproductie.

    De auteursrechten bleven ten alle tijde bij het bedrijf. Klanten konden de foto’s op een dvd krijgen op web formaat zodat zij die voor facebook etc konden gebruiken, deze foto’s waren dan 640×480. De prijs hiervoor was klein (bv 3euroop een reportage van 25euro om een idee te geven) Klanten konden ook voor een meerprijs de fotos in vol formaat krijgen zodat zij die zelf konden afdrukken tot maximaal a2 formaat, voor prive gebruik. De prijs hiervoor lag wel hoger (bv 15 euro op een reportage van 25 euro). RAW foto’s worden bijna nooit uitgegeven. Dit zijn juist de bestanden waarmee je bewijst dat je het auteursrecht hebt. Wij boden zelf ook afdruk diensten aan, daarom verkochten wij de reproductie rechten. Zelf inscannen en uitprinten merkte je zeer goed, dit was door het fotopapier waarop wij afdrukten een toevalligheid. Overigens werden met de klant ten alle tijde goede afspraken gemaakt dmv contracten. portretrecht en auteursrecht werden netjes uitgelegd en meegegeven. Wat zijn wiens rechten/plichten etc, alles werd goed doorgesproken en op papier gezet zodat er achteraf geen verassingen kunnen zijn. En natuurlijk gaven we ook wel eens gratis afdrukken mee, we waren niet gierig. 😉 Dus indien de fotograaf duidelijke afspraken heeft gemaakt, dan vind ik dat hij een narekening kan sturen. Aan de andere kant, als je de foto’s weggeeft dan kan je er vanuit gaan dat de klant er iets mee gaat doen, vooral in dit digitale tijdperk. Onze insteek was altijd dat als de foto’s een foto bij ons laat afdrukken, inscant en nog 10x afdrukt (en dus goedkoper uit is) dat wij er dan niks mee doen. Kunnen we wel moeilijk gaan doen om een paar tientjes maar dat is het niet waard. En het kwaliteitverschil tussen de originele afdruk en de reproducties daarvan zijn duidelijk merkbaar.

    1. @maxim, omdat, zoals je zelf al zegt, de manuren altijd al volledig betaald zijn, zie ik niet in waarom iemand meer zou moeten betalen voor de overdracht van de auteursrechten (en de Raw bestanden niet mag hebben). Het enige wat ik kan bedenken is een soort van gedwongen winkelnering voor veel te dure afdrukopdrachten. Daar bedank ik voor, en ik zou dus altijd kiezen voor een bedrijf dat er een ander beleid op nahoudt. Dergelijke fotografen zijn best te vinden (en dat je bij een aantal zaken dan verongelijkt of zelfs aggressief de zaak uit gebonjoured wordt is nou niet het toppunt van klantgerichtheid). Het is jammer dat niet meer consumenten zich hiervan bewust zijn, en hierop letten bij het verstrekken van hun opdrachten.

  14. @ Maxim: hieruit volgt dat er verantwoordelijkheid ligt bij de fotograaf voor juiste informatieverstrekking aan cliënt vóóraf (!) als het 1. bij een OPDRACHT gaat om 2. een PRIVE persoon met 3.’voorgenomen PRIVE openbaarmakingen. Daarover zou ik wel eens een arrest willen zien. Dan kan je altijd nog een andere fotograaf kiezen. Dat zal de voorwaarden (vooraf) zeker beïnvloeden.

    @ Wim ten Brink: waarom zou een polaroid foto geen eigen persoonlijke inbreng kunnen hebben? Dat is even vreemd als de stelling dat je bij ‘full auto’ geen persoonlijk stempel zou kunnen toevoegen. Je kunt tegenwoordig op de compacte systeem camera ook van lenzen wisselen, en vroeger al van standpunt veranderen, het uur van de dag kiezen voor de stand van de zon, op de grond gaan liggen om bijv. op de Keukenhof van onder de tulpen te fotograferen enz., enz.

    1. Tja, bij een polaroid camera kun je wel degelijk eigen inbreng hebben, hoewel deze redelijk beperkt zal zijn. Het idee achter een polaroid camera is dat je gewoon heel snel een afdruk wilt zien van de foto. Veel meer dan de hoek en afstand tot het onderwerp bepalen zat er bij deze camera’s niet bij, hoewel een hobbyist natuurlijk nog extra kon investeren in extra lenzen. Tegenwoordig verkoopt Polaroid het PoGo model, wat eigenlijk een mobiele fotoprinter is met ingebouwde camera van 5 megapixel. (Tegenwoordig ook 10 megapixel.) Het fotopapier voor deze camera’s kost ongeveer een halve euro per vel. De camera zelf is een paar honderd Euro waard en is geen echte top-kwaliteit. Het is ook bedoeld voor een kleine niche-markt van fotografen die vrijwel direct een afdruk op papier willen kunnen bekijken, en dan vooral als ze op pad zijn en dus meestal niet de beschikking hebben tot een normale printer. Deze camera’s kunnen de foto’s ook nog eens digitaal opslaan zodat enige bewerkingen op de camera zelf en achteraf op de computer ook nog mogelijk is, wat toch weer enige extra creativiteit met zich meebrengt.

      Blijft alleen de vraag in hoeverre het model mee bepaald met hoe de eindafdruk eruit komt te zien. Des te meer het model inspraak heeft in hoe de foto eruit ziet, des te meer hij zichzelf als mede-auteur kan beschouwen. In deze specifieke situatie vind ik dat het model best veel bepaalt betreffende de te nemen foto’s en de fotograaf steeds meer veranderd in een zelf-ontspanner. Maar ja, een fotograaf die in de Keukenhof foto’s van de opkomende bloemetjes maakt terwijl hij op de grond ligt met de opkomende zon in de achtergrond… Tja, die is creatief. Maar ik betwijfel of die fotograaf zo ongeduldig is dat hij meteen een afdruk wil zien. Het schermpje op de camera geeft meestal al een duidelijk beeld en er staat geen klant naast hem te wachten om de afdruk direct te kopen. Zo’n fotograaf zal niet snel een polaroid-afdruk gebruiken, want dat is veel te duur.

  15. Terug naar het (hoofd)onderwerp:
    Arnoud is bang dat de geportretteerde in deze zaak geen rechten heeft om zijn beeld op Twitter te plaatsen. Maar ik waag het daarbij een vraagteken te plaatsen. Ligt daar bij een opdracht (!) geen ruimere voorlichtingsplicht bij de fotograaf als hij weet dat hij voor een privé persoon een opname maakt bestemd voor privé doeleinden? Heeft een jurisprudentie liefhebber wellicht een arrest bij de hand?

  16. Ref. Jeroen Hellingman 23 januari 2013 @ 13:54

    De prijs van een creatief werk wordt zeker niet bepaald (met alle respect als bijv. bij een stratenmaker) door het aantal uren dat er aan een werk is gewerkt. Denk bijv. aan de fotografe uit Leeuwarden die in 1963 als enige met bijna afgevroren vingers met haar 6×6 camera de fraaiste beelden heeft gemaakt van de Elfstedentocht. Zij kan die beelden deze dagen (het is nog geen 70 jaar na haar – nog niet – overlijden) tegen marktwaarde opnieuw verkopen. Zou die nu haar foto’s gratis moeten afstaan omdat ze al eerder is betaald? Daar staan stellig legio nooit verkochte beelden tegenover.

    1. @Bert van Loo, Je praat hier duidelijk over een andere situatie. In jouw voorbeeld gaat het om een fotografe die op eigen risico investeert in werk, en daarmee dus de auteurswet veel harder nodig heeft dan de vakfotograaf die in opdracht een reeks foto’s maakt, en zijn geïnvesteerde manuren al in rekening heeft gebracht bij een opdrachtgever. Die heeft helemaal geen auteursrecht nodig om zijn brood te verdienen. Daarnaast blijft het mijn standpunt dat het auteursrecht absurd veel te lang duurt, en zou dat werk na zo’n 15 jaar al in het publiek domein horen te komen, maar dat staat los van deze discussie.

  17. De foto’s van Anneke Bleeker voor de Leeuwarder Courant waren ook in opdracht. Maar ik erken dat er hier door het portretrecht (in opdracht) sprake is van een heel verschillende situatie. Eerder voerde ik al een pleidooi voor goede afspraken tussen partijen (ondernemer en particulier) met duidelijk verantwoordelijkheid voor de ondernemer (fotograaf). Ook heb ik laten merken dat ik mijn kritische vragen in deze zaak heb. Is er geen fonds deze zaak ‘voor te laten komen’? Ik zou dit niet gepikt hebben.

    En wat betreft de duur van het auteursrecht is dat voor partijen met verschillende motieven echt een uitgekauwde zaak. Ik beperk mij tot de wet zoals die vandaag is. Wereldverbeteraars laat ik voorgaan.

    1. Dat valt onder portretrecht. En dan is het de vraag welke rechten jij de fotograaf hebt gegeven om jouw portret te mogen gebruiken. Je kunt de fotograaf melden dat je hem geen toestemming geeft om deze foto voor politieke doeleinden te gebruiken. Als jij opdracht hebt gegeven voor het nemen van die foto dan heb je wel enig zeggenschap hierover. Maar ik neem aan dat jij geen opdracht hiertoe hebt gegeven. In dat geval moet jij een redelijk belang hebben dat geschaad kan worden door de publicatie van deze foto. Denk hierbij aan de schending van je privacy of reputatie. Je hebt een kans de publicatie tegen te houden, gebaseerd op het Discodanser arrest. Maar die zaak ging om een professionele danser die topless op de achterkant van de Gay-krant stond, wat hij niet had verwacht. Dat leverde inbreuk op zijn ‘persoonlijke levenssfeer’ op, en hij won. In jouw situatie gaat het echter om propaganda en het is maar de vraag in hoeverre dit inbreuk in jouw levenssfeer oplevert. Als jij geen associatie met die politieke partij wenst dan kun je publicatie tegenhouden. Maar dan moet je wel direct de betreffende fotograaf hierover inlichten. Maar als de foto al is gepubliceerd dan is het kwaad geschied. Je kunt dan een schadeclaim indienen bij de fotograaf, maar rijk zul je er niet van worden…

        1. Als je herkenbaar bent op een foto dan valt deze onder het portretrecht. Het maakt daarbij niet uit of je gezicht zichtbaar is, of je kont, of je voet. Wanneer iemand die jou kent de foto ziet en jou herkent dan valt deze onder portretrecht. Want daar gaat het om bij portretrecht: ben je wel of niet herkenbaar.

          Dus ja, al sta je toevallig op de achtergrond met een Obama-masker op, als iemand jou herkent op die foto heb je al rechten.

          (En Obama mogelijk ook, maar als bekend persoon heeft hij weer minder zeggenschap.)

    2. Ik denk dat je dit wel tegen zou kunnen houden mits je aannemelijk kan maken waarom je het niet wilt. Als jij bijvoorbeeld actief lid bent van een andere politieke partij dan zou dat voldoende moeten zijn. Ook als de foto gebruikt wordt op een manier waarop het lijkt alsof jij de ideeën van de partij ondersteund zou je het tegen moeten kunnen houden.

      Uiteraard ervan uitgaande dat jij geen opdracht heb gegeven voor de foto en niet als model bent ingehuurd.

  18. Sta samen met collega en wethouder bij een opening en de partij van deze wethouder heeft deze foto op de cover geplaatst van een campagnefolder met een oplage van 100.000. Is ook geen eens mijn partij. Schaad mijn imago!

    1. Je bent al op de goede weg. Nu alleen de vraag hoe deze publicatie jouw imago aan het schaden is. Suggereert deze dat jij voor deze partij bent? Of gaat de foto over die wethouder en sta jij erbij als omstander? Daarnaast heeft die foto nu “nieuwswaarde” omdat het de wethouder zelf betreft en ik denk niet dat hij hier bezwaar tegen kan hebben. Ik zie je kansen dus al fors afnemen.

  19. Sta prominent in het midden op de foto, suggereert duidelijk dat ik voor deze partij ben, de foto was geen politieke bijeenkomst en heb wethouder eerder al laten weten dat ik niet voor zijn partij ben. Kennissen hebben mij op deze foto geattendeerd en vroegen zich al af of ik van kleur ben veranderd. De folder is vorige week deur aan deur verspreid in een grote stad.

    1. In dat geval nemen je kansen weer toe. Alleen, het is al gepubliceerd en nu moet je bepalen wat de waarde is van de schade die je nu ondervindt. Zoals je al aangeeft denken nu enkele kennissen van jou dat je van kleur bent veranderd. Maar met een oplage van 100.000 exemplaren kunnen ook wildvreemden jou nu op straat herkennen en denken dat jij voor deze partij bent. Het zal mogelijk de moeite zijn om even met een jurist of advocaat te gaan praten over je kansen en de mogelijke vervolg-stappen die je nu kunt nemen. Hopelijk heb je een goede rechtsbijstands-verzekering. Bereid je wel voor op een lange procedure. Rechtzaak, hoger beroep, cassatie… Dit kan je wel een paar jaar zoet houden. En al die tijd stapelen de juridische onkosten zich verder op. Een snelle schikking zou handiger zijn maar dan moet je vaststellen met hoeveel jij akkoord zal gaan bij een schikking. In deze blogpost van Arnoud gaat hij dieper in op het portretrecht. De Discodanser heeft uiteindelijk na 5 jaar zijn gelijk gekregen. Hij heeft hierbij eerst enkele duizenden guldens (ja, guldens) moeten investeren aan juridische onkosten om zijn gelijk te behalen voor een schadeclaim van 10.000 euro, plus de onkostenvergoeding plus wettelijke rente erbovenop.

      Of jij een even hoge schadeclaim kunt eisen? Geen idee. De Discodanser stond ongewild halfnaakt in een homoblaadje. Dat is een vrij grote schending. Jij wordt nu geassocieerd met een politieke partij en wat is dan de financiele schade die je hebt?

      Let wel: in Nederland wordt alleen gekeken naar wat jij aan schade oploopt bij dit soort zaken. Daardoor zul je er niet rijk van worden. Als je er een zaak van maakt dan moet dat ter genoegdoening zijn en niet voor financieel gewin. Want dat financieel gewin zal er nauwelijks in zitten.

  20. Ik zit met een vervelend issue,

    Ik zit samen met een collega in een feestduo, en nu hebben wij onlangs opgetreden op een openbaar buitenfeest. Er liep daar een amateur fotograaf rond, die zowel backstage als op het podium foto’s van ons heeft gemaakt. Op zich is dat logisch want gebeurd vaker. Maar een paar dagen later ontvang ik via de moeder van de jonge fotograaf via Facebook een berichtje dat de foto’s gemaakt op dat feest op internet zouden staan, ik heb vervolgens deze link netjes gedeeld en de betreffende persoon van deze link netjes bedankt. Ik kreeg toen gelijk als antwoord teug, je hoeft mij niet te bedanken maar de fotograaf, dus ik de fotograaf op zijn Facebook pagina netjes bedankt en gevraagd of ik deze foto’s op Facebook mag zetten. Ik heb daar vervolgens geen reactie op ontvangen, een dag later heb ik de zelfde vraag via mail aan hem gesteld, maar ook daar geen reactie opgehad. Ik baalde natuurlijk want het waren mooie foto’s waar wij heel prominent vol in beeld opstonden. Een paar dagen later zie iemand tegen mij, je mag ze wel van internet afhalen als je de auteursnaam maar laat staan, dus ik dacht oké waarom niet, wij staan tenslotte alleen op deze foto’s, dus zijn ze ook een beetje van ons. Nou 4 dagen laten ontvang ik van de fotograaf een factuur van € 520,- voor 13 kleine foto’s die ik volgens onterecht gebruikt zou hebben. Maar ik heb dacht ik toch vooraf alles geprobeerd om de toestemming te krijgen of te kopen voor € 3,50 per foto, want dat stond op z,n website vermeld, maar dus zonder verdere benadering stuurt hij dus een factuur van € 40,- per foto als auteurs recht, nou ik vind dit behoorlijk heftig, terwijl ik toch dacht het goed te doen om ook zijn naam die op de foto’s staat te vermelden.

    Dus mijn vraag en probleem is, heeft de fotograaf echt zomaar het recht om een grove factuur te sturen, en niet de verzachtende weg in te slaan, adat wij heel groot en in detail in beeld komen, heb ik als zanger dan geen rechten meer, hij verkoopt tenslotte onze foto’s zonder overleg of akkoord van onze zijde.

    Wat nu

    1. Hoe heb je de foto’s gebruikt? Heb je ze gelinkt vanuit Facebook, of een kopie op je eigen site gezet? Dat maakt nogal uit bij de vraag of er überhaupt inbreuk is.

      Verder is zijn schade gelijk aan de gemiste licentie. Als hij normaal €3,50 vraagt, dan mag hij nu geen 40 euro vragen. Maar was 3,50 jouw bod of stond dat op zijn prijslijst?

      1. 40 euro is geen marktconforme prijs voor dit soort foto’s. Heeft de fotograaf niet eigenlijk de plicht om eerst een poging tot onderhandeling te doen, of tenminste pogingen tot onderhandelingen niet te negeren? Lijkt me onder goed ondernemerschap vallen.

        Ik vraag me hierbij ook nog af of de optie om de foto’s van je site / facebook weg te halen nog valide / legaal is? Aangezien dit feestduo waarschijnlijk de enige geïnteresseerde partij is om deze foto’s te kopen (eventueel de feestzaal nog, maar de markt is erg klein denk ik) kun je het moeilijk over winstderving hebben als niemand die foto’s tegen die prijs zou willen kopen.

    2. Ik gok dat die 3,50 euro om afdrukken gaat, en de 520 euro om een licentie om foto’s commercieel (want commercieel feestduo) te gebruiken op Facebook.

      Dat je zo maar een factuur voor je kiezen krijgt is lomp, maar niet illegaal.

      Als bekende persoonlijkheid heb je mogelijk een verzilverbaar portretrecht. Aan de hand van je verhaal is daar echter lastig iets over te zeggen. Als ik Google op “Joep Staal zanger” kom ik niets tegen; dan ben je volgens mij niet bekend?

    3. Als jullie het hoofdonderwerp van de foto zijn, hebben jullie toch het portretrecht op die foto? Mag zo’n fotograaf dan zomaar foto’s verspreiden om zichzelf en zijn werk te promoten terwijl jij als hoofdonderwerp helemaal niet weet dat ’t op sosjaalmedia terechtkomt?

  21. Ik heb twee keer een hoop gezeik gehad over licenties met “echte” fotografen. Wat mij betreft kunnen ze de boom in. De gemiddelde klant ziet het verschil toch niet op mijn website. Ofwel: paar mooie foto’s, gemaakt door mijn vriendin voldoen ook. Een paar hebberige fotografen verkloten de markt, en een wet uit 1912 ! 🙂

    1. Tja, dan moet je ook wel je eigen foto’s gebruiken en geen foto’s “jatten” van andere fotografen. Dat laatste is immers het grootste probleem! Niemand maakt zich druk om wat jij doet op je eigen site zolang het maar je eigen materiaal is. Maar als je andermans werk gebruikt, mag je ook andermans facturen verwachten voor het gebruik ervan! 🙂

      1. Ik geef zelf trainingen en alles wat ik uitdeel mag tot in de treuren worden gebruikt door wie dan ook. Ook al zou ik ze wegens schending van het en copyright kunnen aanpakken. Er is al door iemand voor betaald en in de praktijk zie ik dat ook mensen na het gratis krijgen eerder aan je denken…..en er mooi opdrachten uit voortkomen 🙂

        1. Ah, maar jouw materieel is nog steeds niet gratis weggegeven! Jij gebruikt het als advertentiemateriaal! Net zoals Arnoud dit blog gebruikt om zijn eigen diensten beter te kunnen verkopen, simpelweg omdat het extra publiciteit oplevert.

          Fotografen kunnen dat ook doen, mits hun naam maar bij de foto verbonden blijft. Maar ja, dat is meestal niet het geval bij foto’s en bij een fotoalbum staat er misschien in kleine letters nog de naam van de fotograaf op het achterste blad. Veel fotografen geven dan ook wel enkele foto’s gewoon gratis weg als deze mooi en iconisch genoeg zijn. Je moet maar eens kijken bij sites als Flickr en DeviantArt om te zien hoeveel foto’s er via die media verder verspreid worden. En regelmatig ook met een CC licentie, omdat naamsvermelding dan het enige is wat ze terug willen voor het gebruik van hun werk.

          Maar ik heb ooit een collega erop betrapt bij het maken van een presentatie, waarbij hij gewoon foto’s van het Internet had gejat omdat hij ze leuk vond. Ik wees hem daarbij op dat hij het “StockPhoto” logo beter niet in beeld kon brengen en gaf ook even een waarschuwing betreffende het forse schadebedrag dat het bedrijf kon verwachten indien hij niet voor de juiste licenties zou zorgen. Maar ja, dat vergat hij weer bij de uiteindelijke presentatie, die vervolgens ook nog eens op het Internet terecht kwam en al snel werd opgemerkt door een of andere auteursrechtenorganisatie. Tja, kostbaar hoor, zo’n presentatie. Geen loonsverhoging voor die medewerker dat jaar…

          Verder, jij mag dan tevreden zijn met de inkomsten die jij al krijgt van de trainingen zelf maar als jij je prijzen omlaag moet brengen om te kunnen blijven concurreren dan kom je vanzelf in de situatie dat je beter je eigen werk gaat beschermen, simpelweg omdat je het geld nodig hebt. En fotografen hebben absurd veel concurrentie met elkaar en met de vele amateurs…

  22. En dat nu juist in een markt (fotoreportages van privé-evenementen) waar het auteursrecht helemaal niet nodig is, omdat je in principe als opdrachtgever de gehele kosten van de reportage toch al voor je kiezen moet nemen. Ja, ik vind dat fotografen betaald moeten worden voor hun werk, maar in deze situatie is het auteursrecht, dat een bescherming tegen marktfalen beoogt te zijn, helemaal niet nodig. In dit soort situaties moet de wet dus gewoon aangepast worden, zodat (zonder andersluidende overeenkomst) het auteursrecht voor in opdracht gemaakte foto-reportages komt te liggen bij de opdrachtgever. Zolang het nog niet zo is: gewoon bij het verstrekken van de opdracht gelijk overdracht rechten of op zijn minst een eeuwigdurend exclusieve licentie bedingen, en als dat geweigerd wordt, een andere fotograaf zoeken.

    1. Probleem is alleen dat de marktwerking tussen professionele fotografen meestal zorgt voor kleine winstmarges omdat men met elkaar moet concurreren. Dit wordt nog lastiger indien de amateur-fotografen zich er ook in mengen en gewoon nog lagere prijzen kunnen berekenen dan de professionals omdat ze “het niet doen voor de winst”. Je krijgt dan een leegloop onder de professionals die gewoon niet genoeg kunnen verdienen om hun werk te blijven doen.

      Feit is gewoon dat het maken van een reportage voor een opdrachtgever op zichzelf nauwelijks winst oplevert. De winst komt meer van het bestellen van extra fotoalbums en foto’s op groot formaat. De prijs van een fotograaf is meestal tussen de €75 en €125 per uur en de onkosten die de fotograaf heeft zijn daarbij best hoog, inclusief de verzekering van zijn apparatuur die makkelijk gejat kan worden. Verdere kosten voor de fotograaf kun je hier terugvinden en maken duidelijk dat dit beroep geen vetpot oplevert voor de meesten.

      Dus nee, de kosten van de reportage worden dan misschien wel vergoed door de opdrachtgever maar maar niet de extra winst die fotografen nodig hebben om zichzelf een redelijk loon te kunnen geven. Want van die 75 euro blijft na aftrek van BTW en loonbelasting nog maar weinig over…

      1. Concurrentie is nog geen marktfalen, en de wetgever inzetten om concurrentie te dwarsbomen, dat is wat mij betreft een heel ernstige vorm van corruptie. Juist door het maken van de reportage en de productie van reproducties van elkaar te scheiden, en voor beide dus aparte markten te creëren (in plaats van deze kunstmatig aan elkaar te knopen) krijg je betere marktwerking, en dus lagere prijzen voor consumenten. Fotografen moeten de meerwaarde van hun vak maar aantonen. Zeggen dat je niet kunt concurreren met amateurs is de doodsteek voor je vak.

        1. Nee, concurrentie zou geen groot probleem moeten zijn maar in bepaalde beroepsgroepen maakt het de gehele industrie kapot. Het zorgt ervoor dat de kwaliteit van het werk fors achteruit gaat. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de klusjesmannen die kunnen helpen met allerlei verbouwingen. Daar zijn nu zoveel amateurs en mensen die het gewoon zelf doen waardoor de kwaliteit van de verbouwingen flink achteruit gaat. De professionele klussers kunnen daar gewoon niet meer tegenop.

          Vergelijkbaar overigens binnen de ICT waar iedereen tegenwoordig wel een neefje heeft die iets met PHP en WordPress heeft gedaan en dus wel een complete webwinkel kan bouwen. Krijg je ook vaak rotzooi met sites waar de beveiliging extreem wrak is, de winkel niet conform de wetgeving werkt en algemene voorwaarden algemeen ontbreken. Ook hier weer de toevloed van amateurs die gewoon rotzooi maken waar niemand op zit te wachten.

          Nu kun je gaan argumenteren dat amateurs net zulk goed werk kunnen produceren als de professionals. En ja, sommige amateurs zijn goed genoeg. Maar vind die goede amateur maar eens in een markt verzadigd met prutsers.Soms is dat geen groot probleem maar bij een huwelijksreportage heb je eigenlijk maar 1 kans! Dan wil je een kwaliteit die je eigenlijk niet voor een lage prijs kunt krijgen, tenzij je geluk hebt.

          Een verbouwing van je huis voor een tweede keer maar dan door een professional is nog te doen. Een website opnieuw laten bouwen door een professional is te doen. Een professionele fotograaf inhuren om je huwelijk overnieuw te doen…

          Maar goed, in de wereld van de fotografie heb je te maken met keurmerken, net zoals bij klussers. Ik heb geen probleem met amateurs indien ook zij gewoon aan een keurmerk voldoen en dus aantonen dat ze genoeg ervaring hebben. Vaak is dat echter niet het geval.

  23. Je draagt de oplossing zelf al aan… een combinatie van keurmerken, handelsmerken en productverantwoordelijkheid. Als ik iemand inhuur voor een klus (en dat is niet zo vaak), dan doe ik wat vooronderzoek, en controleer ik wat referenties. Er zitten bij klusjesmannen enorme verschillen in de offertjes die je krijgt, die ik niet altijd kan verklaren onder de noemer “betere kwaliteit”, en heb gezien hoe (gelukkig mij nog niet overkomen) dure prutsers een wanprestatie van heb-ik-jou-daar kunnen leveren.

    1. Maar de keurmerken zijn er al voor fotografen alleen is er niemand zich echt van bewust. En dan komen de beunhazen te makkelijk aan de bak voor veel te lage prijzen en krijgt de gehele beroepsgroep een slechte naam. Met als gevolg dat steeds minder mensen vertrouwen hebben in de professionals.

      En als mensen dan ook nog eens de auteursrechten van fotografen negeren en hen dus nog meer inkomsten ontnemen is het een wonder dat er tegenwoordig nog goede, professionele fotografen bestaan. Maar die letten meestal wel goed op dat hun werk niet wordt misbruikt! En dat kun je ze niet kwalijk nemen.

      Sowieso kun je ook gewoon gaan onderhandelen met de fotograaf over wie de auteursrechten krijgt van de fotoreportage. Gewoon contractueel vastleggen als zijnde werk-in-opdracht. Dan gaat de prijs wel omhoog maar heb je als klant dus geen zorgen meer over de rechten want die heb je dan zelf…

  24. Als je als fotograaf een opdracht accepteert voor privé foto’s moet de klant die ook privé, zonder extra kosten moeten kunnen gebruiken. En daar hoort gebruik op een privé site bij. Dit ligt in de lijn en logica van de overeenkomst, ook al is die mondeling geschied. En een belangen vereniging verdedigt als partijdige natuurlijk altijd de belangen van haar (daarvoor betalende) leden. Geen wonder dat fotografen klagen als ze zo hun klanten behandelen.

    1. Eens en als je het als fotograaf slim aanpakt dan begin je daar meteen over en over de naamsvermelding. Ik denk dat de meesten wel bereid zullen zin om die naam ook een link naar je website te maken. Dan houd je er welklicht nog klanten aan over ook.

      Ik loop uit interesse wel eens bij fotostudios binnen en vraag dan naar de prijzen lijst en standaard voorwaarden. Standaard lijkt nog sateeds ‘alle rechten voorbehouden’ te zijn. Dat is echt niet meer van deze tijd.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.