‘Aggregatiesites mogen foto’s overnemen van de rechter’

ikhouvanbredaHee, foto’s overnemen, mag dat nou toch? Dit artikel van advocaat Jens van den Brink maakte veel los, vooral bij mensen die recent een claimbrief van een Nederlandse fotograaf hadden gehad op hun blog, forum of nieuwssite. Want de rechter Oost-Nederland (we hebben nieuwe arrondissementen) bepaalde dat de manier waarop Ik hou van Breda werkte, legaal is onder het citaatrecht. En dat vlak nadat het Brandweerforum juist onderuit ging bij de foto’s die zij overnamen.

De website Ik hou van Breda brengt een overzicht van nieuws over Breda en omgeving, en gebruikt daarbij stukjes tekst en verkleinde foto’s van andere sites, zoals Telegraaf.nl en Bndestem.nl. Een fotograaf die zijn foto’s daar terugzag, eiste € 2.550 schadevergoeding, maar bij de rechter werd dit afgewezen: IHVB is legaal onder het citaatrecht.

Nu was er een bronvermelding en waren de foto’s verkleind, beide belangrijke stappen om citaatrecht te mogen claimen. Maar er was geen eigen content toegevoegd, wat in de Brandweerforumzaak een reden was om citaatrecht af te wijzen. Echter, wat zegt nu de Oost-Nederlandse rechter:

Dat van een rechtsgeldig beeldcitaat alleen maar sprake kan zijn indien de foto wordt opgenomen ter verduidelijking of onderbouwing van de eigen mededeling van de citeerder, die in de citerende uiting besloten ligt, vindt geen steun in het recht ([onder verwijzing naar Zoekallehuizen-arrest]).

Waar het om gaat, is dat de foto een inhoudelijk relevante rol speelt en niet alleen maar als versiering dient. En “inhoudelijk relevant” betekent hier “een indruk van de desbetreffende nieuwsberichten te geven”, aldus de rechter. En daarvan is sprake:

De foto’s kunnen beschouwd worden als een beeldende beschrijving en ondersteuning van de inhoud van de desbetreffende nieuws¬berichten en hebben hierdoor een duidelijke functie bij de overgenomen tekst in het nieuwsoverzicht, namelijk het nieuwsbericht extra goed herkenbaar maken voor de lezer en een indruk geven van het achterliggende nieuwsartikel met als doel dat de lezer door op de hyperlink te klikken wordt doorgestuurd naar het originele nieuwsartikel op de achterliggende bronwebsite, alwaar de lezer zich het volledige nieuwsbericht eigen kan maken.

Dit doet denken aan het Maroc-arrest, waarin ook een nieuwsbericht-met-foto legaal werd verklaard onder citaatrecht: de foto versterkte de inhoud van het nieuwsbericht en voegde daarmee iets inhoudelijks toe.

Ook speelde mee dat men de foto’s een week na publicatie verwijderde. Ik vind niet dat dat een eis moet zijn, als een citaat terecht is in het bericht nu dan is het dat automatisch ook in het archief waar dat bericht opgeslagen ligt.

Waarom het Brandweerforum dan niet? Ik denk omdat daar vooral grote foto’s werden overgenomen, en de context minimaal was:

zodanig dat alle aandacht uitgaat naar de foto’s en dat de tekst slechts een verwijzing naar de tijdstip en plaats van de brand behelst.

Het voelt anders wanneer je een berg foto’s publiceert met alleen minimale feitelijke context, of wanneer je een verkleind fotootje uit een nieuwsbericht bij een snippet van dat artikel laat zien. Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt. De grootte? Het niet overnemen van contextuele tekst uit de bron? Dat de foto’s zélf nieuws zijn in plaats van illustratie van het nieuws? Dat het doel van IHVB is dat je doorklikt naar de nieuwssite, en van Brandweerforum niet?

Arnoud

12 reacties

  1. Ergens tussen IHVB en Brandweerforum zit een omslagpunt, ten minste ik neem aan dat het recht daar redelijk zwart wit in is.

    Geen idee of een plot van foto grote gemaakt kan worden en of daar een break even uit komt.

    Of een plot van fotopixels / tekst * factor = citaatwaarde? 😉

  2. Bij het brandweerforum ging het natuurlijk helemaal niet om een citaat maar werden (vaak) alle/veel foto’s in groot formaat getoond. Waarbij die foto’s waarschijnlijk veelal redelijk hetzelfde lieten zien (het brandende huis, of brandweermannen in actie). Ik denk dat als je bij zo’n nieuws bericht al meer dan 1 (redelijk gelijke) foto plaatst dat je al afwijkt van wat noodzakelijk is voor een citaat. Daarnaast kan ik me voorstellen dat het formaat wel degelijk een rol speelt.

    Een citaat (in deze context) zou volgens mij niet meer dan een teaser mogen zijn voor de echte content waarbij mensen die meer willen weten/zien door moeten klikken naar de betreffende link. Als er al 5 foto’s in groot formaat staan dan is het vaak al duidelijk genoeg en hoef je niet meer naar de originele pagina.

    Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt

    Maar moet dat dan? Recht is toch juist niet zwart-wit en de context van de overtreding speelt toch mee? Als ik een mes in iemands buik steek maakt het nogal uit of ik dat uit woede doe, of dat het gebeurt terwijl ik struikel.

  3. Ik denk dat het modereren op het brandweerforum voor een belangrijk deel de doorslag gaf. Moderators waren immers aktief mee aan het doen met de berichten en waren daarbij zelf in overtreding, ook nadat de fotograaf had aangegeven dat hij het niet op prijs stelde dat zijn foto’s werden geplaatst. De moderators van het brandweerforum waren niet “neutraal” in wat er op de site gebeurde. In deze zaak lijkt het mij dat de beheerders zich wel redelijk neutraal opstelden en gewoon het nieuws naar voren brachten dat aan een bepaald onderwerp is gerelateerd.

    Daarnaast telt volgens mij mee dat de fotograaf ook lid is geweest van het brandweerforum en daarbij zelf aangaf welke van zijn foto’s hij wel wilde delen. Maar andere leden gingen meer foto’s van hem erbij plaatsen waardoor het citaat eigenlijk geen citaat meer is. Dan neem je immers de gehele rapportage beeld voor beeld over en dat is niet de bedoeling van citeren. Vervolgens eist de fotograaf verwijdering van zijn foto’s die hij zelf heeft geplaatst van het forum. Dat verzoek werd geweigerd, terwijl daar eigenlijk wel gehoor aan gegeven had kunnen worden. In het vonnis staat zelfs dat er op het forum een bericht verscheen met de volgende tekst: “Zodra jij foto’s overzet van je camera naar het www, een ‘open’ medium zoals je weet, verleen je impliciet toestemming om te linken naar je foto. ” En nu kan ik mij vergissen maar volgens mij is dit dus absoluut niet het geval. Door beeldmateriaal online te zetten geen ik nog geen impliciet toestemming om ernaar te linken. Toch? En wat opvallend is, is dat de beheerder F. van het brandweerforum de site bij een nieuwe stichting onder had gebracht nadat hij merkte dat hij juridisch in de problemen raakte. Hoopte hij daarbij een eventuele persoonlijke aansprakelijkheid mee te kunnen vermijden? Dat blijkt ook uit het verweer dat F. voerde, want hij gaf aan dat de verantwoordelijkheid van het forum nu bij een stichting lag. Ik denk dan ook dat de rechter bij het brandweerforum maar weinig sympathie kon opbrengen voor de beheerder ervan, die zich kennelijk erg star opstelde en daarnaast zelf deelnam aan de overtredingen, en daarbij zelfs zijn eigen forumregels brak. Ik denk dat dit heeft meegeteld bij de uiteindelijke veroordeling.

  4. Maar ik kan hier geen keihard criterium voor verzinnen dat de twee duidelijk scheidt.

    Is dat niet bijna altijd zo met dit soort zaken? Wat is een citaat, wat is onrechtmatig overnemen? Wanneer is de nieuwswaarde groter dan het belang van degene die het auteursrecht bezit bij publicatie van een rapport? Wanneer is linken naar illegale bronnen onrechtmatige en wanneer niet? Dat er geen keiharde criteria zijn en dat het van zaak op zaak opnieuw moet worden bekeken in de context, inclusief de verschillen tussen rechters die dat meebrengt is volgens mij wat veel mensen zo ergert in dit soort zaken. Zelf denk ik dat het in het algemeen niet beter kan dan het nu gaat (hoewel in specifieke gevallen wel veel te verbeteren kan zijn.)

  5. Ik vermoed inderdaad dat juist dat vage en onzekere mensen ergert. Maar het schrikt mensen ook af, want een stap in onwetendheid verkeerd gezet en je bent kapot, zo lijkt het. Vroeger was dat niet zo’n probleem, want publicisten waren veelal grote bedrijven die wel voor zichzelf konden zorgen. Maar dankzij internet kan iedereen tegenwoordig publiceren, en dat brengt inderdaad een steeds sterker wordende roep om duidelijkheid met zich mee. Men wil simpelweg weten waar men aan toe is.

    1. Je hebt hier denk ik een goed punt. Vroeger werd er voornamelijk gepubliceerd door grote (commerciele) partijen. Dat waren ook de partijen waaraan fotografen verkochten en daar waren de prijzen op ingesteld. Deze partijen hadden ook de financiele draagkracht om, als ze er een keer naast zaten met hun inschatting of iets een toegelaten citaat, te betalen. Men deed sowieso al veel zaken met fotografen en wist precies welk risico men nam.

      Sprong vooruit naar vandaag en iedereen kan publiceren op internet. Ook mensen die, als ze er naast blijken te zitten met hun inschatting, nooit kunnen betalen wat de fotografen vragen. Deze mensen gebruiken normaal geen betaalde fotos en weten dus niet waaraan ze beginnen. Ze krijgen echter van fotografen dezelfde claim voorgeworpen als een groot bedrijf die een foto op de website plaatst.

      We weten uit de Getty discussie dat je in Nederland als fotograaf alleen recht hebt op een vergoeding van de schade. Maar zelfs die schade kan je al vraagtekens bij zetten. Iemand met een hobby blog die nooit stockphotos gebruikt veroorzaakt niet dezelfde schade als een bedrijf dat dat normaal wel doet. Van de hobby blogger is het immers aannemelijk dat als hij wist dat het geen toegelaten citaat was en hij moest betalen hij de foto nooit zou hebben opgenomen. De prijzen voor stockphots zijn voor een niet commercieel hobby blog immers exorbitant hoog. Er is dus geen gemiste verkoop en wat is dan de schade?

      Je kan dan een vaag verhaal op gaan hangen bij welk bedrag een blogger wel zou hebben betaald, maar een sommatie om te verwijderen zonder rekening lijkt mij meer op de plaats. Noem daar dan ook de prijs bij voor verder gebruik van de foto en geef de blogger de kans die te betalen en de foto verder te gebruiken.Verwijdert de blogger de foto dan niet, kan je een procedure starten. De blogger weet dan om welk bedrag het gaat en heeft zelf bewust het risico genomen door de foto te blijven gebruiken.

      Bij de (wat grotere) commerciele partijen of repeat offenders kan je dan wel weer wat strenger handelen. Die weten immers waar ze mee bezig zijn al dan niet door schade en schande wijs geworden.

      De redenatie van de muziek industrie dat iedere download een gemiste verkoop is en een schade is gelijk aan de verkoopprijs is wordt door fotografen ook aangehouden en is voor fotos net zo’n onzin als voor muziek. Helaas geeft onze wetgeving de autersrechten houders een grote stok om mee te slaan zonder dat daar wat tegenover staat als ze hem te enthousiast gebruiken. Daardoor zien sommige fotografen het blijkbaar als een vrijbrief om te claimen en krijg je van die Johan Cruijff fot zaken. Waarin een minder jarige tot betaling van 4.000 euro wordt veroordeeld. Stokslagen voor de fotograaf dat hij een rechtzaak over een foto op een hobby site tegen een 15-jarige begint lijken mij meer op de plaats. Mij maak je niet wijs dat er geen betere manier was om dit te regelen.

      1. Er is natuurlijk wel een onderscheid tussen het downloaden van werken die auteurrechtelijk beschermd zijn en het uploaden/delen daarvan. Een mp3’tje downloaden voor persoonlijk gebruik is in Nederland nog steeds legaal, evenals het downloaden van een foto. Echter als je die foto gaat gebruiken op een website, dan is dat hetzelfde als dat je een mp3’tje als achtergrond-muziek op een website zet.

        Ik tegenstelling tot de muziekindustrie hoor ik de foto-“industrie” weinig over het downloaden van foto’s, maar voornamelijk over het delen van foto’s. Maar misschien is dat alleen maar omdat de muziekindustrie en foto-industrie wat anders zijn georganiseerd (platenmaatschappijen vs. freelancers)

        Er zijn trouwens ook duizend-en-een foto’s te vinden op Internet die niet auteursrechtelijk beschermd zijn, maar gewoon gratis te gebruiken (ook voor commerciële doeleinden). Het is denk ik een stukje opvoeding (dat wat mij betreft ook op scholen kan/moet plaatsvinden) wat wel mag en wat niet mag qua auteursrechtelijk werk. Anders leren mensen het pas als ze aan beide kanten van het spectrum hebben gestaan.

    1. Wel, Breda ligt in het westen van Noord-Braband wat weer ligt in het zuiden van Nederland. Maar het gaat om hoe de rechtbanken over Nederland zijn verdeeld. Breda zou eigenlijk onder Zeeland/West-Braband moeten vallen. Het arrondisement Oost-Nederland ligt echter dicht in de buurt en mogelijk is daar voor gekozen omdat het nogal druk was in het andere arrondisement? Oost-Nederland heeft namelijk meer zittingsplaatsen.

  6. Ik heb toevallig net zo’n vordering gehad van een of ander vaag incassoburo die beweert gemachtigd te zijn door een fotograaf. Gaat ook om een foto van een overgenomen bericht op m’n forum. Exact het Maroc.nl forum arrest. Ook geen aanmaning gehad om te verwijderen, direct vordering met belachelijke tarieven. Ben benieuwd hoe dit afloopt 😉

    1. Nou, na wat heen en weer gemail, verwijzingen naar het vonnis van het Brandweerforum, terug verwezen naar het Arrest (stapje hoger) van Maroc.nl en oa de zaak van de huidige koning tegen Stichting Martijn over de foto’s van zijn dochter en niets meer van gehoord. Opgepast dus bij vage claims, laat je niet overdonderen

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.