Seksfilmpje versturen via WhatsApp is geen smaad of belediging

webcamHet versturen van een seksfilmpje via WhatsApp naar één persoon maakt je niet schuldig aan smaad, ook niet als die persoon het vervolgens doorstuurt. Dat bepaalde de rechtbank Overijssel deze week. Van smaad kan pas sprake zijn als “het publiek” kennisneemt van die berichten, en daarvan is bij een WhatsApp bericht geen sprake. Daarbij is de bedoeling immers dat alleen de ontvanger het bericht leest. Hoe juridisch om te gaan met ongewenst naakt blijft dus een lastige.

De verdachte had een seksfilm met hem en zijn partner (gemaakt tijdens zijn relatie) verspreid naar een gezamenlijke vriendin, en daarbij aangegeven dat deze het niet verder mocht verspreiden. En dan, eh, “bevestigt [zij] dat en verklaart dat zij dat desondanks tóch heeft gedaan. Vanaf dat moment is het filmpje verder verspreid en naar verluidt ook op internet beland.”

(Waarom dat filmpje nu zo nodig moest worden verspreid, wordt niet echt duidelijk. De verdachte was ‘boos’ dat zijn ex-vriendin een ander had, maar hoe je die situatie verbetert door iemand anders een naaktfilm te whatsappen ontgaat me.)

De politie kwam vervolgens bij hem aan met de strafbare feiten smaadschrift en belediging. Beiden komen kort gezegd neer op iemands eer en goede naam aantasten, hoewel het bij smaad vooral gaat om een specifiek feit (“Henk is een oplichter”) en bij belediging meer om gewoon nare taal (“Henk is een eikel”). Beiden zijn prima met een afbeelding te plegen – juridisch gezien heet zo’n afbeelding een geschrift, ook als het elektronisch is, en dat maakt het bij smaad in ieder geval erger want op smaadschrift staat een zwaardere straf.

Wel is bij beiden vereist dat sprake is van een uiting in het “openbaar”, althans “waaraan ruchtbaarheid wordt gegeven” bij smaad dan. Anderen moeten het gehoord of gezien hebben. Logisch ook wel: je kunt iemands reputatie moeilijk aantasten als niemand merkt dat dat gebeurt. Als niemand deze blog kan lezen, heeft Henk nergens last van.

Dat je iemands reputatie of goede naam kunt aantasten door een naaktfoto of -filmpje te verspreiden, lijkt me vrij duidelijk. Al in 2008 werd een man veroordeeld voor het publiceren van dergelijke foto’s van zijn ex. Wel moet je intentie erop gericht zijn om die goede naam aan te tasten. In de Manon Thomas-zaak was er geen sprake van smaad of belediging, hoewel me nog steeds niet duidelijk is waarom. Is het een compliment als iemand je foto’s online zet?

Hoe dan ook, een ander vereiste is dus dat de foto’s wel openbaar moeten zijn. En daarvan was hier geen sprake:

kan het versturen van één ‘WhatsApp’ naar één persoon, met de opdracht dit niet verder te sturen, niet gelden als in het openbaar gedaan. Evenmin kan bewezen worden dat verdachte, zoals ook is tenlastegelegd, heeft beledigd door via de ‘social media’ het filmpje naar derden te sturen. Hij heeft het filmpje immers naar slechts één persoon, anders dan het slachtoffer, verstuurd.

Dat vervolgens die andere persoon het verspreidde, valt hem niet aan te rekenen. Dat voelt wel een beetje gek aan, maar dat zat hem erin dat de verdachte het duidelijk had gemaakt dat het niet mocht. Eigenlijk had die andere persoon dus vervolgd moeten worden, maar dat was niet gebeurd. Onbevredigend voelt het wel.

Arnoud

34 reacties

  1. Tja, wat kan ik erover zeggen… Meel mensen op het internet hebben de intelligentie van het achtereind van een ezel. Denken? Ho maar! En er komt alleen maar [beep] uit. 🙂 Toch vind ik het lastig om een gepaste straf te bedenken voor mensen die dit soort domme dingen doen. Overigens, die ex-vriendin kon het prustig doorsturen omdat die man haar ongevraagd een product opstuurde en daarnaast nog een extra bericht erbij plaatste. Maar ja, die licentie van “niet doorsturen” is niet bindend want ze had er sowieso nooit om gevraagd. Dus kan ze deze rustig doorsturen met de mededeling “kijk eens wat mijn ex mij nu weer stuurt!”. (Of: “Kijk eens hoe schattig die kleine is…”) Of denk je dat die ex-vriendin toch niet door de mazen van de wet heen kan komen? 🙂

    1. En waarom denk je dat die ander wel veroordeeld kan worden? Die kreeg immers een filmpje erbij zonder erom gevraagd te hebben. En porno is niet verboden, dus waarom had ze het niet mogen verspreiden? Dit is hetzelfde als wanneer iemand mij een pakketje stuurt met de mededeling dat ik het mag houden als ik 20 euro stort op een bepaalde rekening. Sorry, je geeft mij dat pakketje dus het is al van mij. Dat ik er geld voor moet storten is niet wat ik met jou afspreek, want dan had ik het niet willen hebben.

      1. Ik zie hier wel inbreuk op het auteursrecht; vriendin 2 heeft het filmpje van de maker ontvangen zonder toestemming om het verder te kopiëren en desondanks toch verspreid.

        Het zou me trouwens niet verbazen dat de man het filmpje aan de vriendin gestuurd had in de verwachting dat zij het verder zou verspreiden. Voor sommige mensen is “hou dit alsjeblieft geheim” juist een extra motivatie om iets aan een “select groepje” vrienden door te vertellen. Hoe goed kent de man zijn vriendinnen?

        1. Ik zie hier wel inbreuk op het auteursrecht; vriendin 2 heeft het filmpje van de maker ontvangen zonder toestemming om het verder te kopiëren en desondanks toch verspreid.
          Ze heeft het filmpje ongevraagd ontvangen. Dan kan de afzender ook geen extra eisen opleggen op het gebruik ervan. Dit was echt een gooi-maar-over-de-schutting actie van deze vent die het totaal niet interesseerde wat zij er vervolgens mee deed. (Okay, een kleine mededeling erbij van “niet kopieren” maar dat is niet bindend…)

          1. Als de vriendin het filmpje op CDROM had ontvangen had zij met de CDROM mogen doen wat ze wilde, inclusief uitlenen of doorgeven aan weer een andere vriendin om het filmpje te bekijken. Wanneer een film als computerbestand wordt geleverd, instrueer je de computer om kopieën te maken wanneer je de film aan een vriend mailt. Het auteursrecht verbiedt het maken van kopieën van een werk met de bedoeling om deze te verspreiden.

            1. Hmmm. Interessante situatie… Een auteur zendt mij ongevraagd een foto of filmpje. Schend ik auteursrechten indien ik het daarna verder verspreid? Eerst is er nog het citaatrecht waardoor ik anderen kan laten zien wat ik heb gekregen. Je laat het filmpje door anderen ook even beoordelen. En verder gaat auteursrecht eigenlijk alleen op na openbaarmaking, maar die man heeft het niet zelf openbaar gemaakt, want anders was hij juist wel veroordeeld.

              1. Wim, het citaatrecht is niet van toepassing op ongepubliceerde werken (Art. 15a AW) De kern van het auteursrecht is dat het verboden is om kopieën van een werk te maken en deze eigengemaakte kopieën te verspreiden. Dat maakt het uitlenen van e-books door bibliotheken een stuk lastiger dan het uitlenen van papieren boeken. Lees de wet er maar op na.

                1. Vandaar ook dat het een interessante situatie is. Maar het vonnis maakt duidelijk dat de man het werk niet openbaar heeft gemaakt. Dat deed de boze ex, die daarbij ook duidelijk maakte dat de man de auteur was. Daardoor is het wel geopenbaard maar is de man er niet schuldig aan. En doordat het dus toch een openbaring is, is het citaatrecht dus van toepassing. Als jij mij een boze brief stuurt en ik publiceer deze op facebook, dan maak ik jouw werk openbaar en pas ik tevens het citaatrecht toe. Zeker als ik ook mijn mening over die brief erbij publiceer of anderen vraag om het werk te beoordelen. Het filmpje is openbaar gemaakt, maar deze man is daar niet schuldig aan. Het is dus wel een gepubliceerd werk…

                  Portretrecht zou het filmpje nog offline kunnen halen, waarbij de boze ex mogelijk als schuldige kan worden veroordeeld. Maar die man kan daar ook niet voor veroordeeld worden, want hij heeft niets gepubliceerd.

                  Krom, he? 🙂

                  1. Wim, ik moet het met je oneens zijn. De wet noemt rechtmatige openbaarmaking als voorwaarde voor het citaatrecht. Vriendin 2 (niet de ex die in het filmpje speelde) had geen toestemming tot openbaarmaking… en daarmee heb jij geen citaatrecht. (Tenzij een algemeen belang als “nieuwswaarde” zwaarder weegt, en dat zie ik bij privé-porno niet zo snel.)

                    1. Maar wat is een rechtmatige openbaarmaking? Nogmaals het voorbeeld met de boze brief. Jij stuurt mij een boze brief, ik publiceer deze om hier een publieke discussie over te beginnen. Ik ben op rechtmatige manier aan die brief gekomen, aangezien jij hem naar mij hebt gestuurd, en indien we daarvoor niets hebben afgesproken over het wel of niet verder publiceren kan ik deze dus gewoon publiceren in een citaat met bronvermelding en eventuele extra discussie erbij. Goed, je kunt nog beargumenteren dat het filmpje twee auteurs heeft. De man en zijn vriendin, waarbij de vriendin dus ook auteursrechten heeft. (Er van uit gaande dat het niet stiekem gefilmd was.) Maar al waren er 100 auteurs, de boze ex heeft het filmpje op legitieme wijze verkregen omdat een der auteurs haar deze gaf. En dus mocht ze hieruit citeren, wat dus meteen publicatie inhoudt. In de Manon Thomas zaak was sprake van onrechtmatige publicatie, omdat de foto’s zonder toestemming van de auteurs waren overgenomen. (Gejat.) Hier is dat niet het geval.

                      1. Je mag uit een brief citeren om een maatschappelijke discussie aan te zwengelen; ook als de bron niet gepubliceerd is. (Zie o.a. Scientology vs. Spaink e.a.) Maar de rechter zal kritischer kijken of je niet meer publiceert dan noodzakelijk. Daarnaast geldt dat het Auteursrecht alleen de creativiteit in een werk beschermt en niet de feiten; een zakelijke brief heeft minder elementen die onder het auteursrecht beschermd zijn dan een gedicht. Ik raad jou in ieder geval aan om even bij Arnoud langs te gaan voordat je een brief op jouw webblog gaat afkraken. 😉

                        1. En welke discussie zwengelt de boze ex in deze situatie aan? Inderdaad, het feit dat haar ex een nieuwe vriendin heeft en het nodig vond om met die vriendin een pornofilmpje te maken en naar de ex op te sturen. Daarna kan ze vragen wat iedereen nou vindt van die nieuwe vriendin en/of de techniek die haar ex-vriend gebruikte. Art. 15a AW heeft onder punt 1 4 regels geplaatst die, op punt 1.2 na, allemaal voldoen in deze zaak. Nu weet ik niet hoe lang het filmpje was maar inderdaad, een film van 105 minuten kun je niet compleet delen. Maar hier gaat het om een filmpje dat in een Whatsapp bericht past. (Schijnt maximaal 12 MB te zijn, genoeg voor een tiental secondes.) Dat kan nooit al veel zijn dus een compleet citaat zou dan kunnen. De uitspraak geeft wel een korte beschrijving van wat er te zien is. (Op NRC is ook al een discussie over deze zaak.)

                          Maar natuurlijk speelt er nog iets mee. De boze ex heeft het niet online geplaatst maar gewoon verder doorgestuurd naar enkele bekenden. Die bekenden hebben op hun beurt het filmpje weer verder doorgestuurd, en verder, verder, verder… En uiteindelijk is het filmpje dat alleen in kleine kring bekend was gepubliceerd op het internet…

                          Dus ja, ze citeerde het gehele filmpje, maar wel naar een kleine kring personen. Uiteindelijk moet er ergens iemand zijn geweest die het online heeft gegooid en die persoon is dan mogelijk strafbaar.

                          Overigens, creativiteit? Gezien het absurd grote aantal van dergelijke filmpjes op het internet kun je je afvragen of een seksfilmpje nog wel creatief is. Als Paris Hilton het kan, kan iedere idioot het. Het is eerder een visueel beeldverslag dan creatief werk… 🙂

  2. Het ruchtbaarheidsvereiste geldt niet voor belediging, omdat in art. 266 lid 1 Sr de volgende zinsnede is opgenomen: “hetzij door een toegezonden of aangeboden geschrift of afbeelding”. Het gaat overigens niet alleen om de reputatie (goede naam) maar ook om het gevoel dat kan ontstaan (eer).

  3. “Dat je iemands reputatie of goede naam kunt aantasten door een naaktfoto of -filmpje te verspreiden, lijkt me vrij duidelijk.” Is dat wel zo? Immers de gewoonte om kleding te dragen in het openbaar is een gebruik in onze joods-christelijke cultuur. Geen natuurwet. Voor anderen kan het al net zo’n aantasting van de goede naam zijn om ze zonder hoofddoek of boerka af te beelden en dat is voor een heleboel mensen onder ons een stuk minder evident. Waar ik met dit commentaar naar toe wil is het volgende. Is het in Nederland ook strafbaar om een streng gelovige moslima zonder hoofddoek op je facebook pagina te zetten of moet het taboe op naakt over boord? Hoe het ook uitpakt, dat lijkt me een leuke rel voor de anti hoofddoek lobby.

    1. In diverse delen van Nederland is naakt sowieso geen taboe meer, net als in diverse omringende landen. We maken ons allang niet meer druk om de blote tieten op het strand en naturisme is een veelvoorkomend verschijnsel in Nederland. Daarom is het ook lastig om te bepalen of je iemands reputatie schaadt indien je bloot-materiaal gemaakt door die persoon verder verspreidt, mits je er op eerlijke wijze aan bent gekomen. (Bijvoorbeeld als die persoon het jou geeft.) Bij Manon Thomas lag het anders, omdat die foto’s van haar computer waren “gejat”. Computervredebreuk en zo, dus.

        1. Maar het een staat niet los van het ander. Het jatten van de foto’s leverde een overtreding op, die daarna resulteerde in reputatieschade resulteerde omdat Manon juist een deugdelijke vrouw leek maar die foto’s haar wilde kant liet zien. Dat is reputatieschade die ze, als bekende Nederlander, kon terugzien in haar werk en inkomsten. Bepaalde respectabele bedrijven zouden haar nu niet meer als host willen inhuren. De dader had dus twee onrechtmatige daden gepleegd.

    2. Het verbaast mij dat een hoop mensen er geen problemen mee hebben met naakt. Het nederland waar ik in woon is namelijk totaal anders. Als gedachtenexperiment ben ik wel nieuwsgierig naar hoe deze mensen er over denken als het om een filmpje van hunzelf gaat die op wat voor manier dan ook bij collega’s of baas terecht gekomen zijn.

      Je zult niet de eerste en ook niet de laatste zijn die “vriendelijk” wordt gevraagd naar een andere baan uit te gaan kijken.

      1. De meeste Nederlanders zullen er niet snel over uit komen, maar een groot aantal Nederlanders heeft maar weinig moeite om b.v. naakt te douchen op de sportschool of om op het strand even uit de kleren te gaan om (eventueel) een zwembroek aan te trekken. Denk ook even aan de jaarlijkse Naked Bike Ride die hier in Nederland nog steeds weinig aandacht van de media krijgt. Het is ook niet zo dat mensen massaal op straat rondlopen. Alleen schamen ze zich niet zo snel.

  4. Ik neem aan dat het zonder toestemming verspreiden van dat filmpje wel een schending van het portretrecht oplevert. Daarnaast zou het een overtreding van art 139f Sr kunnen zijn als het bewuste filmpje zonder medeweten van de gefilmde en met een verborgen camera is gemaakt.

    1. IANAL, maar toch… De dader heeft niets heeft gepubliceerd volgens het vonnis! Geen ruchtbaarheid, dus geen auteursrecht en dus ook geen portretrecht. Als ik een foto van jou neem en deze aan Arnoud toon, pleeg ik immers ook geen overtreding op het portretrecht. Plaats ik een link hier, ja… Dan wel. Maar portretrecht heeft alleen betrekking op publicatie. Vandaar ook dat de boze ex zonder problemen het filmpje wel kon publiceren want ze had deze ongevraagd ontvangen. Maar die publicatie schendt wel het portretrecht, volgens mij. Dat laatste was ook de situatie bij Manon Thomas, die op basis van portretrecht (reputatieschade) het merendeel van haar blootfoto’s weer offline heeft gekregen. Maar ook het auteursrecht werd toen van toepassing omdat de Manon-dief dus wel de foto’s zelf publiceerde. (En Manon heeft hem de foto’s niet gegeven, in tegenstelling tot de dader in dit verhaal.)

  5. kan het versturen van één ‘WhatsApp’ naar één persoon, met de opdracht dit niet verder te sturen, niet gelden als in het openbaar gedaan.

    Vragen die bij mij opkomen:

    Betekent dit dat de verzender elke dag het bericht kan/mag sturen naar een andere individuele ontvanger? Bij hoeveel ontvangers wordt het “publiek”? Is de straf hetzelfde als je het naar RTL Boulevard stuurt met de vraag het niet door te sturen? (als het om een BNer gaat) Hoe kan ik er van te voren achter komen dat een vergelijkbare actie die ik wil gaan doen strafbaar is (advocaat is geen garantie)?

  6. Ik verbaas er steeds weer over hoeveel mensen blijkbaar hun seksuele verrichtingen willen vastleggen op camera… en dan verbaasd zijn dat dit geopenbaard wordt (of kan worden). Als het privé is, maak er dan geen foto’s of filmpjes van!

    1. Gezien de hoeveelheid porno op het Internet verbaast het mij juist niet. Veel materiaal is gewoon gemaakt door amateurs die het gewoon extra spannend vinden om de “actie” later weer terug te kunnen kijken. Van je vakantie maak je toch ook foto’s? 🙂 Maar goed, ik ben er zelf geen voorstander van. Maar er zijn genoeg mensen voor wie dit geen taboe is.

      1. Het gaat me vooral om mensen die moord en brand schreeuwen als dergelijke fimpjes en/of foto’s openbaar worden gemaakt (vaak door anderen). Je wéét dat dit kan gebeuren met gemaakte (bewegende) afbeeldingen. Wanneer je dergelijke filmpjes/foto’s privé vindt of de openbaring ervan smaad/belediging, maak ze dan niet – kunnen ze ook niet op internet gezet worden. En als je dat geen probleem vindt, ook goed, ga je gang.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.