Gastpost: Mag de school zomaar foto’s van mijn kind op Facebook plaatsen?

facebook-upload.pngDeze en volgende week ben ik met vakantie. Daarom vandaag een gastpost van blogger Nathalie Gloudemans-Voogd.

Foto’s van mijn kind op Facebook: ik ben er zelf terughoudend mee. De crèche waar mijn baby sinds kort naar toe gaat gelukkig ook. Maar ik heb meerdere vaders en moeders in mijn tijdslijn en zie tot mijn verbazing vaak foto’s gedeeld en ge-vind-ik-leukt van pagina’s die speciaal aangemaakt zijn door scholen. En op die foto’s prijken de schattige leerlingen van die onderwijsinstellingen. Als ik, zonder die pagina’s zelf leuk te vinden, zulke afbeeldingen in mijn tijdslijn kan zien is er iets mis. Die foto’s zijn dan namelijk openbaar. Is dat ok? Nee, niet echt.

Een foto zegt meer dan 1000 woorden aan persoonsomschrijving. Zo is uit een foto het ras van de afgebeelde persoon te achterhalen. En dat soort gevoelige gegevens vormen in de Wet bescherming persoonsgegevens ‘bijzondere persoonsgegevens’ (artikel 16 voor de liefhebbers) en genieten extra bescherming.

Een foto van een kind biedt dus teveel persoonlijke informatie om zomaar gedeeld te mogen worden zonder goedkeuring van de ouders. Uit onze Wet bescherming persoonsgegevens volgt dan ook: zonder uitdrukkelijke toestemming van de ouders mag zo’n foto van je kind niet online geplaatst worden. Pas zodra je spruit 16 is geworden, kan de school bij het kind zelf terecht voor toestemming. Toestemming die je eerder al gegeven hebt, kun je later trouwens intrekken.

Maar toestemming van de ouders is niet genoeg. Los daarvan heeft de school aanvullende verplichtingen om de privacy van haar leerlingen te beschermen. Op de school rust bijvoorbeeld de verplichting om de gegevens af te schermen van onbevoegden en zoekmachines.

Het Cbp noemt de optie van een wachtwoord op een site zetten, maar met een geheime en besloten groep op Facebook voldoe je hier waarschijnlijk ook aan. Zulke groepen worden niet gevonden binnen de Facebook zoekopties en zoekmachines. Anderen kunnen de inhoud van de groep niet zien en ook niet wie er lid van is. Bovendien kun je je alleen aansluiten bij die groep op uitnodiging van de groepsbeheerder.

Tegen ouders die net als ik een terughoudend beleid voor foto’s van hun kids op Facebook voeren en die foto’s verwijderd willen zien: untag de foto en dien een verzoek tot verwijdering in via Facebook. Dit doe je door de foto in Facebook te openen, via ‘opties’ de link ‘tags rapporteren/verwijderen’ te kiezen en aan te vinken wat van toepassing is. Lees voor een uitgebreide beschrijving van dit stappenplan mijn blogpost op kispi.nl.

En tegen die scholen met Facebook pagina’s vol afbeeldingen van groep-achters die afscheid nemen en vrolijke verjaardagsfeestjes van kleuters en wat er allemaal nog meer voorbij komt: maak alsjeblieft een geheime en besloten Facebookgroep aan. Niet alleen hebben scholen een wettelijke plicht om de privacy van hun leerlingen meer te beschermen, maar ook maatschappelijk gezien zouden we terughoudend moeten zijn met kiekjes van onze kinderen. Al was het maar vanwege nare bewerkingen die sommige mensen op die ogenschijnlijk onschuldige foto’s loslaten.

Althans, dat vind ik. Hoe denken jullie erover: kinderfoto’s op Facebook, prima of liever niet?

Nathalie Gloudemans-Voogd is blogger voor onder andere ondernemersblog kispi.nl en oprichter van saunagespot.nl.

60 reacties

  1. Allereerst moet ik even melden: ik heb nog geen kinderen, dus wellicht dat ik wat levenswijsheid mis om hier echt een weloverwogen oordeel over te vormen.

    Wat ik me een beetje afvraag is wat nu eigenlijk precies het grote probleem is? Ja, de ‘privacy’ van je kind wordt in zekere maten geschonden, tenminste, als we naar de feitelijke definitie van privacy kijken dan is dat inderdaad zo. Echter, wat is nu concreet het ongemak dat je hiervan zult ondervinden? Is er de vrees dat hijgende pedo’s de hele dag Facebook afstruinen naar foto’s van jouw kind en het daardoor ineens een gevaar loopt? Is er iemand die foto’s gaat bekijken, indexeren op ras en zo een kaart van Nederland maakt waar alle gekleurde kinderen op school zitten?

    De feitelijke problemen die zich voor gaan doen doordat een school goedbedoelde foto’s op internet plaatst voor andere goedbedoelende opa’s, oma’s, ouders etcetera, die zijn (volgens mij) vrij minimaal. Natuurlijk, de kans bestaat dat je een vervelende ex hebt die je kinderen wil ontvoeren naar een obscuur buitenland, of dat je criminele vrienden hebt die je kinderen willen bedreigen, maar in dat geval zou je bij een school eerder een soort opt-out moeten kunnen geven voor fotografie van je kind in welke context dan ook.

    Volgens mij bestaat de overgrote meerderheid van de basisscholen uit kinderen voor wie het absoluut geen concrete problemen oplevert als zij een enkele keer gefotografeerd worden en op Facebook gezet worden. Voor die paar gevallen waar dat een issue is: geef het aan bij de school.

    Ik realiseer me dat ik in mijn bovenstaande mening de wettelijke definitie van privacy negeer, want inderdaad, foto = bijzondere persoonsgegevens waar expliciete toestemming voor nodig is, dus mag niet. Er zijn vast mensen die stampvoetend naar de school zullen bellen ‘het mag niet, dus ik wil het niet hebben, punt!’. Maar gaat het nu alweer zo goed met ons land dat we ons om dit soort zaken druk moeten maken?

    Even iets anders, wat volgens mij bovenstaande discussie wel een beetje raakt. Hoe zit het met ouders die volledig de andere kant zijn opgeslagen? Ik heb een aantal vrienden en kennissen op Facebook die de privacy van hun kinderen wel heel erg aan het aantasten zijn. Ik krijg van bepaalde types werkelijk alles door. Hoe laat krijgt de baby zijn voeding? Wordt het goed verteerd? Lacht hij al? Gaan we naar het consultatiebureau? Welke kleren dragen we vandaag? De arme baby heeft ook een zusje van een paar jaar ouder, en ook haar hele leventje wordt integraal door deze blogouder online gezet. Heeft ze al een vriendje? (kind is 5!). Wat doen we vandaag op school? Hoe vind ze het op de camping?

    Als deze kinderen later zijn opgegroeid dan zullen ze hun hele leven vanaf hun eerste glimlach tot hun eerste schoolfeest terug kunnen vinden op de timeline van hun moeder.

    Uiteraard mag de ouder beslissen wat er met de privacy van de kinderen gebeurt, maar moet dat volledig onbeperkt zijn? Als je niet goed voor je kind zorgt dan komen er instanties kijken. Waarom geldt dat bij dit soort geestelijke mishandeling niet? (ik weet het, er gebeuren ergere dingen met kinderen waar de instanties het al druk genoeg mee hebben, maar het soort me gewoon mateloos!)

    1. Als deze kinderen later zijn opgegroeid dan zullen ze hun hele leven vanaf hun eerste glimlach tot hun eerste schoolfeest terug kunnen vinden op de timeline van hun moeder.
      En sommige kinderen zijn daar juist ook enorm blij mee, omdat het toch een bepaalde vorm van roem oplevert. Ik moet hierbij ook even denken aan de vele kind-sterretjes die hun privacy hebben verloren omdat hun ouders hen hebben laten meespelen in een Pampers-reclame, gevolgd door diverse kinderseries. Danny de Munk is b.v. bekend geworden als kindsterretje wegens zijn zangkunsten maar helaas ook omdat hij in zijn kinderjaren in de film “Ciske de Rat” een naaktscene heeft gehad. Op de vraag of hij liever onbekend was gebleven kan alleen Danny antwoord geven.

    2. De feitelijke problemen die zich voor gaan doen doordat een school goedbedoelde foto’s op internet plaatst voor andere goedbedoelende opa’s, oma’s, ouders etcetera, die zijn (volgens mij) vrij minimaal.

      We hebben het al eeuwen lang gered zonder Facebook dus als je als ouder geïnformeerd wilt zijn over je kind, kan je beter even wat vaker je gezicht laten zien op school of gewoon met je kind kletsen…..

      1. Dat is natuurlijk een beetje een dooddoener in iedere discussie die over technologie en internet gaat. ‘We hebben het eeuwen uitgehouden zonder mobiele telefoons, computers, internet, etc, dus dan moeten we nu ook Facebook niet willen als het iets doet wat ons niet aan staat. Zo houd je innovatie tegen.

        1. Het is dezelfde dooddoener als stel je niet aan over privacy.

          Als ik het niet wil waarom mag ik dan niet bepalen dat het niet gebeurd? Jij wilt het wel, ook prima, jouw kind wel op Facebook en die van mij niet. Zo moeilijk is dat toch niet?

          1. Ik zeg niet ‘stel je niet aan over privacy’, ik vraag me gewoon af waarom het precies een probleem is. Ook zeg ik niet dat jouw kind verplicht op Facebook moet, in tegendeel zelfs, want zoals ik zelf schreef in mijn post:

            Natuurlijk, de kans bestaat dat je een vervelende ex hebt die je kinderen wil ontvoeren naar een obscuur buitenland, of dat je criminele vrienden hebt die je kinderen willen bedreigen, maar in dat geval zou je bij een school eerder een soort opt-out moeten kunnen geven voor fotografie van je kind in welke context dan ook.

            Ik ben dus voor een opt-out mogelijkheid voor dit soort zaken, maar ik vraag me tegelijkertijd wel af in hoeveel gevallen die opt-out echt goed is onderbouwd, en hoe vaak het gaat om mensen die zeggen ‘mag niet van de wet, dus het gebeurt niet, punt’.

            1. Ik zeg ook niet dat je dat zei maar dat is normaal gesproken wel de reactie als je voorzichtig bent met privacy. Maar je zegt wel:

              maar ik vraag me tegelijkertijd wel af in hoeveel gevallen die opt-out echt goed is onderbouwd
              Mijn onderbouwing is :Ik wil het niet. Punt. Waarom moet ik een goede verifieerbare reden aandragen om te voorkomen dat mijn kinderen op internet gezet worden?

              Ik zie er ook geen enkele noodzaak voor en zie ook absoluut geen probleem om de mensen die het niet willen gewoon uit te sluiten of onherkenbaar te maken. Olav geeft al prima aan hoe je hier wel verantwoord mee om kan gaan. Ik geloof niet dat kinderen buitengesloten worden omdat ze niet op een facebook pagina van school staan en mocht dat zo zijn dan is er wel meer mis op die school….

              Het hele punt bij het plaatsen van deze foto’s is dat het onomkeerbaar is. Als de foto’s eenmaal openbaar op facebook staan, is alle controle weg en is het met een beetje pech onmogelijk om die foto weer van internet te laten verdwijnen.

            2. Een “opt-out” is volgens mij de verkeerde weg. Dan zeg je dus “U gaat akkoord tenzij U nee zegt..” en dat kan absoluut niet (na ja, kan natuurlijk wel, vind ik niet passend). Volgens mij moet er expliciet toestemming worden verleend en alleen dan kan je publiceren. En iedereen die nee zegt, hoeft geen reden aan te geven. Ik zelf zoek wel het gesprek indien ouders “nee” zeggen. Niet om ze te overtuigen maar om ze te laten zien dat ik ze serieus neem. Ik vraag na, kom in gesprek over het werk, de projecten, de doelstellingen en waarom ik foto- en filmopnames maak. Zo loopt in de beginphase van een nieuwe cyclus in alle groepen minstens een dag een videokamera mee. Omdat ik alleen ben en de kinderen vrij werken is het belangrijk ’s middags nog eens te kunnen kijken welke processen gelopen zijn. Niet om naderhand kinderen daarop aantespreken, maar gewoon voor mijzelf om de individuele doelstellingen voor dit kind binnen het projekt te kunnen bepalen. Deze opnames worden niet gepubliceerd en hooguit bij problemen binnen het team afgespeeld om de mening van anderen te horen. Zo verklaard hebben ouders tot nu toe daar geen probleem mee gehad en dus voor deze opnames toestemming gegeven, niet voor de publicatie – en dat gebeurd dan ook niet.

    3. Hoi Bart, eens met je laatste punt ook. Net zoals we onze kinderen leren met mes en vork te eten, hebben ouders (en leerkrachten) ook een taak in nettiquette bijbrengen. En goed voorbeeld doet volgen; heel interessant alle details over hun ontwikkeling, maar zet een wachtwoord op je blog en zorg dat de pagina niet geïndexeerd wordt door Google.

  2. Ja, je hebt juridisch gezien helemaal gelijk. Maar het is wel jammer dat we in zo’n krampachtige samenleving terecht zijn gekomen.

    ook maatschappelijk gezien zouden we terughoudend moeten zijn met kiekjes van onze kinderen. Al was het maar vanwege nare bewerkingen die sommige mensen op die ogenschijnlijk onschuldige foto’s loslaten.
    Met dit argument draaf je mijns inziens een stapje te ver door. Volgens dezelfde redenatie zou je je kinderen ook niet buiten kunnen laten spelen. Immers zijn er ook sommige mensen die nare dingen doen met buitenspelende kinderen.

    1. Hoi Richard,

      Dank voor je reactie. Het gaat mijn voorstellingsvermogen te boven, maar schijnbaar vindt de politie in vrijwel elk onderzoek naar kinderporno “gewone” foto’s van kinderen, die bijvoorbeeld een dagje naar het strand zijn geweest. En sommige verdachten gaan zelfs zo ver dat ze de foto’s bewerken. Daarom denk ik twee keer na voor ik een foto van mijn blote baby mijn timeline ingooi.

  3. Mijn mening? Liever niet, maar het probleem is dat veel hedendaagse ouders het juist de normaalste zaak van de wereld vinden dat foto’s juist gepubliceerd worden. Ik heb diverse neefjes en nichtjes die met het Internet-tijdperk groot zijn geworden en nu hun eigen kinderen op de wereld hebben gezet. En die kinderen zie ik bijna dagelijks op Facebook simpelweg omdat hun ouders trots zijn op hun kroost. En hier is een mooi dilemma voor scholen: als 80% van de ouders graag hun kroost op Facebook zien, 15% het niets uitmaakt en de overige 5% er op tegen is, wat moeten ze dan doen? Of, om het complexer te maken: het zoontje van de familie de Groot mag een weekendje mee op vakantie met een vriendje, die de zoon is van de familie de Vries. Tijdens de twee dagen op de camping op Vlissingen, vlakbij het strand, maakt de familie de Vries enkele honderden fotto’s van zichzelf en natuurlijk staat het zoontje van de Groot op enkele foto’s. Die foto’s komen allemaal in een Facebook album terecht die de Vries deelt met iedereen. En dan ontdekt de Groot dit, en eist dat de foto’s van hun zoon eraf gaan… Dit is een regelmatig voorkomend thema, wat eigenlijk de vriendschap tussen de jongens zwaar onder druk zet. Beide partijen hebben hun persoonlijke belangen met het wel of niet publiceren van de foto’s. Maar als beide ouders de boel laten escaleren dan levert dat veel emotionele schade op bij hun kinderen… Ik denk dan ook dat ouders goed het belang van de kinderen moeten overwegen voor ze foto’s online plaatsen of juist laten verwijderen! Want een leerling die niet gefotografeerd mag worden voor de Facebook pagina van de school kan daardoor juist een buitenbeentje worden, omdat de rest er geen probleem mee heeft…

  4. Niet op facebook. Gewoon absoluut niet.. Facebook is bijzonder onbetrouwbaar waar het de privacy betreft of misschien juist heel betrouwbaar omdat je weet dat privacy voor facebook geen echte betekenis heeft. Facebook bestaat van het binnen harken en combineren van gegevens.

    Als een school, van welke soort of smaak dan ook, (of kinderdagverblijf, BSO etc) het nodig vind om foto’s van kinderen te publiceren dan uitsluitend via een eigen site die volledig dicht is getimmerd zodat alleen de ouders cq familie toegang hebben.

      1. Indien een school al een eigen internetadres heeft, komen er voor de publicatie van foto’s in een gesloten deel geen extra kosten om de hoek. Ik betaal ca. € 300 per jaar (10 GB, geen datalimit) en kan daar zonder problemen ook een gesloten deel inrichten. Gebruikers van joomla (zoals wij) kunnen met een paar eenvoudige klikjes zoiets inrichten. Als je foto’s voor het publiceren een beetje kleiner maakt (ook gebruikersvriendelijk, niet iedereen heeft een 100 MB-aansluiting zoals ik), en ze er niet eindeloos op staan dus absoluut geen probleem.

    1. Facebook is bijzonder onbetrouwbaar waar het de privacy betreft.
      Kan je dat ook gemotiveerd onderbouwen?
      uitsluitend via een eigen site die volledig dicht is getimmerd
      Ja, want de gemiddelde school/BSO is zo ontzettend goed in computerbeveiliging.

      1. Ja, want de gemiddelde school/BSO is zo ontzettend goed in computerbeveiliging.

        Sorry, maar dat is geen argument. Ik rij ook in een auto zonder monteur te zijn.

        Waar ik naartoe wil: een school/BSO/kinderdagverblijf kan ook iemand inhuren om een beveiligd deel aan de website toe te voegen. Dit is geen raketwetenschap en iets wat het betere webdesignbureau zo op de plank heeft liggen.

          1. Maar je rijdt wel met een WA verzekering en een geldig rijbewijs!

            Ehh.. ja. En je punt is?

            Er wordt wel enige wijsheid verwacht en uit ervaring weet ik dat het achtereind van een Chimpanzee meer weet van ICT dan sommige school-direkties…
            Een schooldirecteur hoeft alleen maar iemand te bellen die er wel verstand van heeft en uit te leggen wat exact de bedoeling is. Ondanks dat ik het onderwijzend personeel niet altijd veel kwaliteiten toe wil dichten (deels eigen ervaring en deels uit observaties), acht ik ze hier wel degelijk toe in staat.

            1. Ehh.. ja. En je punt is?

              Mijn punt is dat schooldirekties geen Internet-rijbewijs hebben en vaak geeneens een verzekering hebben voor als de ICT-afdeling van de school de boel verklooit en schade veroorzaakt.

              Een schooldirecteur hoeft alleen maar iemand te bellen die er wel verstand van heeft en uit te leggen wat exact de bedoeling is.
              Ja, maar mijn ervaring is dan dat men dan de neef van de dochter van hun oom gaan bellen (of zo) die ooit “The Net” met Sandra Bullock heeft gezien en wel eens in een computerwinkel heeft gewerkt en dus “ervaren” is. En dan krijgen ze dingen te horen waar niets van klopt, maar ze geloven het wel. De kont van een Chimpanzee kent deze onwaarheden niet, en is dus slimmer… Ervaren ICT’ers zijn duur en scholen hebben niet genoeg budget om deze in te kunnen huren. Vaak is het een extra klusje voor een medewerker die heeft verteld wel het een en ander te weten van computers. En anders is het iemand uit de familie of relaties van de directie.

      1. Misschien heb je wel een stalkende ex (of krijg je een stalkende ex). Misschien is het niet jouw biologische kind en zien de biologische ouders het kind online. Misschien is je kind misbruikt en kan de dader zo het kind weer opsporen.. Misschien wordt je kind verkeerd getagt en staat dan als kind van de Capo di tutti capi op het internet. Misschien kom je op de foto te staan met de toekomstige leider van een nieuwe nazistische partij. Misschien begint je kind zelf een nieuw nazistische partij en staat op de foto met een allochtoon. Misschien…..

        Tegenvraag: Wat is dan precies het vreselijke wat je zult overkomen als er geen foto’s van je kinderen op Facebook staan?

        1. Eens, in mijn eerdere post haalde ik ook al een aantal zaken aan waarom je niet zou willen dat je kind op Facebook komt te staan, maar tevens betoog ik dat het in misschien wel 99% van de gevallen geen enkel probleem is, omdat bovenstaande situaties zich niet voordoen. Om jouw vraag te beantwoorden: Nee, er overkomt je niets vreselijks als je niet op Facebook staat. Hoewel, als je als kind merkt dat al je vriendjes wel op de Facebookpagina van de school staan en jij wordt structureel van de foto’s afgeknipt vanwege ‘jouw privacy’ (leg dat eens uit aan een 6 jarige!), dan voel je je toch een beetje uitgesloten, misschien maken je vriendjes je wel belachelijk omdat jij niet op de foto’s mag, hoor je er niet bij, etc. Zal niet in alle gevallen voorkomen, maar is natuurlijk wel mogelijk.

      2. Ik vind dat dus niet vreselijk, maar daarom gaat het helemaal niet. Kan je (wil je) respecteren dat er mensen zijn die niet de behoefte hebben zichzelf en hun kinderen bij alles wat ze doen op het internet te zetten? Eenvoudig gewoon omdat ze het niet nodig vinden, zonder angst voor misdaad en dergelijken. Als school moet je bovendien altijd het “wohlbefinden” (nederlandse woord ontbreekt me even) van de kinderen op de eerste plaats hebben. Dan moet je dus ook weten of er een risiko bestaat als er foto’s of zels namen worden gepubliceerd. Dan mag de nieuwsgierigheid van anderen wel zwaar wegen (of zeg je interesse?), maar de veiligheid van de kinderen staat toch voorop. Nog iets, waar de wetgever in andere kontext dus duidelijk van uit gaat: Kinderen zijn nooit (dan wel zelden) helemaal vrij om “nee” te zeggen in bepaalde situaties. Maakt er iemand foto’s van ze en willen ze die niet gepubliceerd hebben, durven ze dat vaak niet te zeggen omdat ze bang zijn dat de andere kinderen en/of volwassenen ze uitlachen. Dus zeggen ze innerlijk tegenstrevend “ja doe maar”. Als we willen dat kinderen leren duidelijk “nee” te zeggen als er iets gebeurd wat ze niet willen, moeten we ze ook niet via een achterdeur (de groepsdruk) bij “ongevaarlijke dingen” onder druk zetten. Dan pas zijn ze vrij ja te zeggen, omdat ze ook zonder angst nee kunnen zeggen. Foto’s van kinderen dus, afgezien van de wettelijke argumenten, dus uiterst restrictief publiceren.

      3. Misschien ben ik paranoïde, maar je kan totaal niet overzien wat er met de foto’s gebeurt. Ze komen onder de hoede van een bedrijf die niets heeft met privacy. Nu of in de toekomst kan facebook, geheel naar eigen goeddunken, iets met de foto’s of informatie gaan doen. Dat probleem heb ik ook met foto’s die naar een persoon herleidbaar openbaar toegankelijk zijn.

        Je weet nooit waar en wanneer dit ooit in de toekomst nog een keer boven water komt.

  5. Ook ik ben erg voorzichtig met wat er op Facebook geplaatst wordt en zou mijn evt kinderen er ook niet op zetten. Ik vind dat er nog wel een verschil zit tussen de foto’s. Een klassefoto (zonder getagde kinderen) heb ik minder problemen mee dan een foto met maar 1 of 2 kinderen die ook nog eens getagt zijn.

    Daarbij moet het altijd zo zijn dat een school een foto weg moet halen als een ouder daarom vraagt. En dat zonder opgaaf van reden.

    1. In een klas van 30 kinderen is de kans natuurlijk erg groot dat er tenminste 1 ouder tegen publicatie is, misschien heeft hij/zij geen vertrouwen in facebook of misschien is een een conflict tussen die ouder en de school (of tussen enkele ouders). En daar zijn vervolgens 29 andere ouders/kinderen de dupe van.

      1. Hoezo zijn die 29 ouders de dupe ervan als 1 het niet wil maar is blijkbaar die ene ouder niet de dupe er van als 29 het wel willen?

        Ik denk dat Olav het perfect verwoord:

        Voor mij heeft het niet direkt iets met “privacy” of “verwerking persoonsgegevens” te doen, maar veel meer met het tonen van respekt voor de mening en instelling van iemand anders. Ook als ik er geen probleem mee heb, al iemand anders dat wel heeft, dan is dat zo en dat heb ik als leerkracht gewoon te respekteren.

        Mensen die geen f*&%k geven om hun privacy dwing ik toch ook niet op dat ze niets meer op FB mogen plaatsen. Laat ze lekker maar laat ook de mensen die wel om hun privacy geven (met welke reden dan ook) in hun waarde en dwing ook hen nergens toe.

      2. “De dupe zijn van” kan je alleen als er een nadelige actie plaats vindt. De reactie van een leerkracht (of ouder) “als we niet allemaal mogen dan niemand” is in mijn ogen eerder een poging tot afpersing => toestemmen of we sluiten je uit (nog erger: we sluiten je kind uit!). Dat kan niet de houding van volwassenen zijn die verwachten dat hun kinderen op school leren te respecteren dat andere mensen een andere mening mogen hebben en vrij mogen uitten. Maar hoeveel werk is het eigenlijk een kind onherkenbaar te maken? Per jaar ontstaan tijdens mijn aktieve projektphasen (14 weken, ca. 60 kinderen) gemiddelt 2.500 foto’s. Bij een of twee kinderen hebben de ouders de publicatie van deze foto’s verboden, in tien jaar is het slechts een keer voorgekomen dat uit veiligheidsoverwegingen een kind helemaal niet gefotografeerd mocht worden. Voor ik in de loop van de middag de foto’s voor publicatie voorbereid, selecteer ik sowieso eventjes die opnames, die “echt niets zijn”, die vier of vijf foto’s die ik dan iets moet bewerken om een kind onherkenbaar te maken kosten me in de regel niet meer dan vijf minuten. Is dit teveel gevraagd? Ik vind van niet. Op die manier is er dus uiteindelijk niemand “de dupe” en komt ook niemand in der verzoeking anderen onder druk te zetten om iets toetestemmen, wat ze eigenlijk niet willen.

  6. Ik zit dus aan twee kanten. Aan de ene kant ben ik vader en heb ik er in principe niets op tegen als fotos van mijn kindern online staan – op voorwaarde, dat ze er zelf ook niets op tegen hebben EN dat het een openbare bijeenkomst is geweest. Het feestje op de keutelschool, het schoolfeest of iets dergelijks horen daar dus niet bij. Vroeger hingen zulke fotos een of twee weken aan het prikbord met een bestellijstje, daarna verdwenen ze uit de openbaarheid. En dat vind ik dus nu nog steeds een goed optie. Gooi foto’s van een schoolfeestje voor de ouders in een besloten groep of bied aan een CD ter beschikking te stellen, na een korte tijd van (semi) openbaarheid gaan ze dan ofline.

    Aan de andere kant werk ik met kinderen, ben veel met ze onderweg en weet dat veel ouders er prijs op stellen fotos van hun kinderen tijdens de projekten te zien. Deze foto’s zet ik dan per dag en groep online, precies een week lang, daarna zijn ze niet meer beschikbaar. Alle foto’s zijn met een duidelijk watermerk voorzien, zodat bij hergebruik duidelijk is waar de foto’s vandaan komen en wie de rechten heeft. Voor deze procedure geven de ouders aan het begin van ieder projektjaar expliciet toestemming. Die kinderen waarvan de ouders geen toestemming hebben gegeven worden onherkenbaar gemaakt. De kinderen hebben tijdens de projekten de mogelijkheid te zeggen, dat ze niet gefotografeerd willen worden. Indien mogelijk (dus niet bij overzichtsfoto’s van een situatie, maar wel bij individuele aktiviteiten) wordt dit gerespekteerd, indien het niet mogelijk is, worden ze op wens onherkenbaar gemaakt. Tot nu toe (elf jaar lang) zijn hier nooit problemen over geweest.

    Voor mij heeft het niet direkt iets met “privacy” of “verwerking persoonsgegevens” te doen, maar veel meer met het tonen van respekt voor de mening en instelling van iemand anders. Ook als ik er geen probleem mee heb, al iemand anders dat wel heeft, dan is dat zo en dat heb ik als leerkracht gewoon te respekteren. Dat discusieer ik dan ook niet met andere ouders of met de kinderen. Zegt iemand nee, dan is dat zo (binnen de gestelde grenzen m.b.t. mogelijkheden). Zelfs mijn werkgever (Senatorin für Bildung und Wissenschaft in Bremen) krijgt de foto’s indien gewenst alleen zoals dat met de ouders is afgesproken. Uit respekt voor de kinderen (eerste plaats) en de ouders.

    Aangezien ik beroepsmatig niet op FB ben, worden daar ook geen foto’s gepubliceerd. En gezien de zorgvuldigheid van omgang met privacy en gegevens bij FB zal ik hiertoe ook nooit overgaan.

    1. Hoi Olav,

      Leuk om te horen hoe een professional dit aanpakt. En ik ben het met je eens: nog los van de discussie over privacy is het ook een kwestie van respect tonen. En als je de foto’s publiceert, zet je dan een wachtwoord op de gallery of staat alles open en indexeerbaar door Google?

      1. Via de normale homepage waar ook het blog van het project op staat kan in principe iedereen die dit wil de foto’s zien. Het zijn vaak opnames die duidelijk maken hoe de kinderen aan het werk zijn of wat we precies doen. Google zou kunnen indexeren, het gebeurt echter niet automatisch via onze site (dat is een optie bij mijn provider die ik uitgeschakelt heb). Omdat er in Duitsland hele strikte jurisprudentie is m.b.t. de verantwoording voor alles wat er wordt gepubliceerd en we geen team hebben die 24/7 de reacties kan controleren, hebben we ook geen login/wachtwoord optie. Bij het publiceren van foto’s (tenzij anders afgesproken) wordt automatisch de toegang tot 7 dagen beperkt. Alle ouders krijgen aan het einde van de projekten een DVD mit alle gemaakte foto’s (als data, niet als diashow) in onbewerkte vorm, wat door mij wordt gepubliceerd is met een duidelijk zichtbaar watermerk voorzien, wat tegelijk met het kleiner maken van de foto’s wordt aangebracht. Zoals gezegd, in tien jaar (eigenlijk elf) slechts een keer om veiligheidsredenen (ondergedoken na huiselijk geweld in een andere stad) een kind niet gefotografeerd en indien het toch opdook de foto’s niet gepubliceerd. Voor mij iets vanzelfsprekends.

  7. Facebook is bijzonder onbetrouwbaar waar het de privacy betreft.
    Kan je dat ook gemotiveerd onderbouwen?

    O.a. Facebook Settles FTC Charges That It Deceived Consumers By Failing To Keep Privacy Promises.

    Overigens ben ik het met Boudewijn eens dat Facebook echt een slechte keuze is, maar om een andere reden: namelijk dat je ouders min of meer dwingt een Facebook account te nemen.

    Wie gaat de kosten van die prive-site betalen?

    Van het hosten van eigen servers lijkt me geen sprake. Elke school heeft tegenwoordig een eigen website, en een folder met wachtwoord ervoor wordt ook al decenia standaard door hosters geleverd.

      1. Omdat er altijd wel een handige ouder is die de foto’s via een gratis dienst online weet te zetten? Of een handige leerkracht die uiteindelijk ook de mogelijke gevolgen niet kan overzien.

  8. Ik ben leerkracht en webmaster van onze school. Als school plaatsen wij foto’s: op facebook, website en een album. Facebook is alleen voor ouders, we letten op de privacy-instellingen. Op onze website zijn ze openbaar, enkele foto’s om een indruk te geven van onze school en in het album zonder wachtwoord. We hebben afspraken over het plaatsen van foto’s: altijd meerdere kinderen op een foto en je let gewoon op wat je plaatst. Geen zwembadkiekjes oid. Daarnaast geven ouders aan of we foto’s van kinderen mogen plaatsen. Simpele afspraken die al jaren goed gaan. Kwestie van goed omgaan met nieuwe media.

    Ga in gesprek met de school, wijs ze op bepaalde punten. Scholen staan daar open voor en er is altijd een vader of moeder met kennis van zaken die de school best wil helpen een goed mediaprotocol te ontwikkelen.

    1. “we hebben afspraken over het plaatsen van foto’s…” Goed idee, maar wat is er nu als ouders zeggen (en dat recht hebben ze definitief): “geen foto’s waar mijn kindern op staan, ook niet op FB in een gesloten groep. Einde disucussie!” De afspraken betreffen alleen die foto’s van kinderen, waarvan de ouders vooraf hebben toegestemt. Zoals eerder door mij aangegeven, ik heb dus ouders die het persé niet willen. Daar helpt het dus niet te zeggen “we hebben afspraken gemaakt…” want dan zeggen ze: “maar niet met mij!” en daar hebben ze gelijk in. Hoe ga je dan daar mee om?

  9. Toestemming die je eerder al gegeven hebt, kun je later trouwens intrekken.

    Als ik het goed heb gelezen heeft nog niemand hier iets over gezegd. Ik vraag me af hoe dit zit. Het lijkt mij vervelend actie te moeten verrichten (foto’s opzoeken, bewerken en opnieuw plaatsen, of verwijderen) als iemand bijv. jaren later zegt bepaalde foto’s verwijderd te willen hebben. Zelf zou ik dit niet zo snel doen, zeker niet als het belang onduidelijk is. Hierboven werd gezegd dat je “zonder opgaaf van reden” gehoor zou moeten geven aan een verzoek. Ik vind dat vreemd, zeker als je eerder al akkoord bent gegaan.

    1. Artikel 5 Wbp is duidelijk en onvoorwaardelijk: “Een toestemming kan door de betrokkene of zijn wettelijk vertegenwoordiger te allen tijde worden ingetrokken.” Je hoeft dus geen reden op te geven of een belang te hebben. Bedenkingen over je privacy ís een belang.

      Hooguit zou je bij een volstrekt onredelijke inzet of bij misbruik van bevoegdheid (art. 6:2 en 3:13 BW) nog iets van een verweer hebben, maar dat lijkt me zeer uitzonderlijk. Je zou dan denken aan een situatie dat je voor iets heel groots toestemming geeft (je naam en portret een gigantisch spandoek over de volle breedte van de school en een landelijk reclamespotje op TV en internet) en dan 5 minuten na de start van de campagne de toestemming intrekt.

      1. Wil dat artikel 5 dan ook zeggen dat schade, die ontstaat door het intrekken van de toestemming, niet verhaald kan worden op degene die hem heeft gegeven en intrekt? (Zoals al die investeringen die je hebt gedaan om een landelijk reclamespotje op te nemen, of een gigantisch spandoek te maken, of de kosten die je moet maken om het jaarboek opnieuw te drukken, etc.)

  10. Ik vind de onderbouwing van de post uiterst zwak. Je kunt de kleur van een peuter zijn ogen zien, dat is een persoonskenmerk en hoppa, wet op de privacy.

    Arnoud doet dit aanzienlijk inhoudelijker en beter onderbouwd, en van hem verwacht ik ook eerder een verwijzing naar portretrecht dan naar de privacy. Een foto van mensen (kinderen) is niet zomaar privacyschending en ik heb het gevoel dat de schrijfster wel de bel heeft horen luiden maar niet weet waar de klepel hangt. Als je niet kunt terugvinden wie dat zwarte kindje op de foto is, kun je het niet aan een persoon koppelen.

  11. Met interesse, als lid van de oudervereniging op een basisschool, heb ik bovenstaande discussie gevolgd. Ik mis nog 1 punt, en vraag me af hoe je daar mee om moet gaan. Onze school heeft de foto’s keurig achter een wachtwoord (volgens de afspraak meerdere kinderen op een foto en geen zwembadkiekjes). Bij activiteiten is er vaak ouderbegeleiding. Hoe voorkom je dat deze mensen (vaak zonder er bij na te denken) foto’s op Facebook of andere sociale media plaatsen van kinderen (niet alleen hun eigen kinderen). Het gaat dan om kamp, fietsen, uitstapjes. Hoe kun je hier duidelijke afspraken maken met ouders?

    1. Er van uitgaande dat alle ouders jaarlijks (met alle andere informatie die ze krijgen) er op worden gewezen, dat er op school alleen dan mag worden gefotografeerd als hiervoor van te voren toestemming is verleend, kan (moet) je het aanwezige personeel vragen er nadrukkelijk op te letten en evt. ouders aan te spreken op fotograferen. Heb je ouders die ondanks deze politiek toch fotograferen, zouden die van mij een nette brief krijgen waarin ik er op wijs dat ze 1) tegen de geldende regels hebben gehandelt en ze 2) de gemaakte foto’s in geen enkele vorm openbaar mogen maken. Doen ze dit dan toch en komen er klachten van andere ouders i.v.m. publicatie, kan je als school tenminste aantonen het mogelijke te hebben ondernomen. Bovendien kunnen de betreffende ouders dan niet meer zeggen “oh, heb niet geweten dat ik niet mocht publiceren…”.

      1. En wat bereik je daar nu effectief mee, in een tijd waarin camera’s in een bril worden gebouwd, waarvoor je niet eens meer op een knopje hoeft te drukken om een foto te maken?

        Zoals vaak gebeurt met regels zijn ze al door de techniek achterhaald voor ze ingevoerd zijn. Maar de school kan zijn schouders ophalen en zeggen: We hebben er een regeltje voor gemaakt.

        Dit soort regel-voorstellen leveren geen oplossing en ontwijken discussie over het probleem: Ze zijn gewoon CMA – ‘Cover My Ass’.

        1. Dat zie ik anders, het is niet alleen CMA (zoals je zegt). Je hebt als school een verantwoording en die moet je nemen. De verantwoording in dit geval is er aktief aan bij te dragen dat iedereen (zowel de ouders als de kinderen) zich op school veilig kunnen voelen. Daarbij gaat het niet om de objektive veiligheid, maar om het gevoel wat je ouders en kinderen geeft. Als ouders en/of kinderen dan aangeven dat ze niet willen dat hun foto’s zondermeer worden gepubliceerd, ook al zie je zelf de argumenten niet in, ben ik van mening dat je als school en personeel aktief een bijdrage moet leveren. Je verschuilen, want dat is het in mijn ogen, achter het argument “maar het gebeurd toch…” is dan voor mij ook niets anders als het niet willen nemen van der verantwoording die je eigenlijk hebt. En dat vind ik dan weer voor een school, die ook een voorbeeldfunctie in deze heeft tegenover de kinderen en ouders, een heel slechte zaak.

          1. Je hebt gelijk, ‘het gebeurt toch’ is een zwaktebod.

            Maar om nu bij een regeltje te spreken van een ‘actieve bijdrage’ of ‘je verantwoording nemen’ vind ik fout Zelfs twee keer fout:

            Ten eerste wek je met een regel de illusie dat je die kunt handhaven. Maar de techniek haalt je in, zoals bij Google Glass. En zelfs als iemand met een gewone camera een foto maakt, wat ga je dan doen? Ga je de camera afpakken? Je komt echt niet verder dan ‘we hebben er een regel voor’. En het tweede deel van de zin ‘die we niet kunnen handhaven als puntje bij paaltje komt’ spreek je maar niet uit.

            Ten tweede, en dat is ernstiger, sla je de discussie dood. In plaats van het te hebben over (1) hoe we omgaan met nieuwe technologie, en (2) of de risico’s we reëel zijn, roepen we snel: VerbiedenVerbieden! Ziezo! Klaar! Over naar de orde van de dag.

            Snel verbieden en hopen dat alles bij het oude blijft – Die verbodsreflex zie je vaker als er een nieuwe technologie komt, en het werkt …. eigenlijk nooit.

            Ik pleit dus voor meer realisme.

  12. Er komen juist steeds meer apparaten met een camera er in. Als een school tegen de ouders beweert dat ze voorkomen dat er foto’s gemaakt worden, wordt je zelf door de realiteit ingehaald. Want terwijl jij let op de camera’s die er nog uitzien als camera’s, maakt Moeder Maaike met haar iPhone zonder na te denken een foto en die staat meteen op Facebook. En over twee jaar is Google Glass overal en kun jij je verbod totaal niet meer handhaven. En nadat je alle brillen hebt verboden, heeft er iemand een camera in zijn vestzak die elke minuut een foto maakt. Bestaat ook al, ik verzin het niet zelf.

    Die verbods-reflex lost niets op. Als je je buiten de deur begeeft, loop je het risico dat je gefotografeerd wordt. Vragen jullie bij een toeristische attractie ook aan alle aanwezigen of ze toestemming verlenen? Neus buiten de deur = risico op foto’s.

    En over het algemeen overleef je zo’n foto wel. Ik vind dat de scenario’s (nazi-leiders en kinderporno) overdreden en vergezocht zijn. Ze vallen gewoon onder ‘Godwin’.

  13. Pfff. al die Nederlanders zoeken altijd wat om op te zeiken.. (Staan we om bekend !)

    Laat ze gewoon, als school (of de ouders, wie de Fxck dan ook..) daar blij van word.. ooit de ‘Rappoteer’ functie onderaan de foto gezien ?

  14. Zeer interessant artikel. Echter zit ik direct met enkele feiten:

    1) We leven vandaag de dag in een technologische samenleving. De tijd waarbij één of meerdere ouders foto’s maakte, deze lieten afdrukken en in de klas ophingen zodat andere ouders de foto’s konden nabestellen is niet meer. De technologische samenleving EIST zowat dat de geen die foto’s maken deze met elkaar (als ouders, familie etc.) delen via communities.

    2) Als we allen zo terughoudend zijn inzake privacy zouden scholen hun uitstapjes met leerlingen per direct moeten staken. Geen schoolkamp meer, geen excursies meer, niet meer naar de speeltuin. We zouden in feite kinderen 24/7 thuis moeten houden met onze gordijnen dicht, stelt u zich eens voor dat uw over-buurman(vrouw) kiekjes maakt en deze zelfs publiceert. Al vanaf uw woning tot aan school, loopt men risico’s dat foto en video opnames gemaakt worden en met een beetje beeldbewerking kunnen de (oude) vieze mannetjes volop hun gang gaan.

    Men moet eens wat realistischer zijn. In tegenstelling tot de jaren ’80 hebben ouders nog nooit zoveel inzage gekregen wat hun kroost binnen schooltijd doet. Niet alleen wat maar ook hoe, als ouder kan men eindelijk meegenieten van de enthousiasme wat een kind mee naar huis neemt. De reactie(s) zijn veel waard, maar beelden zeggen vaak soms meer dan woorden.

    Overigens geldt dat niet iedere school adequaat op toestemmingen reageert. Ook al geeft een ouder/verzorger aan dat het geen toestemming verleent voor publicatie van foto’s, vaak maken scholen hierin dan nog een grote fout. Of wel, zodra een foto gemaakt is, is deze voor publicatie “een zeer verkeerde indruk/beredenering”. Fotograferen mag iedereen “op publieke plekken voor eigen gebruik ” echter het publiceren niet. Ik denk dat scholen zich hier ook eens wat meer moeten verdiepen. Er is namelijk nog altijd een verschil tussen het maken van foto’s en het publiceren van foto’s.

    Al met al, er moet nog heel veel duidelijkheid worden gecreëerd. Foto’s op Facebook plaatsen oké maar dan wel conform de wetgeving, liever zie ik de foto’s dan nog zelfs op een afgesloten website waarbij ouders/verzorgers een wachtwoord en gebruikersnaam moeten invoeren. Maar vaak al blijkt dat hierin niet/nauwelijks wordt geïnvesteerd.

    1. Tja, wat noem je realistisch? Misschien is het gewoon een kwestie van opvoeding, waarbij je als kind al leert dat je niet zomaar mensen mag fotograferen zonder hun toestemming. Onderdeel van de dagelijkse etiquette, dus. Als scholen een taak hebben hierbij, dan is het wel de kinderen correct voorlichten over fotografie en de regels eromheen, zoals de regels betreffende copyright en privacy-regels. En daarbij zou het handig zijn indien scholen ook de ouders over deze regels informeren. Kijk, een verfkwast en pot verf kun je ook zo in de winkel kopen, maar dat betekent nog niet dat je meteen alles en iedereen paars met gele stippen mag schilderen. Bij fotografie staan mensen er meestal niet zo gekleurd erop, maar toch moet je ook daarbij rekening houden met wat die anderen willen.

    2. Ik zie ook nog een verschil tussen het in de klas ophangen van de foto’s zoals dit tijdens mijn schooltijd (eindigde ietwat abrupt in 1978) gebeurde. Daar hadden uitsluitend de scholieren en leerkrachten toegang, ouders alleen als ze op school verschenen. Het delen via een sociaal netwerk heeft een andere dimensie en is veel minder te beheersen.

      Wat “het meegenieten” van de ouders betreft, nu, ik ben blij dat ik veel van wat mijn kinderen op school hebben gedaan (of juist niet), nooit officieel heb geweten. Ik had genoeg plezier van hetgeen ze vrijwillig vertelden en mijn kinderen genoten de vrijheid.

  15. De nieuwe partner van mijn ex plaats alles op facebook, nu blijft ze ondanks mijn wens om geen foto’s van mijn kind te plaatsen hier gewoon mee doorgaan. Juridisch kan ik er niets tegen doen omdat vader haar toestemming geeft. Als moeder sta ik machteloos en kan de privacy van mijn verstandelijk beperkte kind niet beschermen!!

  16. OPVOEDEN IS VOOLEVEN. Ik leer mijn kinderen dat je geen foto’s online zet van anderen. En al helemaal niet ongevraagd. Hoe moet deze regel standhouden wanneer leerkrachten dit aan de lopende ban doen?

    Kinderen moeten leren dat het online publiceren van foto’s onbedoeld hele nare gevolgen kan hebben. Vooral voor degene wiens beeltenis, huis, vervoermiddel etc. is gepubliceerd. Niet doen dus! En scholen en leerkrachten zouden dit voorbeeld moeten geven.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.