Mag je dreigen je geschil te publiceren?

twitter-scheld-dreig.pngEen lezer vroeg me:

Mag je bij een geschil met een winkelier dreigen met Kassa, Radar, Opgelicht, etc. om je recht te krijgen, of valt dat onder chantage?

Dreigen met iets legaals is normaal niet strafbaar. Bekendste is dreigen met aangifte of een rechtszaak, dat mag eigenlijk altijd. Het wordt wel strafbaar als je die dreiging gebruikt om iets af te dwingen waar je geen recht op hebt. “Repareer mijn toestel of ik bel de Consumentenbond” is legaal. “Geef me 1000 euro én een gratis toestel of ik bel de Bond” is dat dus niet.

Zoals altijd zijn er vele varianten denkbaar die de grenzen opzoeken. Uit dit boek haal ik een paar mooie voorbeelden. Stel je betrapt iemand op diefstal uit de bedrijfskas. Je kunt dan onder dreiging van aangifte/vertellen aan de werkgever twee dingen doen: a) geef mij een deel, of b) leg het geld terug. In beide gevallen dreig je met iets legaals, maar toch voelt optie a een stuk minder netjes dan optie b. Waar zit hem dat in?

En intrigerend daarbij is nog dat het uitmaakt wie begint over het “stilletjes regelen” van de zaak. Als ik zeg “geef me geld en ik zal zwijgen over je diefstal” dan is dat anders dan wanneer mijn wederpartij zegt “ik zal je geld even maar zwijg alsjeblieft over mijn diefstal”. Terwijl er objectief gezien hetzelfde wordt afgesproken: zwijgen in ruil voor geld. Waarom is het eerste erger dan het tweede?

Oké, nog een variant. Ik zou bij een vervelende winkelier kunnen dreigen met publicatie van het hele gebeuren op mijn blog. Ik heb aardig wat lezers, dus dat kan er best inhakken voor die winkelier. Mag ik dat, of heb ik een hogere verantwoordelijkheid dan een ‘gewoon’ iemnd met toevallig een blog of Facebookpagina? Het voelt ergens niet netjes, je blog of column of televisieprogramma gebruiken om je recht te halen, maar tegelijkertijd, als je die optie hebt, waarom niet?

Wat vinden jullie? Zou ik een ruzie met een winkel of bedrijf mogen oplossen met “… of anders staat u morgen op mijn blog”?

Arnoud

26 reacties

  1. Ja, waarom zou dat niet mogen? Een blog is een digitale manier om je mening (zowel positief als negatief) de wereld in te gooien. Het is in principe niets anders dan zeggen: “… of anders vertel ik het morgen aan al mijn vrienden en kennissen.” Dat die vrienden en kennissen in onze huidige maatschappij – door de impact van internet en social media – de halve wereld beslaan, dat is iets waar winkels en bedrijven rekening mee moeten gaan houden. Vandaag de dag heeft de klant de macht, het is aan bedrijven en organisaties om daar slim mee om te gaan.

    1. De klant heeft de macht, maar sommige klanten hebben wel heel veel macht. Als Sjuul Paradijs dreigt “of morgen staat u op de voorpagina van de Telegraaf als een oplichter” dan zijn veel winkeliers daar toch iets meer van onder de indruk dan van Wimmel die zegt “of morgen staat u op wimmelsblog.blogspot.nl”. Toch?

  2. Je mag dus niet iets afdwingen waar je geen recht op hebt. Maar je hebt ook geen recht op een deel van de buit van de diefstal uit de bedrijfskas. Als de dief nu zelf naar de politie stapt, heb je dan een probleem?

    ps de paragraaf daaronder staat “geld even”, dat moet natuurlijk geven zijn.

  3. Twee typefoutjes: – “ik zal je geld even maar zwijg alsjeblieft” : “even” -> “geven” – “iemnd met toevallig een blog of Facebookpagina” : “iemnd” -> “iemand”

    Ik doe dit even vanaf een ander e-mailadres zodat je dit vrolijk kunt modereren en weggooien.

  4. Het is natuurlijk wel zo dat, in tegenstelling tot vroeger, offline, nu online dingen langer/altijd blijven staan. We hebben nu eenmaal meer middelen om onze mening bekend te maken.

    Maar juist omdat zoiets zo lang kan blijven staan, is het ook lastig als je juist wel te ver gaat en er een aanklacht wegens smaad komt. Hoewel je dan juist op die plek een correctie kunt plaatsen. Bij een binnenkomend belletje/ingezonden brief bij de krant, gebeurt dat niet zo snel.

  5. Ik denk, het hangt er van af en ik zal me bewust moeten zijn dat eventueel een rechter over de rechtmatigheid van mijn publicatie zou gaan oordelen. Het gevaar bestaat namelijk dat ik iets eigenlijk onrechtmatigs afdwing, hoewel ik de overtuiging ben dat het terecht is, omdat de winkelier zich terdege realiseerd: ook als ik gelijk heb, wat eenmaal met mijn naam verbonden op het internet staat blijft aan je hangen, ook als het niet waar of terecht is. Voor ik dus een geschil met naam en toenaam zou publiceren, zou ik me er goed van overtuigen inderdaad juridisch gelijk te hebben en het ook bij de rechter te krijgen.

  6. Vind je het niet oneerlijk dat je als (prominent) blogger meer service of coulance krijgt van een winkel, puur vanwege de doelgroep die je mogelijk bereikt? Andere case, moet de klantenservice sneller of vriendelijker reageren op een twitterklacht van iemand met 50.000 volgers dan iemand met 500 volgers?

    Misschien is het heel legaal en heel redelijk om een betere behandeling te eisen vanwege de positie die je voor je publiek inneemt, maar het is in ieder geval niet eerlijk naar je medeconsumenten.

  7. Tweede alinea, voorbeeld (a): is het legaal om “geef mij een deel” te eisen van iemand die een ander oplicht? Of snap ik de redenering niet?

    Hoe dan ook — als het goed is zou dreigen niet uit moeten maken. In de praktijk maakt dat wel uit, omdat degene die als eerste iets aan de grote klok hangt in het voordeel is. Blijkbaar wordt er op twitter/Kassa/Radar niet altijd even goed hoor-en-wederhoor toegepast, zodat de winkelier in het nadeel is. Plus nog eens dat consumenten bepaald niet rationeel handelen (“vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard”).

    Dit weten we, en dreigen is een methode om gebruik (of misbruik) te maken van de irrationaliteit van mede-consumenten.

    Er is hier sprake van afweging tussen positief gevolgen voor de consument en negatief gevolgen voor de winkelier. Of dat mag? Zoals zo vaak is daar geen eenduidig antwoord op, en of het moreel verantwoord is hangt af van hoe de afweging uitpakt. Als het goed is volgt de wetgeving deze moraliteit, maar ik kan me zo voorstellen dat dit een probleem is dat lastig te codificeren is in wetgeving.

  8. @Freek: vond het ook al vreemd. Let wel op dat er staat: “dreig je met iets legaals” en niet dat het dreigen zelf legaal zou zijn. Als leek even Wikipedia er bij gepakt en dan vind je dit: http://nl.wikipedia.org/wiki/Diefstal#Afdreiging

    Nederlandse Wet Wet(boek): Strafrecht Artikel: 318 Omschrijving:

    Hij die, met het oogmerk om zich of een ander wederrechtelijk te bevoordelen, door bedreiging met smaad, smaadschrift of openbaring van een geheim iemand dwingt hetzij tot de afgifte van enig goed dat geheel of ten dele aan deze of aan een derde toebehoort, hetzij tot het aangaan van een schuld of het tenietdoen van een inschuld, hetzij tot het ter beschikking stellen van gegevens met geldswaarde in het handelsverkeer, wordt als schuldig aan afdreiging, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vijfde categorie.

    1. “Ik dacht dat ik in mijn recht stond om reparatie onder garantie te eisen”, dan valt het oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling al heel snel weg. (Als je niet op voorhand kunt zeggen dat de garantieclaim onzin is.) En in hoeverre is het smaad als jij een redelijk objectief verslag van een voorval publiceert of laat publiceren?

  9. Wat betreft het verschil tussen een bekende blogger en een anonieme Facebooker met 10 volgers:

    Ja het is jammer dat bedrijven soms pas overtuigd kunnen worden om zich aan de regels te houden wanneer de Kassa’s en Radars van deze wereld zich ermee gaan bemoeien. Maar het is in de praktijk nu eenmaal zo dat iemand met veel volgers meer gewicht in de schaal legt, omdat hij exponentieel meer schade kan opleveren aan het bedrijf.

    Deze realiteit is misschien zuur voor Jan met de pet, maar het zorgt wel voor een getrapt model van consumentenbescherming. Als een winkelier zich in een individueel geval niet aan de regels houdt, dan heeft de klant de reguliere juridische middelen tot zijn beschikking om dat voor zijn specifieke geval te bestrijden. Wanneer een bedrijf echter structureel de regels aan zijn laars lapt, bij meerdere klanten, dan biedt de bekendheid van de Consumentenbond of Kassa een ‘escalatiemechanisme’ om het grote publiek te mobiliseren om bijvoorbeeld die winkel te mijden (= voting with your feet). En dat heeft uiteindelijk tot gevolg dat je als individuele klant tegenwoordig met alleen een dreiging van publiciteit ook gewicht in de schaal kunt leggen in je discussie met een onwelwillende winkelier.

    Dat is wat mij betreft niet onterecht, want het is een balansmiddel tegenover de macht die een bedrijf normaliter heeft ten opzichte van een individuele klant. (checks and balances…)

  10. Wat is het verschil tussen een over internetrecht-nerd die de winkel om de hoek op zijn blog aan de schandpaal nagelt, en een versleten cabaretier die een telecomboer aanklaagt in een column op de achterkant van een landelijk dagblad?

  11. Dat iets niet strafbaar is betekent nog niet dat je het mag doen.

    Een rechtshandeling is vernietigbaar, wanneer zij door bedreiging, door bedrog of door misbruik van omstandigheden is tot stand gekomen. (Artikel 3:44 lid 1 BW)

    De koper kan vinden dat hij ergens recht op heeft, maar de winkelier kan vinden van niet. Of het dreigen met negatieve publicatie geoorloofd is zal afhangen van de omstandigheden. De mate waarin duidelijk is dat de winkelier ongelijk heeft en het bereik van de publicatie zijn daarin belangrijke factoren. Als de onzekerheid hoog is en het bereik groot dan kun je mijn inziens zeker spreken van bedreiging.

      1. Stel je nu dat jij iemand mag bedreigen? Dat je iemand mag bedreigen? En dat je misbruik mag maken van de omstandigheden? Het zal mijn opvoeding wel zijn, maar alles in mij roept, “dat mag niet!”

        Zoals ik eerder schreef: “Dat iets niet strafbaar is betekent nog niet dat je het mag doen.” De door jou getrokken conclusie is ongegrond. Voor een goede gevolgtrekking heb je tenminste twee premisses nodig, en jij hebt er maar eentje aangedragen.

        Jouw tweede ongenoemde premisse moet zijn dat alles wat niet strafbaar is toegestaan is. Ik verwerp die premisse. Het tegenovergestelde van toegestaan is niet strafbaar maar verboden. Alles waar je voor gestraft kunt worden is verboden, maar voor alles wat verboden is kun je niet altijd gestraft worden.

        Waarom bestaat er wetgeving tegen het opnemen van onredelijk bezwarende bedingen in je voorwaarden als dat mag? Als dat mag dan is er geen wetgeving nodig om er wat tegen te doen.

        1. In de strafwet staat écht dat wat niet in het wetboek genoemd is, niet strafbaar is. Dat is dus geen premisse maar een axioma. Axioma’s kun je niet verwerpen. Ik mag je dus dreigen als dat geen strafbare bedreiging oplevert. “Ik ga je van deze blog verbannen als je het niet met me eens bent” is een dreigement maar niet strafbaar. (En nee dat dreigement voer ik niet uit.)

          Specifiek bij rechtshandelingen zijn er extra regels die bepalen dat deze nietig of vernietigbaar zijn. Maar om nu te zeggen dat ik een nietige rechtshandeling niet mag doen gaat me wat ver. Het mag wel maar het heeft geen effect.

          Een onrechtmatige daad, daarvan twijfel ik. Er staat niet letterlijk in de wet (6:162 BW) dat je die niet mag plegen; er staat alleen dat je de schade moet vergoeden en dat je een verbod onder dwangsom kan worden opgelegd om het nóg eens te doen. Maar de implicatie is denk ik wel dat onrechtmatig handelen verboden is.

          1. Dit is een herhaling van zetten. Het standpunt dat iets toegestaan zou zijn als het niet strafbaar had je al ingenomen. Argumenten waarom dit standpunt juist zou zijn geef je niet. En op de argumenten die ik heb aangedragen ga je niet in. Argument 1: het gevoel zegt iets anders. Argument 2: je heb geen argumenten ter onderbouwing van je standpunt. Argument 3: waarom maken we wetgeving tegen iets als dat mag?

            Natuurlijk kun je op de filosofische toer gaan, maar daarmee overtuig je geen mensen die zweven. (Mocht de term niet helemaal kloppen: de amerikanen noemen het op het hek zitten.) Het middels bedreiging of bedrog aanzetten tot het verrichten van een rechtshandeling als consequentie heeft dat de rechter er een streep door heen zet. Tja, het plegen van een moord heeft als consequentie dat je de cel in moet.

              1. Een gevoel is geen argument. Hoe moet ik daarop reageren? “Ik voel het anders”?
              2. Mijn argument is artikel 1 Wetboek van Strafrecht. Terecht geef je aan dat er daarnaast ook handelingen zijn die niet strafbaar maar wel civielrechtelijk gesanctioneerd zijn. Ik erken dat volgens mij ook in mijn reactie.
              3. Ik nuanceer dus mijn standpunt: onrechtmatig handelen en nietige rechtshandelingen zijn verboden hoewel niet (altijd) strafbaar. Verder laat ik het hierbij.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.