De invloed van social media op getuigenverklaringen

social-media“Invloed social media op verklaringen”, samenvat Rechtspraak.nl het droogjes. In een strafzaak over poging tot moord waren de nodige getuigenverklaringen beschikbaar, maar uit reacties op een helaas geanonimiseerde website ontstond het vermoeden dat sommige van die getuigen best wel eens “anders dan de waarheid” zouden kunnen hebben verklaard. Waarom verklaringen op een website “invloed van social media” heten?

In 2012 was er een schietpartij in een woonwijk in Middelburg. Vrijwel direct daarna verschenen “op de website [naam website]” berichten met details daarover, kennelijk van getuigen dus. (Zouden ze Twitter.com bedoelen? Social media én website en typisch waar direct na een ophefmakende gebeurtenis berichten gaan komen.) Latere getuigenverklaringen leken niet helemaal overeen te komen met wat daar te lezen was, en dan moet je je als strafrechter toch even kritisch gaan opstellen.

Het is frustrerend hoe weinig details er zijn over precies welke berichten en waarom die twijfel opriepen over de getuigenverklaringen. Maar wat ook meewoog was dat een getuige had verklaard dat diverse mensen hadden afgesproken valse verklaringen te gaan doen. Er was al een tijd sprake was van oplopende spanningen tussen de verdachte en anderen, en die getuigen kwamen uit die groep anderen. Dus ja dan zou ik ook vraagtekens gaan stellen.

Een intrigerend punt dat de rechter aansnijdt is dat het mogelijk is “dat de verklaring (mede) is beïnvloed door informatie verkregen nadien van derden of mogelijke via social media.” Daarvan zou hier sprake zijn geweest (wat we dus niet kunnen analyseren wegens gebrek aan feiten) maar het punt op zich is al intrigerend genoeg. Als een gebeurtenis de nodige tweets, foto’s en dergelijke oproept dan kun je je als pseudo-getuige aardig geloofwaardig voordoen. Lees je in, prent wat dingen uit de foto’s in je hoofd en verwijder even je Facebookupdate dat je die avond ergens anders was. Wie heel gehaaid is, gaat meetwitteren op basis van wat hij leest en versterkt zo zijn geloofwaardigheid als aanwezige.

Dat klinkt ergens wel als een bug in het bewijsrecht. Maar hoe los je dat op?

Arnoud

7 reacties

  1. Omdat de politie toch al van iedereen kan weten waar ze zijn d.m.v. stealth sms los je dit heel eenvoudig op door van iedereen in Nederland continu de locatie bij te houden en op te slaan. Maakt dit soort dingen een stuk eenvoudiger 🙂 🙂 🙂 Serieus: Is hier “onder ede” niet voor uitgevonden? Als blijkt dat je loopt te liegen in rechtzaak dat je zelf (gevangenis)straf krijgt?

  2. Maar dit is toch een oud probleem. Getuigen die een gefabriceerd verhaal vertellen. Social/Internet kan daarbij een hulpmiddel zijn. Maar dat mes snijd aan twee kanten je kunt daarmee ook sporen achterlaten die niet kloppen als ze niet opletten.

    Hoe zit dat bij twijfel. Kan een rechter dan navraag laten doen in de opgeslagen verkeersgegevens?

    Zal in dit geval waarschijnlijk niet uitmaken, waarschijnlijk was iedereen ter plaatse. Maar als er genoeg zijn dan is denk ik ook de kans weer groter dat er verklaringen zijn die niet overeen komen met de feiten.

    Maar dat gebeurde vroegah ook al

  3. Zouden de tweets zelf niet als “getuigenis” gebruikt kunnen worden? Hoe groot is de kans dat direct na een misdrijf personen al meteen valse beweringen gaan plaatsen? De tweets uit het eerste uur na het misdrijf zouden best betrouwbaar geacht kunnen worden. Maar ik denk ook dat aangezien er steeds meer webcams en camera-phones zijn, we mogelijk ook meer moeten vertrouwen op wat de beelden vertellen en minder waarde hechten aan de getuigen zelf.

  4. Dit lijkt me alleen relevant bij zaken die nogal publiekelijk plaatsvinden (wat voor de meeste misdrijven niet geldt) en dan lijkt het me dat er over het algemeen ook wel onpartijdige getuigen zijn. . Het zou overigen wel wenselijk zijn als een rechter die dit constateert in de rechtszaal eens wat vaker een officier justitie eens zou dwingen om zo’n een zo’n groepje getuigen te onderzoeken en zonodig te vervolgen voor meineed.

    1. Het probleem is dat herinneringen kunnen veranderen als je er veel over praat. Het is wetenschappers zelfs gelukt om proefpersonen te overtuigen dat ze iets gezien hadden wat nooit gebeurd was. (Ja, ook de politie kan de herinnering van een getuige aan een gebeurtenis beïnvloeden.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.