“Copyright sociale media”, wablief?

Via Twitter werd ik gewezen op een wel heel bijzondere copyrightvermelding in het Parool: “© social media”. Ehh, wie heeft dát nou weer bedacht.

dus-holleeder-copyright-sociale-media

Het artikel zelf is niet veel bijzonders: meneer Holleeder begint een kermisattractie te worden, hij gaat met Jan en alleman op de foto en dat is toch gek. Een nieuwtje, oké. En het ligt voor de hand dat je dan wat foto’s van de sociale media plukt om te onderbouwen dat dat echt zo gebeurt. En ja, in principe mag dat: dat heet beeldciteren en dat mag gewoon. Net zoals je wat tekst van elders mag overnemen om bijvoorbeeld te onderbouwen dat iedereen over Holleeder schrijft, mag je beeld overnemen om te onderbouwen dat iedereen met hem op de foto gaat.

Bij citeren geldt wel, niet meer overnemen dan nodig en een bronvermelding. “Niet meer dan nodig” betekent hier, de foto verkleinen of voorzichtig bijsnijden. Geen 3248×2096 high-res JPEG als download aanbieden dus. Net zoals je bij tekstcitaat een paar regels overneemt en niet het hele artikel.

Die bronvermelding vereist de naam van de fotograaf plus de plek waar je de foto gevonden hebt. En daar gaat het dus mis: de sociale media hebben de foto niet gemaakt, dat was de Instagrammer of Flickeraar van wiens account deze stagiair (want het is altijd een stagiair als een bedrijf de fout in gaat, volgens de PR-medewerker dan) de foto’s heeft geplukt. Dus diens naam moet erbij.

Kun je nu wat doen als getroffen fotograaf? Vrij weinig. Als de enige fout is dat je naam er niet bij staat, dan is dat vrij snel hersteld. En financiële schade door een ontbrekende naam zal niet meevallen om te onderbouwen. Zeker niet omdat het hier vrijwel altijd gaat om foto’s die niet beroepsmatig zijn gemaakt en gepubliceerd. Daar kun je nog de gemiste licentievergoeding als schade aanvoeren, maar hier wordt geen licentie gevraagd en dus is de schade lastig te kwantificeren (inderdaad, Curry/Weekend).

Dat steekt ergens wel want je weet dat als je een letter te veel uit datzelfde Parool overneemt je tegen € 0,36 per woord plus advocaatkosten aangeslagen wordt. Tegelijk, je wíl dat iedereen het ziet en je had toch al geen behoefte aan royalties dus waarom is het erg dat de foto nu ook in de krant staat?

Arnoud

18 reacties

  1. Aan de andere kant, indien het Parool wel de naam van de fotograaf had genoemd dan is de privacy in het geding. Immers, het is een foto van Holleeder en die heeft een stevig crimineel verleden. Die foto op Instagram bereikt misschien de 20 vrienden van de fotograaf en misschien enkele tientallen anderen, maar zal niet erg hoog in de belangstelling staan. Door publicatie op het Parool zou de fotograaf opeens “massaal” in het nieuws komen en dat zou hem in de prive-sfeer kunnen aantasten. Ten eerste omdat mensen de fotograaf met Holleeder relateren. Ten tweede omdat een boze Holleeder misschien niet blij is met die foto en dus een stel potige jongens de fotograaf een nieuw paar cementen laarzen gaat bezorgen. (Of een Colombiaanse stropdas.) Natuurlijk neemt de fotograaf zelf enig risico door die foto op Instagram te plaatsen, maar de meeste van die sociale accounts hebben maar relatief weinig bezoekers. Dus het Parool doet er goed aan om niet de fotograaf te noemen. De fotograaf kan zichzelf altijd nog aanmelden als auteur zodat ze het aanpassen.

      1. Ehm, wie heeft de foto dan gemaakt? Het gaat om de privacy van de fotograaf. Op Instagram is hij dan wel aan het publiceren, maar met nog geen 500 volgelingen is dat geen al te grote groep. Daarnaast is de foto al weer van zijn Instagram account verwijderd. (Te oud?) Als je dan ook bedenkt dat de foto in 2012 al was gemaakt en het Parool nu pas deze foto laat zien nu de auteur de foto zelf niet meer publiceert dan kun je jezelf voorstellen dat de fotograaf de associatie met deze foto niet meer wil, maar het Parool heeft de foto nog wel in hun archief. Sowieso opvallend dat het Parool een foto gebruikt die al bijna een jaar oud is. Maar ook belangrijk is het om te weten hoe ze aan de foto kwamen en of ze daarbij ook een licentie hebben verkregen die aangeeft dat “Sociale media” als eigenaar aangeduid moet worden.

  2. Ook leuk: Zij Online heeft dezelfde foto en geeft aan dat deze door een groepje jongeren zijn gemaakt die het wel stoer vonden om met Holleeder op de foto te gaan. Alleen vermelden zij de auteur niet. Op wtf.nl wordt deze foto ook gebruikt. Hier wordt wel verwezen naar de auteur op Instagram. Jammer genoeg doen ze dat niet bij de tweede foto. Maar als ik op Instagram kijk dan is de betreffende foto daar allang weer weg. De foto in namelijk in 2012 genomen en de auteur heeft een archief dat terug gaat naar maart 2013. De foto is dus niet meer bij de auteur zelf te vinden maar nog wel op enige andere sociale media. Je kunt je afvragen of de foto zelfs “Public Domain” is… Ten slotte, de fotograaf is mogelijk minderjarig. Hoe zit het eigenlijk met auteursrechten van minderjarigen en mag je de naam van een minderjarige auteur wel noemen zonder toestemming van de ouders?

    1. Een foto is pas publiek domein nadat de fotograaf 70 jaar onder de groene zoden ligt óf als je een duidelijke verklaring van afstand van rechten hebt van die fotograaf. Stilzwijgen is geen toestemming. Het hele probleem van weeswerken gaat hierover: je hebt een werk van tig jaar oud, in theorie kan de maker nog leven maar waar liggen de rechten en hoe krijg je toestemming?

      Een minderjarige die een werk maakt, heeft het auteursrecht. Een licentie daaronder valt volgens mij onder de rechtshandelingen waar ouders toestemming voor moeten geven (art. 1:234 BW). Dat artikel is primair bedoeld voor aankopen en dergelijke door kinderen, maar het gaat over álle rechtshandelingen en het verlenen van een licentie onder auteursrecht valt daar ook onder.

      Het verlenen van een auteursrechtlicentie tegen betalingt lijkt me niet ‘gebruikelijk’, dus daar kunnen de ouders ingrijpen en deze terugdraaien.

      Als de licentie gebruikelijk is, dan mag de toestemming niet geweigerd. En dan is de vraag dus, is het gebruikelijk dat iemand van die leeftijd foto’s gratis in licentie geeft aan Instagram? Zo ja, dan mag dit en kunnen de ouders dat niet ongedaan maken.

      1. De leeftijdsgrens voor Instagram is 13+, net zoals Facebook. En Instagram is onderdeel van Facebook en claimt heel veel rechten voor zichzelf over de geplaatste content. Zo mag Instagram alle foto’s onder een sub-licentie verder weggeven of verkopen. Zou dat gebeurd zijn? Zou Instagram daarbij vereisen dat “Sociale media” als eigenaar wordt genoemd?

  3. Je beeldciteren linkje is 404… /nl moet eruit weg.

    Een half jaar geleden zat ik in een vliegtuig op Schiphol te wachten om te kunnen opstijgen toen op de baan naast ons een KLM-toestel landde wat naar Schiphol was teruggekeerd wegens problemen. Dus ik knal een foto van het door brandweerwagens omringde KLM-toestel op Twitter. Bij aankomst in de USA googlede ik en kwam ik mijn foto op diverse websites tegen. Sommige door middel van een screenshot van de tweet inclusief foto (citaat!), bij andere sites was mijn foto gedeeplinked vanaf twimg.com en weer en paar sites hadden de foto gedownload en opnieuw gepubliceerd.

    Nou twitterde ik die foto precies daarom: omdat ik op een unieke plek zat en die foto wilde delen. Maar toch viel het me op dat geen enkele uitgever/redactie/stagiair me om toestemming heeft gevraagd.

  4. Op tv zie je nu ook heel vaak “Bron: youtube.com” … Vraag me af in hoeverre dat correct is. Bij het uploaden van content geef je YouTube alle mogelijke rechten over je content, maar die verstrek je niet aan andere media.

    Sterker nog, YouTube verbiedt het gebruik van content op haar website op andere media. Zie 5.1A en 5.1M in hun algemene voorwaarden. Grappig is wel dat zij aangeven in hun voorwaarden dat ze wel toestemming kunnen geven aan derden om jouw materiaal te gebruiken: http://www.youtube.com/t/terms

    1. Dat is net zo incorrect. Je moet naast de vindplaats (dat is Youtube) ook de auteursrechthebbende/maker noemen. “Bron: Ruud, Youtube” als jouw kanaal zo heet.

      En natuurlijk moet je wel de échte rechthebbende nemen. Het lijkt er nogal eens op dat men op YT filmpjes pakt om zo geen rechten te hoeven betalen. “Bron: Ruud, Youtube” bij een duidelijke rip van The Simpsons is ahem niet correct.

    1. Omdat de auteurswet in artikel 15a eist dat “voor zover redelijkerwijs mogelijk, de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze wordt vermeld.” Er moet dus meer zijn dan de naam van de maker, anders stond er niet “waaronder de naam”. Iets anders dan ‘vindplaats’ kan ik niet bedenken dat deel uitmaakt van de bron, naast de naam van de maker.

  5. Iets aanpalends: veel websites (b.v. nieuwssites) faciliteren dat berichten van die site worden gedeeld door er sociale deelknoppen onder te zetten. Als je die gebruikt deel je een link naar het bericht, maar er wordt ook vaak een foto meegegeven. Die plaats jij als deler daarmee op je eigen sociale kanaal (bijvoorbeeld Twitter). Mag/kan/moet je er maar van uitgaan dat de nieuwssite met de auteursrechthebbende van de foto heeft geregeld dat deze vorm van verspreiden van de foto wordt toegestaan? Of loop je theoretisch het risico dat je de fotograaf achter je aan krijgt?

    1. Da’s een goeie. Ik weet dat er fotografen zijn die gewoon een claim indienen als je een artikel herpubliceert uit een RSS feed inclusief foto. En dan stellen dat de krant geen toestemming had voor het laten herpubliceren vanuit RSS. Datzelfde argument kun je laten opgaan bij een socialmediabutton. Ik zou echter daar eerder gaan zitten op het citaatrecht: je kondigt aan wat er achter de link te zien is door een snippet te tonen, inclusief paar regels tekst en klein plaatje. Daar is weinig mis mee.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.