Liken valt onder de vrijheid van meningsuiting (duh?)

facebook-dislike-like.pngOp dat Like-knopje klikken is hetzelfde als op straat een slogan gaan scanderen, juridisch gezien dan. Dat vonniste een Amerikaanse rechter bij een ontslagzaak in Virginia. Een sheriff aldaar (een gekozen beroep in de VS) ontdekte dat zes medewerkers zijn concurrent hadden geliked, waarop hij deze ontsloeg. Zij vochten dit aan met een beroep op de vrijheid van meningsuiting, en wonnen in hoger beroep.

Iemand ontslaan om een meningsuiting ligt erg moeilijk in het arbeidsrecht. Zeker in de VS waar free speech heilig is. De rechtbank in eerste aanleg moest dan ook een trucje toepassen om het beroep op de uitingsvrijheid te mogen negeren: nee, die uitlating is te triviaal om als ‘speech’ te kwalificeren, dus is er geen sprake van een inbreuk op free speech. Je schouders ophalen of een boer laten is ook niet echt een meningsuiting.

Het beroepshof maakt daar terecht gehakt van, om de eenvoudige reden dat klikken op ‘like’ hetzelfde is als typen “Ik vind het leuk dat concurrent X sheriff wil worden.” En dat laatste is zonder enige twijfel een meningsuiting.

“On the most basic level, clicking on the ‘like’ button literally causes to be published the statement that the User ‘likes’ something, which is itself a substantive statement.”

Bij ons zou een rechter op dezelfde manier oordelen. De discussie zou dan ook gaan of je van een “goed werknemer” (wat iedere werknemer moet zijn) kunt verlangen dat hij zich van dergelijke uitingen onthoudt. We hebben een paar socialemediazaken in het arbeidsrecht gehad waarbij het ging om gescheld en getier richting collega’s. Dat is nog wel verdedigbaar, maar iemand ontslaan bij de BCC omdat hij Bol.com liket? Een BMW-verkoper op nonactief stellen tot hij Ferrari ontleukt?

Bij ambtenaren ligt dit iets gevoeliger. Artikel 125a Ambtenarenwet bepaalt dat een ambtenaar “dient zich te onthouden van het openbaren van gedachten of gevoelens” wanneer daardoor “een goede vervulling van zijn functie of de goede functionering van de openbare dienst” in gevaar zou komen. Mijn collega Mathieu Paapst schreef eerder over de situatie van een ambassadeur die een anti-regeringspagina likete, waarvoor hij op de vingers werd getikt door de minister.

Wat zou volgens jullie een werknemer echt niet zomaar kunnen liken?

Arnoud

23 reacties

  1. Dan zou een ambtenaar dus nooit lid mogen worden van een politieke partij, vakbond of andere maatschappelijke organisatie?

    Het llijkt mij niet handig de pedopartij e.d. te liken. Of sites die extreem racistisch of discriminerend zijn.

    En om het helemaal leuk te maken: holocaust-ontkennings sites? Zou het strafbaar zijn die te liken?

    1. Aardige extra dimensie is dat het liken wel zo’n compact statement is dat behoorlijk aan interpretatie onderhevig is. Als je de site van de pedopartij liket, is dat omdat je ze leuk vindt als in “ik ga erop stemmen leuk”, of “haha site om om te lachen leuk”?

  2. Wat niet kan? Van een organisatie die haaks staat op doelstelling/gedachtegoed van de eigen werkgever.

    Voorbeeld: medewerker Brein liked Piratebay. Erger wordt het als die medewerker op de eigen pagina heeft staan dat hij/zij tegen downloaden van muziek is en dat illegaal vind…. Dan kom je uiteindelijk als medewerker niet (meer) geloofwaardig over, in ieder geval heb je dan niet helemaal door waar je loyaliteit moet liggen. Het zou een prima puntje zijn tijdens het volgende functioneringsgesprek en in geval van een tijdelijk contract……. maar of iemand dan ook ontslagen kan worden??

    1. Ik denk dat het voor de meeste ambtenaren geen probleem zal zijn, zeker nu het landelijke beleid is dat er geen stemcomputers gebruikt worden. Een ambtenaar die berichten “liket”die op zijn vakgebied liggen en tegen het vastgestelde beleid ingaan loopt wel risico’s: Denk aan een ambtenaar van de burgelijke stand die berichten die tegen het homohuwelijk ageren liket.

  3. Indien het klikken van een like-knopje inderdaad als even triviaal als het ophalen van je schouders beschouwd kan worden, dan zou je daarvoor in Nederland ook niet ontslagen kunnen worden. Beide opties zouden in NL dus nooit tot ontslag kunnen leiden, ambtenaarswet buiten beschouwing gelaten.

  4. Hangt toch helemaal van je functie af? Als jij callcentermedewerker bent voor het bedrijf wat de calls van Ziggo afhandelt, mag je bet wel UPC liken. Als je daarentegen marketingdirectuer van Ziggo bent, moet je je misschien niet met het liken van andere telco’s bezich houden. Maar ik zou zeggen dat iemand in een functie waar het echt van belang is hoe je publieke profiel eruit ziet, ook wel weet hoe hij daarmee om moet gaan. Anders is die persoon per definitie niet geschikt voor die functie.

  5. “Iemand ontslaan om een meningsuiting ligt erg moeilijk in het arbeidsrecht. Zeker in de VS waar free speech heilig is.”

    Nou, nee, niet helemaal. Het werkt in de VS namelijk net andersom dan hier in Nederland. In de VS is het namelijk zo dat een werknemer eigenlijk altijd, om bijna elke reden, ontslagen kan worden – inclusief het uiten van meningen die de werkgever niet prettig vindt. De uitzondering is daarop de overheid: een ambtenaar kan juist niet ontslagen worden, omdat dat wordt gezien als het beperken van meningsuiting door de overheid. Zie bv. http://www.popehat.com/2013/09/20/university-of-kansas-professor-david-guth-suspended-for-repulsive-anti-nra-tweet/

    1. Het arbeidsrecht in de VS verschilt van staat tot staat. Iemand ontslaan is daar wel makkelijker dan in Nederland, maar er zijn tal van staten waar een werkgever een motivatie van het ontslag moet geven. Voor zover ik weet is er ook een federale wet die discriminatie op huidskleur verbiedt.

  6. Wat zou volgens jullie een werknemer echt niet zomaar kunnen liken?

    Ik denk dat het al een issue wordt als een werknemer met enige regelmaat advertenties/promoties van een concurrent gaat liken. Dus niet alleen het merk maar ook herhaalde likes voor concrete posts voor bijvoorbeeld nieuwe producten en bepaalde promoties. Ook denk ik dat het als werknemer een probleem kan zijn als je zaken liked die tegen het beleid zijn van je organisatie. Bijvoorbeeld een medewerker van een anti-rook organisatie die sigarenmerken liked.

    1. Maar als je het dan even buiten het digitale trekt. Stel dat ik op een feestje tegen mensen verkondig dat ik de producten van de concurrent heel mooi vind? Kun je daarvoor ontslagen worden? En als ik als Philips medewerker een televisie van een ander merk heb omdat ik die nou eenmaal beter / mooier / goedkoper vind? Waarom is het klikken op een like-knopje erger? Is dat omdat het publieker is?

  7. Ik denk dat je met Liken nog wel steeds moet blijven oppassen met wat je leuk vindt. Een terroristische website liken lijkt mij een goede reden tot ontslag. Idem als het om andere, zeer controversiele onderwerpen gaat. En indien je een persvoorlichter of andere publieke functie hebt moet je ook oppassen met wat je leuk vindt. Want ook al is het vrijheid van meningsuiting, anderen hoeven je mening niet te delen en als je mening onrust veroorzaakt op de werkplek dan zou die onrust meteen grond kunnen vormen voor ontslag. Stel, een klein bedrijf met 20 werknemers, waarvan de helft vrouw is en de directeur een directrice is. Een van de werknemers besluit lid te worden van de SGP. Vervolgens gaat hij op Facebook een pagina liken tegen feminisme plus allerlei opmerkingen over dat vrouwen weer terug in de keuken moeten en werk alleen aan de mannen toebedeeld hoort te zijn. Die mening zal voor zijn collega’s en werkgever zeer onprettig zijn en mogelijk reden tot ontslag. En zo zouden wel meerdere scenario’s te bedenken zijn waar mensen wel voor hun mening kunnen uitkomen, maar waardoor er wel onrust ontstaat in de werk-omgeving zodat ze niet meer in die werk-omgeving kunnen blijven. Als overplaatsing dan niet mogelijk is, is ontslag eigenlijk de enige optie om de rust terug te krijgen.

  8. Zolang duidelijk is dat je een site niet namens je werkgever liked heeft je werkgever er niets mee te maken wat je liked of niet liked. En zolang je je collega’s niet treitert hebben zij ook niets te maken met wat je buiten hen om op Internet doet. ‘ t Zou wat zijn als de werkgever sancties kon stellen op dingen die niet werkgerelateerd zijn en die je buiten je werk doet (zoals i.h.a. uiten van politieke voorkeur, ideen over gelijke behandeling van allerlei groepen enz.)

    1. Ja, en nee. Wat je in prive-tijd doet kan gevolgen hebben voor je werkgever, ook al is de relatie op het eerste gezicht niet aanwezig. Als je op Facebook je werkgever hebt vermeld dan is die relatie al wel aanwezig! Daarnaast gaat het om de werkgever en je collega’s, die jou misschien wel op Facebook volgen. (Want dat kan, zeker als je ze als vriend hebt toegevoegd.) Je meningen die je vervolgens op Facebook plaatst kunnen dusdanig controversieel zijn voor je collega’s dat ze liever niet meer met jou samenwerken. Of voor je werkgever. De werkrelatie wordt daardoor verstoord en dat kan reden zijn voor ontslag! Mogelijk wel met een ontslagvergoeding maar je komt desondanks gewoon op straat te staan.

  9. “is dat omdat je ze leuk vindt als in “ik ga erop stemmen leuk”, of “haha site om om te lachen leuk”? “

    Of als in “ik heb er zelf totaal niks mee, maar ik vind om principieel-theoretische redenen dat ze zouden moeten mogen bestaan”. Dat is kortgezegd mijn standpunt over pedopartijen en -organisaties.

  10. Het is al eerder gezegd. Like wil niet zeggen dat je de site of organisatie echt leuk vindt, maar bijvoorbeeld wel de uitingen van de site of organisatie wil volgen. Dat kan zijn uit eigen interesse, of juist om je concurrent te volgen. Gezien de discussie moet je dan maar misschien een anoniem account aanmaken of een van je vele virtuele identiteiten gebruiken voor dit soort zaken, maar dat mag dan weer niet van Facebook…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.