Kun je met een toestemmingsbordje boeven vangen en op internet zetten?

boeven-vangen-camera-toestemmingEen lezer stuurde me bijgaande foto (klik voor groot) en vroeg zich natuurlijk af, “mag dat”. Een bordje in je winkel met “Winkeldieven opgelet! Wij hebben camera’s. Als u hier steelt geeft u toestemming om de beelden te plaatsen op boevenvangen punt nl”, een creatieve truc om privacyschendingen te omzeilen.

Op “dé opsporingssite van Nederland” staan inderdaad camerabeelden van winkeldiefstallen en andere criminaliteit, hoewel de site zich haast erbij te zeggen dat het ‘meestal’ officiële opsporingsberichten zijn die met toestemming van Justitie worden verspreid. En waar het gaat om onofficiële opsporingsberichten (die van de sticker dus), verwijst men naar een Tweede Kamermotie van 8 november 2011 waarin zou worden bepaald “dat burgers beelden van dieven online mogen zetten”.

Inderdaad, in 2011 besloot de Kamer dat het tijd werd voor een wetsvoorstel op grond waarvan

burgers zonder angst voor strafrechtelijke vervolging en/of bestuurlijke beboeting beeldregistraties van overvallers en andere verdachten van misdrijven op internet kunnen zetten of op andere manieren kunnen openbaren, mits daarbij aangifte wordt gedaan bij de politie en de beeldregistratie tevens wordt aangeboden aan de politie,

Alleen: een motie is eigenlijk niet meer dan een verzoek aan de regering, regel dit eens. Het is geen wet en je kunt als burger geen rechten ontlenen aan de inhoud van een motie. Deze tekst uit 2011 heeft dus geen rechtskracht en burgers behouden dus hun angst voor strafrechtelijke vervolging en/of bestuurlijke beboeting.

Wat onder de huidige privacywetgeving een feature is en geen bug: het idee is dat Justitie de opsporing doet en in dat kader beslist of portretten van verdachten gepubliceerd moeten worden of niet. Dat dat een achterhaald standpunt is en massaal geschonden wordt, geloof ik onmiddellijk – maar in het recht geldt dat de specificatie het wint van de implementatie, en niet zoals in de IT andersom.

Die sticker is een leuke hack om dit op te lossen. Immers, met toestemming mag alles, toch? Dus wie zegt “ja ik ben een steeldief zet me maar online” mag achteraf niet meer zeuren over zijn privacy.

Maar zoals wel vaker met bijdehante hacks betwijfel ik ten zeerste of een rechter dit zal accepteren. Toestemming moet onder de privacywet expliciet worden gegeven (hoi cookiewet) en het stelen van benzine of winkelvoorraad kun je toch moeilijk als een expliciete toestemmingshandeling zien.

Bovendien: wat als je géén dief bent en toch op die site gezet wordt omdat men dácht dat je een dief was? Dan is er geen toestemming want het bordje gaat niet over niet-dieven.

Arnoud

24 reacties

  1. Hoe bitter het ook voor sommige winkelier kan zijn: een dief is men pas als men hiervoor veroordeelt is en NIET zo gauw iemand “dief” roept. Er geldt de onschuldsvermoeding (het zij dan, dat men iets doet wat onder de wet Mulder valt, daar is men ja schuldig tot het tegendeel wordt bewezen…)

    1. Stel dat we nou eens zeggen, het mag als het “onmiskenbaar” een criminele gedraging betreft. En de winkel moet de schade vergoeden als hij de inschatting verkeerd maakte en meneer vrijgesproken wordt. Dan heb je de optie als winkel, je zit safe als je het goed inschat en de privacy van onterecht geschandpaalde mensen wordt beschermd/gecompenseerd.

      1. Daar zie ik dan toch wel een probleem. Eenmaal als “dief in de film” op het net, is het ten eerste moeilijk geheel te verwijderen en ten tweede, de meeste mensen die het hebben gezien zeggen “naja, hij is wel niet veroordeelt, zal wel een goede advocaat hebben gehad…” of iets dergelijks. En ook als het in het gepubliceerde deel schijnbaar duidelijk om crimineel gedrag gaat, de kontext van de opname verdwijnt, dus wat is ervoor gebeurd? Een voorbeeld uit de praktijk: Ik haal met mijn vrouw bij een zaak hier om de hoek een paar pakken melk. Bij het inpakken aan de kassa blijkt, dat een van de pakken een afgelopen houdbaarheidsdatum heeft. Afgesproken met de cassiere loop ik even terug en haal een ander pak, terwijl mijn vrouw inpakt en richting uitgang loopt. Ik kom met het (betaald) pak melk terug, groet de cassiere en verlaat zonder dus nog eens te betalen de zaak. Voor de deur word ik aangesproken wegens vermeende diefstal van een pak melk. Mijn mazzel: De cassiere had het slechte pak nog bij zich liggen en bevestigde mijn verhaal. Indien ik echter niet was staande gehouden, had ik dus mijn gezicht in het net kunnen vinden wegens vermeende diefstal van een pak melk. Ik blijf erbij, de onschuldsvermoeding is iets, waar ik niet aan wil torren. verschuiven van de grens vind ik te gevaarlijk

        1. Ik denk dat het kernwoord hier “onmiskenbaar” is. Met een pak melk duidelijk in je hand langs de kassa lopen is niet onmiskenbaar crimineel gedrag. Er zijn vele redenen te bedenken waarom je dat legaal zou doen. Had je echter bij de melkafdeling het pak in je binnenzak gestoken, dan kom je al in de buurt. Publiceert de winkel vervolgens willens en wetens jouw beelden, dan kun je terugvallen op de schadevergoedingsregeling die Arnoud oppert.

          1. Die schadevergoedingsregeling is een wassen neus, zolang er geen forfaitaire schadevergoeding wordt bepaald in de wet voor zulke dingen. Op deze blog is al vaker genoemd dat je als consument eigenlijk geen schadevergoeding kunt krijgen als je rechten met voeten zijn getreden.

        2. Boevenvangen.nl plaatst alleen beelden als er ook aangifte gedaan is. Bedrijven die onze stickers hebben in hun winkels hebben minder last van diefstal maar als er dan toch wordt gestolen, hebben ze het recht om de dief op onze site te zetten. Voorwaarde is dus wel dat er aangifte gedaan is. Dat heeft twee redenen: ten eerste moet een dief te herleiden zijn tot het delict voor het geval er tips binnenkomen. Daarom zetten wij het aangiftenummer ook bij het bericht. En het is om te voorkomen dat mensen iemand een hak willen zetten en daarom mensen ten onrechte op boevenvangen.nl willen plaatsen.Daarnaast staat in de algemene voorwaarden van boevenvangen.nl dat klanten een schadeclaim ontvangen als ze onjuist informatie aanleveren. Lees: van onschuldigen. Kortom: je belandt niet zomaar op Boevenvangen.nl

          En als mensen er af willen kunnen ze zich gewoon melden. Dan halen wij ze eraf. Moeten ze wel even melden wie ze zijn.

          1. Bedankt voor de extra informatie Onno. Het valt mij op dat jullie zeggen niet aansprakelijk te zijn “voor schade als gevolg van onjuistheden, problemen door, of inherent aan het verspreiden van de informatie via deze website”, maar tegelijkertijd wel een schadeclaim in zullen dienen bij jullie klant als die valse informatie doorgeeft. Welke schade lijden jullie dan precies? Want een vergoeding voor een ten onrechte beschuldigd persoon zit er blijkbaar niet in.

            Kan je verder nog verduidelijken wat er bedoeld wordt met de stelling “U helpt mee met het creëren van een landelijke online database van dieven”? (http://shop.boevenvangen.nl/) Slaat dat alleen op de plaatsing van de beelden op de website gedurende 6 maanden, of is er nog een andere database?

            1. Eric,

              wij nemen berichten over van politiesites en opsporingprogramma’s. Als daar foute info bij zit zijn wij daar niet verandwoordelijk voor. En als een winkelier die klant bij ons is bewust verkeerde info doorgeeft, bijv omdat hij nog een appeltje heeft te schillen met zijn buurman, kunnen wij aangeklaagd worden door die buurman. Wij verhalen dat dan weer op de winkelier.

              Wb de database: winkeliers hebben behoefte aan gezichten van winkeldieven. Als iemand steelt bij Kruidvat in Arnhem, kan hij morgen toeslaan in Nijmegen. Als je hem dan al herkent van boevenvangen.nl op het moment dat hij de winkel binnenstapt kun je anticiperen. Is in de praktijk ook al gebeurd. Bij mijn weten is er geen andere database, behalve dan interne systemen van de politie. Boevenvangen.nl is de site die de politie zelf zou moeten maken…

              1. Handig zo’n database, al heb ik er nog wel wat vragen bij. Onder welk meldingsnummer is die gegevensverwerking aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens? Hoe lang blijven foto’s in de database staan? Hoe kan ik na (laten) gaan of ik in de database sta?

                1. Het is niet aangegeven bij CBP. De foto’s/video’s blijven maximaal 6 maanden op de site staan. Als een zaak is opgelost wordt halen we fotomateriaal v verdachte er af.

                  Je kan niet nagaan of je op de site staat. We plaatsen alleen beelden van onbekenden. Als de identiteit van verdachte bekend is, worden beelden niet openbaar gemaakt. Hierin volgen we de aanwijzing Opsporingsberichtgeving. Zodra iemand bekend is, gaat hij eraf.

                  1. Ah misschien heb ik het verkeerd begrepen. Ik dacht dat er naast de website met niet-geïdentificeerde personen (voor gebruik door het publiek) nog een aparte database met winkeldieven was (voor gebruik door winkeliers).

                    Is er een reden waarom de website niet aangemeld is bij het CBP? Foto’s zijn persoonsgegevens, ook al weet je niet wie het is.

                        1. Als jusitie een foto van een boef vrijgeeft is het opsporingsberichtgeving. Als geenstijl het overneemt is het de schandpaal…. Maar ik hoop dat ik met mijn reacties heb kunnen aantonen dat Boevenvangen.nl geen schandpaal is. Het is een genuanceerd en zorgvuldig verhaal. Je komt er niet zomaar op. Als je dat niet wilt zien, prima. Wij helpen vele ondernemers bij het bestrijden van winkeldiefstal. Op dat vlak hebben ze vd partij die daarvoor aangewezen is, de politie, weinig te verwachten. Dat moet je niet raar opkijken als mensen zelf oplossingen gaan bedenken. En internet is niet van gisteren. Je mag van een moderne overheid inmiddels toch wel eens beleid op dit vlak verwachten? BTW: we houden justitie op de hoogte van wat we doen met boevenvangen.nl. En we zijn niet teruggefloten…. Wat zegt dat?

                          1. Nou ja het mag duidelijk zijn dat ik van mening ben dan boevenvangen.nl zeer mager onderbouwd is en zich wat meer van relevante wet- en regelgeving aan zou mogen trekken om zorgvuldig handelen te garanderen. Bovendien vind ik een opmerking als “Omdat het CBP nog in de jaren 50 leeft.” niet bepaald een “genuanceerd en zorgvuldig” argument.

                            Natuurlijk als Justitie een foto vrijgeeft dan is er geen probleem, maar dat is niet alles wat jullie doen. De beelden rechtstreeks van winkeliers zijn problematisch (en ook waar deze blogpost over gaat).

                            Aardig ook dat je in dit verband Geenstijl noemt, de website die (a) ongecensureerde foto’s van verdachten publiceerde, (b) hun namen achterhaalde en (c) nu bij één van die namen consequent “(niet de klusjesman)” vermeldt omdat reaguurders via facebook en telefoon de verkeerde persoon uitscholden en bedreigden.

  2. Kan politie of justitie handhavend optreden tegen winkeliers met zo’n sticker die beelden online zetten? Of kan dat nadat de persoon op de beelden aangifte doet? Als het enige risico civielrechtelijk is, kan het een afweging voor de winkelier zijn om de beelden toch te publiceren. Als het tot een rechtzaak komt kan immers de schade van de diefstal ook verhaald worden. Het maakt natuurlijk wel uit hoe hoog die schade is.

    1. Dat is een goeie. Artikel 35 Auteurswet stelt strafbaar het publiceren van een portret zonder daartoe gerechtigd te zijn (een overtreding, geen misdrijf). In de Manon Thomas-strafzaak werd de verspreider van de foto’s strafrechtelijk veroordeeld hiervoor.

      En in deze civiele zaak werd een winkelier veroordeeld tot ophangen van een rectificatie (maar geen schadevergoeding) nadat hij het portret van een 79-jarige mevrouw had opgehangen met de beschuldiging dat ze een winkeldief was. (Ze zou iets hebben weggenomen maar verweer was dat hier haar Alzheimer opspeelde.)

      Ik denk dat aangifte wel nodig is, al is het maar om het bewijs van “zonder gerechtigd te zijn” rond te krijgen. Het zou zonder aangifte in theorie kunnen, als je als OM kunt hardmaken dat er überhaupt geen recht denkbaar is waarmee dit zou moeten kunnen – maar dat lijkt me een lastige want vrijheid van meningsuiting is in principe zo’n recht.

      1. Nu hoor je nog verhalen van winkeliers die door de poltie gemaand worden worden om foto’s van winkeldieven weg te halen. Normaal is de inzet van de polite niet zo pro-actief in auteursrechterlijke zaken.
        Dan wacht de polite op aangiftes van gedupeerden en zelfs dan pakken ze alleen zaken op waarbij de auterusrechtschendingen echt stelselmatig en met commerciele bedoelingen zijn. Het is de vraag waarom de politie dat in dit soort situaties niet ook doet. Daar lijkt me niet echt een wetswijziging voor nodig. . Is trouwens publicatie van zo’n video door een winkelier ook een potentiele reden voor strafvermindering bij een rechter (zoals laats wel een publicatie door de poltitie) of moet een verdachte de schade aan zijn privacy/imago maar verhalen op die winkelier

        1. Het gaat om portretrecht, niet auteursrechten. Portretrecht staat per ongeluk in de Auteurswet, meer niet.

          Ik denk dat men hier actiever in is omdat het a) heel concreet en direct is en b) raakt aan hun kerntaak: handhaving. Je ziet in dat vonnis ook al de term ‘eigenrichting’ voorbij komen. Dát is waar agenten allergisch voor zijn, dat is hún werk en dat moeten burgers niet zelf gaan zitten doen.

  3. Ik vindt dit soort “creatieve” oplossingen altijd erg dubieus.

    Nog zo’n voorbeeld vind ik het bordje wat ik bij de Kwantum tegen kwam. Hier stond bij de kassa “In geval van twijfel mogen onze cassiéres uw tas controleren. Volgens mij valt een tassencontrole onder het fouilleren. Dit mag alleen gebeuren door een bevoegd opsporingsambtenaar in geval van een redelijke verdenking (dus wanneer er duidelijke aanwijzingen zijn dat iemand iets probeert te stelen). Het lijkt mij dan zeer onwaarschijnlijk dat een cassiére van de kwantum deze bevoegdheden bezit.

    Het is niet dat ik iets te verbergen heb en dat er daarom niet in mijn tas gekeken mag worden, maar ik vind het idee dat ze mij als potentiële dief zien, terwijl ik als KLANT ergens iets wil kopen erg weerzinwekkend.

    1. Een cassière van de Kwantum is inderdaad geen OA, maar dat wil niet zeggen dat ze dus geen tas mag doorzoeken. Met toestemming mag dat namelijk wél.

      Nergens in de wet staat dat tassen doorzoeken enkel en uitsluitend voorbehouden is aan opsporingsambtenaren. Wapens voeren staat er bv. wél in: de Wapenwet verbiedt wapenbezit zonder toestemming of verlof. Agenten hebben dat, ik niet.

      Dat voor de politie er régels zijn over wanneer ze iets mogen doen, impliceert niet dat een niet-OA nooit en te nimmer datzelfde mag doen. De politie heeft regels over wanneer ze iemands huis binnen mogen gaan. Ik heb daarmee niets te maken. Ik heb alleen toestemming nodig. De politie mag mij niet zomaar filmen. Ik hun wel.

      De vraag is voor mij alleen of er toestemming is verkregen voor de doorzoeking. Daar twijfel ik over bij de internetpublicatie (want Wbp-toestemming is zwaar) maar bij een tasdoorzoeking is geen sprake van een verwerking van persoonsgegevens. Dus dan kun je het wel via algemene voorwaarden denk ik.

      Hoewel. Er zit ergens wel een grens. Een naaktclub kan als regel hebben dat je voorbij de garderobe naakt moet zijn. Die regel is geldig en wie daar binnen gaat, gaat daarmee akkoord (mits tijdig gemeld). Maar afdwingen van die regel door iemand gedwongen te ontkleden (“u had toestemming gegeven, zie het bordje”) voelt als te ver gaand.

  4. Ik zie dit als een algemene voorwaarde. En de meeste winkels hebben wel algemene voorwaarden die klanten feitelijk accepteren indien deze op een duidelijk zichtbare plaats aanwezig zijn en bij voorkeur ook als losse folders te verkrijgen zijn voordat men bij de kassa afrekent. Maar het is de privacywet die hier een stokje voor steekt, hoewel ik mij afvraag of de beelden wel getoond mogen worden als er een zwart balkje voor de ogen wordt geplaatst.

    Maar goed, het is uiteindelijk de dief die toch eerst zelf in actie moet komen door een klacht hierover in te dienen. Daarmee maakt hij ook meteen zijn identiteit bekend bij de winkel en kan hij dus gearresteerd worden. Ik denk dat dit velen zal afschrikken om aangifte te doen als ze zo op Internet komen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.