Mag Wikipedia beschermde bronnen overtypen?

wikipedia-recht.pngEen lezer vroeg me:

Ik zat laatst te bedenken hoe er heel veel informatie op wikipedia wordt samengesteld uit andere bronnen en deze vervolgens op wikipedia worden gepubliceerd onder een “Creative Commons Attribution-ShareAlike License”. Een voorbeeld is de landencodelijst ISO 3166 die zomaar op Wikipedia staat. Mag dat zomaar, integraal zo’n lijst overnemen als je denkt aan op auteursrechten en databankrechten die bij de ISO-origanisatie liggen?

Niemand mag een beschermde bron overnemen en die onder zijn eigen licentie publiceren, tenzij daar toestemming voor is. Binnen het citaatrecht mag je natuurlijk wél dingen overnemen zonder toestemming, maar dat wil niet zeggen dat het citaat dan automatisch onder jouw licentie valt. Het citaat wordt krachtens wettelijk recht gebruikt, maar is niet herbruikbaar buiten de context waarin wordt geciteerd.

Dit verklaart waarom de Nederlandse Wikipedia veel minder citaten of afbeeldingen heeft dan de Amerikaanse. De Amerikanen redeneren, wij mogen op basis van fair use allerlei content gebruiken. Zolang we maar duidelijk maken dát iets op grond van fair use is gebruikt, is dat prima. In Nederland is besloten dat men alléén open en vrije bronnen wil gebruiken, omdat heel nl.wikipedia 100% vrij moet zijn (CC-BY-SA). Dan is het dus onmogelijk om bv. een albumcover op te nemen. Hoewel dat mag als citaat bij een lemma van dat album, is daarmee de albumcover niet vrij herbruikbaar.

Auteursrecht op een standaard is mogelijk en het is zelfs toegestaan dan geld te vragen voor toegang tot die standaard als die standaard bij wet voorgeschreven is. Dit is buitengewoon ergerlijk maar wordt gerechtvaardigd met het argument dat het maken van die standard nu eenmaal creatief nadenken en geld kost. Dat moet worden terugverdiend, en het is eerlijker om die kosten neer te leggen bij de partijen die de standaard nodig hebben.

Bij een landenlijst met afkortingen kun je je afvragen óf daar wel auteursrecht op zit. Hoe creatief is het om te bedenken dat Nederland NL moet zijn en Spanje ES? Is dat werkelijk creatieve arbeid van de ISO mensen? Zo niet, dan is de lijst vrij van rechten en mag ook Wikipedia deze overnemen. (Natuurlijk mag jij die dan ook weer uit Wikipedia overnemen en hoef je hun CC licentie niet te respecteren. Waar geen auteursrechten op zitten, kan ook geen licentie van toepassing zijn.)

Databankenrecht op een standaard zou kunnen, als de standaard een bak gestructureerde data bevat waar je in kunt zoeken én er substantieel is geïnvesteerd in het opbouwen van die structuur. Bij een landenlijst zie ik dat niet zo, maar bij een complexe verzameling data in onderlinge verbanden, wie weet. Ik hou me aanbevolen voor voorbeelden.

Echter, ISO als Zwitserse organisatie krijgt per definitie geen databankrechten. Alleen bedrijven en instellingen in de Europese Unie hebben recht op databankenrecht, zo staat in art. 11 Databankrichtlijn. Wie daar buiten woont, mg alleen databankrechten claimen als zijn lokale wetgeving deze óók erkent, op hetzelfde niveau als de Europese regels. Dit is juridische pesterij: het idee is de rest van de wereld over te halen óók databankenrechten in te voeren.

Arnoud

18 reacties

  1. Auteursrecht op een standaard is mogelijk en het is zelfs toegestaan dan geld te vragen voor toegang tot die standaard als die standaard bij wet voorgeschreven is. Dit is buitengewoon ergerlijk maar wordt gerechtvaardigd met het argument dat het maken van die standard nu eenmaal creatief nadenken en geld kost. Dat moet worden terugverdiend, en het is eerlijker om die kosten neer te leggen bij de partijen die de standaard nodig hebben.

    Dat is zeker ergerlijk, zeker als die standaard bij wet voorgeschreven is. Normaal gesproken wordt de maker van een creatief werk nog enigszins getemperd in zijn neiging om zijn klanten helemaal uit te knijpen, doordat klanten er ook voor kunnen kiezen om het werk niet te gebruiken, of om een alternatief werk te gebruiken. Bij standaarden, en zeker als die bij wet zijn voorgeschreven, gaat dit niet op.

    Effectief wordt de standaard zo dus onderdeel van de wet, en blijkbaar is het een “geheim” deel van de wet, want het is niet() voor iedereen toegankelijk. Het argument dat “het maken van die standard nu eenmaal creatief nadenken en geld kost” geldt ook voor de rest van de wet. Stel dat we geld zouden vragen voor het mogen lezen van de wet, zou dat rechtvaardig zijn? Je eist van burgers dat ze zich aan de wet houden, maar je geeft ze geen() toegang tot de inhoud van de wet. Is dat rechtvaardig?

    En hoe kan zo’n wet gehandhaafd worden? Moet de rechter dan ook een licentie nemen op de wettekst? Mag hij een toelichting publiceren waarom iemand wel/niet de wet heeft overtreden? Of moet hij blind afgaan op het oordeel van een expert, die wel tot de priester-elite behoort die toegang heeft tot de geheime wettekst?

    (*) OK, wel tegen betaling, maar dat wordt al snel een soort afpersing: “Als je niet betaalt, dan kan je altijd overal voor gestraft worden, want je weet toch niet wat strafbaar is en wat niet”.

    1. Dat is zeker ergerlijk, zeker als die standaard bij wet voorgeschreven is.

      Zijn er veel standaarden per wet voorgeschreven. Ik denk het eigenlijk niet. Wel komen er eenheden voor in wetten in gestandaardiseerde hoeveelheden (liter, meter) maar het SI stelsel met die eenheden is publiek domein.

      1. De Woningwet en het daaraan verbonden Bouwbesluit noemen expliciet NEN normen in de eisen waaraan huizen moeten voldoen. voorbeeld:

        Een bouwconstructie bezwijkt gedurende de in NEN-EN 1990 bedoelde ontwerplevensduur niet bij de fundamentele belastingscombinaties als bedoeld in NEN-EN 1990.
        Dit artikel is niet te toetsen als je NEN-EN 1990 niet kunt lezen.

        1. Ik zag bij een search nog een paar voorbeelden dus het komt inderdaad wel vaker voor. Overigens is NEN een non-profit stichting en worden de kosten van de normen aangewend voor de beschikbaar stellen van bestaande normen en de ontwikkeling van nieuwe normen.
          Alternatief zouden we NEN normen uit de belastingen kunnen financieren maar op zich is het niet zo gek dat de partijnen die de normen gebruiken ervoor betalen.

  2. Als die data onder Amerikaans recht wel onder CC-licentie gepubliceerd mag worden door Wikipedia, mag ik als Nederlander dan die data van de Engelse Wikipedia halen en onder CC-licentie gebruiken (incl. verder verspreiden en alles waar die licentie toestemming voor geeft)?

    1. Een gerelateerde vraag: Mag Wikipedia de data die zij onder het Amerikaanse “fair use” systeem gebruikt verspreiden via haar servers in Nederland, of behoort zij zich daarvoor te richten naar de Nederlandse Auteurswet?

      1. Die vraag komt neer op “Onder welk recht moet een inbreuk op auteursrecht worden beoordeeld”. Daar is nog niet echt duidelijkheid over geloof ik.

        In dit arrest (PDF) bepaalt het Hof Den Bosch dat volgens de gewone Europese regels voor onrechtmatige daad (waar inbreuk op auteursrecht formeel onder valt) het recht moet worden toegepast van het land waar het land waar het centrum van de belangen van de eiser ligt, als er meer dan één land is waar de schade zich voordoet. Een Nederlands fotograaf die zijn foto op en.wikipedia.org terugziet, zou dus naar Nederlands recht inbreuk kunnen stellen, en fair use is dan geen verweer.

  3. Tsja, wanneer is een werk nu creatief? De Zwitsers verzinnen zelf de landcodes, maar zou je alles wat “verzonnen” moet worden creatief kunnen noemen?

    Als dat niet het geval is, is elke vorm van het registreren of vastleggen van feiten zoals lijsten met valuta, SI-eenheden (heel veel dingen waar ISO mee bezig is) niet te beschermen met de auteurswet…

  4. Dat auteursrecht op wettelijk voorgeschreven standaarden wordt gerechtvaardigd met het argument dat het maken van die standard nu eenmaal creatief nadenken en geld kost, en dat dat terugverdiend moet worden vind ik te kort door de bocht. Er wordt m.i. te veel geld gevraagd voor inzage in sommige ridicuul korte en simpele standaarden. Véél meer dan wat een goed boek over zo een onderwerp zou kosten.

    Zo heb ik onlangs inzage nodig gehad in een document dat beschrijft hoe ik korte cijferreeks moet opbouwen voor identificatiekaarten. Het hele document telt 7 pagina’s waarvan meeste opgaan aan titelblad, voorwoord, inhoudsopgave, etc. Waarschijnlijk 1 of 2 “echte” pagina’s. Toch kost zo een exemplaar je dan tussen de 50 en 100 euro.

    Hier zou écht het systeem van toepassing moeten zijn als bij standaard-essentiële patenten: het verplicht, op een eerlijke wijze én tegen redelijke voorwaarden moeten aanbieden van een licentie. Terwijl ik me dan echt bekocht voel, omdat een exemplaar m.i. echt niet meer dan 5 a 10 euro zou moeten kosten.

    1. De standaardisatie organisatie doet zelf juist vrijwel geen origineel werk. Het echte creatieve werk wordt gedaan door bedrijven en andere stakeholders, en die verplichten zich om hun rechten over te dragen aan de standaardisatie organisatie.

  5. Ik heb een aantal jaar geleden gewerkt aan een (niet-commercieel) systeem dat gebruik maakt van een digitale camera. Ik had een maat nodig voor de fysieke lichtgevoeligheid van de camera: het aantal fotonen dat overeenkomt met een increment van een pixel-waarde(*). De specificaties van de fabrikant gaven echter alleen gevoeligheid als ISO-waarde.

    Je voelt het al aankomen: de ISO-standaard die definieert hoe de ISO-waarde van digitale camera’s samenhangt met de fysieke lichtgevoeligheid is alleen beschikbaar onder een dure licentie. In ieder geval was het aanschaffen van een licentie geen optie.

    Ik kom ook geen kopie van de standaard op het internet vinden, toentertijd ook niet op Wikipedia (nu lijkt er iets meer te staan). Uiteindelijk kwam ik uit op een document van (volgens mij) Kodak of Canon, waarin een benaderings-formule stond die zij zelf vaak gebruikten. Die heb ik toen ook maar gebruikt.

    Dit soort geld-vragen-voor-standaarden stimuleert dat mensen zich niet echt aan de standaard gaan houden. Je krijgt dan slecht functionerende techniek, en in extreme gevallen kan het zelfs tot gevaarlijke situaties leiden.

    De overheid zou alleen standaarden verplicht mogen stellen die zonder royalties geïmplementeerd kunnen worden.

    (*) Bij een gegeven gain-setting, belichtingstijd en lichtkleur, natuurlijk.

  6. Tja, wat is het nut van standaarden indien bedrijven zich daar niet aan houden? En dat doen ze vaak omdat ze geen licentie willen kopen, maar ook vaak omdat ze de standaard niet helemaal door willen bestuderen maar alleen dat eruit kiezen wat ze interessant vinden. Dat zie je al heel snel in de informatica, waar 16 GB RAM oof 16x1024x1024x1024 bytes is, maar 1 TB schijfruimte dus 1000x1000x1000x1000 bytes is. En dan hebben we het dus al over de meest gangbare standaard in de IT-wereld. Een ander probleem is soms dat de standaard wel vrij beschikbaar is, maar dat de middelen om deze toe te passen sterk beperkt zijn. In het verleden heb ik software gemaakt om telefoon-centrales mee aan te spreken. Hiervoor werd gebruik gemaakt van ASN.1 als data-formaat. Alleen, het vinden van de juiste ontwikkeltools was lastig omdat de tools die beschikbaar waren schreeuwend duur zijn. En het zelf ontwikkelen was te tijdrovend. Gelukkig kon ik het beperken tot een klein aantal instructies die verstuurd moesten worden, zodat ik het zelf kon programmeren. Opvallend is echter dat ASN.1 een vrij belangrijke standaard is binnen de IT-wereld (mede omdat diverse internet-protocollen dit als basis gebruiken) maar er op Wikipedia geen Nederlandse pagina hierover te vinden is. Je komt, zoals hier en hier wel verwijzingen tegen, maar de pagina bestaat gewoon niet… Het zou dus kunnen dat dit dus geen echte “open standaard” is…

    1. Wat betreft geheugen is het ‘grappig’ dat als RAM wordt verkocht als geheugen, 1 kilobyte 1024 bytes is, maar als het wordt verkocht als storage (*RAM als onderdeel van een SSD) 1 kilobyte 1000 bytes is. De consument wordt natuurlijk voorgelogen, maar, ook weer zo grappig, de overheid vindt het niet nodig om in te grijpen.

    2. Ik ken ASN.1 niet echt. Ik heb er wat over gelezen (op de engelse Wikipedia), en het lijkt een soort meta-protocol te zijn: een taal waarin je beschrijft op welke manier objecten geserialiseerd moeten worden. Klopt dit?

      Op welke manier gebruiken “open internet-protocollen” dan ASN.1? Is dat in de specificatie van het protocol? Is het probleem dan dat je die open specificaties niet(*) kunt lezen, omdat je de ASN.1 taal niet begrijpt?

      Dan is de oplossing toch eenvoudig: iemand moet de specificaties van die open protocollen zodanig herschrijven dat een andere, vrij beschikbare, taal gebruikt wordt in plaats van ASN.1. Het protocol zelf blijft ongewijzigd, dus dit zou slechts een minor revisie van een specificatie-document moeten zijn.

      (*) In theorie althans. Ik heb op Wikipedia wat ASN.1 voorbeelden gezien, en ik kan ook zonder de ASN.1 specificatie wel zo’n beetje raden wat het allemaal betekent. Zo niet, dan kan je altijd Wireshark op een bestaande implementatie zetten en een beetje gaan reverse engineeren.

      1. Meer over het serialiseren van data, want het is al een vrij oud protocol. SNMP (Simple Network Management Protocol) maakt er veel gebruik van omdat het een enorm compact formaat is om gestructureerde data te versturen van A naar B. Binnen de Telecom is het vrij populair omdat de hoeveelheid data zeer compact is. De manier van werken is vergelijkbaar als met XML. Je hebt een definitie van de datastructuur (In XML een schema, of XSD) en conform die definitie stel je dus een specifiek bericht samen. En zoals je bij XML hulpmiddelen hebt om een schema om te zetten in code voor je ontwikkel-omgeving, heeft ASN.1 dat ook. Die zijn dan ook vooral bedoeld om het ontwikkel-werk te versnellen, zeker als het om complexe definities gaat. Ondertussen is ASN.1 een beetje achterhaald omdat XML ook prima voldoet en daarnaast bandbreedte al fors groter is, zodat de noodzaak om hierop te besparen is afgenomen. Je zou het misschien wel kunnen toepassen als je b.v. met communicatie tussen Arduino bordjes wilt werken, ware het niet dat de mooie hulpmiddelen om snel ASN.1 definities naar code om te zetten zo duur zijn. ASN.1 is iets lastiger te lezen als XML. Bij XML heb je vaak nog betekenisvolle tags, terwijl ASN.1 in de meest compacte vorm steeds een lengtebyte is, gevold goor dat aantal bytes en de volgende lengtebyte. Maar lezen is vaak niet het probleem. Het correct schrijven van ASN.1 berichten is lastiger…

  7. Databankenrecht op een standaard zou kunnen, als de standaard een bak gestructureerde data bevat waar je in kunt zoeken én er substantieel is geïnvesteerd in het opbouwen van die structuur. Bij een landenlijst zie ik dat niet zo, maar bij een complexe verzameling data in onderlinge verbanden, wie weet. Ik hou me aanbevolen voor voorbeelden.

    Volgens mij voldoen de timezone en geo-ip databases hieraan, als ze tenminste Europees waren.

    Alleen bedrijven en instellingen in de Europese Unie hebben recht op databankenrecht, zo staat in art. 11 Databankrichtlijn. Wie daar buiten woont, mg alleen databankrechten claimen als zijn lokale wetgeving deze óók erkent, op hetzelfde niveau als de Europese regels.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.