GeenStijl schendt toch geen auteursrecht door te linken naar Britt-Playboyfoto’s

Linken naar illegale blootfoto’s is wel onrechtmatig, maar geen inbreuk op het auteursrecht, zo las ik gisteren bij Webwereld. Daarmee wordt het geruchtmakende vonnis uit september vorig jaar ongedaan gemaakt. Wel wordt de link onrechtmatig verklaard; willens en wetens linken naar iets dat niet legaal online staat, is niet netjes en dus verboden. Grmbl.

In deze zaak ging het om gelekte Playboyfoto’s, foto’s die dus nog niet met toestemming waren gepubliceerd. En gezien recente Europese rechtspraak leverde dat een moeilijke juridische vraag open: is het hyperlinken dan een vorm van publiceren, beschikbaar stellen aan het publiek? Die Europese rechtspraak bepaalde namelijk dat het gaat om de vraag of je een nieuw publiek bereikt. En een nieuw publiek bereiken kan ook met een hyperlink in tekst. De GeenStijl-lezer is een ander publiek dan de FileFactory-bezoeker.

Het Hof begint haar arrest met vast te stellen dat hyperlinks normaal echt gewoon normaal zijn:

Verwijzing met een hyperlink naar een aldus op een andere locatie openbaar gemaakt werk is niet veel anders dan met een voetnoot in een boek of tijdschriftartikel verwijzen naar een reeds gepubliceerd ander werk. Een zelfstandige manier van openbaar maken of van interventie daarbij is het geven van een hyperlink in dat geval in beginsel niet.

Maar ze voegt daar wel meteen aan toe dat áls het werk nog niet openbaar gemaakt is, de hyperlink best eens cruciaal kan zijn. Het Hof noemt dit “volmaakt privé” zijn van de foto: echt niemand kon erbij tenzij ‘ie het adres wist en dat adres stond nergens. Oftewel, enkel een foto uploaden naar een website maakt de foto nog niet publiek. Het publiek moet de URL kunnen weten.

Hier pakt dat gunstig voor GS uit, want Sanoma kon niet bewijzen dat de foto volmaakt privé was. Helaas zonder de criteria te noemen wanneer een foto dan wél volmaakt privé is, of wanneer niet meer. Opname in Google? Publicatie op de homepage van de hostingsite (“Last 10 pictures”)? Een Facebooksignalering door een meneer met 20 vrienden? Een tweet met URL door mevrouw Dekkers zelf? Het voelt een beetje als een makkelijk er vanaf maken zo.

Omdat de foto dus niet volmaakt privé is, is hyperlinken ernaar niet het opentrekken van het publiek en daarmee niet auteursrechtelijk relevant. (Wél relevant was het tonen van een uitsnede/thumb van de foto, want dat was een kopie op de eigen server. En citaatrecht gaat niet op, want citeren mag alleen uit rechtmatig opengetrokken bronnen.)

Sanoma trekt vervolgens de Brein-jurisprudentie over hyperlinken uit de kast: oké, geen auteursrechtinbreuk maar stelselmatig hyperlinken naar illegale Playboyfoto’s en daarvan commercieel profiteren. Dat moet toch niet mogen? En het Hof gaat daarin mee, en rekt en passant de boel nog even een stukje op:

GS Media wist dat de publicatie van de foto’s door vorenbedoelde derde onrechtmatig was. … Uit niets blijkt dat het geenstijlpubliek de foto’s zonder hulp en bijstand van GS Media op eenvoudige wijze had kunnen vinden. Het plaatsen van de hyperlink had derhalve in hoge mate een faciliterend karakter en bovendien kunnen de teksten van de artikelen waarin de hyperlinks waren opgenomen niet anders worden begrepen dan als enthousiasmerend voor het geenstijlpubliek om de illegaal geplaatste foto’s te bekijken.

Waar voorheen de eis dus was dat je structureel en systematisch een verzameling hyperlinks moest hebben, blijkt het nu dus ook genoeg dat je wéét dat je ene hyperlink niet mag en je dat toch doet. Daar word ik toch een beetje zenuwachtig van.

Het verweer van GS dat het lekken van de foto’s toch een nieuwsfeit was, wordt verworpen. Het Hof gelooft er eigenlijk geen bal van dat GeenStijl bezig was met nieuws, getuige

Hoewel de in dit geding overgelegde uitingen van GeenStijl niet direct bijdragen tot de overtuiging dat zij op een serieuze manier maatschappelijke misstanden aan de kaak wil stellen

maar wil veronderstellenderwijs wel even aannemen dat dat wel het geval zou zijn. Helaas helpt dat niet: hoewel het lekken op zich nieuws was, en je dat ook wel mag onderbouwen met feiten, is het niet echt nodig om dan een hyperlink naar de bronfoto’s erbij te zetten. En hier loop ik even vast: je mag het lek onderbouwen met feiten, maar niet linken naar het lek en ook niet een gelekte foto laten zien. Wat dan wel?

Arnoud

20 reacties

  1. Je noemde het zelf al. En ik vind het raar dat de uitspraak het deel ‘nieuw publiek’ niet gebruikt om Geenstijl toch te veroordelen voor auteursrechtinbreuk.

    Als de foto’s al bekend waren bij het Geenstijl publiek, dan hadden ze er geen aandacht aan besteed. Naar mijn idee (miniscule steekproef, n=1 – maar ook gezien de reaguursels) waren de foto’s nog niet (erg) bekend bij het Geenstijl publiek.

  2. Ik vind het wel een goede uitspraak eigenlijk. Dat van een nieuw publiek is een wat mij betreft een raar iets. Je probeert altijd voor een nieuw publiek te publiceren. Immers als je alleen maar dingen publiceert die je lezers toch wel weten dan haken ze snel af.

    Je kan bij deze publicatie op je klompen aanvoelen dat het onrechtmatig is en dat het niet puur om een nieuwsfeit ging. Bij het publiceren van ICT lekken wordt er (vrijwel) altijd voor gezorgd dat eerst de lek dicht is en dan pas gepubliceerd. Als het hier puur om een nieuwsfeit zou gaan, zou ook deze weg bewandeld kunnen worden. Eerst zorgen dat de foto’s offline komen en pas dan publiceren, evt met een uitsnede van een foto.

    Ik weet dat dat laatste ook niet mocht van de rechter maar wellicht is er bij die beoordeling wel meegenomen dat ze gelinkt hebben naar alle foto’s. Mag je ook niet citeren uit een uitgelekte miljoenennota?

    1. Wat ik niet helemaal begrijp is dat het “onrechtmatig openbaarmaken” van werken geregeld is in de auteurswet. Dat is een specifiekere wet dan het onrechtmatige daad vangnet in het burgerlijk wetboek. Kan de rechter na vast te stellen dat er geen AW schending is, dan toch terugvallen op een algemenere wet? Immers als de wetgever iets kennelijk niet heeft verboden in een specifieke wet, lijkt het redelijk om aan te nemen dat de wetgever bedoelt heeft om dat niet onrechtmatig te vinden. De OD beoordeling van de rechter voelt aan alsof de rechter op de stoel van de wetgever is gaan zitten.

      1. Goed punt. Juridisch heet dit “negatieve reflexwerking” van het auteursrecht. Als hoofdregel geldt dat je dingen mag namaken of gbruiken ténzij dat een IE-recht schendt. Is een patent bv. verlopen dan mag je de gepatenteerde uitvinding toepassen. Vervalt een merk dan mag jij dat gaan voeren.

        Pas bij bijkomstige omstandigheden kan dat anders liggen, eigenlijk vanuit het idee dat mensen soms misbruik maken van deze hoofdregel. Slaafse nabootsing is het bekendste voorbeeld: zonder goede reden heel hard aanschurken tegen iemand anders’ prestatie. Dat mag volgens de hoofdregel maar voelt zo niet netjes dat het toch onrechtmatig is.

        Zie ook http://books.google.nl/books?id=A2PsFeRCHB0C&pg=PA392&lpg=PA392&dq=negatieve+reflexwerking+auteursrecht&source=bl&ots=SUe23pxOc&sig=gCN6ns71ONmV31q8JC1pJpdAL4&hl=nl&sa=X&ei=sS2PUsn-Iuek0QWa0oDQAw&ved=0CFYQ6AEwAw#v=onepage&q=negatieve%20reflexwerking%20auteursrecht&f=false

  3. Wél relevant was het tonen van een uitsnede/thumb van de foto, want dat was een kopie op de eigen server. En citaatrecht gaat niet op, want citeren mag alleen uit rechtmatig opengetrokken bronnen.

    In hoeverre is het relevant dat het een kopie op de eigen server was? Als de naam van maker duidelijke bij de uitsnede stond en het niet zo overduidelijk was dat de foto’s onrechtmatig openbaar waren gemaakt, dan zie ik het probleem met het citeren niet?

  4. Zou het ook nog onrechtmatig zijn als Geenstijl in plaats van een directe link te plaatsen, met heel specifieke zoekwoorden naar Google-zoekresultaten zou linken? Bijvoorbeeld met de bestandsnaam of het bijschrift van auteursrechtelijk beschermde werken, waardoor de gewenste website bovenaan komt te staan?

  5. Essentieel is dat een werk onmogelijk op het internet vindbaar is als er geen URI van bekend is. Een werk is dus niet openbaar gemaakt alleen door het ergens neer te zetten maar ook door de URI naar het werk openbaar te maken.

    Het lijkt dus wel degelijk van belang dat iemand de als eerst een URI publiek maakt degene is die het werk openbaar maakt en dat is dus een schending van het auteursrecht. Wat mij verbaast is dat de rechter wel meegaat in het argument van GS media dat het werk al openbaar gemaakt kan zijn maar niet doorvraagt of waar volgens GS dat specifieke werk dan wel openbaar gemaakt was. Als GS namelijk geen weet had van een publiekelijk openbaring van de URI naar het werk en de link via een private bron had gekregen konden ze er toch niet vanuit gaan dat het werk als zodanig al gepubliceerd was.

  6. Ik heb het gevoel dat de rechter zoekt naar een andere stok om GS mee te slaan, simpelweg om Sanoma te plezieren. De rechter weet ook wel dat Sanoma een groot belang heeft om de foto’s niet voor publicatie op Internet te hebben. Sowieso heeft Sanoma grote problemen omdat ze de “nieuwe media” niet goed gebruiken. GS, daarentegen, voelt zich als een vis in het water op het Internet en verdient er goed aan. Wel ben ik het met deze uitspraak van de rechter eens: “Het plaatsen van de hyperlink had derhalve in hoge mate een faciliterend karakter”. Zonder GS zou ik die foto’s van Britt nooit gezien hebben, maar GS heeft mij geholpen om ze toch te kunnen bekijken. Daarmee heeft GS meer publiciteit gegeven aan Britt, aan Playboy en aan Sanoma. Deze extra reclame voor dit bedrijf dient gewoon hard afgestraft te worden en dus is de boete terecht. Want Sanoma wil deze extra aandacht niet. Sanoma kan prima zonder hulp van derden failliet gaan door gebrek aan lezers. GS had dit nooit mogen doen zonder toestemming van Sanoma want door deze extra aandacht hebben 5 personen meer dan gemiddeld de betreffende Playboy gekocht en daardoor gaan ze minder snel failliet. Dat is ongewenst. Dat is… Okay, dat is sarcasme… 🙂

      1. En daar noem je nu precies drie sites die het, ondanks het ogenschijnlijk grote succes, toch niet helemaal begrepen hebben. Ik heb op mijn werk nu.nl al meerdere malen geblokkeerd vanwege de malware die erdoor verspreid werd, Kieskeurig is verworden tot een site waarop iedereen maar wat kan roepen en Startpagina is ooit begonnen als iets leuks, maar nu hopeloos achterhaald.

        Ik ben wel blij met deze uitspraak. Sanoma doet er goed aan om het gedrag van haar eigen mensen beter te bekijken in plaats van een bak geld naar een advocaat te smijten die blafbrieven voor ze schrijft. Natuurlijk was het linken naar de foto’s journalistiek niet verantwoord, maar zo rolt GS.

      2. Ja, Sanoma heeft wel enkele internet-sites die wel een succes zijn. Je vergeet b.v. SBS Broadcasting, Schoolbank.nl, TVGids.nl en Gamer.nl. Een complete lijst van merken staat ook op hun website. Maar waar ik naar kijk is hoe ze de oude media omzetten naar nieuwe media. De sites die je namelijk noemt zijn namelijk begonnen als nieuwe media. Er zitten geen papieren tijdschriften of zo aan vast. Maar weet dat je tot voor kort Sanoma Uitgevers en Sanoma Digital had, die recentelijk zijn gefuseerd tot Sanoma Media. Daardoor heeft de uitgeverij-kant van Sanoma al wat meer internet-ervaring gekregen en je ziet het resultaat ervan: Sanoma gaat diverse papieren bladen afstoten. Er blijven maar 17 papieren titels over. En dat geeft aan hoe weinig succes Sanoma heeft met deze oude media. En dan vooral met de mannenbladen. Zo heeft de Playboy nog maar een oplage rond de 26.000, terwijl dat 4 jaar geleden bijna het dubbele was. (Bron: NRC.) En het is dit marktdeel waar Sanoma gewoon vanaf wil. Okay, niet door een faillisement maar gewoon door ze door te verkopen aan andere uitgeverijen of anders gewoon te laten verdwijnen…

    1. Haha, misschien had het voor Sanoma een goed idee geweest om een samenwerkingsverband aan te gaan met GS betreffende het verspreiden van gelekte foto’s. Als de foto’s van een Playboy exemplaar goed genoeg zijn, zullen de artikelen waarschijnlijk ook wel goed zijn 😉

  7. Ik denk dat het grootste probleem bij GS was/is, is dat ze voor publicatie een cease & desist brief hebben gehad waarin aangegeven stond dat het ging om auteursrechtelijk materiaal en ze als rechthebbenden niet wilden dat het gepubliceerd werd.

    Op dat moment wordt het denk ik lastig om met droge oogjes te zeggen dat het nieuws is en geen verspreiding. Het nieuws kan gebracht worden zonder de link te publiceren (zoals ook de Telegraaf daarvoor al had gedaan)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.