Mag je een foto van een boek of artikel Twitteren?

twitpicVia Twitter kwam de vraag langs: mag je een foto publiceren op de microblogdienst van een pagina uit een boek, of van een geheel artikel?

Het voelt als een makkelijke manier: je ziet een interessante tekst, je wilt dat delen met je volgers dus maak je er even snel een foto van en die hang je aan een tweet. Een stuk sneller dan alles overtypen of zoeken naar een online bron – die er niet per se hoeft te zijn, zeker niet bij een boek.

Echter, de Auteurswet heeft weinig te schaften met wat handig, makkelijk of gebruikelijk op internet is. Gij zult toestemming verwerven anders zijt gij eene vuige piraat, even samengevat. Nou ja, gelukkig niet helemaal: we hebben het citaatrecht, dat toestaat dat je een stuk van een werk overneemt als dat noodzakelijk is voor aankondiging, bespreking of onderbouwing (art. 15a Auteurswet). Bronvermelding is verplicht natuurlijk.

De wijze van reproductie is niet relevant. Ik kan een tekst overtypen, een screenshot maken of een foto publiceren. Waar het om gaat is of de hoeveelheid geciteerde tekst gerechtvaardigd is door het doel. Bij afbeeldingen speelt dit vaker omdat men daar vaker hele afbeeldingen overneemt (en liefst zo groot mogelijk), en je dan tegen de discussie aanloopt of dit nu versiering is of citeren (zie dit arrest voor een voorbeeld).

Maar vooral van belang is dat je niet meer overneemt dan nodig. Zoals de wet het formuleert: citeren mag als

het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd;

Er zijn dus geen harde regels over aantallen zinnen dan wel pixel sdie je mag overnemen (nee, ook niet 194×125). Je moet kunnen rechtvaardigen dat je dít stuk nodig had, en dat het eigenlijk niet met minder kon.

Mijn rechtsgevoel zegt me dat het fotograferen van een hele pagina in het kader van “kijk eens wat een mooi citaat” wat ver gaat. Ik zou me afvragen, kun je niet inzoomen op de alinea met het citaat?

Arnoud

7 reacties

  1. het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd;

    Nou ja, zoals je zelf al schrijft:

    Het voelt als een makkelijke manier: je ziet een interessante tekst, je wilt dat delen met je volgers dus maak je er even snel een foto van en die hang je aan een tweet.

    Dus, met die regels van het maatschappelijke verkeer ben ik snel klaar. Dan houden we over deel 2, omvang der geciteerde gedeelten. Dat is zo onduidelijk geformuleerd. Je wordt als burger geacht de wet te kennen maar moet je als juridische leek omvang van een citaat in combinatie met het bereiken doel weten te verenigen? Dat lijkt me nogal veelgevraagd. Dat is ook iets wat feitelijk alleen redelijkerwijs tot stand kan komen door jurisprudentie. Moet je als leek dat ook allemaal bijhouden? Iets zegt mij dat de jurisprudentiële afkadering van het citaatrecht de laatste jaren door het internet nogal is veranderd.

    En als je dat als wetgever wil, kun je dan niet beter een vuistregel over een maximale hoeveelheid woorden formuleren ten opzichte van de originele tekst?

    Bram

    1. Bram, het maximum wat je kunt citeren is 100% en dat wordt bij de bespreking van sommige werken gehaald. Op zich is “aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd” een hanteerbaar criterium: Bepaal het doel dat je met jouw werk wil bereiken en citeer (in redelijkheid) wat je nodig hebt. Wanneer je een gedetailleerde kritiek op een ander werk wil schrijven kun je aan de 100% komen (en dan zal jouw bijdrage minstens even lang zijn als het originele werk.) Iemand wijzen op een interessant krantenartikel kan met een citaat van enkele tientallen woorden; dan hoef je niet veel meer te gebruiken.

      1. MathFox, ik ben bang dat ik hier een onderscheid moet gaan maken. Indien een gerenommeerde journalist een klein citaat gebruikt ga ik er vanuit dat hij dit zorgvuldig doet. Oftewel, het citaat is niet uit zijn context gehaald om een door de journalist gewenst onderwerp op een bepaalde manier te framen. Maar, die wereld raken we steeds meer uit. We lezen op internet steeds meer van derden die we lastig kunnen taxeren op betrouwbaarheid. De onbekende auteur (die er steeds meer komen) of, beter geformuleerd, de nieuwe journalist, namelijk, de burger online op zijn blog zou er beter aan doen om heel veel over te nemen. Dit hoef je alleen niet te doen als je het korte citaat kunt laten linken naar het originele artikel.

          1. Of je hebt een betrouwbare reputatie of je hebt die niet. In het laatste geval moet je dus meer doen om betrouwbaar over te komen. Gebruik van bronnen moet dan ruimen. Natuurlijk kan de ‘betrouwbare’ journalist de kluit belazeren. Maar dat doet hij een paar keer en dan wordt hij niet langer als betrouwbaar gezien. Mijn punt is meer dat ik van 1000 bronnen op internet artikelen lees. De persoon die ze schrijft ken ik niet. Zonder heel veel voetnoten, referenties, ruime citaten (lees: liever een verwijzing naar de bron) kan ik er eigenlijk niks mee. Door het internet nemen we hoop ik niet meer 123 aan dat iets klopt. Het zou niet de eerste keer zijn dat iemand een artikel van de Speld serieus neemt. Of je schrijft voor een sceptische doelgroep en je bent ruimhartig met bronnen en informatie, of ik kan niks met je artikel omdat ik het onmogelijk kan valideren.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.