Het einde van de power user, of waarom je Windows wél en Facebook níet mag tweaken

removeBij Buzzfeed las ik een intrigerend artikel: het einde van de power user. Daarin het relaas van de populaire Facebookextensie Social Fixer, die op zeker moment de nek werd omgedraaid door het sociale netwerk wegens “overtreding van de gebruiksvoorwaarden”. U weet wel, die voorwaarden die op elk moment kunnen wijzigen zonder dat dat iemand hoeft te worden verteld. Waarbij je niet eens in bezwaar kunt (of hooguit tegen een chatscript kunt aanklagen). Het is merkwaardig: willen bedrijven geen powerusers meer? Dat zijn toch vaak de grootste fans.

Veel software heeft ook eigen aanpasbaarheid: je kunt plugins installeren, of met een scriptingtaal eigen programma’s of functies maken. Zo heb ik een knopje dat mijn algemene voorwaarden aan een mail hangt (handig voor offertes) en een knopje dat een afbeelding in LibreOffice Presenter automatisch centreert en op maximale grootte weergeeft. Erg handig.

En kan de software het niet, dan zijn er vaak wel dingen van anderen die het wél mogelijk maken. Ik gebruik bijvoorbeeld Autohotkey, waarmee ik aan zo ongeveer alles een toetsenbordcombinatie kan hangen plus alles dat ik wil scripten en toegankelijk maken. Van het snel oproepen van een Notepad waar meteen het klembord in geplakt wordt (om snel te editten) tot het opruimen van mijn bureaublad op zondagmiddag.

Wil ik echter op Facebook iets simpels doen als mijn timeline op chronologische volgorde, dan móet je toch een partij moeilijk doen binnen de gewone interface. Plus na een week zet Facebook het gewoon weer terug naar je topverhalen. Argh. Gelukkig zijn ook dáár opties voor, zoals dat Social Fixer of F.B.Purity (dat ikzelf gebruik). Alleen, dat mag dus niet. Kennelijk, want voornoemd chatscript komt niet verder dan “het spijt me” of “dit is ons bedrijfsbeleid”.

Een juridisch argument voor het onderscheid heb ik niet. “Omdat het kan”, lijkt ook de conclusie uit het Buzzfeed-artikel te zijn. Als je een stuk software uitbrengt, heb je er gewoon geen controle over. Mensen kunnen scripts en dingen draaien die de werking aanpassen. Dat tegenhouden is zo goed als onmogelijk, tenzij je met zware DRM gaat werken of héél diep in het OS gaat ingrijpen. En dat kost een hoop developer-tijd, die je ook nuttiger kunt besteden (hoewel het bij spellen wél nuttig kan zijn, denk aan anticheatsoftware). Bij een online dienst kun je wél meer, het draait immers altijd op jouw server dus je kunt zo iets toevoegen dat de extensie of het script hindert, of een detector installeren die vervolgens de gebruiker bant.

Hier zit een diepere gedachte achter die niet per se des Sinterklaas is. En ik krijg daardoor steeds meer de overtuiging dat het tijd wordt eens wat wetten te maken speciaal voor online dienstverlening. We hadden in 2011 de zwartelijstweek, items die wat mij betreft verboden algemene voorwaarden mogen worden. En daar zou voor mij ook onder mogen vallen het verbieden van extensies of uitbreidingen die objectief gezien het genot voor de eindgebruiker ten goede komen (een beetje zoals een verhuurder niet mag eisen dat objectieve verbeteringen aan het pand moeten worden gesloopt bij einde huur). Wat jullie?

Arnoud

18 reacties

  1. Uit het buzzfeed-artikel: ‘“All of this is really driven by people’s unwillingness to pay for services,” [Kruse] notes.’ Ik denk dat hij hier een goed punt te pakken heeft. Als je niet betaalt voor dit soort diensten, ben je niet de klant, je bent het product. Daarom ben ik na de sluiting van Google Reader overgestapt op een betaalde RSS-lezer (newsblur). Want zolang je klant bent heeft de producent er belang bij om mij tevreden te houden, en daar heb ik graag twee tientjes per jaar voor over.

    1. In de spelletjeswereld lijkt het fremium model toch redelijk succesvol. Een redelijk basale game zonder kosten en tegen betaling allerlei power user functies mogelijk te maken. Waarom zou dit niet ook voor goede en/of bekende webdiensten kunnen werken?

      1. Het model werkt ook wel, voor de spelmakers. Maar voor veel van de fremium spellen geldt dat je in het begin met een leuk spel binnengehaald wordt, en het vervolgens steeds vervelender wordt zodat je voor alle extra’s moet betalen. Voor mij was Candy Crush hierin de druppel, toen kwam ik tot de conclusie dat een spelmaker (na de eerste levels) er alleen maar belang bij heeft dat je verslaafd blijft, niet dat je een oprecht leuke ervaring hebt. Dan geef ik liever in een keer een bedrag uit, dan eindeloze frustratie of micropayments.

        1. Spelmakers zien ook niet graag automatisering (bots) of hulpsoftware bij de spelers… Ik begrijp dat er platforms zijn die eisen dat je spyware op jouw systeem draait, die je bij de spelserver verlinkt.

    2. “Als je niet betaalt voor dit soort diensten, ben je niet de klant, je bent het product.”
      Klinkt mooi, maar is onjuist. Natuurlijk, ooit moet iemand ergens de rekeningen betalen. En reclame (gericht op de gebruikers) is één mogelijkheid, en ook best een veel gebruikte, maar zeker niet de enige. Je kan ook denken aan sponsoring, donaties, inzet van vrijwilligers (LibreOfffice, Firefox en Wikipedia), of aan “verlieslijdend blijven en hopen dat je ooit wordt overgenomen”, een populair start-up business model.

      Of aan een winstgevend bedrijf dat verlieslijdende nevenactiviteiten er bij doet (denk aan de Google-ontwikkelprojecten, of aan de bedrijven die om PR-redenen bepaalde markten gratis bedienen).

      1. Klinkt mooi, maar is onjuist.

        Volgens mij zegt hij juist daarom voor dit soort diensten en niet voor een dienst/product. Sponsoring is natuurlijk gewoon adverteren. Bij donaties betalen de gebruikers wel (misschien niet een individuele gebruiker) en bij verlies gevende startups is het een soort van uitgestelde betaling. Zolang je niet weet hoe hun business model er uit gaat zien, is er de kans dat jij het product gaat worden…

  2. Sja, die top stories zijn topstories omdat daardoor de advertenties beter opvallen, en de adverteerders zijn de klanten. Daarnaast kunnen dit soort plugins zorgen voor extra belasting op de servers, en dus wel degelijk kostenverhogend zijn voor de aanbieder van de online dienst. Wat nu als je (al dan niet per ongeluk) 2 plugins installeert, die allebei steeds elkaars instellingen gaan proberen te overschrijven, en zo een loop creeeren die voor de gebruiker geen nut heeft, maar wel erg veel capaciteit op de server kost? Lijkt me redelijk dat daar wat aan gedaan mag worden. En de makkelijkste manier is om gewoon alle extensies te bannen, dan is het tenminste een duidelijke regel.

  3. Ik vind het vooral raar en dom dat ze dat soort uitbreidingen niet toestaan.

    DOS en Windows hadden niet zo populair kunnen worden als mensen het niet hadden kunnen combineren met willekeurige 3rd party hardware en software. Het open internet heeft gewonnen van eerdere gesloten netwerken, waar een centrale partij bepaalde welke services er wel en niet aangeboden werden. Android begint te winnen van Apple, dat een veel repressiever app-beleid voert.

    Aan de andere kant: hoewel ik zelf in opstand kom tegen elke vorm van dictatuur, lijkt het grote publiek pas in opstand te komen als het daadwerkelijk last heeft van een dictatuur. Daarom gebruik ik zelf Linux, maar is het grote publiek windows blijven gebruiken.

    Ik zelf heb nooit Facebook gebruikt. Wat gaat het grote publiek doen? Hoe ver kan Facebook gaan voordat mensen overstappen op een alternatief sociaal netwerk?

  4. En daar zou voor mij ook onder mogen vallen het verbieden van extensies of uitbreidingen die objectief gezien het genot voor de eindgebruiker ten goede komen

    Dat lijkt mij bijzonder lastig om te verbieden en ook behoorlijk ongewenst. Ik voorzie daar wel een groot aantal problemen mee:

    • Je kan mensen niet meer van je site weren omdat ze je ads verplaatsen/onzichtbaar maken/verwijderen, want het blokkeren van ads verhoogt uiteraard het genot voor de eindgebruiker. Dit is precies wat F.B.Purifier doet.

    • Uberhaubt mensen weren van de site is niet meer toegestaan, want dat is een inbruik op het genot van de eindgebruiker

    • Als je ooit iets aangeboden hebt, mag je het dan wel stop zetten? Dat is namelijk ten nadele van de eindgebruiker

    Hoe ver wil je hierin gaan? Mag een krant ook geen advertenties meer afdrukken omdat de gebruiker dat niet wil? Moet een krant straks toestaan dat een derde partij alle verhalen uit de krant kopieert, afdrukt en verspreid zonder advertenties?

    En dit alles komt uiteraard voort omdat mensen niet voor een website willen betalen en vinden dat die gratis en zonder ads aangeboden moet worden, of dat ze zelf het recht hebben om die ads dan maar te verwijderen. Zodra jij van dat recht gebruik maakt vind ik dat de site het recht heeft om jou van hun site te verwijderen. Er is een prima manier om de ads op die site niet te zien zonder dat je de siteeigenaar op kosten jaagt: weg blijven.

    1. Je hebt gelijk dat dat wat snel ging. Maar ik vind ‘blijf dan weg’ te makkelijk: een dienst als Facebook is voor veel mensen écht onmisbaar, en het bedrijf heeft daarmee een machtspositie. Tuurlijk, in theorie kun je ermee stoppen maar is dat echt praktisch voor de gemiddelde gebruiker? Je kunt zonder trein van Groningen naar Maastricht (80 keer overstappen met de bus), maar echt praktisch wil ik dat niet noemen.

      Wat dan wel een goed compromis is, tsja. Ik snap je punt over adverteren, dat is zeker een gerechtvaardigd belang. Tegelijk zit er wel degelijk iets van een recht van de gebruiker (ook al is het gratis) waar je rekening mee moet houden als verkoper. Al is het maar omdat we in het rechtsverkeer áltijd verlangen dat je redelijk naar elkaar bent (art. 6:2 BW).

  5. Ik denk ook niet dat je kunt voorkomen dat sites uitbereidingen verbieden. Ook denk ik dat Facebook hiermee een gat creëert die sites mogelijkheden bieden om groot te worden. Ik heb een hekel aan het bedrijf Facebook, maar gebruik de dienst, alleen leer ik niets te liken wat op commercie lijkt en blokkeer ik steeds advertenties en wordt het langzaamaan weer schoner. Maar uit het oogpunt van Facebook ben ik een waardeloze gebruiker. Ontwikkelaars zullen het platform links laten liggen omdat bedrijven als Facebook die beursgenoteerd staan bedreigingen of successen vroegtijdig vermoorden of een eigen alternatief bouwen.

    Juridisch zijn er weinig mogelijkheden te voorkomen dat Facebook plug-ins verbiedt.

    However, ik schrijf dit op voor mijn opinie over dit onderwerp, maar dat jij Arnoud een rasechte lifehackert bent! Leuk om je tweaks te lezen.

    1. Ik like bewust dingen die ik niet echt like. Ik like dingen die totaal tegenstrijdig zijn en doe zo veel mogelijk om wat ik echt vind van Facebook te houden.

      Verder zet ik er weinig bijzonders op, maar als je vrienden FB gaan gebruiken om afspraken te maken en ik niet altijd de laatste wil zijn die ervan hoort dan moet ik iig een account hebben en mijn vrienden toevoegen :X

      Ben benieuwd wat facebook ervan maakt dat ik een berg pro life en een berg pro choice sites in de US heb geliked 😛

  6. Verwarrend stukje.

    Purity en Social Fixer zijn geen Facebook-applicaties en je hebt dus weinig tot niets te maken met de algemene voorwaarden. Wat Facebook met Social Fixer deed was een 1984-tje; de pagina van de ontwikkelaar op Facebook werd geblokeerd en mogelijk werden links naar de Social Fixer-site buiten Facebook als schadelijk aangemerkt. Maar je kon het dus wel gewoon blijven gebruiken, Facebook kan daar weinig aan doen.

    Purity en Social Fixer zijn namelijk browseruitbreidingen. Facebook heeft geen invloed op de browser.

  7. Er staat overigens een interessant interview met de maker van Social Fixer op http://tech.slashdot.org/story/13/10/15/164231/facebook-may-dislike-the-social-fixer-extension-but-many-users-love-it-video . Dit gaat over zijn aanvaring met Facebook, wat Facebook tegen hem kan doen (niets, want SF is geen FB-app), waarom hij toch aanpassingen gaat maken, waarom hij zijn programma al eens onder druk van Facebook heeft hernoemd, enzovoort.

  8. Ik vind dit bijna op het filosophische af. Een object (in dit geval een website) publiceert nulletjes en eentjes, een boel gestructureerde informatie. In welke vorm zij dit doen mogen ze zelf weten. Wij gebruiken tools (zoals een computer en een browser) om deze info tot ons te nemen. De computer en browser maken een vertaalslag voor onze zintuigen. Algemene voorwaarden gaan te ver. Ze bepalen met welke tools jij info tot je neemt. Als de website een werkelijk object was, dan zou de algemene voorwaarden mogen verplichten deze te aanschouwen zonder bril. Een browserscript is zo’n bril. Het destilleert wat we wel en niet wensen te zien van het object. Algemene voorwaarden willen alles tussen jouw neuronen en uitzending kunnen controleren en besturen. Het is nog net niet zo dat ze mogen bepalen WAT we van de site vinden. Een browserscript is niet meer dan een mentale routine gevangen in een script. Of je nu handmatig DOM elementen uitschakeld of hier een script voor gebruikt, waarom zou het één wel mogen en het ander niet?

    Daarnaast zijn strenge voorwaarden vooral bedoeld voor meer controle. Twitter kan bijvoorbeeld zeggen dat ze gedeeld auteursrecht heeft over alle tweets op haar platform. Gaat daar een tool tussenzitten, waar je dus eerst publiceert op die tool, en die tool post het op Twitter, dan is Twitter haar controle kwijt. Die zegt dan snel: alle automatische toegang tot onze site moet via de API, en we maken het onmogelijk om via de API te posten.

    Er wordt volop gediscrimineerd. Voor androids en crawlbots gelden andere regels dan mensen. Waarom nog eigenlijk? Hoe artificieel intelligent moet je zijn om gelijk als een mens behandeld te worden?

  9. Een reactie op de dag van Arnouds verjaardag – gefeliciteerd ! Ik denk dat het “tijdperk van de power user” voorbij is omdat ICT nu definitief is doorgebroken bij de grote massa en het nu om “groot geld” gaat.

    1. Aanbieders wilen het “weglekken van geld” beperken. Power users zijn belangrijk in de beginfase van producten. Dan heb je ze nodig, om een product of dienst op de kaart te zetten. Maar het echte geld zit bij de massa, en veel web-diensten hebben nu de massa bereikt. In de volwassenheidsfase zijn power users een risico soms dingen die de inkomsten-stromen bedreigen. Ze blokkeren advertenties, ze kopiëren dingen die eigenlijk niet gekopieerd kunnen worden, en zo voorts. En dus willen bedrijven op een gegeven moment de power users blokkeren. Voorbeeld: de Sony Play Station. Power users konden daar een ander besturingssysteem zetten (linux). Sony noemde dat zelfs als verkoopargument, om power users binnen te halen. Maar toen de PSP groot genoeg was, werd die mogelijkheid geblokkeerd, omdat die power users de inkomstenstroom van Sony bedreigden (ze supercomputers bouwen van Play Stations, in plaats van gewoon games te kopen bij Sony….)

    2. Aanbieders willen het “usability-risico” beperken. Meer mogelijkheden voor een klant om te “prutsen” = meer kans om dingen fout te doen. Dat is een risico, want als een klant iets “fout” doet, en het apparaat of de dienst niet meer goed werkt, dan zou men het bedrijf daar op aan kunnen kijken. Een bedrijf als Apple spijkert daarom alles dicht. “Wij willen onze klanten een goede gebruikservaring bieden”, heet het dan.

    3. Aanbieders kunnen technisch alles dichzetten. Online diensten zijn gemakkelijker te controleren door aanbieders dan software die bij een klant draait. “Dichtspijkeren” wordt dus steeds gemakkelijker.

    4. De massa van de klanten wil geen opties. De massa van de klanten wil iets dat “just works”. Opties = verwarring. Om die reden is Linux op de desktop nooit doorgebroken: het biedt zó veel opties en mogelijkheden, dat dit als probleem wordt ervaren door de massa-markt. Windows biedt minder mogelijkheden en is daarmee aantrekkelijker, Apple biedt nog minder keuze en wordt nóg aantrekkelijker gevonden. En bij Windows gebruiken de meeste klanten maar een fractie van de mogelijkheden. Programma’s als AutoHotKey (inderdaad een fantastisch programma-tje) zijn slechts bij een kleine minderheid in trek.

    Anders gezegd: de massa van de klanten wil consumeren. Slechts een kleine minderheid wil zelf dingen creëren (meedoen in open source-projecten; bijdragen aan Wikipedia; extensies of thema’s maken; en zo voorts).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.