Wat kan een thuiszorger doen tegen een filmende cliënt?

dome-camera.jpgEen lezer vroeg me:

Het komt steeds vaker voor dat mijn collega’s of ik als thuiszorg bij een cliënt thuis worden gefilmd met een webcam. Zij hebben geen idee wat er met die beelden gebeurt. Soms zit familie op afstand mee te kijken, maar soms wordt ’t ook gewoon opgenomen, zonder dat bekend is wat er verder met deze beelden gebeurt. Wij voelen ons hierdoor soms erg bezwaard. Wat kunnen wij hiertegen doen?

Antwoord: Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht). Natuurlijk zijn er redenen genoeg om in je huis te willen filmen, maar de wetgever vindt de privacy van je (legale) bezoekers óók belangrijk en eist daarom dat je een belangenafweging doet.

Aankondigen dát je met cameratoezicht werkt, is daarbij eigenlijk ook verplicht. In zeer uitzonderlijke situaties kun je wegkomen met verborgen camera’s, maar dan moet het echt gaan om een allerlaatste redmiddel nadat bewezen alle andere opties zijn uitgeput en niets hebben opgeleverd.

Het idee van dat aankondigen is dat de bezoeker dan kan besluiten toch maar niet naar binnen te gaan. Maar bij de vraagsteller is dat lastiger: die móet naar binnen, het is zijn of haar werk om in dat huis de bewoner te verzorgen of te helpen. Daar wordt het filmen dus opgedrongen, en dat is juridisch twijfelachtig. Dan moet je belang wel een stuk groter zijn.

Om problemen te voorkomen, lijkt het me het beste om dit in de zorgovereenkomst af te spreken. In goed overleg zijn er vast regels te verzinnen over waar wel en waar geen camera, wie bij de beelden mag en wat daarmee kan gebeuren. De modellen daarvoor die ik kon vinden hebben hier helaas geen clausules voor.

Het is een lastig dilemma. Enerzijds is het héél benauwend om continu gefilmd te worden als je gewoon je werk gaat doen (zeker bij persoonlijke dienstverlening). Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer. Plus, die camera hangt er misschien niet eens vanwege wantrouwen naar de thuiszorg maar vanuit een zorg over de grootouders die wellicht zomaar onwel kunnen worden. Maar poe zeg, als ik 80 ben en fysiek slecht gesteld zou ik toch nog steeds niet willen dat ik de hele dag bekeken word.

Arnoud

15 reacties

  1. Maar als je kinderen die camera hebben geïnstalleerd omdat al meerdere malen door een inval-thuiszorger wat (niet eens waardevolle) spullen van je overleden echtgenote zijn meegenomen omdat je jezelf daar niet meer tegen kunt verdedigen, dan snap ik dat prima. Hoe vaak moet er eigenlijk door een thuiszorgmedewerker van je zijn gestolen voordat de belangenafweging voor het al dan niet hebben van bewakingscamera’s uitvalt in je eigen voordeel?

    Is het overigens verboden om een bordje op te hangen ‘hier wordt met verborgen camera’s over mijn eigendommen gewaakt’, als je dat vervolgens niet doet? Ter preventie uiteraard.

    1. Het ophangen van een bordje met een onwaarheid is niet verboden. Maar de discussie over “ik wil niet gefilmd” krijg je desondanks. En misschien nog wel harder: als je dan zeg, er hangt helemaal geen camera dan ben je onbetrouwbaar want je zei eerst van wel, nu van niet, wat is het nou? Misschien zeg je dat wel zodat ik niet ga zoeken naar de verborgen camera.

      De belangenafweging kan in je voordeel uitslaan als er sprake is van herhaalde diefstal. Echter, je moet ook laten zien dat je geen ándere optie hebt dan de camera. En bij thuiszorgers zou je denken, praat met het bedrijf, vraag een familielid erbij te zijn, wat voor opties zijn er nog meer.

      1. Maar je kunt alleen met het bedrijf gaan praten op het moment dat er al iets is gestolen, terwijl dat juist is wat je wil voorkomen. En met het argument ‘ik vind het vervelend dat er iedere week iemand anders komt die ik niet vertrouw’ kom je niet zo ver natuurlijk. Altijd een familielid erbij dat haalt juist de functie van zorg weg, want die kan ook helpen verzorgen en dan is die medewerker niet nodig. Ik vind het dus wel degelijk verdedigbaar dat je een camera ophangt om over je spullen te waken als er willekeurig onbekende mensen toegang hebben tot je woning en je zelf niet meer in staat bent om op je spullen te letten.

        1. Ik snap je punt, maar de wet gaat vooralsnog uit van het idee van camera’s als lapmiddel. Preventief verborgen camera’s in de woning raakt te zeer van de privacy van de wél netjes werkende thuiszorg.

          Maar goed uiteindelijk is het een belangenafweging. En het is denkbaar dat vandaag de dag de rechter eerder jouw lijn volgt, omdat anno 2013/14 zowat iedereen toch iedereen filmt de hele dag en de Bart Smit drones met camera’s verkoopt.

        2. Mij lijkt dat in een dergelijk geval de beelden alleen bekeken dienen te worden als er daadwerkelijk een vermoeden van diefstal is. Dat wil zeggen, als er iets weg is dat er wel had moeten zijn, en er korte tijd geleden ook was. Is er niet zo’n geval, dan de beelden na korte tijd ONGEZIEN verwijderen.

  2. Ik kan me best wel indenken, dat een verzorg(st)er die gewoon zijn werk doet het niet echt prettig vindt gefilmd te worden, zonder te weten wat er met de beelden gebeurd. En daar ligt dus een sleutel – maak duidelijk waarom je filmt en wat je met de beelden doet. Daar is niets tegen in te brengen. Zo zou ik bijvoorbeeld duidelijk maken, dat de beelden niet ter controle aan de werkgever worden afgestaan, tenzij er een dispuut ontstaat over afrekeningen. Als voorbeeld het helpen bij het eten afrekenen en het bordje met pap alleen maar op het nachtkastje zetten. En dat geldt dan ook in twee richtingen. Als de (klein)kindern stellen, dat er “stelselmatig” iets niet wordt gedaan wat wel wordt berekend, kan je zelf ook op de opnames verwijzen. Zijn er dan plotseling van die dagen geen opnames meer beschikbaar, wordt een claim wel iets moeilijker. Professioneel personeel zal zeker begrip hebben voor mensen die geconfronteerd worden met voortdurend wisselende verzorg(st)ers en de angst, dat daar iets niet passends gebeurd. Belangrijk is in ieder geval de communicatie over het filmen.

      1. Hmm ja maar de werkomgeving is in dit geval niet in eigendom van de werkgever maar de klant. De werkgever kan wel in de zorgovereenkomst met de klant eisen dat er geen camera toezicht is, maar hoe hard is deze overeenkomst als de klant in zijn eigen huis “vreemden” in de gaten wilt houden of zij iets met eventuele ontvreemding van doen hebben? Of dat ze wellicht te kinderen de hele dag in de kast opsluiten of wat dan ook maar. Hedendaags hoor je genoeg verhalen om niemand meer je kinderen toe te vertrouwen (in het geval van een kindernanny dus)…..Er zijn volgens mij wel genoeg voorbeelden te noemen waarom je een actieve camera in je eigen huis wenst in geval jezelf (of iemand die je vertrouwd) niet thuis bent. Waarom zou de privacy van een ingehuurde kracht (zo zie ik zorgverlening thuis) zwaarder moeten wegen dan de bezittingen van de klant? Duidelijke afspraken hierover maken met de zorgverlener lijkt me hier dan het best.

        1. Nou ja, als je het samen afspreekt dan kan er veel. Huur je iemand in, dan mag die dingen eisen over de omgeving waar het werk wordt uitgevoerd. Jij mag dat weigeren maar dan gaat de inhuurovereenkomst niet door. Ik voorzie vooral problemen in die zin dat dit in AV wordt gezet, wat de klant niet leest en dan op zeker moment worden er camera’s ontdekt en is het huilen.

      2. Een goed werkgever zorgt voor een werkomgeving waar de privacy niet structureel geschonden

        Maar de medewerkers bij het Shell station, de McDonald’s, de Albert Heijn en de Media Markt (en bijna alle andere bedrijven in dezelfde branches) worden toch ook elke minuut gefilmd?

        1. Die camera’s horen primair op de klant gericht te zijn, dus net vóór het glazen hokje waar de werknemer werkt. Zo film je wel hoe de klant eruit ziet en wat deze uitspookt, maar niet hoe de werknemer op een rustig moment met zijn smartphone speelt.

          Als je werknemers structureel wilt filmen, moet daar een duidelijke belangenafweging in het voordeel van de werkgever bij zijn. Dat zou kunnen zijn, op de winkelvloer ben je niet permanent dus dan is het minder erg. Of, het belang van winkeldiefstal door bezoekers is zó groot dat je maar moet slikken dat je gefilmd wordt. Alleen: dan graag niet ook camera’s in de kantine. Dan heb je nog ergens om even ongestoord uit je neus te eten (een belang dat de werkgever moet respecteren).

  3. Klinkt eigenlijk als een mooi instappunt voor slimme sensoren.

    Deze hebben wel door dat de oudere of zorgbehoevende nog thuis aan de wandel is en het dus okee gaat. Dan zijn er geen maatregelen. Zodra ze door hebben dat er toch iets gebeurt is (lang geen beweging, terwijl niet geregistreerd is dat de oudere of zorgbehoevende naar buiten is gegaan), gaat er een belletje rinkelen en gaan de camera’s aan om te zoeken.

  4. Het probleem is vooral dat mensen die van dergelijke zorg afhankelijk zijn ook meteen extra kwetsbaar zijn. Een neefje van mij is zwaar gehandicapt maar woont op eigen kamers in een opvanghuis. En daar heeft hij het behoorlijk naar zijn zin. Probleem is alleen dat hij moeilijk kan c, ook al is hij mentaal nog best slim. Als er dus iets gebeurt in zijn huis dan kan hij moeilijk aangeven wat er dan precies is gebeurd. Camerabeelden versterken dan zijn positie mocht het een keer voorkomen dat iemand misbruik maakt van de situatie. Hij heeft immers een dure iPhone, een speciale tablet en andere kostbare apparatuur in huis en kan daardoor een doelwit worden. Daarnaast kan het gebeuren dat hij en een verzorger in een conflict komen (hij is soms erg opvliegend en kan gewelddadig worden) en dan is het belangrijk om te zien of de verzorgers op een bepaald moment verkeerd hebben gehandeld zodat ze de volgende keer beter werk kunnen doen. Cameratoezicht als leermiddel, dus. Het werkt goed… Het blijft lastig omdat er een balans nodig is tussen de privacy van de verzorgers en het versterken van de zwakkere medemens.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.