Als werknemer op persoonlijke titel een geheimhoudingsovereenkomst tekenen, kan dat?

attachment-bijlage-mail-email-doorsturen-geheim.jpgEen lezer vroeg me:

Ik ben gedetacheerd bij een opdrachtgever (A) die me een geheimhoudingsverklaring liet tekenen. Mijn formele werkgever (B) heeft sinds kort een algemene back-upoplossing, waarmee ook data van opdrachtgever A wordt geback-upt omdat die nu eenmaal op mijn laptop staat. Ben ik nu in overtreding van die geheimhoudingsverklaring?

Het gebeurt vaak dat wanneer men iemand inleent of gedetacheerd krijgt, die persoon een geheimhoudingsverklaring (non-disclosure agreement, NDA) onder de neus schuift. In deze context is dit echter juridisch zinloos.

Een werknemer kán niet op persoonlijke titel dingen tekenen als die dingen werkgerelateerd zijn. Hij handelt dan als werknemer, en daarmee is per definitie de werkgever aansprakelijk en verantwoordelijk voor zijn handelen. De NDA wordt daarmee juridisch gezien geaccordeerd door de werkgever, en voor schendingen is deze dus aansprakelijk en niet de werknemer zelf.

Natuurlijk mag de inlener/opdrachtgever best een waarschuwing geven aan de werknemer over de waarde van bedrijfsgeheimen. Die waarschuwing mag schriftelijk, en hem dit laten tekenen bij wijze van bewijs dat hij het gelezen heeft, is prima. Maar het geeft géén juridische basis om de werknemer persoonlijk aansprakelijk te stellen voor eventueel lekken van vertrouwelijke informatie.

Persoonlijk aansprakelijk stellen van werknemers is buitengewoon moeilijk. De wet eist opzet of grove nalatigheid, en de lat ligt daarbij zo hoog dat je er vrijwel nooit aan komt. Enkel waarschuwen of verbieden is bij lange na niet genoeg. Er moet echt een zeer ernstige beroepsfout zijn gepleegd.

Je kunt dus als werknemer best zo’n NDA tekenen, met in je achterhoofd dat je dat doet namens je werkgever. Maar beter is je werkgever te bellen: mag ik dit tekenen, en zo niet wil jij dan nu even de opdrachtgever uitleggen waarom niet?

Arnoud

21 reacties

  1. Wat ik mij afvraag is dit: de werknemer heeft gegevens van de opdrachtgever op zijn laptop, en de werknemer kopieert deze gegevens naar een backup. Maar als de opdracht is afgerond en de werknemer wist deze gegevens van de laptop, moet de werkgever deze dan ook wissen in de backup?

    Even complexer: de opdrachtgever heeft een licentie voor beeldmateriaal en de werknemer heeft deze nodig op zijn laptop, zodat hij de opdracht uit kan voeren. De werkgever maakt een backup. Is de werkgever dan in overtreding van de auteurswet omdat hij beeldmateriaal kopieert zonder geldige licentie?

    Maar als de werknemer een ZZP’er is, wat vaak voorkomt in de ICT. Hoe zit het dan?

    1. Als de werknemer een ZZP’er is? Dat komt helemaal nooit voor. Of je bent een werknemer met een arbeidsovereenkomst met een werkgever, of je bent een zelfstandig ondernemer, in dit geval zonder personeel. De definities van werknemer en ZZP’er sluiten elkaar uit.

        1. Als je een zzp’er inhuurt, lijkt me het volkomen normaal dat je deze een nda laat tekenen voordat hij met de klus kan beginnen. De zzp’er zit er dan aan vast; hij tekent dat als bedrijf en niet als werknemer persoonlijk. Hij is immers geen werknemer, hij is het bedrijf.

          En wat je originele vraag betreft: vergeet het onderscheid tussen werkgever en werknemer. Dat doet er niet toe, de werknemer is slechts de hand waarmee het bedrijf het werk uitvoert. Dus de vraag wordt dan, als een opdrachtnemer gegevens kopieert in het kader van een opdracht, en die kopie backupt, en het contract zegt, na de opdracht moeten de gegevens gewist worden, wat dan? Eh tsja, dan zal dus ook de backup moeten worden gewist/gescrubd.

  2. In de Duitse universiteit, waar ik werk, moet ik bij industrieprojekten (i.e., samemwerking met bedrijven) moet ik vaak ook een NDA ondertekenen, maar niet van het bedrijf; de rechtsafdeling van de universiteit zegt ons dit te tekenen. Voor zover ik weet gaat het in Nederland ook zo; is dat (in Nederland) dan een soort uitbreiding van het arbeidscontract?

    [vermoedelijk is het nog iets compexer, omdat die samenwerking met de industrie eenerzijds van ons uit georganisieerd wordt, maar anderzijds is het “binnenhalen” van extern geld vrijwel verplicht om een zinvolle carriere te hebben. Maar dat is weer een heel andere discussie…]

    1. Het is volslagen onmogelijk dat een opdrachtgever jouw arbeidsovereenkomst gaat uitbreiden. Dat kan alleen met jouw instemming, want het is een wijziging van je contract met je werkgever. En zo’n wijziging mag je altijd weigeren (tenzij het volstrekt redelijk is wat de werkgever van je vraagt).

      Als je werkgever je iets opdraagt te tekenen, dan moet je dat doen maar dat bindt jou persoonlijk niet. Zo’n handtekening zet je dan als werknemer en dus bind je dan de werkgever. Het zou wat zijn dat een werkgever de werknemer kan sommeren van alles te tekenen waar die dan privé akkoord mee zou zijn.

      1. Dit vind ik toch een vreemde situatie. Wat je nu eigenlijk zegt, is dat een geheimhoudingscontract mijn werkgever bindt, maar mij niet. Als mijn werkgever materiaal onder geheimhouding krijgt, en ik daarmee moet werken, dan is het toch zeker zo dat de werkgever mij kan opdragen die geheimhoudingsclausule niet te schenden? Dat lijkt mij wat er hier aan de hand is, de geheimhoudingsclausule vanuit de werkgever is hier een opdracht over hoe mijn werk uitgevoerd moet worden, en dus een nadere invulling, niet een uitbreiding van mijn arbeidscontract. Vanwege het juridische belang wordt deze op schrift gesteld, en verlangt men van mij om voor gezien en akkoord te tekenen, maar verder lijkt het me niet anders dan andere werkopdrachten zoals altijd bedrijfskleding dragen onder het werk. Het zou wat zijn als mijn werkgever gebonden kan zijn aan iets dat ik doe, maar mij daar niet toe kan binden.

        1. De NDA bindt de werkgever. De werkgever mag de werknemer eenzijdig (redelijke) geheimhoudingsplichten opleggen, dat volgt uit het werk en vaak staat er al zoiets in de arbeidsovereenkomst ook. Maar je zit vast aan díe plichten, ongeacht of die plichten matchen met wat in de NDA staat.

          Stel de werkgever tekent voor 100 jaar geheimhouding en in jouw contract staat dat na 5 jaar je plichten vervallen. Dan heeft hij een probleem, niet jij, als jij na 5.5 jaar blogt over die ene klus met die rare geheime opmerkingen.

          Het ging me met name over de boetes trouwens: zo’n opdrachtgever kan bv. opnemen dat je bij overtreding 10.000 euro boete per dag moet betalen. Dat is dan alleen bindend op de werkgever en niet verhaalbaar op de werknemer.

  3. Hoe zit het eigenlijk op internationaal niveau? Stel, een Nederlandse werkgever heeft een stel programmeurs in Dubai werken voor het locale tarief. Hij krijgt van een Britse klant een opdracht om een project te maken en de opdrachtgever stuurt daarbij iemand richting Dubai om de programmeurs daar aan te sturen. (En om even te controleren.) De Dubaiaanse Programmeurs moeten daarbij een NDA ondertekenen. Twee maanden later is het project klaar en een der Dubaiaanse programmeurs houdt ermee op en gaat voor een concurrent van de opdrachtgever werken, en geeft daarbij allerlei informatie door aan zijn nieuwe werkgever. Oeps! En hoewel de opdrachtgever hem een NDA heeft laten tekenen, heeft zijn werkgever hem nooit een geheimhoudingsplicht laten ondertekenen. Dubbel-Oeps! Hij is dus niet ernstig nalatig jegens zijn werkgever. Of wel?

    1. De opdrachtnemer heeft in die situaie de NDA geschonden. Hij moet dus de schade (en eventuele boete) aan de Britse klant vergoeden voor de schending.

      Verhalen op de werknemer van die schade zal lastig worden. In Nederland kan dat bijna nooit. Mogelijk dat het Dubaiaanse arbeidsrecht meer ruimte biedt hiervoor, men is daar ahem nogal flexibel met arbeidsvoorwaarden.

      De werknemer is overigens natuurlijk wel verplicht om geheime zaken geheim te houden, ook als hij geen NDA getekend heeft. Dat staat in de wet (art. 273 Strafrecht), schending is zelfs een reden voor ontslag op staande voet (art. 7:678 lid 2 sub i BW). Dus het is niet zo dat je als werknemer vrijelijk bedrijfsgeheimen kunt rondtetteren. (Check je contract en geheimhoudingsbeding daaruit voor je exacte grenzen.)

  4. Arnoud, ik vraag me af of je gelijk hebt. Als de werknemer een verklaring tekent waarin hij zichzelf bindt (Ik, Jan, zal alles geheim houden), dan tekent hij die NDA niet namens zijn werkgever maar namens zichzelf. Verder kan hij alleen zijn werkgever binden als hij een volmacht heeft van die werkgever (of als de werkgever de indruk heeft gewekt dat de werknemer die volmacht heeft). De gemiddelde gedetacheerde werknemer heeft die volmacht niet (ook niet in de vorm van opgewekte schijn).

    1. Daar heb je een goed punt, Leo. Als er expliciet staat dat Jan als privépersoon tekent en niet als werknemer, dan is lastig verdedigbaar dat tóch de werkgever gebonden is. Mogelijk dat je uit het contract nog iets kunt halen waaruit blijkt dat beoogd is Jan-de-werknemer en niet Jan-privé te binden. Als verwezen wordt naar Jan-de-werknemer dan zou ik het toch een contract voor de werkgever vinden.

      Natuurlijk, Jan heeft geen formele volmacht om te tekenen. En het is ook niet wenselijk dat een werknemer zomaar van alles gaat ondertekenen dat een klant voorlegt. Maar als hij mijn advies opvolgt en de bedrijfsjurist belt, en die zegt “teken maar gewoon”, dan meen ik daar toch een volmacht te ontwaren.

      Ik herinner mij NDA’s die op naam van het bedrijf zelf die een werknemer voor de neus kreeg bij het bezoek aan de klant. “Wilt u nog even tekenen, is een formaliteit”. Denk aan rondleidingen in fabriek, het openen van onderhandelingen etc. In dergelijke situaties zouik een volmacht, althans redelijke gewekte verwachting daarvan, ook wel willen aannemen.

      Is het contract expliciet gericht op Jan-privé dan zou ik daar tegenover willen stellen dat in die situatie de wil van privépersoon Jan ontbreekt om deze overeenkomst te sluiten. Immers hij wil dat helemaal niet, maar ziet zich als werknemer geconfronteerd met een verplichting. Zeker als de werkgever nog eens meldt “teken dat nou maar gewoon want het werk moet door”. Als de wil ontbreekt, is er in het geheel geen overeenkomst.

      Wederom tenzij de wederpartij mocht vertrouwen op de uiting (3:35 BW). Echter, dat wil ik niet snel aannemen. Waarom zou een werknemer zichzelf privé willen binden aan een zware NDA met boetebeding en dreigende juridische sancties?

      1. Maar als hij mijn advies opvolgt en de bedrijfsjurist belt, en die zegt “teken maar gewoon”, dan meen ik daar toch een volmacht te ontwaren.

        Arnoud, ik zou dit dan toch even via een e-mail bevestigd willen zien en niet via een telefoontje. Mocht er later als nog problemen komen over het ondertekenen van een dergelijke document, sta je in elk geval sterker dan met een verhaal dat het per telefoon akkoord was.

    2. Nee, want officieel zit je daar namens je werkgever (niet de opdrachtgever) en is je werkgever dus verantwoordelijk voor alles wat je daar doet. Als je b.v. bij de opdrachtgever je koffie over een server laat vallen dan is je werkgever verantwoordelijk voor de schade. Jij niet. Daarvoor zal de werkgever eerst moeten aantonen dat jij grof nalatig bent geweest. (Okay, koffie boven een server? Best wel nalatig…) Een contract tekenen doe je dus ook namens je werkgever en niet namens jezelf. Daarom stelt het ook niets voor. Echter, veel werknemers voelen zich wel verantwoordelijk en zijn geneigd om toch zelf de schuld op zich te nemen. Declareren ze de schade b.v. bij hun eigen verzekering in plaats van via de werkgever. Dit geldt bijvoorbeeld ook bij ongelukken in het verkeer waarbij beroeps-chauffeurs soms vergeten dat hun werkgever verantwoordelijk is en niet zijzelf. (Tenzij ze ernstig nalatig zijn geweest.) Woon/werkverkeer valt niet onder werktijd dus dat is voor eigen risico. Maar ook bij een NDA zal een werknemer die ondertekent zich hier vaak ook gewoon aan houden en zich ook verantwoordelijk voelen. Vrijwel iedereen heeft op dit punt wel een goed moreel besef. Maar je zit er in principe namens je werkgever en kunt dus niet iets namens jezelf ondertekenen. Niet vrijwillig, in ieder geval. En een ondertekening onder dwang heeft geen waarde.

  5. Even een ander gerelateerd vraagje: hoe zit het met een Concurrentiebeding? Een vorige werkgever van mij heeft ooit met Panasonic een contract afgesloten waarbij wij ons alleen nog zouden richten op het produceren van software voor dit merk en geen andere merken. Zijn de werknemers hier dan ook aan verbonden? Zijn ze dat ook als ze later bij de werkgever vertrekken?

    1. De werknemers zijn slechts in zoverre gebonden door het contract, dat ze geacht worden werkzaamheden voor de bewuste werkgever te verrichten, en het in deze omstandigheden waarschijnlijk niet als werkzaamheden voor het bedrijf geldt om software voor andere merken te produceren. Persoonlijk zijn ze niet gebonden, dus na hun vertrek, of ook daarvóór in hun vrije tijd, vormt dit contract geen enkel belet.

      1. Ik meen me toch te herinneren dat er in een heleboel arbeidscontracten en clausule staat waarin gesteld wordt dat alles wat je in je vrije tijd doet en enigszins lijkt op wat je voor je werkgever doet, dat dat in beginsel van je werkgever is, tenzij je werkgever daar expliciet afstand van doet.

        1. Dat gaat over auteursrechten op creatieve werken gemaakt in het kader van het werk. Dat is wat anders dan voor wie je mag werken na je dienstverband.

          Plus, dat staat in je contract dus daar ben je mee akkoord gegaan toen je in dienst trad. Wat hier gebeurt, is dat na een paar jaar je werkgever ineens besluit “ik ga exclusief met Panasonic”. Dát kan hij niet eenzijdig ook de werknemers opleggen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.