E-mail is rechtsgeldig, is dat niet belachelijk eigenlijk?

Een lezer vroeg me:

Ik was geschokt toen ik uw artikel las dat e-mail rechtsgeldig kan zijn bij het sluiten van een overeenkomst. Hoe kan dat in vredesnaam als bewijs gelden? Iedereen kan mails uit mijn naam sturen, en dan zou ik daar aan vast zitten? Stel je voor dat mijn dochter van 16 vanaf mijn mailaccount een dure Maserati koopt, dat mág zij niet eens. En dan zou het rechtsgeldig zijn omdat het per e-mail op mijn naam gaat?

De vraagsteller hier lijkt er vanuit te gaan dat ‘rechtsgeldig’ betekent dat de overeenkomst niet meer te annuleren is enkel omdat deze per e-mail gesloten is. Dat is onjuist. ‘Rechtsgeldig’ betekent niet “doe het op deze manier en het is 100% bindend zonder enige mogelijkheid van weerlegging”.

Er zijn geen eisen voor hoe je een overeenkomst moet sluiten; juridisch gesproken is het sluiten van een overeenkomst vormvrij (art. 6:217 BW), behalve bij enkele specifieke gevallen zoals aankoop huis of arbeidsovereenkomst met concurrentiebeding. Het gebruikte communicatiemiddel doet dus niet ter zake. Je mag mondeling een overeenkomst sluiten, per e-mail of met rooksignalen als je dat graag wilt. Maar bewijzen dat de boodschap is aangekomen, is lastig bij deze middelen. Een schriftelijk ondertekend stuk geeft meer zekerheid als bewijs.

E-mail kan dus bewijs opleveren van het bestaan (en/of de inhoud) van een overeenkomst. En hoewel de overeenkomst dan ‘rechtsgeldig’ te noemen is nadat het e-mailbewijs is geaccepteerd, is deze niet automatisch onaantastbaar. Alles in het recht is vatbaar voor discussie, weerlegging en tegenbewijs. Zelfs een notariële akte of een proces-verbaal van een ambtenaar in functie.

Natuurlijk kan een communicatiemiddelmiddel onbetrouwbaar zijn, en ik geef de vraagsteller direct gelijk dat e-mail eenvoudig te vervalsen is. Er is dus potentieel voor valse contractsluitingen. Echter, om op die grond nou categorisch te verbieden dat overeenkomsten per e-mail mogen worden gesloten gaat me te ver. Ik sluit vanuit mijn bedrijf dagelijks overeenkomsten per e-mail, en heb in 5+ jaar nog nooit een dispuut gehad met als stelling “die mail heb ik niet gestuurd”. Wel “zo had ik dat niet bedoeld” of “ik dacht dat ik nog even mocht nadenken na het akkoord” of “ik moest het mijn directeur nog vragen”.

Het is ook niet zo dat als een mail je als afzender vermeldt, je automatisch aan die mail vastzit. De rechter kijkt nooit naar één bewijsstuk maar altijd naar het totaalplaatje.

Plus, als je ontkent de mail gestuurd te hebben dan moet de wederpartij proberen bewijzen dat jij dat wel deed. Die Maserati-dealer zal de vraagsteller ongetwijfeld uitnodigen voor een proefrit, en als dan een jongedame van 16 jaar zonder rijbewijs verschijnt dan is het snel uit met de pret. En bij online dienstverlening stuurt de wederpartij normaliter een bevestiging, dus dan kun je als vermeende afzender direct in het geweer komen en protesteren dat jij de aanvraag nooit hebt gestuurd.

Het is ergens wel bijzonder dat het zo vaak goed gaat en dat “die mail heb ik nooit gestuurd!” zo zelden in rechtszaken als argument naar voren komt. Trollen genoeg, maar dit is kennelijk geen interessante vorm van pesterij?

Arnoud

16 reacties

  1. Een handtekening is toch ook gemakkelijk te vervalsen? Bij e-mail moet je echt nog een heel stuk verder gaan om te zorgen dat het onomstotelijk lijkt alsof de persoon die je wil framen daadwerkelijk die mail verzonden heeft.

      1. Dat valt vies tegen. Een email is wel degelijk te vervalsen maar wat daarbij telt is hoe duur de experts uiteindelijk mogen worden om aan te tonen dat het om een vervalsing gaat. Want, wie beweert, bewijst. De meest simpele methode is door de afzender te spoofen. Ik stuur dan een email maar mijn mail-software doet dan alsof ik vanaf Arnoud zijn adres email verstuur. Voor de ontvanger lijkt dit al gauw legitiem en het is een methode die veelal -met succes- door spammers wordt gebruikt. Dan is b.v. Arnoud zijn adres beland bij een spammer die vervolgens een miljard emailtjes verstuurt met Arnoud zijn adres als afzender. Misschien dat 1 op de 100.000 erin trapt maar met een miljard mailtjes zijn dat alsnog 10.000 slachtoffers. Dus, succes. Maar goed, veel mailproviders hebben al controles ingebouwd die alvast enkele checks uitvoeren en controleren of de afzender ook daadwerkelijk mail heeft verstuurd van de provider die erbij hoort. Zoniet, dan is het mailtje verdacht. Je krijgt dan waarschuwingen dat de afzender niet klopt of het mailtje verdwijnt in je spamfolder. Dit zou 99% van al die spam hierboven kunnen uitschakelen zodat er nog maar 100 slachtoffers overblijven. Nog steeds een succes. Maar goed, er zijn natuurlijk meer methodes. Ik mail vanaf mijn eigen domeinnaam. Een ander zou daarvan kunnen profiteren door een GMail account aan te maken met daarin mijn naam. Bijvoorbeeld “admin.at.wimtenbrink.nl@gmail.com” of zo. Klinkt een beetje legitiem maar uiteindelijk zou ik het wel kunnen weerleggen. Alleen, als dit een bestelling betreft naar een webwinkel dan is die bestelling vast al in gang gezet en is er al enige schade aangericht. Combineer dit met gegevens van mijn creditcard, indien de crimineel deze in handen heeft gekregen (nummer, code en einddatum is genoeg) en ik krijg een rekening van iets dat ik nooit besteld heb, en wat alsnog namens mij bestelt lijkt te zijn. Dat krijg ik na enige tijd wel weer ongedaan, maar de crimineel heeft ervan geprofiteerd, dus weer succes. Een andere methode is door een domeinnaam te registreren die op mijn domeinnaam lijkt. Stel dat iemand opeens ‘wlmtenbrink.nl’ registreert… (Een ‘L’ in plaats van ‘I’ in ‘wim’.) En daarmee dus adressen aanmaakt en gebruikt om mee te spammen. Mijn reputatie naar de kl*te want al mijn klanten denken dat ik die verstuur, terwijl de daadwerkelijke afzender hele legitieme emails verstuurd. Die nepmails zullen vast niet al te lang verstuurd worden, maar toch lang genoeg om de crimineel enige winst te geven voor hij een ander doelwit zoekt. En ik en iedereen die door hen is benaderd zit met de schade… Zouden mensen slim genoeg zijn om b.v. het verschil tusse ‘iusmentis.com’ en ‘losmentis.com’ te zien? Of ‘iusmensis.com’? ‘iosmentis.com’? ‘iusmentis.be’? ‘ius-mentis.com’? Voor wie het wil is email nog steeds eenvoudig te vervalsen… Makkelijker dan een brief omdat een postadres meer opvalt als deze incorrect is. Maar 1 letter afwijking is soms lastig op te merken en goed te doen in email, maar niet per post.

        1. Nou, zulke nepnamen vallen heus wel op tegen de tijd dat we bij de rechter komen.

          Veel lastiger is een echt uitziende printout van een mailtje met mijn adres als afzender. Die zijn vrij triviaal te vervalsen (desnoods print je de mail naar een pdf en ga je met Adobe de letters in de pdf aanpassen) maar dit is wel dé manier om mails in te brengen in een procedure bij de rechter.

          Zo’n mail zal zelden in een vacuüm staan, er is altijd context te vinden. Een bestelmail zonder bevestigingsmail, afleverbewijs en factuur is bijvoorbeeld gek. En als die context niet klopt, komt de mail al snel in een verdacht licht te staan.

          1. Ja, ik geloof best dat het wel opvalt als het eenmaal bij de rechter komt, maar dan is het kwaad al geschied. Als de moeder een GMail account maakt en de dochter maakt een hotmail-account aan die voor de @ identiek is aan die van de moeder, dan is er al enige verwarring. Als de dochter vervolgens toegang kan krijgen tot b.v. de account van moeder bij bol.com dan kan ze daar het email adres veranderen van GMail naar Hotmail en de moeder ontvangt geen mail meer van bol.com. Dan kan ze dus van alles en nog wat bestellen en kiezen voor betalen per acceptgiro, wat ze natuurlijk niet doet. Wel even een ander aflever-adres gebruiken van een katvanger en de fraude kan beginnen. Ten minste, tot de rekening te hoog is opgelopen en er deurwaarders bij moeder langs komen, die natuurlijk van niets weet. Maar goed, dan moet je toegang hebben tot iemands account bij een winkel. De moeder kan wel snel aantonen dat zij niet die bestellingen heeft gedaan en dat ze ook niet weet wie dat wel deed. Maar haar account is dan wel gehackt en dan moet er onderzocht worden wie de dader was. Dergerlijk onderzoek is redelijk tijdrovend en eigenlijk pas de moeite waard bij vrij hoge bedragen of forse schade. Grote kans dat bol.com gewoon hun verlies zullen accepteren als het bedrag maar een paar honderd euro is. Het aflever-adres kan bewoond zijn maar kan ook een leegstaand pand zijn geweest waar de dochter gewoon inbrak om de postbode op te wachten.

            En omdat de dochter een ander email adres gebruikt, dat alleen lijkt op die van de moeder, zal de dochter dus alle betreffende emails ontvangen betreffende bestellingen, bevestigingen, facturen en andere zaken.

            Als het bij de rechter komt is het vaak al te laat. De oplichter probeert dan zijn sporen te wissen en zoekt een ander doelwit en het is maar de vraag of er veel moeite gedaan zal worden om de betreffende oplichter op te sporen en vervolgens genoeg bewijs te verzamelen.

            1. bol.com is ook niet gek. Boeken kun je met betaling per acceptgiro krijgen, maar veel andere dingen niet.

              En dat er weinig jurisprudentie is over pubers die op andermans naam boeken bestellen verbaast me niet zo 🙂

              1. Ah, maar daar gaan weer veel webwinkels mee de fout in. Webwinkels mogen namelijk niet vragen om een betaling vooraf, hoewel ze het wel als optie mogen aanbieden. Maar in principe moet iedere webwinkel het toelaten dat de klant bestelt na aflevering. Zie: Nee, als webwinkel mag je géén vooruitbetaling eisen En dat betekent dus dat er webwinkels zijn die gewoon achteraf betalen accepteren. En die kunnen hier dan weer een slachtoffer van worden…

  2. Plus, als je ontkent de mail gestuurd te hebben dan moet de wederpartij proberen bewijzen dat jij dat wel deed.

    Volgens mij zal je wel wat meer moeten doen dan zeggen “ik heb die e-mail niet gestuurd”, want puur door dat te zeggen maak je niet aannemelijk dat de e-mail niet is gestuurd.

    1. Op zich hoef je niet méér te doen maar de tegenpartij zal dan zeggen, hier is de email plus headers en die laten zien dat het is verstuurd van hetzelfde ip adres als alle andere vorige emails.

      Daarna moet jij dat natuurlijk weerleggen (bijvoorbeeld met de maillogs van de server oid). De rechter zal dan afwegen wat hij het meest logisch acht.

  3. Een e-mail kan zeker dienen als bewijs. In rechtsprocedures plegen die dezelfde bewijskracht te hebben als andere (schriftelijke) stukken, zoals fax of een krabbel op een bierviltje. Wil je een stelling bewijzen kun je alle middelen aandragen. Het is aan de rechter hoe de diverse bewijsmiddelen gewaardeerd zullen worden. Maar met bewijzen alleen kom je niet ver, want het gaat op de eerste plaats om het verhaal erachter.

  4. We hebben het hier nu nog over mails die eigenlijk niet verzonden zijn, maar het kan ook anders. Ik heb een aantal jaar geleden een rechtszaak meegemaakt waarin zowel ik, als de tegenpartij, de ‘zelfde’ mail inbrachten als bewijs. Tenminste, de headers en het onderwerp waren gelijk, maar de mail van de tegenpartij was iets aangepast waardoor hij in mijn nadeel was.

    Doordat de server logs alleen maar metadata opslaan, was niet aan te tonen welke van de mails nou echt was. Ik gebruik daarom tegenwoordig bij mails die ik verstuur, een mailadres van een geautomatiseerd systeem (van een derde) in de BCC, waarmee achteraf automatisch kan worden aangetoond of een e-mail authentiek is, of wat er aan gewijzigd is.

    1. Dit soort fraude is ook uitgevoerd met contracten op papier en zal ook met (alle) andere bewijsmiddelen geprobeerd zijn. Maar de inconsistentie komt voor de rechter boven water. Wat bij rechters algemeen geaccepteerd is: kijk naar de gehele discussie en welk van de emails daar het beste in past. Het ruim citeren (volledige oude emailwisseling aan je nieuwe bericht laten hangen) helpt daarbij in het vinden van de waarheid.

      1. In dit geval werd het lastig doordat het ging over of alles daarna gratis gedaan zou worden of maar een deel. Ik doe uiteindelijk een voorstel (wat dus aangepast is door de wederpartij) en hij heeft alleen maar teruggestuurd dat hij akkoord is (alleen zonder daar de mail history onder te laten staan). Het kon dus beide zijn…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.