Een lezer vroeg me:
Ik ben lid van een groepsblog dat al enkele jaren actief is. Een aantal leden is opgestapt na ruzie, en nu willen ze een eigen blog beginnen met vrijwel dezelfde naam als wat wij hebben. Wat kunnen we daar juridisch aan doen?
Dat is een lastige. Een naam van een blog of groep is eigenlijk niet beschermd, in ieder geval niet automatisch.
We hebben in Nederland het handelsnaamrecht. De naam van een bedrijf is beschermd; concurrenten mogen zich niet ook zo noemen. Echter, dan moet je wel handelen als bedrijf. En dat is geen automatisme bij een blog of online groep. Ik zou zeggen dat je daar pas aan komt als de blog geld oplevert, bv. advertenties of verkopen van workshops of zoiets (denk aan Marketingfacts.nl of Sargasso.nl).
Een verenigingsnaam kan een handelsnaam zijn. En een groep die samen blogt, kan een vereniging zijn volgens de wet. Ook als ze niet bij de notaris zijn opgericht of bij de KVK zijn ingeschreven. Dat weten we uit de zaak over het IE-groepsblog Boek9. Enige vorm van structuur, samenwerking en met z’n allen een bepaald doel nastreven is wel vereist. Ik ben geen vereniging omdat ik soms gastbloggers toelaat.
Vereist is wel dat die vereniging dan handelt, oftewel commercieel actief is. Niet elke vereniging is een bedrijf. Je moet op een of andere manier structureel dingen ondernemen om geld binnen te halen. Adverteren en het geld in een kas beheren voor dat doel dat je met z’n allen nastreeft zou daaraan kunnen voldoen.
Ook is er natuurlijk het merkenrecht. De naam van een product of dienst kun je vastleggen als merk als deze onderscheidend (creatief) is. Dit vereist een registratie. En net als bij handelsnamen speelt hier een commerciële eis. Wie niet handelt onder het merk, verliest na vijf jaar zijn merk. En omgekeerd, wie het merk gebruikt zonder commercieel oogmerk, pleegt in principe geen inbreuk. Tenzij hij afbreuk doet aan de reputatie van het merk. Dit speelt nog wel eens bij klaagsites over merkproducten.
Er zijn dus mogelijkheden maar die vereisen eigenlijk allemaal dat je op structurele wijze commercieel bezig bent. Bij een hobbyblog heb je dus eigenlijk geen rechten. Je kunt dan alleen proberen door groepsdruk of publiciteit maken de andere groep proberen over te halen hun naam te wijzigen.
Arnoud
Wat gebeurt er nu als de tweede groep wel commercieel handelt? Hebben die dan ineens het merkrecht op de nieuwe (bijna dezelfde) naam, en kunnen die vervolgens de oude blog tot naamswijziging dwingen?
Dus Arnoud, is Ius Mentis nu een beschermde naam? Je BV heet zo. Dit blog wordt uitgegeven door Ius Mentis BV. Maar, handelt deze blog commercieel? Treedt jouw BV commercieel naar buiten toe? Dit blog is hooguit indirect commercieel.
Ius Mentis is een handelsnaam van mijn BV. Ik handel commercieel, ik verkoop trainingen en workshops en link naar mijn andere bedrijf. Vind jij advertenties ‘indirect’ commercieel?
Dat kan. Als jij geen factuur stuurt naar ICT Recht dan is het niet commercieel lijkt me. Ik wist niet dat je vanuit je eigen BV trainingen en workshops verkocht.
Op vrijwel elk blog staan toch wel advertenties (Adsense of affiliate linkjes). Is dat niet al voldoende om te zeggen dat de vereniging handelt?
De naam van bijvoorbeeld een voedselbank lijkt me toch ook beschermd? Ze doen niets commercieels en zamelen alleen eten in en geven dat weer weg. Dus gaat het er niet veel meer om dat je actief naar buiten treed met een naam dan dat je echt
commercieelbent?Een IT-startup bijvoorbeeld die de eerste x jaar zijn product gratis laat gebruiken zonder advertenties en zonder reclamebudget is toch gewoon beschermd?
Goed punt. Alleen worden die advertenties vaak geregeld door bedrijven die dit soort inkomsten-bronnen aanbieden aan consumenten. Veel blogs zijn best persoonlijk van aard en je bent dan meestal niets aan het verkopen. Je zou het eerder als een vorm van sponsoring kunnen zien. Daarnaast zijn bij veel blogs de advertenties onderdeel van wat de provider aanbiedt. Bij mijn eigen hosted WordPress blog heb ik moeten betalen om te voorkomen dat er advertenties bij komen. Mijn blog is dus vrij van advertenties. Grappig genoeg ben ik lichtelijk commercieel bezig op mijn blog. Ik maak namelijk graag foto’s en CGI plaatjes die ik onder een Creative Commons licentie (met attribution) weggeef. Nu kan het zijn dat iemand mijn werk zonder die licentie wil gebruiken (of stiekem al zonder de attribution heeft gebruikt) en voor die personen heb ik een prijs vermeldt die ik bereken voor het gebruik van mijn beeldmateriaal. Denk niet dat ik ooit iets zal verkopen maar toch is het een commerciele actie, lijkt mij. En ja, dit kan ik rustig 10, 20 jaar volhouden.
Misschien dat er ooit iemand een plaatje van mij “jat” en dan kan ik die prijs die ik heb vermeld mooi als schadeclaim gebruiken. 🙂
Overigens kun je ook een stichting beginnen. De voedselbank is een vereniging en dus beschermd. En verenigingen hoeven geen winst te maken. Die hoeven niet eens commercieel bezig te zijn. Voor stichtingen geldt volgens mij hetzelfde. Ik vraag mij af of de vereniging voedselbanken Nederland in actie zou kunnen komen tegen een meubelmaker die een bedrijf start genaamd “voedselbanken” en die picknicktafels verkoopt, plus banken voor bij eettafels.
Met de aanname dat vrijheid van diensten gelinkt kan worden aan de bescherming van namen, is het niet van belang of er aan verdient wordt. Gratis diensten verdienen ook bescherming en dat zou dan ook voor de bijbehorende namen gelden.
Maar stel nou dat je probeert commercieel te handelen onder een handelsnaam, maar commercieel totaal geen succes hebt en dus geen enkele klant krijgt? Denk b.v. aan een muziekgezelschap genaamd “Kattengejammer” die regelmatig samenkomen om gezellig muziek te maken maar die door niemand commercieel worden ingehuurd en er ook niet in slagen om b.v. CD’s te verkopen omdat niemand interesse heeft voor de HipHop/Opera muziek die ze maken. Ofwel, ze hebben alleen onkosten en geen inkomsten. Iets dat bij commercieel handelen toch anders moet. Kun je dan nog steeds een merkrecht claimen?
Een merk moet je deponeren en dan commercieel gebruiken. Gebruiken betekent dat je reclame maakt, producten aanprijst et cetera. Of je iets verkoopt, is minder relevant. Als jij 10 jaar lang zonder enige verkoop kunt met je bedrijf, maar je maakt stevig reclame elk jaar, dan heb je een geldig merk.
Er bestaat enige jurisprudentie. De analen van ene Brian (uit een tijd dat mensen slechts een enkele naam hadden) vermelden dat er een Judean People’s Front en een People’s Front of Judea waren. Grappig genoeg is bewaard gebleven hoe verwarring werd opgelost. Stel dat een voorbijganger vroeg: “Pardon, bent u het Judean People’s Front?”, dan volgde als antwoord: “Val dood! Wij zijn het People’s Front of Judea! Judean People’s Front? Rukkers!”
Gelukkig bestaat er een protocol waarmee we dergelijke dialogen op het web kunnen emuleren. We hoeven alleen maar RFC 2616 te updaten en browserfabrikanten moeten dan natuurlijk een soort van pop-up laten zien waar iets in staat als “Het Echte Groepsblog? Ha, rukkers!” op het moment dat je op de site van Het Enige Groepsblog komt.
Monty python citaat wint de dag 🙂
Ik kan me voorstellen dat het vervelend is, maar als je niet commercieel bezig bent is het dan echt zo erg? De bookmarks van je huidige bezoekers zullen niet wijzigen en voor de zoekmachines heeft je site door alleen al de historie een hogere ranking.
Ik vermoed ook dat in het gegeven voorbeeld beide groepen zichzelf zien als het enige echte groepsblog, als de enige vertegenwoordigers de ware essentie van het blog (vandaar mijn verwijzing naar Life of Brian). Vanuit het oogpunt van de vraagsteller is de andere groep met een doodzonde bezig, maar vanuit het oogpunt van de maatschappij is het nog maar de vraag wie er gelijk heeft.
Het merkrecht vind ik wat dat betreft kwalijker dan de defaultsituatie. Als bijvoorbeeld de Coca Cola Company in de jaren 1970 zijn recept verandert en een New Coke introduceert, mag wat mij betreft het bedrijf gedwongen worden zijn naam op te geven en mogen, opnieuw wat mij betreft, andere fabrikanten gratis de merknaam Coca Cola gebruiken als ze een drank weten te produceren die op het origineel lijkt. Zoals het merkrecht nu in elkaar zit, bestaat het eigenlijk alleen maar om consumenten op het verkeerde been te zetten, en heeft het daarom geen enkel nut.