Mag je een merknaam noemen in een kritisch artikel over een bedrijf?

logo-startersleningOh noes, las ik bij Das Kapital. De financiëlenieuwssite kreeg een blafbrief van een internetondernemer omdat men in een kritisch artikel het had gewaagd een screenshot te tonen, de geregistreerde merk- en handelsnaam te noemen en ook nog eens te línken naar de site. Een tactiek die ik vaker zie: in plaats van inhoudelijk in te gaan op de kritiek, beroept men zich op een auteursrecht of merkrecht in de hoop zo de hoster of uitgever te laten schrikken en snel actie te nemen.

Het artikel van Das Kapital zette vraagtekens bij een SBS6-programma waarin de diensten van Starterslening.nl aan de orde kwamen. Zo wordt er verwezen naar de leningen middels de term ‘subsidie’, en wordt gesteld dat kopen goedkoper is dan huren. Das Kapital kwam met argumenten, en tegen argumenten zijn natuurlijk altijd tegenargumenten in te brengen, maar in plaats van tegenargumenten kwam er bij de provider van Das Kapital een notice/takedownbrief die spreekt van “illegale content en inbreuk op onze merk- en handelsrechten”.

Wat er precies illegaal is aan de content van DK is me onduidelijk; het enige dat ik uit de brief kan halen is dat een screenshot van de video van Starterslening.nl wordt gebruikt en dat de handelsnaam wordt genoemd. Ook spreekt de brief van merknamen, maar een woordmerk van Starterslening kan ik niet ontdekken bij het BBIE. Het enige merk dat ik vond, is het hiernaast getoonde beeldmerk. En niet voor niets is dit een beeldmerk: een generieke kreet als “starterslening” voor, eh, leningen aan starters, krijg je echt niet als merk vastgelegd. Zo’n huisje op zich wel, maar geeft geen rechten op een generieke term die bij het huisje geschreven is.

Maar Arnoud, mag jij dan dat gedeponeerde Merk® daar wel tonen zonder uitdrukkelijke voorafgaande schriftelijke toestemming van de directie van Starterslening.nl®TM©? Ja, dat mag ik, en wel om dezelfde reden als dat Das Kapital een screenshot uit de reclamevideo mag tonen: het citaatrecht. Ter illustratie of onderbouwing van een betoog mag je tekst of beeld van derden gebruiken, ook als dat als merk is vastgelegd. Het merkenrecht is bedoeld om te verhinderen dat concurrenten bij je naam (of logo) gaan aanhaken, niet om te verhinderen dat mensen over je praten. Dat Das Kapitaal een advertentiegesponsorde uitgave is, is daarbij niet relevant.

Waarom gebruiken mensen dit soort tactieken? Tsja. Mijn gedachte daarbij is dat sommige mensen denken dat een merk of auteursrecht een absoluut recht is – logisch, want die term staat in de juridische handboeken. Alleen betekent hij daar “een recht dat je tegen iedereen kunt inzetten, en niet alleen tegen één specifiek persoon (een relatief recht)”. En niet “een recht dat zonder nuance te allen tijde boven alle andere rechten gaat”. Oftewel: een merk/auteursrecht zou je een juridische joker geven waarmee je elke discussie wint: hela, je noemt mijn Merk®, dat mag niet, haal maar weg. En door dat op te fleuren met wat juridische taal heb je dan een reële kans dat de wederpartij denkt, oh jee, weghalen dus maar. Zeker als je naar een hoster mailt, waar niet per se juridische kennis aanwezig is en niet iedereen zin heeft in discussies met blafbriefschrijvers.

Maar het is onzin. Serieus. Kritiek leveren mag, mits die kritiek natuurlijk voldoende basis in de feiten heeft. Is de kritiek voldoende onderbouwd, dan mag ook de naam van de betrokken partij worden genoemd of relevante screenshots/teksten/citaten worden opgevoerd. Vaak is dat zelfs onvermijdelijk: de onderbouwing veréist meestal dat je man en paard noemt, omdat deze anders niet verifieerbaar is.

En over dat linkverbod kan ik kort zijn: linken is legaal, punt.

Arnoud

13 reacties

  1. En over dat linkverbod kan ik kort zijn: linken is legaal, punt

    Linken naar legaal verspreide content is legaal

    Maar naar illegale verspreide content linken is mogelijk het faciliteren van inbreuk en is dan dus niet legaal.

  2. Heb je echt het citaatrecht nodig? Dat voelt aan als het verkeerde middel om het probleem op te lossen.

    Ik zou liever hebben dat dit mogelijk is via de persvrijheid en de vrije meningsuiting. Je moet gewoon over een bepaald merk kunnen schrijven, ook als je geen toestemming hebt van de merkhouder. Het toevoegen van een beeldmerk aan je artikel zou daarbij niet fundamenteel anders moeten zijn dan het noemen van een merknaam.

    Het enige wat je niet zou mogen doen is jezelf voordoen als de merk-houder: doen alsof je de merkhouder bent. Maar daar is hier geen sprake van.

    In feite dient het allemaal het zelfde doel: goede communicatie. Je kunt de afweging tussen de verschillende rechten dan ook heel goed vangen in het criterium: wat zorgt voor de beste communicatie?

    1. Heb je echt het citaatrecht nodig? Dat voelt aan als het verkeerde middel om het probleem op te lossen.

      Waar is het citaatrecht anders voor bedoeld dan?

      Ik zou liever hebben dat dit mogelijk is via de persvrijheid en de vrije meningsuiting.

      Het recht op vrijheid van meningsuiting is heel generiek en bovendien ook niet eens niet absoluut. Om de rechtszekerheid te dienen zijn er daarom een heleboel concretere wetten die invullen wanneer een uiting al dan niet mag worden beperkt. Dat is juist een goede zaak lijkt me. Mocht in een bepaald geval die concretere wet geen soelaas bieden, of misschien de vrijheid van meningsuiting juist te ver beperken, kun je dan altijd nog je vrijheid van meningsuiting inroepen.

    1. Een hoster zal vast een setje algemene voorwaarden hebben waarin precies staat wat ze wel en niet mogen doen. Diverse hosters hebben daarin wel het een en ander staan die hen in staat stellen om een site even uit de lucht te gooien hangende een onderzoek betreffende klachten van een derde partij. Juridisch staan ze dan in hun recht en moet je als klant aantonen dat de klacht onterecht was.

      1. Zou een mooie boel worden als ze maar kunnen doen wat hun goed dunkt.

        En daarnaast, wat is even? Een dag, een week? Tot een volledig onderzoek is afgerond? Wat nu als mensen lukraak gaan klagen, mensen die juridisch niet gelijk hebben? Dan heb je een fijne hoster als keer op keer je site platgaat omdat ze de wet niet kennen en maar doen wat ze zelf denken dat juist is.

        Je hebt er achteraf als klant niets aan dat je gelijk had, als al die tijd je site plat ligt door onkunde van de hoster.

        1. Ze mogen niet doen wat hen goed dunkt, maar wel wat is afgesproken in de algemene voorwaarden. Mijn eigen provider VIP.nl heeft zo’n clausule onder kopje 4.2: Het is (of dit nu legaal is of niet) door VIP verboden om met gebruikmaking van de Diensten informatie aan te bieden of te verspreiden die… – Gevolgd door een lijstje van verboden zaken, ongeacht of het wel of niet legaal is. Smaad en laster valt hieronder. Een kritisch artikel zou smadelijk genoemd kunnen worden, waarop VIP dan gewoon de site op zwart kan zetten volgens kopje 4.6 van deze voorwaarden. Niet dat ze dit snel zullen doen, want de mensen bij VIP zijn behoorlijk slim. Ze kunnen het echter wel volgens deze voorwaarden.

          Veel providers zijn best slim op dit punt en zullen eerst beoordelen of de klacht wel of niet terecht is. Dat is in het verleden wel eens anders geweest.

          Als klant kun je achteraf wel weer gelijk krijgen en wordt de boel hersteld. (Ten minste, als je de provider weet te overtuigen.) Je moet dan als klant bepalen hoeveel schade je hebt geleden en dat in euro’s vertalen. Dat is dan de factuur die je doorstuurt aan diegene die de klacht heeft ingediend met het verzoek om binnen 30 dagen de rekening te voldoen of anders worden er juridische stappen ondernomen. Dit is verder een kwestie tussen jou en de klager dus de provider staat hier volledig buiten als partij. De provider kan hooguit als getuige meewerken tot een juiste oplossing. En als de klager niet betaald? Dan moet je overwegen of de schade de moeite waard is om een juridisch proces over te beginnen. De hoogte van de schade zal in veel gevallen niet de moeite waard zijn.

    1. Op welke grond gebruik je het logo? Bij (contractuele) toestemming van de merkhouder moet je het contract eens doorlezen… Wanneer je het op grond van een wettelijke uitzonderingsbepaling gebruikt, zolang de bepaling van toepassing is.

      1. Nou volgens arnoud kan ik daar dus het citaatrecht voor gebruiken. Het gaat mij erom kan ik nu altijd het logo van een bedrijf gebruik zonder hun toestemming zolang ik geen kwade bedoelingen heb? En wanneer heb je kwade bedoelingen? Ik ken verhalen van (grijze)resellers die niet de logo’s van de producten mogen gebruiken die ze verkopen.

        1. Citaatrecht gebruik je als je in het kader van aankondiging, bespreking e.d. over het bedrijf schrijft. Wat ik dus doe in deze blog. Dat is niet hetzelfde als “je mag een logo tonen zonder kwade bedoelingen”. Geheel oprecht je eigen producten verkopen met hun logo erop mag niet. Of mensen binnenlokken met logo’s.

          Het is toegestaan om logo’s te tonen van de producten die je verkoopt, zolang je maar duidelijk maakt wat je relatie is tussen jou en het merk. Mijn vuistregel is dat je eigen logo groter moet zijn dan dat van het merk. Zeg maar zoals je op Bol.com de logo’s van zeg Lego-speelgoed ziet. Niemand zal denken dat Bol.com van Lego® is. Ze zijn gewoon een winkel met die speelgoeddozen. Een shop opzetten met alleen groot een Lego-logo en “Welkom bij LegoShop.nl” zou een heel ander verhaal zijn.

          Het maakt bij dit verhaal neit uit of je wit of grijs importeert, zolang je maar binnen de EU inkoopt bij een legale verkoper. Import van buiten de EU mag je sowieso niet verhandelen zonder toestemming. Logo of geen logo.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.