De leesbare versus de juridisch bindende algemene voorwaarden maken

pen-contract-ondertekenen-algemene-voorwaardenEen lezer vroeg me:

Je ziet soms websites die hun algemene voorwaarden in een ‘leesbare’ en ‘juridische’ versie hebben. Die laatste is dan uiteraard bindend, maar wat is dan nog de waarde van de leesbare versie?

Algemene voorwaarden zijn, zoals de wet dat omschrijft, “opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen”. Zeg maar juridische #include-files. Het idee is dat je dan niet elke keer hoeft te onderhandelen over ondergeschikte punten zoals wie het bezorgrisico draagt of wat de betalingstermijn is.

Meestal héb je niet eens onderhandelingsruimte bij algemene voorwaarden. Zeker bij internetdiensten, daar dien je braaf een vinkje te zetten en verder niet te veel te zeuren over rare voorwaarden. Ze kunnen toch op ieder moment wijzigen. Lekker puh.

Oké dat was een tikje cynisch. Steeds meer bedrijven zien in dat al te eenzijdige en cryptisch-juridisch opgestelde voorwaarden niet handig zijn, en proberen ze dus leesbaar te krijgen. Een manier daarvoor is een ‘vertaling’ naar normaal Nederlands er boven zetten, met dan de opmerking dat deze vertaling niet bindend is. Creative Commons is denk ik de bekendste exponent van deze trend: zij bieden een “voor mensen leesbare”, een “voor juristen leesbare” en een “voor computers leesbare” versie van al hun vrije-inhoudslicenties aan.

Ik vind het een heel goed idee om juridisch bindende teksten voor gewone mensen leesbaar te maken, maar juist weer erg slecht om die leesbare teksten dan als niet bindend te verklaren. Je doet echt iets verkeerd als je doelgroep je juridische tekst niet kan lezen. En een “dit betekent het, maar misschien ook niet, succes met alsnog de juridische tekst ontrafelen” is dan echt een zwaktebod.

In Nederland is er trouwens al een soort van wettelijke plicht om je algemene voorwaarden leesbaar te houden. De wet eist namelijk (art. 6:238 sub 2 BW) bij een overeenkomst tussen bedrijf en consument dat:

… de bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. Bij twijfel over de betekenis van een beding, prevaleert de voor de wederpartij gunstigste uitleg.

Het enige probleem hiermee is dat een rechter ook een jurist is, en die zal dus (vrees ik) eerder denken dat een beding duidelijk is dan de gemiddelde internetdienstafnemende consument.

Ik raak er steeds meer van overtuigd dat we een Wet op de cloud moeten krijgen, met daarin onder meer een hoofdstuk met standaardvoorwaarden voor webdiensten. Een wettelijke default EULA of TOS zeg maar, zodat niet iedereen opnieuw zelf het wiel hoeft uit te vinden.

Arnoud

18 reacties

  1. Ik raak er steeds meer van overtuigd dat we een Wet op de cloud moeten krijgen…
    Alsof dit land nog meer wetten nodig heeft… Ik vind dat algemene voorwaarden in het algemeen begrijpbaar moeten zijn, en dat “begrijpbaar” wordt bepaald door het opleidingsniveau van de gemiddelde klant. Kindertaal zelfs, als de site zich op minderjarigen richt. En dit moet een algemene regel qua leesbaarheid zijn, en niet eentje voor Clouds, eentje voor mobiele telefonie, eentje voor sportverenigingen en eentje voor juridische weblogs. 🙂 Daarnaast zou er een algemene “template” moeten zijn, waar iedereen zijn algemene voorwaarden kan opmaken. Misschien een geautomatiseerde website waar je kunt aangeven welk opleidingsniveau je klant gemiddeld zal hebben en welke diensten er worden aangeboden. Her en der wat labels intypen, vinkjes zetten en opties uit dropdown-boxen kiezen, de ‘Genereer’ knop aanklikken en klaar. En zo’n service zou gratis moeten zijn om het gebruik ervan meer aan te moedigen. Was er nou maar een jurist met voldoende Internet-ervaring die zoiets in elkaar kan zetten. 🙂 Ken jij zo’n jurist, Arnoud? 😉

  2. De wet eist namelijk (art. 6:238 sub 2 BW) bij een overeenkomst tussen bedrijf en consument dat:
    … de bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. Bij twijfel over de betekenis van een beding, prevaleert de voor de wederpartij gunstigste uitleg.
    Het enige probleem hiermee is dat een rechter ook een jurist is, en die zal dus (vrees ik) eerder denken dat een beding duidelijk is dan de gemiddelde internetdienstafnemende consument.

    Als ik de wet zo lees, betekent “duidelijk en begrijpelijk” minimaal dat er geen onenigheid bestaat over de betekenis van de voorwaarden. Het is dus belangrijk dat de wederpartij voor de rechter met zijn eigen interpretatie van de voorwaarden komt. Doet hij dat (en is die interpretatie niet onzinnig), dan zie ik niet hoe de rechter anders kan doen dan voor de interpretatie van de wederpartij te kiezen (behalve als de wederpartij zich daarmee volgens de rechter in de vingers snijdt).

    (Of het zou zo moeten zijn dat “bij twijfel” alleen op de rechter slaat. Maar dat lijkt me een beetje raar, want die is geen partij.)

  3. In Nederland is er trouwens al een soort van wettelijke plicht om je algemene voorwaarden leesbaar te houden.

    Stel dat je een “leesbare” versie en een “juridisch bindende” versie publiceert, en ze ook zo noemt. Geef je daarmee dan niet toe dat de “juridisch bindende” versie eigenlijk niet leesbaar is? Dat zou afbreuk doen aan de “juridische bindendheid” van de juridisch bindende versie.

  4. Het enige probleem hiermee is dat een rechter ook een jurist is, en die zal dus (vrees ik) eerder denken dat een beding duidelijk is dan de gemiddelde internetdienstafnemende consument. Wat de rechter vind maakt toch niet uit. Als je twee teksten hebt voor de algemene voorwaarden zal hij altijd degene moeten nemen met de gunstigste uitleg voor de wederpartij.
    Hij mag niet kiezen op basis van wat hij zelf de duidelijkste juridische tekst vind maar alleen op wat het gunstigste is voor de wederpartij. Dat is het enige keuze criterium dat de wet toelaat.

    1. Ik bedoelde in de situatie dat er één tekst is met juridische taal, en dat je dan zegt “deze clausule is niet duidelijk”. Dan zal een rechter eerder dan een leek zeggen dat de clausule wél duidelijk is, omdat de rechter ook een jurist is.

      Als er twee teksten zijn en eentje is expliciet gemarkeerd als niet bindend, dan ben je snel klaar als rechter. Duidelijk toch dat alleen die wél bindende bedoeld was om bindend te zijn?

      1. Op die situatie had ik hierboven al iets gezegd; zolang de wederpartij maar aangeeft wat hij dacht dat een voorwaarde betekende, moet de rechter daarin meegaan. Het gaat er in dat geval niet om wat de rechter denkt dat een voorwaarde betekent.

        1. Hmm. Daar zit wel ergens een redelijkheidstoets in: als ik zeg dat ik dacht dat “Betaling binnen 14 dagen” betekent “Betaal maar een keer wanneer het je uitkomt de komende maanden”, dan zal geen rechter daarin meegaan. Dat is niet redelijk. Dus dan moet de rechter toch toetsen of mijn lezing wel klopt. En dan kom je alsnog bij hetzelfde uit, toch?

      2. Als er twee teksten zijn en eentje is expliciet gemarkeerd als niet bindend, dan ben je snel klaar als rechter. Duidelijk toch dat alleen die wél bindende bedoeld was om bindend te zijn?

        volgen mij ben je dan niet klaar als rechter. Waar was die andere tekst dan voor? Om de klant in verwarring te brengen? Lijkt me evident dat als de zogenaamde ‘niet bindende’ tekst inderdaad qua effect voor de klant afwijkt van de zogenoemde ‘bindende juridische’ tekst dat de rechter toch moet kiezen voor de tekst die gunstiger is voor de klant. Anders kan een bedrijf altijd hun voorwaarden gunstiger presenteren dan ze werkelijk zijn en dat is ongewenst in de bescherming van consumenten.

        Het is aan het bedrijf om hun voorwaarden ook in leesbare taal correct te presenteren en niet om klanten daarmee te misleiden.

        1. Verder is de term ‘leesbaar’ niet equivalent aan ‘niet-bindend’. In die zin heeft is dus ‘juridisch bindend’ niet een hogere waarde dan ‘leesbaar’.

          Jij als jurist vind die kwalificatie mischien een hogere betekenis hebben maar waar het om gaat is of een tekst algemene voorwaarden beschrijft. Zo ja dan zijn die gekwalificeerd als ‘leesbaar’ ook gewoon juridisch bindend.

    2. Het enige probleem hiermee is dat een rechter ook een jurist is, en die zal dus (vrees ik) eerder denken dat een beding duidelijk is dan de gemiddelde internetdienstafnemende consument.
      Wat de rechter vind maakt toch niet uit. Als je twee teksten hebt voor de algemene voorwaarden zal hij altijd degene moeten nemen met de gunstigste uitleg voor de wederpartij. Hij mag niet kiezen op basis van wat hij zelf de duidelijkste juridische tekst vind maar alleen op wat het gunstigste is voor de wederpartij. Dat is het enige keuze criterium dat de wet toelaat.

      1. Die leesbare voorwaarden zullen echter wel deel moeten zijn van de overeenkomst. Op het moment dat de formele offerte verwijst naar ‘juridische voorwaarden’ dan zijn de ‘leesbare voorwaarden’ geen deel van het aanbod en dús geen deel van de overeenkomst. Staan ze in één document, bv. pagina 1 is begrijpelijk en pagina 2 is juridisch, dan zou ik eerder meegaan met jouw standpunt. Maar ik blijf zitten met het punt dat als je expliciet zegt “bovenstaande is niet bindend en slechts illustratief” de wederpartij toch bezwaarlijk kan zeggen dat het wél bindend is.

        Ik vermoed dat wij nu precies de discussie voeren die je dan bij de rechter ook zou voeren. 😉

        1. Ik denk dat als de organisatie op de site een pagina heeft met ‘Algemene voorwaarden in leesbare taal’ (die je dus al prima kan hebben doorgelezen voor je een aanbod hebt bekeken) dat die organisatie dan niet kan zeggen dat die niet bindend zijn omdat je ergens anders ‘meer bindende’ algemene voorwaarden hebt.

        2. Maar je weet dat de gemiddelde klant geen kaas kan makenvan juridisch lingo. En als die popie jopie versie nu eens de juridisch bindende tegenspreekt en je weet dat jan met de pet afgaat op jouw uitleg in die laatste versie is het dan geen misleiding?

  5. Leuk om de blogpost te lezen naar aanleiding van mijn vraag! Hopelijk kunnen de anderen in de Twitter discussie een beetje Nederlands 😉

    Inhoudelijk; Creative Commons vind ik persoonlijk het heel fijn doen, omdat de menselijk leesbare tekst nu eenmaal echt leesbaar is. Alleen jammer dat ze hun ‘Dit gedeelte is niet bindend’-tekst were verstoppen :/

    Probleem natuurlijk blijft wel dat met de leesbare versie bindend te maken, het natuurlijk wachten is op een jurist die daar eens lekker in gaat zitten prikken. Dat is nu juist de reden dat we graag digitale bomen verslinden per Algemene Voorwaarden, ipv. duidelijk en helder te zijn.

    Lastige materie dit, om de gebruiker echt ‘informed consent’ te kunnen laten geven.

  6. Of gewoon de oorspronkelijke tekst in begrijpelijk Nederlands. Niet alles in lange, onleesbare volzinnen stoppen, maar bijvoorbeeld opsommingstekens gebruiken, dat zou al schelen. Daarnaast lijkt me een populaire versie van algemene voorwaarden even bindend als reclame-uitingen, die strijdig zijn met de gewone algemene voorwaarden. Er zijn genoeg voorbeelden, waarbij mensen op grond van de reclamefolder gelijk kregen, ook al had de aanbieder eronder gezet: ‘Aan deze folder kunnen geen rechten worden ontleend.”

  7. Als het goed gedaan wordt, is er maar één versie, die zowel leesbaar en begrijpelijk is, als juridisch doortimmerd.

    Wiens kant zou de rechter in dat geval kiezen bij een conflict, die van de opsteller die zijn best heeft gedaan het begrijpelijk te formuleren, of die van de tegenpartij die zich daardoor probeert te beroepen op het feit dat iets er niet expliciet staat?

    Een andere optie is om in de ‘leesbare’ versie te verwijzen naar de juridische. De leesbare versie is dan een samenvatting van de juridische, of de juridische een specificatie van de leesbare.

    Bij wijze van voorbeeld, een citaat uit The Diamond Age van Neal Stephenson:

    “I’m Judge Fang,” the Judge continued, looking straight at Bud. “You can address me as Your Honor. Now, Bud, Mr. Kwamina here has accused you of certain activities that are illegal in the Coastal Republic. You are also accused of actionable offenses under the Common Economic Protocol, to which we are a subscriber. These offenses are closely related to the crimes I alread mentioned, but slightly different. Are you getting all this?” “Not exactly, Your Honor,” Bud said. “We think you mugged this guy and blew a hole in his arm,” Judge Fang said, “which is frowned upon. Capiche?” “Yes, sir.”

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.