‘Apple iCloud schendt Noorse en Europese wet’

Apple verschaft zichzelf het recht de voorwaarden van clouddienst iCloud te allen tijde aan te passen, in strijd met de Noorse en Europese wet. Dat las ik bij Nu.nl. Waarop ik denk? Welke wet dan? Want een wet op de cloudvoorwaarden lijkt me een goed idee, maar die is er bij mijn weten nog lang niet.

Het blijkt te gaan om een klacht van de Noorse Consumer Council, volgens mij het equivalent van onze Autoriteit Consument en Markt (maar al bestaand sinds 1953). Zij hebben een klacht neergelegd bij Apple omdat deze de Noorse en Europese wet zou schenden door het recht te bedingen in de gebruiksvoorwaarden om eenzijdig het contract aan te mogen passen.

Uit de tekst van de klacht (pdf) blijkt dat het gaat om de algemene Noorse regel dat algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend mogen zijn. Die regel hebben wij ook. Naast de grijze en zwarte lijsten geldt er ook een open norm: als iemand kan hardmaken dat een voorwaarde onredelijk bezwarend is, dan moet deze van tafel. De bewijslast is daarbij niet altijd eenvoudig.

De Noren hebben echter nóg een lijst gevonden, de zogeheten blauwe lijst uit Richtlijn 93/13/EEG met daarop nog een setje oneerlijke bedingen. En wat staat er in artikel 3 van die Richtlijn?

Een beding in een overeenkomst waarover niet afzonderlijk is onderhandeld, wordt als oneerlijk beschouwd indien het, in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoort.

Het lijkt me evident dat een voorwaarde die zegt “wij mogen het contract op ieder moment aanpassen en u moet maar hopen dat dat acceptabel is, anders moet u weg” het evenwicht tussen de partijen nogal verstoort. Sterker nog, wélk evenwicht?

In een bijlage bij dit artikel zijn bedingen opgenomen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. Een soort grijsblauwe lijst dus: de gebruiker van zo’n voorwaarde zal moeten bewijzen dat deze wél eerlijk is. En lid j van die bijlage noemt bedingen die:

de verkoper te machtigen zonder geldige, in de overeenkomst vermelde reden eenzijdig de voorwaarden van de overeenkomst te wijzigen;

Helaas staat er verderop dan weer wel een uitzondering:

Punt j) staat evenmin in de weg aan bedingen waarbij de verkoper zich het recht voorbehoudt de voorwaarden van een overeenkomst voor onbepaalde tijd eenzijdig te wijzigen, mits hij verplicht is de consument daarvan redelijke tijd vooraf in kennis te stellen en het de laatste vrijstaat de overeenkomst te ontbinden.

Dat was in 1993 wellicht redelijk bij de toen gebruikelijke duurovereenkomsten: levering van kranten, vuilophaaldiensten en dergelijke. Daar wil je vanaf kunnen als ze ineens de voorwaarden aanpassen. Maar bij een clouddienst is het zeer zeker niet redelijk om te zeggen “je mag weg als het je niet bevalt” want dat is al snel zo veel gedoe dat menig consument het niet eens zal proberen. Welke Apple-gebruiker zal overstappen naar Dropbox als er weer 8000 woorden nieuwe voorwaarden langskomen?

En dat is juist wat het zo oneerlijk maakt. Je weet dat mensen dat niet lezen. Je weet dat mensen er noodgedwongen maar op vertrouwen dat er geen gekke dingen in je voorwaarden staan. En dat vertrouwen tast je in de basis aan door zo’n eenzijdig-wijzigingsbeding. De hoogste tijd dus voor een nieuwe cloudblauwe lijst.

Arnoud

8 reacties

  1. De kern van het probleem is dus * de vendor lock-in * de onleesbaarheid van voorwaarden

    Voor de onleesbaarheid heb ik al eens een idee voorgesteld, gebaseerd op standaardisatie. Zie de free culture wereld: bij de verschillende Creative Commons licenties is redelijk duidelijk wat je er aan hebt, en het zelfde geldt voor standaard open source licenties zoals de GPL. Het aanbod aan gestandaardiseerde voorwaarden zou zodanig vriendelijk moeten zijn voor cloud-providers dat ze die ook daadwerkelijk gaan gebruiken; het voordeel voor consumenten zit dan vooral in duidelijkheid, en in eerste instantie niet in betere voorwaarden. Er is dan ruimte voor een cultuurverandering, waarbij consumenten niet-standaard voorwaarden automatisch als verdacht gaan beschouwen. Mensen zoals Arnoud zouden dan een “diff” kunnen doen met standaard voorwaarden, om uit te leggen wat een provider voor gekke voorwaarden heeft.

    Wat de vendor lock-in betreft: moet dat niet gewoon als oneerlijke handelspraktijk worden gezien? Migratie naar een andere leverancier zou niet meer dan een paar muisklikken moeten kosten, en elke leverancier mag gedwongen worden om, koste wat kost, zorg te dragen voor een makkelijke migratie. Bijvoorbeeld: * een e-mail provider moet een gratis e-mail redirect aanbieden naar iemands nieuwe adres, zonder voorwaarden die de consument benadelen of, weliswaar buiten de cloud: * microsoft moet een methode bieden om windows-software op “alternatieve” besturingssystemen te draaien, zonder voorwaarden die de consument benadelen. Ze zouden bijvoorbeeld hun user space code kunnen doneren aan Wine, en de kernel-code van Wine verbeteren.

    1. microsoft moet een methode bieden om windows-software op “alternatieve” besturingssystemen te draaien, zonder voorwaarden die de consument benadelen

      Het is niet aan Microsoft om te bepalen voor welk platform software leveranciers hun software willen aanbieden. Hun eigen grote softwarepakket (MS Office) draait wel op windows, OS X, iOS en android.

  2. Even advocaat van de duivel spelen:

    Je schrijft: “Sterker nog, wélk evenwicht?”

    Als er geen evenwicht is, kan dat evenwicht ook niet verstoord worden. De regel is dus niet van toepassing. Immers, de consument heeft toch zelf voor die onevenwichtige relatie gekozen?

    1. Branko, ik neem aan dat je een bankrekening hebt… (het is heel lastig om zonder te leven.) We weten ook dat het bankwezen “streng gereguleerd” is door de overheid; de facto moet de consument zaken doen met een door de Nederlandse Bank geleid kartel. Denk jij dat er een evenwichtige relatie kan bestaan tussen een bank en een consument?

      We “moeten” tegenwoordig ook een Internetaansluiting hebben, al is het maar om de belastingaangifte te kunnen doen… Maar dat is ook een markt die aanzienlijk geconsolideerd is tot maar een handvol aanbieders.

      Scholen en universiteiten dwingen studenten tot het gebruik van gmail en Microsoft, enz., enz, enz.

      1. In de eerste plaats ging het hier niet om een bankrekening, maar om een cloudservice. Als ik het verhaal rondom de nieuwe regels van banken m.b.t. van het terugbetalen van gestolen geld van gehackte accounts goed begrepen heb, dan bestaan er juist rondom banken speciale wetten en regels.

        Uit het feit dat die speciale regels alleen voor banken gelden, leid ik af dat de wetgever het niet nodig heeft gezien elke onevenwichtige relatie te reguleren.

        Daarnaast reguleert de Noorse wet alleen relaties die als evenwichtig begonnen. Ook daar gaat het hier niet om (noch in jouw voorbeeld).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.