Hoe bewijs ik dat de gespreksopname is gemanipuleerd?

Een lezer vroeg me:

Ik werd onlangs gebeld door een bedrijvengids, die me vroegen of mijn gegevens in hun gids kloppen. Maar mijn “ja!” is nu gemonteerd in een gespreksopname achter de vraag “Wilt u een betaald abonnement voor $veel”. Ze dreigen nu met een dagvaarding! Hoe kan ik bewijzen dat ik dit niet gezegd heb?

Er zijn geen formele eisen waarmee je een geluidsopname van tafel krijgt. Dat het een .wav of .mp3 is, of dat er geen digitale handtekening of TNO certificaat bij zit, maakt niet uit. Waar het de rechter om gaat is of de opname echt is. Dat kun je alleen bewijzen of weerleggen met inhoudelijke argumenten over deze opname.

Je kunt een geluidstechnicus zoeken die een rapport kan maken dat hij kliks en knipgeluiden hoort, en zo de authenticiteit aanvechten. Of een getuige die je hoorde spreken. Sowieso ontken je natuurlijk stellig en lever je een verslag aan hoe het gesprek wél ging.

Als consument kun je in dit soort situaties vanaf de 13e gewoon op de wet wijzen: telefonische acquisitie vereist vanaf dan een schriftelijke nazending die moet worden ondertekend en geretourneerd. Zonder retournering geen overeenkomst. Deze bescherming geldt echter niet voor bedrijven, tenzij je reflexwerking claimt maar dat is zeker geen automatisme.

Voor de toekomst: altijd je gesprekken opnemen dus. Al is het maar om de rechter te laten horen dat er iemand heeft zitten rommelen. Het is toegestaan gesprekken op te nemen waar je deelnemer aan bent, ook als je dat niet meldt aan de wederpartij.

Vanwege onder meer dit soort grappen gebruik ik in dergelijke telefoontjes nooit contextvrije zinnen (“ja”) maar alleen soundbites (“De gegevens die u voorleest, zijn correct.”). Menig wederpartij vindt dit merkwaardig, overigens.

Gewoon ophangen kan natuurlijk ook. En het is storend dat het als onbeleefd geldt om op te hangen bij een partij die je ongevraagd lastigvalt.

Arnoud

28 reacties

  1. Het is toch jammer dat je in een moderne rechtsstaat je eigen telefoongesprekken op moet nemen en als bejaarde ambtenaar moet gaan praten (sorry Arnoud). Het zou een rechter sieren als hij/zij eens korte metten maakt met dit soort onzin en deze oplichters een grote veeg uit de pan geeft. Werkelijk iedereen snapt dat dit soort bedrijven gidsen alleen maar bestaan om iemand een poot uit te draaien.

    Nee, ik ben nog nooit slachtoffer geworden van dit soort activiteiten maar kan me er wel over opwinden

  2. Wat mogelijk ook zou kunnen helpen tegen dit soort knip en plak werk, is het hebben van achtergrond muziek tijdens je telefoongesprek. Ookal heb ik er niet veel verstand van, ik vermoed dat het knippen en plakken dan een stuk lastiger wordt.

  3. Een familie lid werd een jaar of drie geleden platgebeld door een callcenter ivm met wisseling van energie leverancier. Eerste paar keer met ‘Geen interesse’ opgehangen (anonieme gesprekken niet opnemen is geen optie, kenissen hebben ook een anoniem nummer). Op een gegeven moment kreeg ikte horen: volgende keer doe ik gewoon het gesprek dan ben ik er misschien vanaf. Omdat ik de hardnekkigheid niet vertrouwde even google gebruikt en meteen gezegd om ‘Geen interesse’ te blijven zeggen en dan meteen op te hangen. Met die twee woorden kunnen ze knippen wat ze willen, maar een akkoord kunnen ze er nooit van maken.

    1. Een antwoordapparaat nadoen wil ook wel eens helpen. Eerst ‘goedemorgen’ zeggen en dan net iets te lang wachten, zodat de belmiep het verhaal begint af te ratelen en dan: “Helaas zijn alle lijnen bezet; we verzoeken het u op een later tijdstip opnieuw te proberen.”

  4. Een idee, hopelijk zijn er mensen met meer juridische ervaring die kunnen zeggen of het een goed idee is: Zou deze persoon wellicht andere ‘slachtoffers’ van hetzelfde bedrijf kunnen vragen om een verklaring op schrift te stellen waaruit blijkt dat het bedrijf vaker ‘overeenkomsten’ creëert zonder daadwerkelijke wilsbeschikking (of wat ook de juridische term is) van de tegenpartij?

  5. Ik weet niet of jouw remedie voor dit soort gesprekken altijd werkt hoor Arnoud.

    “Kloppen deze gegevens mijnheer?” “De gegevens die u voorleest zijn correct”

    knip knip plak plak

    “Dus u gaat akkoord met een abonnement voor 2 jaar á 500 euro per maand mijnheer?” “correct”

    kassa!

    1. Zo makkelijk werkt dat niet.

      Hoewel het voor het gehoor erg makkelijk is individuele woorden van elkaar te onderscheiden, zijn de woorden in een zin in werkelijkheid veel meer aan elkaar geplakt dan je zou denken. Luister bijvoorbeeld maar eens naar een totaal vreemde taal en je zult merken dat het vaak heel moeilijk is de individuele woorden van elkaar te onderscheiden. Dat wordt nog duidelijker wanneer vervolgens een transcript of de ondertiteling leest van waar je zojuist naar hebt zitten luisteren.

      Waar het op neer komt is dat wanneer je woorden uit een volle zin knipt en dit vervolgens als een op zichzelf staand antwoord presenteert, je dit met audio-analyse aan kunt tonen. Voor ons gehoor is het misschien niet direct hoorbaar, maar detecteerbaar is het wel.

      1. “Dan heb ik dus opgeschreven: Arnoud Engelfried, partner bij ICRecht, normaal abonnement van 250 Euro per jaar voor een periode van 2 jaar, betaling vooraf per jaar.” “De gegevens die u voorleest, zijn correct.”

        1. Haha ik heb je, ik zou dat nooit zeggen als je mijn achternaam met een d uitspreekt. Of mijn bedrijfsnaam zonder T.

          Maar goed punt is duidelijk. Voortaan dus échte soundbites waar de vraag letterlijk in verwerkt zit. “Mijn huisadres is inderdaad X te Eindhoven. Het nummer dat u noemt, is niet mijn mobiele telefoonnummer.”

    2. Terecht punt, hoewel een geplakt “correct” aan het einde van een zin anders klinkt dan een als volzin uitgesproken “correct”. Maar mijn eigen opname van het gesprek zou al genoeg meoten zijn om twijfel te zaaien. Plus deze blog die bewijst dat ik zo spreek als mijn opname aantoont.

  6. Zoals Jeroen Hellingman reeds aangaf, zit er meestal een karakteristieke 50Hz brom in iedere audio-opname. Verder zitten er ook nog aanvullende fluctuaties in die brom die het voor een technicus met verstand van zogenaamde fourieranalyses goed mogelijk maken om aan te tonen dat er gerotzooid is met een opname. Zelfs wanneer met de 50Hz brom “gesynchroniseerd” zou hebben in de gekunstelde opname. Wanneer een exact identieke brom meer dan 1 maar voor komt in de opname, dan is er geknipt en geplakt. Wanneer er opeens een discontinuïteit in de brom-fluctuaties te zien is, heeft men een stuk verwijderd.

    Wat ik mij echter af vraag is wat te doen met een bedrijf dat op deze manier zaken doet. Dat ze niet alleen de boel te bedonderen, maar ook nog het gore lef hebben om te dreigen met een dagvaarding, maakt dat ik het zeer onterecht zou vinden wanneer ze er enkel mee weg zouden komen door uiteindelijk bot te vangen. Dit lijkt me niet een simpel zakelijk dispuut, maar regelrecht crimineel gedrag. Volgens mij zou aangifte daarvan bij de politie (of misschien het OM?) zeker gepast zijn.

    Ik neem aan dat het bedrijf de opname uiteraard niet zomaar af zal staan voor analyse, maar mocht de vraagsteller er toegang toe kunnen krijgen (of reeds hebben), dan zou ik met alle plezier de opname analyseren. Ook als die opname niet beschikbaar is, heb ik het vermoeden dat wanneer de vraagsteller reageert met aangifte en een verzoek tot het veilig stellen van de originele geluidsopname voor analyse, het wel eens heel snel over zou kunnen zijn met de dreigementen van bedrijf X.

      1. Ja, dat kan nog steeds, maar het vraagt (nog steeds) specialistische kennis en ervaring.

        Met AI kunnen (in de toekomst) opnames mogelijk ook op een andere manieren aangepast worden, maar dat zal ook artefacten achter laten.

  7. Wat een hoop nuttige reacties! Met name met NP ben ik het 500% eens. Ik snap ook de positie van de rechter wel, die moet als een soort onpartijdige waterspuwer tussen de twee partijen zitten. De vraag wordt dan: hoe krijg je iets wat superevident onjuist is van tafel zonder aan de onpartijdigheid van de rechter te tornen? Zijn er voorbeelden uit andere rechtsgebieden waar dat wel lukt?

    Overigens kan ik die netwerkbrom nog wel goed krijgen, hoor. Als je naar een stilte in het gesprek luistert, heb je zo het ruispatroon te pakken (aangenomen dat je 0,4 seconden of langer samplet). Bij het ‘vervalsen’ (lees: netjes maken) van foto’s doe ik dat wel eens. Maar om heel eerlijk te zijn, denk ik dat oplichters net als de meeste andere criminelen niet heel erg snugger zijn, dus zal de methode van Jeroen gewoon werken.

    Mijn suggestie zou ook zijn een demo te maken van hoe makkelijk het is een opname te vervalsen; je zou bijvoorbeeld de rechter van tevoren kunnen opbellen om het op een zitting te laten aankomen. Als jij dat gesprek kunt vervalsen, dan kan iedereen dat.

  8. Ik denk dat je ook moet vragen om een opname van het gehele gesprek. Dat maakt aantonen van manipulatie makkelijker. Als die er niet is, is de opname minder sterk bewijs.

    Maar heeft het nog zin om te wachten op die dagvaarding? Dit omdat de transcriptie van het gesprek eventueel als “valsheid in geschrifte” kan worden beschouwd? En je daartegen verweren een hogere schadevergoeding kan opleveren?

  9. Is er daadwerkelijk een geval bekend van een bedrijf in Nederland die voor een overeenkomst bevestiging van een abbo of iets dergelijks een geluidsopname heeft lopen vervalsen? Of was deze vraag meer bedoeld om te voorkomen dat een geluidsopname tegen de vraagsteller gebruikt kan worden?

    1. De vraagsteller had serieus een dergelijke gemanipuleerde opname te horen gekregen. Ik hoor het vaker, maar of er ook echt geprocedeerd wordt dat durf ik niet te zeggen. Ik heb nog nooit in een vonnis gezien dat een gespreksopname als vervalst wordt aangemerkt. Wel dat de transcriptie onvolledig is of niet het hele gesprek opgenomen is.

    2. Ik twijfel er niet aan dat dit voorkomt, ik vermoed dat je echter nooit een zaak zal vinden waarbij een vervalsde opname is gebruikt in een rechtzaak. Een reigen met een rechtzaak en een rechtzaak zijn twee heel andere zaken. ‘Bluffen’ naar een slachtoffer of daadwerkelijk vervalst bewijs inbrengen is een grote stap met escalerende gevolgen als je betrapt wordt.

      Dus meteen aangetekent betwisten dat je telefonisch een akkoord hebt bereikt en laat ze maar komen met een rechtzaak. Zoals gezegd is een vervalsing doorgaans goed aan te tonen. En uiteraard even de volledige opname bij ze opvragen. De opname is een persoonsgeven dat ze verwerken, dus je hebt recht op inzage om te controleren of die klopt.

      1. Hier is een zaak waar de gedaagde beweerde dat hij de tegenpartij helemaal niet kende en dat voor de rechter voldoende was om de claim af te wijzen, zelfs al lag er een bandopname.

        http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBMAA:2009:BK1641

        Ik snap de redenering van de rechter niet zo, die zegt dat een geluidsopname niet voldoende is om een wilsverklaring mee aan te tonen. Dat klinkt heel sterk alsof de rechter vormeisen stelt aan een overeenkomst. Wel kan ik me voorstellen dat de rechter zelf meende door te hebben dat het om oplichting ging.

        Arnoud had het in 2010 over een soortgelijke zaak:

        http://blog.iusmentis.com/2010/04/01/hoe-bruikbaar-is-een-gespreksopname-als-bewijs/

        1. Ah, kantonrechter Staal uit Maastricht. Als je daar komt als bedrijf berg je dan maar want hij maakt gehakt van je vordering. Inderdaad lees ik tussen de regels door dat hij het spelletje door heeft, de juridische argumenten voelen wat erbij gesleept. “De redelijkheid vereist dat een telefonische overeenkomst bevestigd wordt”, da’s een nieuwe voor me.

      2. Ik weet dat er bedrijven zijn die je hele zinnetjes laten oplezen om accoord te gaan, juist om claims van manipulatie te voorkomen. Ik denk dat een rechter op alleen het woordje “ja” vrij snel gaat zeggen dat dat afzonderlijke woordje zonder context geen waarde heeft als het om een overeenkomst gaat waarbij een van beide partijen betwist dat deze tot stand is gekomen. Vooral voor laten komen en je niet druk maken over “vervalsing”.

        Digitaal valt er vrij veel te knutselen en de kwaliteit van telefoonlijnen maakt het geloofwaardig truken een stuk goedkoper dan een forensische analyse door een onafhankelijk deskundig buro wat je daar voor nodig gaat hebben. Zelf iets bewijzen heeft net zo veel kracht als die truukopname bij de rechter, dus als je het via die route wilt doen ga je meer kwijt zijn en niet terugzien bij een gunstige uitspraak dan wat dat abonnement je gaat kosten.

        1. In een ideale(re) wereld: Als je weet dat er geknoeid is met een opname, dan doe je daar aangifte van, dan gaat de politie (of de opta of een andere officiele instantie) een strafrechtelijk onderzoek doen, en als zij met al hun middelen onomstotelijk bewezen hebben dat er met de opname is geknoeid, dan wordt het bedrijf strafrechtelijk aangepakt en krijgen ze een aanzienlijke boete.

      3. Een reigen met een rechtzaak en een rechtzaak zijn twee heel andere zaken. ‘Bluffen’ naar een slachtoffer of daadwerkelijk vervalst bewijs inbrengen is een grote stap met escalerende gevolgen als je betrapt wordt.

        Ook het gebruik maken van vervalste opnames buiten een rechtbank is iets wat op den duur gewoon altijd uit zal komen. Er zijn veel (vaak slecht betaalde) mensen betrokken bij telefonische colportage waardoor geheimhouding zo geod als onmogelijk is en het manipuleren van opnames eigenlijk altijd uitkomt en dus een soort zelfmoord is voor een bedrijf.

    1. Natuurlijk moet je je afvragen of je een gesprek wel uberhaupt moet opnemen. Denk je dat je het moet opnemen, kun je misschien maar beter direct ophangen.

      Met je telefoon kun je, bij een iPhone in ieder geval geloof ik, vanuit het gesprek (multitasken) naar je menu gaan en opnameapperatuur aanzetten.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.