Mag je een heel boek fotograferen in de winkel met je smartphone?

scanbook.pngEen lezer vroeg me

Laatst stond ik in een boekwinkel waar een man met zijn smartphone een heel boek aan het fotograferen was. Mag dat als thuiskopie of is het verboden? En wat nou als je dat in de bibliotheek doet?

Of je nu foto’s van de pagina’s maakt, het boek onder het kopieerapparaat legt of het gewoon overtypt, wat je krijgt is en blijft een kopie van het boek. En een kopie van een beschermd werk mag je alleen maken als je toestemming hebt of een wettelijke uitzondering op het auteursrecht weet te vinden die je dit toestaat.

De enige uitzondering die hier relevant is, is de thuiskopie: het is toegestaan voor eigen oefening, studie of gebruik enkele kopieën van een werk te maken. Je moet dat zonder winstoogmerk en als particulier doen. Een tekst fotograferen of kopiëren of scannen valt hieronder en is dus in principe toegestaan.

In principe, want specifiek bij boeken geldt er een uitzondering. Als een boek nog gewoon in de handel is, dan mag je daaruit alleen een gedeelte kopiëren. Niet het hele werk. (Bij muziek en films mag dat wél ook als ze nog gewoon in de handel zijn. De boekenlobby was destijds sterker dan de muzieklobby denk ik.)

De enige situaties waarbij je een boek integraal mag thuiskopiëren zijn bij

a. werken, waarvan naar redelijkerwijs mag worden aangenomen geen nieuwe exemplaren tegen betaling, in welke vorm ook, aan derden ter beschikking zullen worden gesteld;
b. in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen korte artikelen, berichten of andere stukken.

Een boek dat niet meer in de handel is, zou je dus als thuiskopie mogen digitaliseren bijvoorbeeld. Alleen, dat gaat per definitie niet op in de ahem boekhándel. Maar sta je bij het tijdschriftenrek dan zou je dus wel een kort artikel mogen fotograferen uit een tijdschrift dat je daar aantreft.

Of toch niet? Want we weten dat je geen thuiskopie uit illegale bron mag maken. Maar is de bron illegaal als je in een kiosk een nog niet gekocht tijdschrift openslaat? Het is (nog?) niet jouw tijdschrift. Maar die kiosk is ook weer geen Pirate Bay, die tijdschriften liggen daar legaal.

Het boek zou natuurlijk publiek domein kunnen zijn omdat de auteur al 70 jaar overleden is. Denk aan een uitgave van Shakespeare of Dickens. Maar waarschijnlijk zal de uitgever anno 2014 wel enige wijzigingen in het werk hebben aangebracht. Of hij heeft een mooie creatieve layout dan wel illustraties toegevoegd. En die neem je over als je alle pagina’s fotografeert. Dus dan kom je alsnog bij een auteursrechtinbreuk uit.

Maar jemig zeg, wat een gedoe. (En wie denkt er nu: beste man, torrent dat boek, veel sneller?)

Arnoud

20 reacties

    1. Project Gutenberg heeft maar een armzalig 45000 boeken beschikbaar; waarvan nog geen 700 in het Nederland(sch), en vrijwel alles is van voor 1923. (Vraagje, is dit een legale of illegale bron voor werken waarop hier nog auteursrecht drukt?) Van Shakespeare heb ik de complete vertaling van Burgersdijk liggen, maar het omzetten naar HTML tekst van zo’n toneelstuk is gruwelijk veel werk, en is het dus gestokt na 4 stukken; van Dickens heb ik een forse stapel in vertaling, maar gaat het proeflezen bij distributed proofreaders tergend langzaam, dus blijkbaar is er weinig interesse….

      De diverse Russische websites (die ik verder niet zal noemen) hebben een heleboel modern spul, maar relatief weinig non-fictie in het Nederlands.

      1. Legale bron zou ik zeggen, het gaat erom of de aanbieders het recht hebben om het openbaar te maken. En PG biedt boeken alleen aan vanuit de landen waar het auteursrecht is verlopen.

        Maar ja er lopen al vele discussie over dit onderwerp, naar mijn mening moet de EU ook niet bij Google aankomen met opmerkingen over Google.com en daar is ook niet iedereen het mee eens.

    1. Een heel boek lezen lijkt me niet echt de bedoeling van een boekwinkel, dus men kan zich dan beroepen op het eigendomsrecht: er is geen toestemming verleend voor binnentreden met als doel een geheel boek lezen, dus wegwezen.

      Dat hoeft niet op een bordje te staan, aangezien een overeenkomst aangevuld wordt met wat redelijk & billijk is (plus wat de gewoonte is, en ook dat zou je hier als argument in kunnen zetten).

      En ja Wim er zijn ook boekwinkels waar je wél de boeken mag lezen maar dat zijn de uitzonderingen en die herken je dan ook als zodanig 😉

        1. Hm. Ik denk het wel. Bij een artikel / pagina in een tijdschrift wordt het al dubieuzer, want dat geeft geen hinder of overlast of iets anders waar de winkelier relevant zakelijk nadeel van ondervindt. En het is redelijk gebruikelijk dat je één dingetje even snel bladert of leest in een tijdschrift, dus ook vanuit de gewoonte is dan verdedigbaar dat dat wél mag.

  1. Kom ik een leuk c.q. interessant boek tegen in de winkel, dan schiet ik een plaatje van de voor- en achterzijde. Ik ben daar tot nu toe één keer op aangesproken. Op het moment dat ik vertelde dat ik zo boeken aan mijn ‘Te kopen boeken’ lijst toevoeg, was het geen bezwaar.

  2. Maar is de bron illegaal als je in een kiosk een nog niet gekocht tijdschrift openslaat? Het is (nog?) niet jouw tijdschrift.

    Wat heeft het eerste met het laatste te maken? Als het tijdschrift op een legale manier vermenigvuldigd is door de drukker dan is de bron toch legaal? Het feit dat ik een boek wel of niet gekocht heb verandert daar niets aan.

    Het enige probleem is dat als dat boek niet van mij is, ik misschien geen toestemming heb om het te bekijken, maar dat is weer iets heel anders…

    (of begrijp ik het nu verkeerd?)

    1. Dat is een goeie. Ik twijfelde of je de bron legaal mocht noemen omdat het tijdschrift niet van mij is, dus vanuit mijn perspectief heb ik het illegaal verkregen. Maar op zich mag ik het in de kiosk al best even openslaan, dus ik doe niets verkeerd. Zou ik het meenemen naar huis dan pleeg ik diefstal.

      Maar los daarvan: goed punt dat daarmee de brón niet illegaal is maar mijn verkrijging. De vraag is dus hoe ons ‘downloadverbod’ gelezen moet worden nu het kabinet niet van plan is de wet aan te passen. Moet er iets meegelezen worden van “door een daartoe bevoegd persoon” of “door een persoon die het origineel legitiem heeft verkregen”? Of juist “indien verkregen uit een geautoriseerde bron”? Dat zou hier van wezenlijk belang zijn voor de vraag of de kopie legaal is.

      1. Het is duidelijk dat menig uploader van torrents op bijv. TPB geen enkele toestemming heeft van de auteur tot openbaarmaking. De boekhandelaar heeft wel toestemming. Het is inderdaad een twistpunt tot hoever die toestemming reikt en of de auteur/uitgever naast verkopen mede toestemming geeft voor inkijken. Gelet op het feit dat menig tijdschrift in ‘het plastic’ zit kan men m.i. toch wel twijfelen aan de legaliteit van de bron bij fotograferen maar niet kopen. Wel vereist de thuiskopie-regeling m.i. geenszins dat de kopieerder eigenaar moet zijn van het gekopieerde.

        Hiernaast vraag ik mij af of de ‘boekbeperkingen’ uit 16b niet kan worden ‘omzeild’ door het fotograferen, filmen of opnemen (van geluid) met een smartphone onder 16C Aw te brengen, daar het zonder interpretatieproblemen voldoet aan ‘een voorwerp dat bestemd is om […] te vertonen of weer te geven’. Of doelt de MvT expliciet op DVD’s en CD’s e.d.?

  3. De uitzondering stelt zonder winstoogmerk. Maar als ik een boek in de winkel fotografeer/kopieer om dat boek vervolgens thuis te kunnen lezen zonder het te hoeven lezen is dat dat geen winstoogmerk? Niet uitgeven is per slot van rekening als eerste verdiend.

    1. Dat is een beetje het argument waarmee BREIN altijd heeft betoogd dat downloaden uit illegale bron verboden was: je downloadt om niet te hoeven kopen, dus heb je winstoogmerk. Volgens mij wordt dat niet bedoeld met dit artikel en gaat het erom een onderscheid te maken tussen ondernemers enerzijds en consumenten (particulieren zonder winstoogmerk) anderzijds. Een freelance programmeur mag geen thuiskopie maken van relevante vaktijdschriftartikelen, een geïnteresseerde leek die voor de hobby leest wel.

    2. Even logisch redeneren:

      Bij een winstoogmerk gaat het volgens mij om de intentie om winst te maken. Winst genereer je alleen maar door omzet te maken, waarvoor verkoop nodig is. Zonder verkoop geen omzet en dus geen winst. Je moet dus de intentie hebben om iets met winst door te verkopen, voordat je winstoogmerk kunt hebben. Lijkt mij. Dat sluit voor eigen gebruik meteen uit. Dat je kosten bespaart doet hier niks aan af; kosten bepalen alleen de hoogte van de winst, niet het bestaan er van.

      Dan is er de vraag of het doel of effect ‘uitbreiden van je vaardigheden’ een winstoogmerk is. Dat lijkt me vanuit logisch standpunt pas van toepassing wanneer je probeert omzet te maken met de opgedane kennis. Niet eerder dan dat. Maar hoe zie je als winkelier of iemand in de toekomst van plan is om dat te doen? Lijkt me moeilijk om dat ter plekke juist te beoordelen.

  4. Een klein beetje off-topic wellicht, maar als de overheid pertinent de wet niet wil aanpassen, dan is er toch ook geen downloadverbod?

    Ik ben geen jurist / advocaat of iets dergelijks, maar het druist tegen mijn rechts- en rechtvaardigheidsgevoel in dat een wettekst dusdanig ambigu kan zijn dat er zich allerlei geleerde heren en dames over moeten buigen waarop de overheid besluit het zo te laten, ben ik daarin de enige?

    1. Een klein beetje off-topic wellicht, maar als de overheid pertinent de wet niet wil aanpassen, dan is er toch ook geen downloadverbod?

      De uitspraak van het Hof van Justitie, waarin werd bepaald dat de thuiskopieregeling niet geldt voor onrechtmatige publicaties (maw, downloaden uit illegale bron mag niet) heeft invloed op hoe de bestaande wet in de toekomst door de (lagere) rechter zal worden uitgelegd. Dit betekent dat er een goede kans is dat er sinds de uitspraak wel degelijk een downloadverbod geldt, ook zonder dat de wet wordt aangepast.

      Overigens was het ministerie van justitie wel heel happig met het benadrukken van die stelling. De uitspraak van het ministerie heeft mi geen invloed op de betekenis van de wet. Of er nu daadwerkelijk een downloadverbod geldt moeten we afwachten tot er een uitspraak over illegaal downloaden wordt gepubliceerd.

  5. Nee daarin ben je niet de enige. Als je je aan de wet wilt houden, zul je eerst moeten weten wat ‘ie is. En om te weten wat ‘ie is, moet het duidelijk genoeg zijn dat ook Jannen-en-Miennen-met-de-pet het snappen. En dus niet zo vaag dat er eerst allerlei commissies en hoe het ook mag heten overheen moeten.

  6. Dit is nou een voorbeeld, waar normale fatsoensregels de norm moeten zetten en waar wettelijke regels alleen als achtervang gelden, wanneer al het andere niet werkt. Als het normale omgangsverkeer met wetten moet worden geregeld, dan zijn we als ‘beschaving’ reddeloos verloren.

  7. Geachte dames en heren, Er bestaat ook nog artikel 16c Auteurswet. Dit artikel rept kort gezegd over het “reproduceren op een voorwerp dat bestemd is om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven”. Dit artikel kent niet de beperking dat het slechts om een gedeelte mag gaan. Zie ook Tekst & Commentaar Intellectuele Eigendom (zesde druk (2019) inzake artikel 16b Auteurswet, punt 4 (pagina 56 onderaan en verder), waar valt te lezen: “Als hoofdregel dient het verveelvoudigen voor eigen gebruik van geschriften en bladmuziek beperkt te blijven tot een klein gedeelte van het werk. Hierbij moet worden opgemerkt dat het privé-kopiëren van geschriften in digitale vorm vermoedelijk onder art. 16c valt, waardoor dergelijke geschriften in hun geheel voor eigen gebruik mogen worden gekopieerd [vetmaking mijnerzijds].”

    Het voorgaande leidt mijns inziens tot de conclusie dat men met een telefoon of tablet een boek in het geheel mag fotograferen. (een telefoon of tablet zijn mijns inziens bij uitstek ‘voorwerpen om een werk te vertonen’.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.