Foto’s door twitterende agenten mag je wel degelijk overnemen!

twitter-agent-politieWanneer agenten foto’s maken en op Twitter plaatsen, nemen de media die nogal eens over. De politie maakt daar opmerkelijk genoeg nu bezwaar tegen met een verwijzing naar haar auteursrechten. In een persbericht meldt men namelijk:

Regelmatig duiken foto’s van twitterende agenten op in landelijke en regionale media. Volgens Niels Nijman is het niet toegestaan voor media om deze foto’s zonder toestemming over te nemen. … Niels Nijman vindt dat ook mediabedrijven hierop aangesproken zouden moeten worden. De politie zou hier zelf werk van moeten maken. De NVJ is immers geen auteursrechthebbende op de twitterfoto’s, de politie wel.

Dit klopt alleen niet. Wanneer een politieagent bij de uitoefening van zijn functie een foto maakt, is zijn werkgever (de politie/overheid dus) de auteursrechthebbende. Dat kan op zich. De wet bepaalt dat wetten, verordeningen en vonnissen vrij van auteursrechten zijn (art. 11 Auteurswet) maar andere soorten werken van de overheid kunnen prima auteursrechtelijk beschermd zijn.

Echter, specifiek wanneer de overheid auteursrechten heeft, is het wél toegestaan (art. 15b Auteurswet) om die beschermde werken over te nemen. De wet noemt iedere “openbaarmaking of verveelvoudiging” van dat werk, en daaronder valt ook het in de krant afdrukken van een op Twitter geplaatste foto.

De enige uitzondering die de wet hierbij trekt is wanneer

… in een bepaald geval blijkens mededeling op het werk zelf of bij de openbaarmaking daarvan uitdrukkelijk is voorbehouden.

In de context van Twitter betekent dit dat de agent op of bij de foto iets van “Alle auteursrechten voorbehouden” moet hebben geplaatst. Een dergelijke zin in de Twitterbiografie is niet genoeg, het moet echt als bijschrift bij de foto (of als watermerk op de foto of iets dergelijks) staan. En dat zie je eigenlijk nooit.

(Het voorbehoud kan ook in een wet of ministerieel besluit worden opgenomen, zoals is gebeurd bij het logo van de politie.)

Ik zie dus werkelijk niet hoe de politie kan stellen dat het “niet toegestaan [is] voor media om deze foto’s zonder toestemming over te nemen”.

Arnoud

24 reacties

  1. Enige nuance: Het lijkt er op alsof de NVJ heeft geklaagd dat die foto’s worden overgenomen en dat dat concurrentievervalsing is voor de echte fotografen. Het is dus niet zo dat de politie het zelf heeft bedacht.

    De politie beseft zich terdege dat dit soort foto’s een ongewenste vorm van concurrentie veroorzaken met freelance fotojournalisten en spreken agenten er ook op aan om niet het werk van professionele fotografen te ondermijnen. Thomas Bruning (NVJ) constateert echter dat de politie het gebruik door media niet aanpakt en ook agenten zelden hierop aanspreekt. Afgesproken wordt dat ook dit soort gedrag door LPP-houders rechtstreeks aan de mediadesks gemeld wordt en dat hier ook actie op dient te worden ondernomen.

    Verder zou het goed zijn als alles* wat de overheid maakt en laat maken onder een CC achtige licentie zou vallen. In die zin dat Nederlandse bedrijven en inwoners er alles mee zouden mogen doen. Volgens mij krijg je dan een veel betere besteding van de overheidsgelden.

    • Natuurlijk zijn er uitzonderingen te bedenken waarvoor het niet wenselijk is maar die zouden door de minister aangegeven kunnen worden.
    1. Verder zou het goed zijn als alles* wat de overheid maakt en laat maken onder een CC achtige licentie zou vallen. In die zin dat Nederlandse bedrijven en inwoners er alles mee zouden mogen doen. Volgens mij krijg je dan een veel betere besteding van de overheidsgelden. * Natuurlijk zijn er uitzonderingen te bedenken waarvoor het niet wenselijk is maar die zouden door de minister aangegeven kunnen worden.

      Het lijkt mij dat iets dergelijks juist is wat artikel 15b door Arnoud geciteerd beoogt (behalve dan dat het niet alleen de minister maar ook de publicerende overheidsinstantie zelf de mogelijkheid geeft uitzonderingen te maken). Het probleem is dat de rijkweidte van het artikel (zowel wat betreft wat wel en wat niet “openbare macht” is als wat betreft de vraag of “verdere openbaarmaking of verveelvoudiging” alle auteursrechtelijk beschermde rechten omvat) mij in elk geval niet duidelijk is.

      1. Ja, dat beoogt het artikel misschien wel maar er komt niets van terecht als de overheid op elk stuk een © kan zetten. Mijn punt is juist dat dat alléén bij hele hoge uitzondering zou mogen. Bijvoorbeeld bij veiligheid issues. Zaken als schoolmiddelen, software, architectuur, etc zou geen copyright mogen hebben als het met publieksmiddelen gefinancierd is. Als het alleen door de minister bepaald kan worden dan is de stap misschien iets hoger.

      2. Het is mij ook niet helemaal duidelijk of “verveelvoudiging” in alle gevallen ook een verveelvoudiging in gewijzigde vorm omvat. Ik denk het wel, want artikel 13 rekent er ook de aanpassing onder maar beperkt dat tot de aanpassing die niet tot een nieuw creatief werk leidt. En artikel 10 lid 2 spreekt van “verveelvoudigingen in gewijzigde vorm” alsof dat een speciale categorie verveelvoudiging is.

    2. Ik begreep al niet wat voor belang de politie hierbij zou hebben, maar het blijkt dus om een belang van professionele fotografen te gaan. Ik ben van mening dat de politie zich niet voor hun karretje moet laten spannen; als de politie en/of onbetaalde voorbijgangers foto’s maken, en die foto’s een geschikt substituut zijn voor professionele foto’s, dan hebben we die professionele fotografen blijkbaar niet meer nodig. Het zou dan beter zijn voor de maatschappij als de meeste(*) professionele fotografen iets nuttigers met hun leven gaan doen.

      Ik ben het eens met je voorstel over een “CC achtige licentie”, maar als ik Arnouds artikel goed begrijp, dan is dat toch al de hoofdregel?

      (*) Niet allemaal: er blijven vast wel situaties over waar er geen geschikt substituut is voor professionele fotografen. Ik denk zelf bijv. dat je het journalistieke fotograferen niet 100% aan de politie over moet laten, omdat die mogelijk belanghebbende is.

    1. Dat is een goede vraag. De enige reden die ik kan bedenken, is dat je met de hergebruikregeling boven voorbehouden ex art. 15b zou kunnen gaan. Spoor/Verkade/Visser (p. 142) noemen het “slordig behandeld” hoe Wob versus Auteurswet werken. Bij invoering Wob is er gezegd dat de Wob als lex specialis geldt, dus boven de auteurswet (zie art. 1 Aw “behoudens de beperkingen bij de wet gesteld” maar daar is men later van teruggekomen (voetnoot 368).

      Men merkt nog op dat het “zeker niet bedoeld is” dat op een opvraging onder de Wob automatisch artikel 15b Aw zou gelden. Niet ieder antwoord op een Wob verzoek moet als openbaarmaking van het werk gezien worden. Hoe je dit juridisch rechtgepraat krijgt “is echter niet eenvoudig” aldus de auteurs.

      1. Ik vind dit interessant, omdat ik het idee heb dat de WOB-verzoeken in Nederland nogal stroef verlopen, zelfs voor professionele journalisten. Kunnen we niet iets opzetten á la:

        https://www.whatdotheyknow.com/list/successful

        Waarbij Engelse burgers worden geholpen met Freedom of Information-verzoeken en de reactie door de burger zélf wordt gepubliceerd. Dan maken we het hele riedeltje toch openbaar met een simpel stukje techniek? Dan ook inzichtelijk welke organisaties steevast te laat of niet leveren, samenwerken om hot-issue WOB-verzoeken compleet beantwoord te krijgen, en hopelijk meer druk vanuit de politiek om zorgvuldiger, vriendelijker en eenduidiger om te gaan met deze verzoeken. Een Wet Openbaarheid Bestuur is goed voor een democratie, maar juist weer levensgevaarlijk als deze niet consistent werkt.

  2. Dat klinkt allemaal mooi, maar er zitten enkele knelpunten in:

    1) Met politiefoto’s loopt je het risico op ‘gekleurde’ berichtgeving waarbij alles wat de politie niet aanstaat buiten beeld wordt gehouden. Vanouds zie je dit al aan de politiepersberichten die door de media 1-op-1 overgenomen zonder bronvermelding. Ik vond en vind dat een kwalijke situatie.

    2) De overheid mag niet (vals) concurreren met het bedrijfsleven. Door gratis foto’s te verstrekken benadelen ze echter wel de freelance fotografen,die (dat wordt vaak vergeten) ook tot het bedrijfsleven behoren. Hierbij wordt door de politie soms ook gebruik gemaakt van hun monopolie-positie door foto’s te maken op plaatsen waar wij als persfotografen niet mogen komen. Kan de Wet Mededinging in dit geval wat betekenen?

    3) In die 10 jaar als persfotograaf heb ik de nodige verzoeken/bevelen van de zijde van de politie langs zien komen. B.v.: Geen zelfdoding publiceren, kentekens blurren en geen slachtoffers in beeld. Het is vreemd dat de politie zich aan die punten niet houdt: Foto van een rij huizen met twee ambulances er voor: “Ik ben nu bij een poging zelfdoding op xxxx-straat”. Laatst nog een aanrijdingsslachtoffer en kenteken herkenbaar in beeld binnen 15 minuten na een ongeval. Aan die verzoeken/bevelen is over het algemeen voldaan, maar het is dan wel zuur dat dezelfde instatie zich niet aan haar eigen verzoeken/bevelen houdt.

    1. Nee, ik denk niet dat dat werkt. Het artikel (Auteurswet 1912, 15b) geeft namelijk specifiek aan waar dat voorbehoud moet plaatsvinden:

      hetzij in het algemeen bij wet, besluit of verordening, hetzij in een bepaald geval blijkens mededeling op het werk zelf of bij de openbaarmaking daarvan
      Deze medeling is geen wet, besluit of verordening, en is dus alleen een voorbehoud volgens artikel 15b als die ‘op het werk zelf of bij de openbaarmaking daarvan’ geschiedt. Het kan dus niet achteraf of vooraf gebeuren.

    1. Een foto genomen door een agent op plaats delict is geen kunstwerk. Er komt geen inspanning en creativiteit bij kijken, tenzij de agent rekening houdt met de “rule of thirds”, op de bio-bak gaat staan, en het lijk versleept voor een betere compositie. In dat geval moge het duidelijk zijn dat deze agent zijn of haar roeping is misgelopen, en als er al iets verboden zou moeten zijn, dan is dat het wel.

    2. Hotlinken van zo’n foto zou in mijn optiek moeten kunnen, als je als een datadraak over al je data wil gaan zitten, prima, neem dan maatregelingen om dit tegen te gaan. Echter voor inline linken is vast jurispudentie die hele nare woorden in de mond neemt als: Herpublicatie, misleiding, inkomstenderving, bandbreedte schade en wat al dies meer. Frame zo’n foto of embed de tweet middels een widget, verwijs duidelijk naar de bron en probeer niet de bezoeker te misleiden dat u zelf deze foto hebt gemaakt.

    3. Voor mijn part valt dit onder overheidsinformatie. De soepele Europese Richtlijnen inzake het Hergebruik van Overheidsinformatie dienen hier de boventoon te voeren.

    4. Onder citaatrecht moet je een nieuwsfoto met auteursrecht kunnen tonen, mits het artikel zonder dit citaat incompleet is, niet meer wordt geciteerd dan noodzakelijk, duidelijk naar de bron wordt verwezen en niets stiekem wordt aangepast of getoond alsof het uw eigen werk is. Toen nieuwsfoto’s van een ramp op Twitter verschenen, en deze door de nieuwsorganisaties werden overgenomen, kreeg de fotograaf toch zijn gelijk: Ook al publiceer ik het op Twitter, en ook al bevat dit informatie die een waarde heeft voor onze nieuwsgaring, en ondanks dat het 20000 keer wordt geretweet: ik behoud mijn auteursrechten.

    Mijn kritiek hierop is dat ik graag zou zien dat citaatrecht en recht op nieuwsgaring (dat die foto 20.000 keer wordt gedeeld maakt deze foto ook nieuwswaardig op zichzelf) hier overwint. Voor mij voelt dit als het levensgroot publiceren van een spandoek op Times Square, en dan gaan procederen als iemand dit overneemt in een schilderij van Times Square.

    Agence France-Presse and The Washington Post infringed on the copyrights of photographer Daniel Morel in using pictures he took in the aftermath of the Haiti earthquake in January 2010 … The judge, though, said that while the service terms do allow the reposting and rebroadcasting of users’ images in certain circumstances, such as “retweeting” them, it does not grant a license for commercial use. Bron
      1. Zo kan je veel foto’s onder het auteursrecht vandaan halen. Feit blijft dat het een uniek beeld is.
      2. Volgens de laatste jurisprudentie zou hotlinken zijn toegestaan. En media maken al veel gebruik van het embedden van tweets. Voordeel daarvan is dat de bron duidelijk is. Nadeel is dat dat ook weer verdringing en inkomstenderving op kan leveren.
      3. Als het gaat om overheidsinformatie (alleen bij de overheid verkrijgbaar) heb je een punt. Maar in dit geval gaat het om het (onbedoeld) overnemen van taken van persfotografen door politieagenten. Daarbij worden ook nog de normen overschreden die de politie graag stelt aan de fotografen en maakt men soms misgebruik van hun monopoliepositie door foto’s te maken op plaatsen waar wij niet kunnen komen.
      4. Citaatrecht voor foto’s is over het algemeen niet aan de orde. Men maakt valselijk gebruik van het citaatrecht om kosten te besparen. Daarbij draai je de persfotografie de nek om als ik een foto voor 35 euro verkoop aan een website en andere websites er vrijelijk over kunnen beschikken. En laten we wel zijn, ook de media zijn commerciële c.q. gesubsidieerde bedrijven waar mensen geld verdienen. Ik zie niet in waarom ik mijn foto gratis beschikbaar moet stellen. Recht op vrije nieuwsgaring heeft weinig te maken met het overnemen van andermans foto. Dan ga ze zelf maar op pad of betalen mij daarvoor.

      AFP versus Morel is overigens niet vergelijkbaar. Daar ging het er om dat AFP een foto van twitter haalde en er vervolgens geld mee ging verdienen door deze foto door te verkopen.

      1. Uniek beeld is geen voorwaarde voor een auteursrechtelijk beschermd werk. We hebben creativiteit en inspanning nodig. Prima dus, al die heupfotografie zonder auteursrecht.

        Inkomstenderving door hotlinken is belachelijk. Dat is juristiek oude stijl.

        Concurrentie van persfotografen is ook een leuke. Ik rij graag met een fles water achter de brandweer aan, maar ze zijn me altijd te snel af. Erg oneerlijk…

        Je hoeft die foto niet gratis beschikbaar te stellen. Maar niet zo zeuren als je em beschikbaar stelt. Verongelijkte fotograven ook allemaal. Dit hele persbericht riekt naar PR een-tweetje.

        1. Ik zie die twitteragenten wel degelijk een stapje naar links of rechts maken voor een foto. Klink weinig creatief, maar ze denken wel na over de foto. Inkomstenderving kan wel degelijk aan de orde zijn. Als twee klanten betalen voor een foto krijg ik meer geld dan wanneer 1 klant betaald en de ander een hotlink maakt. Daarnaast zit de ergenis vaak in het feit dat websites geld verdienen aan advertenties, maar door hotlinken krijgt de fotograaf niets van dat verdiende geld. En dat argument van de brandweer slaat nergens op. Brandbestrijding is een overheidstaak. Overigens zijn er ook van de brandweer wel twitter-akefietjes bekend. En gratis beschikbaar stellen? Hoe doe ik dat dan?

          1. Sorry die reactie sloeg inderdaad nergens op. Excuses. Als ik lees dat politie-agenten met camera oneerlijke concurrentie zijn voor persfotograven, dan ageer ik daar sterk tegen, maar kan geen rationele onderbouwing vinden. U vindt het oneerlijke concurrentie, ik vind dat men niet zo moet zeuren, misschien is beide maar een mening.

            Mijn vader is in de jaren ’90 failiet gegaan met 3 fotospeciaalzaken. De opkomst van de digitale camera (geen bewegende onderdelen om te repareren), de opkomst van de hobbiefotograaf (niemand heeft nog een trouwfotograaf nodig als 8 ooms van alle kanten de trouwerij fotograferen), en de opkomst van fotorolletjes ontwikkelen bij zaken als de Hema (geen extra inkomsten meer). Dat is volgens mij de concurrentie die de professionele fotograven de nek om heeft gedraaid. Voor mij valt fotos door agenten daar belachelijk in het niet.

            Persfotograaf is een ieder met een mobiele camera die een plaatje schiet van een nieuwswaardige situatie. Dit is ook al lang niet meer wat het geweest is.

            Verder over dat “fotograven niet zo moeten zeuren”, daarmee doel ik meer op dit PR-bericht. De NVJ heeft helemaal niets te maken met dit, die worstelen zich weer in het plaatje. En dan ook nog verkeerde informatie geven (“agenten hebben auteursrecht op zaken die door belastinggeld zijn gemaakt”). De politie laat zich dan voorlichten door dit soort partijen met een agenda, en met als resultaat dit soort PR-berichten. Erg gemaakt. Erg slecht gemaakt ook.

            1. Svp nooit meer “fotograven” schrijven 😉

              Mijn vader is in de jaren ’90 failiet gegaan met 3 fotospeciaalzaken. De opkomst van de digitale camera […]
              Het zou mij zeer verbazen als eind jaren negentig, meer dan 5% van de in gebruik zijnde fototoestellen digitaal was. Een 3 megapixel camera zoals de Nikon Coolpix 990, kostte in het jaar 2000 maar liefst 2500 DM (=2750 gulden).

            2. @Sander, excuses aanvaard.

              Dat iedereen met een mobieltje meteen persfotograaf is ben ik niet met je eens. Als dat zo was had ik allang dit werk niet meer gedaan. Incidentfotografie (hetgeen slechts een deel is van de brede persfotografie) gaat om meer dan alleen een foto. Inzicht en informatie-vergaring is minstens net zo belangrijk.

              En waarom heeft de NVJ hier niets mee te maken? De NVJ is de grootste vertegenwoordiger van journalisten en fotografen? Wie ben jij om de NVJ te disqualificeren?

              En waar wordt die ‘verkeerde’ informatie dan gegeven? De politie/overheid is wel degelijk auteursrechthebbende, maar de stelling van Arnout is dat dat geen beletsel is om de foto’s over te nemen.

  3. Zijdelings: ook de Koninklijke bibliotheek blijkt niet altijd te weten hoe het zit met auteursrechten op wetten enz. Zie Staten Generaal Digitaal: “De Handelingen en Kamerstukken zijn documenten van het Parlement, terwijl de Staatscourant en de Staatsbladen onder de verantwoordelijkheid (en dus het copyright) van de Regering vallen.” Het copyright kan hooguit de vormgeving van Staatsbladen en Staatscouranten omvatten, niet de inhoud. Maar in het algemeen trekt men zich daar weing van aan.

        1. Soms wordt in algemene voorwaarden van prijsvragen, acties of webdiensten wel gezegd dat alle auteursrechten op materiaal dat de klant of deelnemer aanlevert, bij deze overgedragen worden aan de hoster of organisatie. Dat kan niet; de wet stelt een akte verplicht. En algemene voorwaarden zijn geen akte, omdat ze niet worden ondertekend. Bovendien zijn algemene voorwaarden “niet bedoeld om als bewijs te dienen” dat het auteursrecht is overgedragen.

          bron

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.