Heb je van beide ouders toestemming nodig om een kinderfoto op Facebook te zetten?

nikon-camera.jpgEen lezer vroeg me:

Bij het verjaardagsfeestje van mijn zoon heb ik alle ouders gevraagd om toestemming om wat foto’s op Facebook te zetten. Die kreeg ik, maar achteraf kreeg ik van een (niet bij het feest) aanwezige vader een licht verbaasde mail waarom ik dat zo deed. Na uitleg dat zijn vrouw dit goedgekeurd had, vond hij het ook goed, maar ik vroeg me toen af: had hij het kunnen verbieden, oftewel was mijn toestemmingsvraag wel juridisch in orde?

Voor privacygerelateerde zaken van kinderen (personen onder de zestien) is inderdaad in beginsel toestemming van de ouders nodig. Dat staat in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Er zijn wel uitzonderingen maar die zijn erg beperkt en volgens mij niet relevant bij een verjaardagsfoto. De vraagsteller heeft het dus correct aangepakt.

Wanneer beide ouders het gezag hebben over het kind, moeten ze eigenlijk allebei toestemming geven. (Overigens moeten ze daarbij ook het belang van het kind in het oog houden.) Dit zou echter een lastige situatie geven voor personen als de vraagsteller; heb je net een duidelijk ‘ja’ gekregen van de moeder, komt de vader een dag later met ‘ho ho nee nee’. Wat moet je dan?

De Wbp regelt dit niet expliciet, dus je moet dan terugvallen op de algemene regels uit het recht. En die bieden gelukkig een regel voor dit soort situaties. Art. 3:35 BW bepaalt dat als je redelijkerwijs mag vertrouwen op iemands mededeling dan is die persoon eraan gebonden. En art. 3:61 BW zegt dat als je erop mag vertrouwen dat een persoon namens een ander mag spreken, dat dan die ander eraan is gebonden.

De vraag is natuurlijk altijd wanneer je van redelijkerwijs gegeven vertrouwen mag spreken, maar specifiek bij de situatie dat een ouder een mededeling doet over wat er wel of niet mag met een kinderportret zou ik dat eigenlijk altijd wel willen aannemen. Het is volstrekt irreëel om van de wederpartij te verwachten dat die na zo’n toezegging nog de vader zou moeten benaderen om een bevestiging te krijgen.

Wel is het zo dat toestemming gegeven onder de Wbp te allen tijde kan worden ingetrokken (art. 5 Wbp). Dus zelfs als je onder bovenstaande redenering echt bindende toestemming hebt verkregen van moeder én vader, dan moet je na intrekking (wat die vader dan kan doen) de foto alsnog verwijderen of het betreffende kind uitblurren.

Je zou natuurlijk tegen de intrekking kunnen inbrengen dat je dáár twijfels hebt over de bevoegdheid mede namens de moeder te spreken. In gewone taal “sorry willen jullie dit eerst even onderling afstemmen en dán zeggen wat je wilt” reageren dus.

Arnoud

22 reacties

  1. Een mooie vraag, en ook zeer actueel. Ten eerste heb ik het idee dat Facebook steeds meer met argusogen bekeken word. En ten tweede omdat vaders een steeds grotere rol spelen in de opvoeding. Het is mijn ervaring dat de moeder vaak als hoofdouder wordt gezien, maar met co-ouderschap is dat helemaal niet vanzelfsprekend meer.

    1. En ten tweede omdat vaders een steeds grotere rol spelen in de opvoeding.

      Dat weet jij, dat weet ik. Maar nu de rechters en de kinderbescherming nog. Dan is het ook eens afgelopen met vrouwen die bij scheidingen dreigen dat hun ex de kinderen nooit meer ziet. Dat kunnen ze alleen omdat de kinderbescherming in de jaren 50 leeft en kinderen bijna standaard aan de vrouw toewijst :X

  2. art. 3:61 BW zegt dat als je erop mag vertrouwen dat een persoon namens een ander mag spreken, dat dan die ander eraan is gebonden.

    Ik vind dat toch wel een beetje eng. Voor de zekerheid verklaar ik bij deze dat er, behalve mijzelf, niemand is die namens mij mag spreken, tenzij ik expliciet een uitzondering maak.

    1. Voor de zekerheid verklaar ik bij deze dat er, behalve mijzelf, niemand is die namens mij mag spreken, tenzij ik expliciet een uitzondering maak.

      Een bewering van heel weinig waarde. Mensen laten vrijwel elke dag andere mensen beslissingen besluiten nemen voor/namens hen. Van collega’s, bazen, secretaressses vrienden partners familileden tot willekeurige medeburgers met wie je een bepaalde relatie hebt. Als je het niet met afspraken eens bent kun je die ook vrijwel altijd weer ongedaan maken afhankelijk van het belang van de zaak.
      De vertrektijd van iemand voetbalteam bijvoorbeeld kan prima door een teamleider zonder ieder toestemming vooraf worden afgesproken met een chauffeur omdat hij de logische persoon is om die afspraak te maken voor alle leden van het team.

      De wereld zou een onwerkbare omgeving worden als je voor alles altijd maar vooraf expliciet toestemming zou moeten vragen.

  3. Is toestemming eigenlijk wel nodig als je de foto’s op Facebook zet? Ik zet ook wel eens foto’s van een feestje op Facebook en ik heb geen toestemming gevraagd aan de ouders. Had ik dat moeten doen? Maakt het nog uit dat die foto’s alleen zichtbaar zijn voor mijn Facebook-vrienden (als die in het echt langskomen had ik ze ook de foto’s laten zien)? Maakt de compositie van de foto nog uit (closeup van 1 kindje vs. alleen maar groepsfoto’s)?

    1. Toestemming vragen is wel zo netjes! Ik stel het zelf absoluut niet op prijs dat anderen foto’s van mij op Facebook zetten, en zet ook geen foto’s van anderen op Facebook. Dat was al mijn beleid voordat ik dit nieuwsbericht las: http://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-29998567 . Foto’s op Facebook (en de rest van internet) zijn nooit “alleen maar zichtbaar voor je vrienden” (want die kunnen de foto’s altijd downloaden/delen/verder verspreiden), en je hebt er dus geen enkel zicht op wat er na publicatie allemaal mee gebeurt.

  4. Binnenkort op een uitnodiging voor een verjaardagsfeestje:

    Bij betreding van het verjaardagsfeest geven alle bezoekers of hun ouders, stilzwijgende goedkeuring dat ze gefotografeerd en gefilmd kunnen worden en dat de organisatie deze beelden mag gebruiken, uitzenden en plaatsen op social media websites. Deze foto’s en beelden kunnen door de organisator gebruikt worden voor promotionele doeleinden. De feestvierders zien af van hun portretrecht en kunnen hiervoor geen compensatie verlangen.

    1. Wel is het zo dat toestemming gegeven onder de Wbp te allen tijde kan worden ingetrokken (art. 5 Wbp).

      Als je Wbp zo simpel ter zijde zou kunnen schuiven zou er bij elke win-actie staan “meedoen aan deze prijsvraag geven stilzwijgende (…) compensatie verlangen”. Denk niet dat het door Arnoud’s beruchte giegeltoets komt…

      1. Hmm, daar heb je een punt. Maar de tekst staat bijna in alle voorwaarden van feesten en evenementen en daar geef je ook stilzwijgend toestemming. Waarom mag het daar dan wel?

        Wel is het zo dat toestemming gegeven onder de Wbp te allen tijde kan worden ingetrokken (art. 5 Wbp). Dus zelfs als je onder bovenstaande redenering echt bindende toestemming hebt verkregen van moeder én vader, dan moet je na intrekking (wat die vader dan kan doen) de foto alsnog verwijderen of het betreffende kind uitblurren.
        Kan je de toestemming dan ook intrekken als er inmiddels een DVD in de winkel ligt van het dance evenement, waar je voorkomt in de fotogallerij? En zo nee, wat is dan het verschil met het voorbeeld uit de blog?

  5. Tja, alleen de ouders? Vervelend bij een gescheiden echtpaar die beiden opnieuw zijn getrouwd en je dus naast Papa en Mama ook stief-Papa en stief-Mama hebt. En dan kan er nog een toeziend voogd zijn. En dan heb ik het nog helemaal niet over de rechten van draagmoeders en sperma-donoren… Maar wat ik interessanter vind is de situatie die ontstaat als het kind eenmaal 18+ is. De ouders kunnen 10 jaar geleden de publicatie van een schoolfoto hebben geblokkeerd maar kan het kind dit nu ongedaan maken? Of andersom, de ouders hebben toestemming gegeven en nu het kind 18 is wil deze het meteen intrekken. Kan dat ook nog?

  6. Ik weet overigens nog wel een variant op dit vraagstuk: Heb je van beide ouders toestemming nodig om tekeningen gemaakt door je kinderen op Facebook te zetten? 🙂

    In plaats van portretrecht opeens copyright waar ouders zomaar over beslissen. Heb je als kind zijnde net je huis, je ouders, je broertjes en zusjes, je hond, een boom en een lachende zon op papier gezet, gaan je ouders deze zomaar publiceren op Facebook! Mag dat zomaar? Wie heeft de auteursrechten bij werken die door kinderen zijn gemaakt?

  7. Ik zou willen weten of een balletschool zonder toestemming foto’s in lessen mag maken van jonge kinderen in balletpakjes en deze wederom zonder toestemming op een openbare Facebook mag zetten. Het gaat om foto ’s in lessen die niet openbaar zijn en worden door de docent gemaakt. Deze foto ’s worden ook gebruikt voor reclame materiaal. Ik ben benieuwd naar reacties.

    1. Gezien de toestemming van de ouders die nodig is, lijkt mij dat dit niet zomdaar zonder meer mag. Het publiceren op Facebook al niet, en het gebruik voor reclame materiaal nog een beetje minder naar mijn gevoel. Maar er kan natuurlijk wel van alles in algemene voorwaarden staan, waar de ouders overheen gelezen hebben. (Ik duik gelijk in de voorwaarden van de school en de zwemschool van mijn kinderen, bedankt voor de tip).

  8. Ik zie een aantal interessante vraagstukken. Wanneer je Stockfoto’s maakt als fotograaf en je laat beide ouders de model release voor minderjarigen tekenen en de foto’s dus online verkocht worden voor reclame doeleinden (geen onjuist gebruik!) dan zou het dus niet zo mogen zijn dat Art 5 Wbp in werking gesteld kan worden. Immers op gegeven moment zijn de foto’s reeds verkocht aan die leuke school in america of welk ander land en zou het onredelijk zijn dat je die school dan verbied de foto nog te gebruiken indien de ouders opeens besluiten dat zij toch niet meer toestemming willen geven waar zij dit eerder wel hebben gedaan.

    Verder geldt natuurlijk hetzelfde bij één ouder in achting nemende dat je in alle redelijkheid kunt verwachten dat de ouder mag beslissen voor de andere ouder.

    Het vraagstuk over de tekening vind ik ook heel interessant. Hoe zit dit met auteursrechten? Stel je tekent als ouder(s) enkele rechten weg waardoor een uitgever of andere partij de rechten krijgt om de tekening te exploiteren tot het einde van het auteursrecht. Kan het kind dan zodra deze 18 jaar of ouder is geworden opeens deze overeenkomst te niet doen?

    1. Het juridische punt daarbij is wel dat artikel 5 Wbp zegt dat de toestemming op elk moment mag worden ingetrokken. Natuurlijk moet je ook daarbij je wel naar redelijkheid en billijkheid gedragen (art. 6:2 en 6:248 BW) maar dat betekent niet dat dus de toestemming niet meer in te trekken is. Dus een model release van een minderjarige heeft maar beperkte waarde.

      Een kind kan niet een door ouders gegeven toestemming intrekken. Als een persoon nog geen 18 is, dan is toestemming van de ouders nodig zo staat in artikel 5 Wbp. En die toestemming kan het kind niet intrekken. Dat is anders bij gewone contracten, waar een kind zélf contracten sluit na daartoe te zijn gemachtigd door de ouders.

      1. Kan het kind die toestemming intrekken zodra hij 18 is? Lijkt mij wel, zijn ouders zijn dan immers niet meer verantwoordelijk voor als zijn beslissingen.

        En kan je in zo’n release opnemen dat wanneer de toestemming ingetrokken wordt,de ouders verplicht zijn om zelf alle licentie afnemers een refund te geven?

        1. Nee, want het is niet een door of namens het kind gegeven toestemming. Het is een toestemming van de ouders. Die kan het kind niet intrekken. Net zo min als het kind de keuze van de school later aan kan vechten. De ouders kiezen die en sluiten het contract (de onderwijsovereenkomst) met de school, niet het kind.

          Als het kind wel zelf de rechtshandeling verricht, dan kan hij daar zelf ook later bij optreden. Dus als het kind zelf zegt, ik wil die zak snoep, dan is het zijn aankoop. (Soms moeten de ouders goedkeuren dat hij die aankoop mág doen, maar dat is wat anders dan wanneer de ouders de zak kopen en aan hem schenken.)

          En ik denk niet dat je boetes of consequenties kunt hangen aan intrekking. Als iets een wettelijk recht is, dan is zoiets een poging om dat recht buiten werking te zetten en dat mag gewoonlijk niet. Net zo min als je als werkgever kunt zeggen “Als je ontslag neemt, dan krijg ik een ton van je”.

          1. Is dat wel zo? Bij de hele Wbp staat de zgn. informationele zelfbeschikking centraal. Dat een volwassene niet autonoom zou kunnen beslissen over het gebruik van zijn gegevens uitsluitend omdat ze verzameld zijn toen hij minderjarig was, botst met dat uitgangspunt.

            Art. 5.1 en 5.2 moeten m.i. in samenhang worden gezien. In de toelichting bij 5.1 stelt de AP nadrukkelijk dat de vertegenwoordiger namens de betrokkene optreedt. 5.2 stelt dat de toestemming (in dit art. 5 dus: toestemming door een vertegenwoordiger) door betrokkene of een vertegenwoordiger kan worden ingetrokken.

            In de MvT wordt ten overvloede gemeld: “Een dergelijke intrekking heeft echter geen consequenties voor gegevensverwerkingen die vóór het moment van de intrekking hebben plaatsgevonden.”

            WETTEKST Artikel 5 lid 1 Wbp

            1. Indien de betrokkene minderjarig is en de leeftijd van zestien jaren nog niet heeft bereikt, of onder curatele is gesteld, dan wel ten behoeve van de betrokkene een mentorschap is ingesteld, is in de plaats van de toestemming van de betrokkene die van zijn wettelijk vertegenwoordiger vereist.

            TOELICHTING

            In artikel 5 Wbp zijn nadere voorschriften opgenomen ten aanzien van het toestemmingsvereiste. In het eerste lid is een […] regeling getroffen voor handelingsonbekwamen. (II, nr. 3, blz. 77)

            Artikel 5, eerste lid, betreft situaties waarin de wettelijk vertegenwoordiger namens de betrokkene optreedt. In casu gaat het om het geven van toestemming voor de verwerking van persoonsgegevens. Aangezien een zodanige verwerking ook kan plaatsvinden in het kader van de “verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding” in de zin van artikel 1:453, lid 1 BW, ligt het in de rede dat een mentor ook terzake van de verwerking van persoonsgegevens binnen dat kader, namens de betrokkene optreedt. Naar aanleiding van vanuit de Tweede Kamer gestelde vraag hebben wij de situatie waarin ten aanzien van de betrokkene een mentorschap is ingesteld, aan artikel 5, eerste lid, toegevoegd. (II, nr. 12, blz. 3)

            WETTEKST Artikel 5 lid 2 Wbp

              2. Een toestemming kan door de betrokkene of zijn wettelijk vertegenwoordiger te allen tijde worden ingetrokken.

            TOELICHTING

            Het tweede lid is ontleend aan artikel 12, derde lid, van de WPR. Zie ook de toelichting op artikel 1, onder h. (NB Dit moet zijn: artikel 1 onder i) (II, nr. 3, blz. 67/68))

            1. Hmm. Ik zie je punt, maar ik blijf zitten met de letterlijke tekst van “in de plaats van de toestemming van de betrokkene”. Dus ik zie het als een rechtshandeling van de wettelijk voogd die beschikt over het lot van de minderjarige. Dat is wat anders dan dat deze optreedt uit naam van de minderjarige. Hoe rijm jij die tekst uit artikel 5 met de toelichting?

          2. Het is een toestemming van de ouders. Die kan het kind niet intrekken.

            Dat vind ik heel vreemd, want dat geeft ouders een merkwaardige mogelijkheid om invloed op het leven van hun kind uit te blijven oefenen, indien het volwassen kind niets met zijn ouders te maken wil hebben. E.g. ouders die toestemming geven de foto’s van hun kind ongelimiteerd te verspreiden en bewerken (tegen X Euro per jaar..). Je zou toch hopen dat zo’n toestemming bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd vervalt. Overigens, het kind kan op 18 jarige leeftijd toch ook beslissen de schoolkeuze van zijn ouders niet meer respecteren.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.