Mag de Voedsel- en Warenautoriteit je verbieden te bloggen over voedingsmiddelen?

Diverse lezers vroegen me, in verschillende bewoordingen:

Ik heb een blog/site over voedingssupplementen, gekoppeld aan een webshop/met affiliatelinks naar webshops waar je deze kunt kopen. Op de blog/site meldde ik dat deze supplementen je gezonder maken, maar nu kreeg ik een brief/mail van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dat ik de wet overtreed. Mag je werkelijk niet bloggen over een voedingssupplement en dan zeggen dat het goed voor je is? Heb ik dan geen vrijheid van meningsuiting meer?

De Warenwet verbiedt (art. 20) het aanprijzen van levensmiddelen met medische claims wanneer je dat “in de uitoefening van een beroep of bedrijf” doet. Een verkoper van vitamines mag dus niet zeggen dat deze verkoudheid verminderen, bijvoorbeeld.

Iemand die blogt “voel me een stuk beter met een megadosis vitamine C” schendt de Warenwet niet. Maar iemand die in een blog die vitamine C-potjes aanprijst als goed voor je gezondheid én er meteen een linkje of bestelformulier bij hangt, overtreedt wél de wet.

Het moet gaan om commerciële uitingen oftewel reclame. En hoewel ook reclame valt onder de uitingsvrijheid, is het algemeen aanvaard dat reclame eerder aan banden mag worden gelegd dan een ‘gewone’ uiting, zoals een journalistiek stuk.

Sommige vraagstellers verbaasden zich over het feit dat ze meteen een boete opgelegd kregen of de kosten van een verplichte herinspectie moeten betalen. Ook dat klopt wettelijk: het is niet de bedoeling dat je verboden uitingen doet en daarmee pas ophoudt als de NVWA je aanspreekt. Een boete of kosten zijn een prikkel om je te dwingen meteen conform de wet te handelen.

Arnoud

43 reacties

  1. Maar iemand die in een blog die vitamine C-potjes aanprijst als goed voor je gezondheid én er meteen een linkje of bestelformulier bij hangt, overtreedt wél de wet.

    Is het dan wel correct van die webshop om uit te nodigen tot dit gedrag door affiliatielinks te bieden? Hoe zou je zo’n affiliatielink nog rechtmatig kunnen gebruiken?

    1. Je kan toch gewoon een linkje maken met 20 stuks vitamine C pillen in geel doosje, nu € 3,95 Dat mag gewoon, als je er maar geen gezondheidsclaims bij zet.

      Zou je op enige manier de webwinkel aansprakelijk kunnen stellen als je een boete krijgt. Bijvoorbeeld omdat de webwinkel in z’n affiliatecommunicatie wél deze gezondheidsclaims gebruikt. Of alleen al omdat de webwinkel de affiliate beter zou moeten informeren?

    2. In ieder geval niet door de producten uitgebreid aan te prijzen op grond van medische claims en vervolgens die link aan te bieden.

      Je mag natuurlijk wél de producten aanprijzen op andere gronden, bijvoorbeeld omdat ze zo lekker smaken, of op basis van biologische ingrediënten zijn, of strikt vegetarisch / veganistisch, of halal, of kosher.

      De vraag blijft inderdaad wel wat de regels zijn voor een blogger die geen directe link heeft met de webshop behalve het af en toe droppen van een affiliate link. Maw, waar ligt de grens voordat het “uitoefening van beroep of bedrijf” wordt?

  2. Mag je wel claims van het voedingscentrum (of een andere reputabele bron) citeren met bron vermelding of zelfs embedden in je blogpost?

    Bijvoorbeeld deze : “Vitamine C heeft een functie als antioxidant in het lichaam en is nodig voor de vorming van bindweefsel, de opname van ijzer en het in stand houden van de weerstand. (Bron:Voedingscentrum)”

    1. Het verbod is algemeen, er geldt alleen een uitzondering als het gaat om geneesmiddelen onder de Geneesmiddelenwet. Het doet er dus niet toe of de bewering wáár is (wetenschappelijk bewezen effect). Heb je een product dat niet onder de Geneesmiddelenwet valt, dan mag je niet zeggen dat het goed voor je bindweefsel is ook al zit het vol met vitamine C.

      1. Het is allemaal wel heel kunstmatig. Je mag wel zeggen dat vitamine c goed voor je is, en je mag ook vitamine c aanbieden, maar niet samen. Dat is natuurlijk raar.

        De groenteboer mag zeker ook niet meer zeggen dat zijn fruit gezond is?

        Nog een poging on eromheen te komen: Vitamine c te koop aanbieden en linkjes erbij ‘dit is wat experten er over zeggen’

        1. Ik vermoed dat de wetgever niet wil dat de rechter op de stoel van de wetenschapper gaat zitten, en met het gezag van de wet gaat vaststellen wat wetenschappelijk is. Dit kan namelijk tot hilarische situaties leiden, die er uiteindelijk toe leiden dat zo’n rechter zich onsterfelijk belachelijk maakt.

        2. Het ging te vaak mis in de context van reclame voor ‘geneesmiddelen’. Men publiceert in een niet erg hoogstaand tijdschrift, roept “wetenschap” en knalt er wat WC-eendspotjes van een man met witte jas tegenaan waarna het publiek denkt “dit is officieel bewezen, TNO gecertificeerd, door de hoogste autoriteiten goedgekeurd en 100% net zo waar en veilig als wat mijn huisarts zegt”.

          Plus wat Jeroen zegt: dan moet de rechter gaan vaststellen wat wetenschappelijk bewezen is. Dan liever het systeem van een officiële lijst met onderzochte, bewezen en toegelaten claims waarna de rechter toetst of de gewraakte claim erop staat. Dan kun je in alle rust de lijst laten updaten door mensen die daar verstand van hebben.

  3. Het gevolg van de Codex Alimentarius, die met de stille trom op de vreemde datum 31-12-2009 is ingevoerd. Het wordt nog gekker: strak mag je ook je eigen groenten niet meer verbouwen. We mogen alleen maar braaf consumeren, wat de grote ketens ons aanbieden.

          1. Ook bij mij volgt de timestamp van zijn bericht keurig op die van jou. 10:27 voor jouw bericht, 10:38 voor zijn reactie.

            Overigens vindt ik het verbod nu ook wel erg ver gaan en heb ik mijn twijfels bij de procedures die achter de Codex zitten. Ook is het een beetje vaag dat die codex ‘vrijwillig’ is, maar vervolgens bij handelsconflicten gevolgd wordt voor de uitspraak. Dan is zoiets dus niet vrijwillig meer.

  4. Ik vind het een uitstekende regel dat “leken” niet zomaar mogen zeggen dat iets “gezond” is, met name vanwege alle heisa rondom onbewezen middeltjes van kwakzalvers. Roepen dat iets “gezond” is, is ronduit gevaarlijk. Ook vitamine C en voedingssuplementen in grote dosis zijn niet meer gezond.

    1. Het bulkt op het internet van de leken die zeggen dat iets gezond is of zeggen dat iets niet gezond is.

      Maar vaak zonder commercieel doel maar vaak uit idealistische overwegingen, vanuit een bepaalde levenswijze of zelfs vanwege conspiracy theorieen jegens voedselproducenten.

    2. Water drinken is ook goed voor je, maar te veel water is giftig. Zo giftig zelfs, dat als je het voor elkaar krijgt om meer dan 15l water op een dag te drinken, je waarschijnlijk komt te overlijden.

      Met andere woorden, overdaad schaadt en alles waar ’te’ voor staat is slecht voor je. Maar dat wil nog niet zeggen dat je niet kunt zeggen dat vitamine C niet gezond is.

  5. Ik zou wel eens willen weten, waar al die E-nummers tegen ‘helpen’. Of fluoride in tandpasta. Vreemd, dat dit ‘voedingsmiddel’ via het glazuur moet worden aangebracht, waarbij toch wetenschappelijk bewezen is, dat weefsels worden gevoed via de bloedbaan.

      1. Gebruik van conserveringsmiddelen, kleurstoffen en smaakversterkers in voedsel is al heel oud. Veel van de stoffen in de e-nummer zijn daar historisch uit ontstaan of daaraan verwant of daarvan afgeleide stoffen.

        Zelfs zuurstof en stikstof hebben e-nummers. Je ademt dus de hele dag door constant e-nummers in.

        1. Een mooi voorbeeld in deze is E160 betacaroteen, een anti-oxidant die zowel synthetisch als natuurlijk voorkomt. Ik heb ooit een kennis gehad die claimde alles met E-nummers te weren. Dat wordt lastig als alles een E-nummer heeft 🙂

  6. Ik vind het toch niet helemaal kloppen, zo’n verbod.

    Als je het hebt over ernstige ziektes, dan kan ik me er iets bij voor stellen. Je wilt niet dat mensen geen goede behandeling zoeken omdat de één of andere kwakzalver hun een nutteloos product heeft aangeprezen als medicijn.

    Maar zeggen dat iets gezond is is iets heel anders: ik zou dat geen medisch advies willen noemen. Wat wel en niet gezond is hangt meestal ook van hoeveelheden af: alle “gezonde” dingen zijn ongezond in te grote aantallen, en de meeste “ongezonde” dingen hebben in kleine hoeveelheden een nuttig effect voor de gezondheid. Het kan ook van persoon tot persoon verschillen. Daar komt nog bij dat er van zo veel dingen gezegd wordt dat ze “gezond” zijn, dat mensen er niet veel waarde aan zouden moeten hechten, tenzij de claim beargumenteerd is en van betrouwbare bron komt. Mensen zouden moeten begrijpen dat claims die komen van de verkoper van een product met een korreltje zout(*) genomen moeten worden.

    Zolang zo’n claim vaag blijft (bijv. “het is gezond”), lijkt het me geen kwaad kunnen, en zou het toegestaan moeten zijn. Zodra het concreet wordt moet de claim waar zijn (getoetst volgens de wetenschappelijke methode). Claims ter genezing van ziekten die normaal niet vanzelf over gaan zouden moeten zijn voorbehouden aan medicijnen, en onderworpen aan strengere regels.

    Ik denk dat de regels op dit moment te streng zijn.

    (*) korreltjes zout zijn erg gezond (in kleine aantallen) 🙂

    1. Hoe zit het met deze bekende medische claim van Becel:

      Het is aangetoond dat plantensterolen het bloedcholesterol verlagen. De inname van 1,5-2,4g plantensterolen per dag kan het cholesterol met 7 tot 10% verlagen na 2 tot 3 weken. Een hoog cholesterolgehalte is een risicofactor voor de ontwikkeling van coronaire hartziekten. Hiervoor bestaan meerdere risicofactoren en de verandering van één van die factoren kan al dan niet een heilzaam effect hebben. Becel pro-activ is niet bedoeld voor mensen die hun bloedcholesterolgehalte niet onder controle moeten houden.

      http://www.becel.nl/becel-pro-activ/

      Ik vind dat wel degelijk een medische claim omtrent een levensmiddel.

          1. Eh, Becel krijgt juist een boete hier? Het valt onder de Geneesmiddelenwet, en over vergunningen lees ik niets?

            Gelet op al het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat verweerder bevoegd was aan eiseres een boete op te leggen vanwege overtredingen van de artikelen 40 en 84 van de Gmw. Daarnaast is de opgelegde boete, gelet op de ernst van de overtredingen en de mate van toerekenbaarheid, daarbij rekening houdend met de omstandigheden van het geval, evenredig te achten. Het beroep is derhalve ongegrond.

      1. Becel is eigendom van een grote jongen, Unilever; dat mag natuurlijk wel. Zeker als een oud-werknemer ervan het tot premier geschopt heeft. En Yakult mag ook gewoon zijn gang gaan met zijn gezondheidsclaims. Wetgeving moet zo algemeen mogelijk zijn en uitzonderingen moeten goed onderbouwd zijn en niet gestuurd door geld, zoals dit, of door de waan van de dag, zoals bijvoorbeeld het verbod op de verkoop van ‘Mein Kampf’

    2. De regels hier gaan niet over vrijheid van meningsuiting, maar over eerlijke handelspraktijken. Helaas is er in (buiten) de marge de gezondheidszorg een hele kliek aan kwakzalvers actief — van homeopaten, acupuncturisten tot gebedsgenezers en handopleggers –, soms zelf misleidt of overtuigd van hun waandenkbeelden, soms simpelweg hebberig en misdadig, die de nodige non-middelen op de markt brengen, die zeer schadelijk en zelfs dodelijk kunnen zijn, eventueel indirect omdat hulp die wel adequaat kan zijn wordt ontraden (denk aan de zaak Sivlia Millecamp). Dit soort types zijn zeer volhardend in het blijven verkopen van hun onzin en zoeken continue de mazen van de wet op; ze moeten dus goed op de vingers gekeken worden en waar nodig een stevige tik krijgen om ze weer in het gareel te krijgen.

      Vergelijk het met een beunhaasgarage waar ze de teller terugdraaien: ach, zo’n teller is ook maar een mening, en ik heb toch vrijheid van meningsuiting? Maar het blijft oplichting. Hetzelfde geldt voor het doen van allerlei medische claim op flut producten. Helaas is in de medische wereld de kennis nogal ongelijk verdeeld, en moeten we op een of andere manier pogen die asymmetrie te corrigeren. Ook voor wel goedgekeurde medicijnen mag trouwens niet geadverteerd worden: ook hier geldt dat vaak alleen een arts de kennis (en bevoegdheid) heeft om te eventueel toe te passen. — Artsen zelf worden trouwens wel doodgegooid met medicijnreclame…

      1. “die zeer schadelijk en zelfs dodelijk kunnen zijn, eventueel indirect omdat hulp die wel adequaat kan zijn wordt ontraden (denk aan de zaak Sivlia Millecamp). “

        Ze is niet misleid; ze wilde zelf niet aan de reguliere geneeskunde. Mensen moeten de vrijheid hebben om al dan niet gebruik te maken van de schoolgeneeskunde en ook de vrijheid om allerlei onzin te geloven. In hun achterhoofd weten ze heus wel, dat ze de alternatieve genezer opzoeken uit angst voor de reguliere arts of omdat ze weten, dat die arts een behandeling gaat voorstellen, die ze niet bevalt. Als de alternatieve genezers duidelijk aangeven, dat hun middelen en adviezen nooit in de plaats van die van een arts komen, ze zichzelf niet als arts uitgeven, dan is er wat mij betreft weinig aan de hand. Tevens moet de schoolgeneeskunde eens uitzoeken, waarom mensen deze zorg mijden.

        1. Alleen al het gebruik van de term “alternatieve genezers” is zwaar misleidend, en zou verboden moeten worden als aanduiding van deze praktijken. De juiste termen voor dergelijke lieden zijn kwakzalvers en oplichters. Dat in de (echte) geneeskunde niet alles perfect geregeld is kan ik beamen. Bedenk wel dat regelmatig het onmogelijke van artsen verlangd wordt…

      2. “Artsen zelf worden trouwens wel doodgegooid met medicijnreclame” Consumenten gelukkig niet (dankzij de Voedsel- en warenautoriteit?). Het zijn niet alleen de kwakzalvers die je maar al te graag een smeerseltje aan willen smeren (pun intended). In veel landen hoef je maar even naar je neus te wijzen en je krijgt al een antibioticakuur.

    3. Wacht even, want waar trek je dan een grens?

      De oorspronkelijke vraag was ‘ik blog dat deze producten je gezonder maken, met een link naar de verkoper erbij’. Dat is behoorlijk recht voor zijn raap en jij legt er nogal wat nuances overheen: Het zou kunnen zijn dat een product in kleine hoeveelheden een gunstig effect heeft bij een paar mensen. Dat is nogal wat anders dan ‘dit vitaminepreparaat maakt je gezond, koop het hier’.

      Als je schrijft ‘dit product maakt je gezonder, koop het achter deze link’, dan is dat toch onomwonden reclame, en moet je toch aan een paar regels voldoen? Je mag toch gewoon niet liegen? ‘Dit product maakt u gezonder’ is echt een andere claim dan ‘kleine hoeveelheden van dit product zou bij sommige mensen in bepaalde situaties … ‘ – of zie je echt geen verschil?

  7. Is die regel in de Warenwet gebaseerd op iets Europees? Mijn favoriete Portugese radiostation maakt namelijk voortdurend reclame voor allerlei kwakzalverstroep die zogenaamd helpt tegen hoge bloeddruk, reuma, allerlei pijnen en nog veel meer, zelfs tegen kanker. Ik vind het schandalig dat ze zo mensen op kosten proberen te jagen die het toch al niet breed hebben.

    Ik heb eigenlijk wel zin dat eens de grond in te gaan schrijven, maar ja, door die sponsoring is de muziek die ik wil horen wel gratis natuurlijk. Hypocriet? Hypocriet.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.