De politie kijkt mee bij je koevoetaankoop, mag dat?

Als je bij bouwmarkten in Ede, Veenendaal, Wageningen en Barneveld binnenkort een koevoet, beitel of grote schroevendraaier koopt, kijkt de politie mee. Dat las ik bij De Gelderlander. De bouwmarkten hebben met de politie afgesproken dat deze beelden mag inzien van transacties om te bepalen of daar ‘bekenden’ op te zien zijn. Deze krijgen dan een “we hebben je in de smiezen vriend”-bezoekje en worden zo hopelijk afgehouden van strafbaar gedrag met die koevoet, beitel of schroevendraaier. Maar eh, huh, de politie die iedereen bekijkt die een breekijzer koopt?

Camerabeelden bevatten persoonsgegevens, je ziet er immers op hoe personen eruit zien en vaak ook nog eens hun ras of etnische afkomst. Daarmee moet dat gebruik te rechtvaardigen zijn onder de Wet bescherming persoonsgegevens.

Specifiek voor de politie is er nog een andere wet: de Wet politiegegevens. Deze gaat grotendeels analoog op, maar is primair bedoeld voor situaties waarin persoonsgegevens van burgers in bestanden gaan. Dat lijkt hier niet aan de orde. Men kijkt op beelden, herkent al of niet mensen en pas als iemand wordt herkend, gaat er wellicht iets in het zakboekje of de kompjoeter genoteerd worden.

Een duidelijke rechtvaardiging kan ik zo niet bedenken. Het voelt heel creatief om zo de grenzen van de privacywetgeving op te zoeken. Ik zou het bepaald vreemd vinden als er een agent in de winkel stond die iedere koevoetkoper streng aankijkt en “ken ik jou niet ergens van vriend”. En waarom zou dat dan wel moeten kunnen met camerabeelden?

De bedrijven hebben volgens mij een lastiger parket (hah, hij zei parket en het zijn bouwmarkten). Ze mogen camerabeelden ter beveiliging van de kassa’s of de voorraad maken, maar die beelden mogen dan alleen voor dat doel worden gebruikt, of voor doelen die in direct verband staan met dat oorspronkelijke doel.

Beelden aan de politie laten zien omdat iemand op een gestolen scooter in beeld was, kan ik me nog net voorstellen als “in verband met dat doel”. Maar “wij willen graag kijken of iemand die nog geen misdrijf heeft begaan, bij u wat kocht waarmee dat wel zou kunnen” vind ik toch een trapje (haha, doet ie het weer) verder dan dat.

Wat dat betreft was Rejo Zengers tweet van gisteren (weliswaar in andere context) heel erg spot-on.

Arnoud

36 reacties

  1. Maar wat gaan we er nu aan doen? Die bouwmarkten lezen dit blog vast niet, en zoals je al eerder opmerkte zijn signalen aan het CBP ongeveer even effectief als rooksignalen in de tuin. Aan de balie klagen in de bouwmarkt lijkt mij ook weinig effectief, en dan gaan die camerabeelden vast gelijk door naar de politie met “erg verdacht, volgens mij heeft hij wat te verbergen”.

    Wat kunnen we doen behalve boos doen op het internet?

  2. Met een paar honderd man tegelijkertijd naar binnen komen, allemaal een koevoet (of grote schroevendraaier, beitel, of moker) kopen, een beetje nors kijkend al kloppend met die gereedschappen op de hand in de rij gaan staan maar wel netjes afrekenen, en de volgende dag met zijn allen weer omruilen….

  3. Ik vind persoonlijk vandaag het bericht waar de tweet wel over gaat schokkender. Let wel, schokkend, niet verassend. Ik heb al een paar keer gezegd dat Ivo Opstelten een gevaar voor de Vrijheid en Democratie is in dit land. De man heeft meer dan een paar totalitaire trekjes en ik vertrouw hem niet verder dan ik hem kan zien.

    En met alle dingen waar men zich in Nederland druk over maakt (zwarte piet iemand?) hoor je bijna niemand over de enge voorstellen van Ivo.

    1. Ik ben blij dat ik niet de enige ben die er zo over denkt; die man moet zo snel mogelijk uit de politiek verdwijnen. Eerlijk gezegd vond ik dat al van alle ministers van justitie vanaf het moment dat ik me min of meer bewust werd van de politiek (dat is ongeveer vanaf de paarse kabinetten), maar meneer Opstelten overtreft ze allemaal.

      Maar hoe komen we van hem af? Het lijkt me geen goed idee om hem te vermoorden, want zo’n moord creëert een politieke atmosfeer waarin nieuwe, nog ergere autoritaire politici aan de macht zouden kunnen komen. Hoe doe je dit op de democratische manier?

      Het probleem van onze representatieve democratie is dat mensen maar één stem krijgen, die over alle onderwerpen moet gaan. Die stem zal bepaald worden door één of hooguit een paar onderwerpen die mensen het allerbelangrijkst vinden; op minder belangrijke onderwerpen is Nederland in de praktijk niet democratisch. Als je de media moet geloven, dan vinden mensen hun portemonnee het allerbelangrijkst; zoiets als de rechtstaat raakt dan al snel ondergesneeuwd.

      Ik heb reden voor een klein beetje optimisme: zodra politieke partijen de oorlogen van de VS gaan steunen, leidt dat praktisch zonder uitzondering tot de val van het kabinet en een afstraffing van de kiezer(*). Mensen zijn blijkbaar niet zo materialistisch als de media ons laat denken. Hoe krijgen we het herstel van rechtstaat in de media?

      (*) Waarom blijven ze het dan toch keer op keer doen? Ze zullen dit zelf toch ook wel door hebben? Het lijkt me waarschijnlijk dat ze door de VS onder druk worden gezet, maar hoe groot is die druk?

      1. De PvdA is al gedecimeerd, nu de VVD. Die kan overigens beter de naam in MTVD veranderen (Multinationalpartij Tegen Vrijheid en Democratie) dat lijken inmiddels de enige belangen te zijn die ze behartigen. De meeste zzp-ers die ik ken waren fanatiek VVD stemmers, maar lijken inmiddels ook in te zien dat de partij er niet voor hen is.

    2. Ik vind persoonlijk vandaag het bericht waar de tweet wel over gaat schokkender

      Toch is dat heel anders. Bij de gegevens voor de bewaarplicht wordt alleen in die gegevens gekeken wenneer er een opsporingsbehoefte van een misdrijf is. En dan voortaan ook nog eens obv een gerechtelijk bevel.

      Bij het bekijken van deze camerabeelden is er nog niet eens sprake van een misdrijf.

      1. Er zit wel enige overlap in; onze minister van veiligheid en justitie roept dat alle gegevens van iedereen opgeslagen moeten worden omdat je potentieel een keer verdachte kan worden van iets.

        In dit bericht staat dat de politie de beelden van iedereen die een koevoet koopt bekijkt omdat er potentieel een verdachte tussen zit. Zelfs de bekende crimineel die een koevoet koopt is op het moment van de koop nog geen verdachte. Hij heeft immers nog niets illegaals gedaan!

        In beide gevallen worden beelden van onschuldige burgers die nog nergens van worden verdacht bewaard voor een ander doel dan waarvoor ze zijn verzameld.

        Het is eide een schandalige schending van de privacy. Maar dan vindt ik het meest schokkende toch nog steeds het bericht van de minister dat iedereen maar als verdachte behandeld moet worden omdat je er potentieel één kan worden.

        1. In beide gevallen worden beelden van onschuldige burgers die nog nergens van worden verdacht bewaard voor een ander doel dan waarvoor ze zijn verzameld.

          Volgens mij is de bewaarplicht gewoon altijd bedoeld geweest voor opsporing van misdrijven.

          De EU richtlijn waarop de wet is gebaseerd stel duidelijk

          Aangezien de doelstellingen van deze richtlijn, namelijk het harmoniseren van de aan aanbieders opgelegde verplichtingen inzake het bewaren van sommige gegevens en het waarborgen dat die gegevens beschikbaar zijn voor het onderzoeken, opsporen en vervolgen van zware criminaliteit zoals gedefinieerd in de nationale wetgevingen van de lidstaten niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt en derhalve vanwege de omvang of de gevolgen van de richtlijn beter door de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt,

          Bovendien staat trouwens ook in die EU richtlijn dat landen de gegevens obv nationale wetgeving nog voor andere zaken kunnen gebruiken en wordt er ook verwezen naar het verdrag inzake cybercriminaliteit Het opsporen van criminelen is dus altijd al het doel geweest van de bewaarplicht

          En in het geval van de ANPR camera’s kun je prima de logica verdedigen dat het beter is om 1 controle systeem te gebruiken om de kenteken van vrachtwagens en automobilisten te controleren dan twee controlesystemen die al die kentekens vastleggen controleren. Alternatief moet je gewoon de regeling afschaffen om vrijstelling te krijgen van bijtelling bij gebruik van een lease auto. Levert meer belasting op en zorgt er tegelijk voor dat minder mensen zullen kiezen voor een lease auto en dus eerder voor openbaar vervoer.

          1. Ja, maar er is een verschil tussen specifiek zoeken in in die gegevens naar de bewegingen van een verdachte en in de gegevens gaan zitten grasduinen naar mensen die zich ‘verdacht’ gedragen.

            Overigens ben ik een fervent tegenstander van die bewaarplicht, omdat ik van mening ben dat het doel in dit geval de middelen niet rechtvaardigt. En het feit dat iets mag van de EU wil niet zeggen dat we dat dan ook moeten doen. Voor het aanleggen van een databank moet een doel zijn waarvoor dat middel proportioneel is. Het aanleggen van een (sleepnet) database met data van onschuldige burgers om die te hebben als er iets gebeurt is daarbij een inbreuk op de privacy die naar mijn mening niet gerechtvaardigd is.

            En andere databases moeten niet langer bewaard blijven dan nodig voor het doel. In het geval van de Belastingdienst is het voor mij redelijk dat die in 2014 nog over de data van de laatste aangifte (2013) kan beschikken om de ritten administratie te controleren. Daarna lijkt het mij redelijk om degenen waarbij er discrepanties ontdekt zijn te bewaren. De rest zou gewoon onmiddelijk vernietigd moeten worden. Er is immers geen belang meer bij het bewaren van deze data.

            1. Ja, maar er is een verschil tussen specifiek zoeken in in die gegevens naar de bewegingen van een verdachte en in de gegevens gaan zitten grasduinen naar mensen die zich ‘verdacht’ gedragen.

              Precies en dat doet die aangepaste bewaarplicht dus wel goed maar deze koevoetcontrole niet.

              De bewaarplicht vereist namelijk een gerechterlijkbevel en zio’n bevel vereist dus een concrete opsporingszaak en bij die zaak behorende reden om de gegevens door doorzoeken. Niks grasduinen dus.

              1. Goed punt, alleen zi ik nog steeds de noodzaak voor het bewaren van die gegevens niet, langer dan een redelijke periode voor de belastingdienst om hun controles te doen. En een jaar is lang genoeg, dat de belastingdienst er een janboel van maakt is hun probleem. Na een jaar-> wissen die hap en pech gehad.

                1. Dat komt door het feit dat je bij de belastingdienst tot 5 jaar terug aangifte kan doen voor de inkomstenbelastingen waaronder de prive regeling van lease auto’s valt. Daar is dus wel degelijk over nagedacht.

  4. Ik neem aan dat de rechtvaardiging hetzelfde gaat als bij het niet wetmatig bewaren van de beelden van de ANPR camera’s (Automatic number plate recognition) langs de snelweg. Hierbij mochten de beelden ook niet bewaard worden of voor een ander doel worden ingezet maar: Vervolgen crimineel weegt zwaarder dan privacy dus is het toegestaan om dit (in een rechtzaak) te gebruiken. En dan heeft de politie/minister verder niets nodig aan rechtvaardiging.

    1. Alternatief aan het hergebruiken van ANPR camara’s zou de belastingdienst om hun controle functie uit te oefenen tav het prive gebruik van leasauto ook zelf registratiesystemen langs de wegen kunnen plaatsen om die controles uit te voeren. Dat zou dan juist betekenen dat er nog meer gegevens over automobilisten zouden worden vastgelegd.

      Gezien dat alternatief is het hergebruik van de info uit ANPR camera’s door de belastingdienst een minder privacy belastend alternatief tov zelf controles uitvoeren en vermoedelijk ook veel goedkoper om uit te voeren.

      1. De politie heeft echter beperkingen op hoe lang het de beelden mag bewaren, diezelfde termijn leg je dan ook aan de belasting dienst op. Binnen deze bewaartijd mag u hier naar kijken, daarna wordt deze verwijderd.

        Of de je legt de politie strenge beperkingen op wanneer men de beelden mag bekijken. Dus niet bij de belasting dienst aan kunnen kloppen met 2 jaar terug vermoeden wij dat de pleger van een misdrijf over deze weg heeft gereden, wij willen graag de beelden bekijken. Maar alleen: verdachte X heeft waarschijnlijk over deze weg gereden, hiervoor hebben wij voldoende aanwijzigen. Rechter commisaris, op basis van deze gegevens willen wij graag van de balsting dienst de beelden waarop X te zien is, indien aanwezig. En dus nooit meer de politie laten grasduinen in deze gegevens. Maar ja, dat is niet hoe Ivo het voor zich ziet.

        1. Ik denk eerder dat je voor de doeleinden van de belastingdiesnt de bewaartermijn zult moeten oprekken. De belastingen moeten de informatie van de camera’s kunnen vergelijken met door de belastingplichtige ingediende registraties. Daar zit vast aardig wat tijd tussen. Ik lees ergens dat de politie straks de ANPR gegevens 4 weken mag bewaren maar de belastingdiesnt 7 jaar. Overigens bewaart de belastingdienst een beperkte subset van de gegevens omdat zij bij ontvangst alleen gegevens opslaan die fiscaal relevant ziin en de rest meteen vernietigen.

  5. Ik blijf ook moeite hebben met het idee dat dit toch echt ook een soort “sleepnetconstructie” is. Als er op een plaats delict een hamer is gevonden van huismerk Gamma, dan is het wellicht logisch dat de politie gaat kijken of er in de buurt zo’n hamer is verkocht, maar deze situatie is toch echt andersom. Je mag uiteindelijk uitleggen (als je een bekende van de politie bent, wat dat dan ook precies mag inhouden) waarom je een koevoet hebt gekocht. In Nederland ben je toch echt onschuldig totdat het tegendeel bewezen is, maar dit gaat toch echt een klein beetje de andere kant op en dat is zorgelijk. De politie Ede geeft aan dat dit een afschrikkende werking moet hebben voor bekende criminelen… http://www.politie.nl/nieuws/2014/november/18/02-ede-bouwmarkten-en-politie-werken-samen-tegen-inbrekers.html. Ik heb zo mijn twijfels bij dit argument. Bovendien heb je geen enkel bewijs in handen dat de gekochte producten gebruikt zijn bij een inbraak, dus voor de opsporing zie ik het nut ook niet, los van de privacybezwaren die kunnen spelen.

  6. Ik kan me niet voorstellen dat al die bouwmarkten dit zelf bedacht hebben. Indien de Politie hiertoe de bouwmarkten heeft benaderd, hoe zit het dan met het wel/niet toepassen van bevoegheden? Hiermee doel ik op de discussie rond Crimesite over het “vragen” naar gebruikers gegevens, waarbij eigenlijk gebruik van een bevoegdheid nodig was. Zie

    Samenvattend was de conclusie van Minister Opstelten:

    Opsporingsambtenaren moeten van een vorderingsbevoegdheid gebruik maken om gegevens te krijgen van websitehouders. Is er geen toepasselijke bevoegdheid, dan mag er niet gevraagd worden. Dit in antwoord op Kamervragen over de Crimesite-zaak, zo meldde Webwereld.

    Speelt dat ook een rol in dit geval?

    Daarnaast valt mij deze zin op uit het persbericht van de Politie:

    De bouwmarkt stelt de politie in de gelegenheid die informatie op te zoeken in haar verkoopregistratie– en camerasysteem
    Dit roept bij mij de vraag op, of het bij beelden alleen blijft, of ook de andere gegevens die behoren tot de verkoopregistratie ter beschikking staan…

  7. Buitengewoon bedenkelijke actie die meer in een politiestaat past dan in een normale rechtsstaat zoals Nederland wordt geacht te zijn.

    Past wel in het lijstje wat wordt gedaan om de burger te beschermen maar gaat gelijktijdig voorbij aan o.a. de volgende punten: – inbrekers zullen het gereedschap wellicht niet kopen, doen ze dat wel dan vast niet in de buurt waar ze in gaan breken. – inbraken worden o.a. door rondreizende bendes gedaan.

  8. Ik ben benieuwd of er iemand hier recherche-ervaring heeft en dus weet hoe onderzoeken gaan. Ik heb het gevoel dat de reacties dan anders waren geweest. Uiteraard moet er zorgvuldig gekeken worden naar de dingen die gebeuren, maar er wordt nog steeds niemand zomaar veroordeeld zonder dat er een rechter naar kijkt. Oplossingspercentages zijn laag, te laag. Hoe komt dat? Laten we hier met zijn allen nu eens ‘bevoegdheden’ of andere ‘aanpakken’ verzinnen om die gasten wel te pakken, in plaats van dingen af te kraken of juist te zeggen waarom het allemaal niet kan/mag. Als jullie slachtoffer worden dan wil je ook dat de zaak wordt opgelost. Iemand een goed plan?

    Mbt de aanpak van woninginbraken ligt de winst overigens bij de mensen zelf. Misschien moeten er wel boetes uitgedeeld gaan worden als mensen ’s avonds geen licht aan hebben of als de woning niet afgesloten is met goedgekeurd hang- en sluitwerk?

    1. Ik ben benieuwd of er iemand hier recherche-ervaring heeft en dus weet hoe onderzoeken gaan. Ik heb het gevoel dat de reacties dan anders waren geweest.

      Je bedoelt wellicht dat recherchewerk soms uiterst moeizaam gaat en zelden tot veroordelingen leidt?

      Zo ja, hoe is dat een reden om grondrechten met de voeten te treden?

      1. Maar grondrechten zijn een beetje een esoterisch verschijnsel. Mijn generatie heeft er niet voor moeten knokken, de generatie voor mij ook niet.

        Laten we in plaats daarvan eens een concreter probleem benoemen. Hoe betrouwbaar is de recherche als partner van de burger? En om je inbraakvraag terug te komen, RB, hoe hoog zou de boete moeten zijn als je hang- en sluitwerk niet in orde is?

        Ik denk dat we, als we een begin zouden willen maken deze vraag te beantwoorden, we onder andere zouden kunnen kijken naar het digitale hang- en sluitwerk van de recherche.

        1. Je moet je deuren gewoon open kunnen laten staan, en dan nog zou er niets gestolen moeten worden. Claims dat het niet afsluiten van deuren of het niet op slot zetten van fietsen uitlokking zijn, zijn te gek voor woorden, en genoeg reden voor ontslag opstaande voet van de ambtenaar (politieagent) die ze uit.

          Juist door geen licht aan te hebben valt een inbreker (met zaklamp) veel meer op. De trend van hoge schuttings en ’s nachts de hele tijd licht aan is alleen maar makkelijk voor inbrekers (die om diezelfde reden vaak gewoon overdag opereren.)

          In een cynische bui vrees ik weleens dat elke drie generaties het nodig is dat men opnieuw uitvecht waarvoor men ook al weer grondrechten heeft bedacht. Personages als Opstelten en Teeven zijn, met hun het-doel-heiligt-de-middelen mentaliteit op hun positie een grotere bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat dan een hele horde Jihad-gangers.

    2. Ja, simpel: Minder blauw op straat. Er zijn simpelweg veel te weinig rechercheurs (en veel te veel straatpolitie). Een groot deel van de aangiftes wordt gewoon op de plank gelegd.

      NB: Onze oosterburen hebben een drie keer zo hoog oplossingspercentage als wij, dus elk argument dat probeert te ‘bewijzen’ dat het niet kan is bij voorbaat totale bullshit.

      Laat ze eerst eens naar hun eigen misstanden kijken voordat ze ons de zoveelste privacyschending in de maag splitsen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.