Als particulier de openbare weg filmen valt onder de privacywet

dome-camera.jpgWie met een beveiligingscamera de openbare weg filmt, valt onder de privacywet (Wet bescherming persoonsgegevens) ook als hij dat als privépersoon doet. Dat bepaalde het Hof van Justitie vorige week. Je kunt je niet beroepen op de uitzondering voor “strikt privégebruik” en je moet dus een belangenafweging maken tussen jouw beveiligingsbelang en het belang van de mensen die voor je camera komen. Dat verbaast me toch een klein beetje.

Wie met een camera mensen filmt, verwerkt persoonsgegevens. Op foto- of filmbeelden zijn immers details over mensen te zien (tenzij je de camera heel hoog hangt, denk aan een stadsbeeldcamera) en per definitie spreek je dan van persoonsgegevens. Ook als je niet weet hoe de mensen heten of je ze kunt contacteren.

Dat is op zich een logische interpretatie maar het leidt wel tot allerlei onverwachte consequenties, zoals hier. Het betekent namelijk dat als je iemand filmt, je moet regelen onder de Wbp dat je dat mag. Toestemming vragen dus, een contract hebben met die mensen of een eigen dringend belang dat zwaarder weegt dan hun privacy.

De Wbp geldt niet voor gebruik van persoonsgegevens in de strikte privésfeer maar het Hof beslist hier dat daarvan geen sprake is als je de openbare ruimte filmt. Ik snap werkelijk niet waaróm, de motivatie is dat je dan “buiten de privésfeer geraakt van degene die door middel van dit systeem gegevens verwerkt”. Oftewel het is niet privé omdat het niet privé is. Wacht, wat. Maar álle verwerkingen raken toch aan de privacy van andere personen?

De onontkoombare conclusie is dus dat áls je dit doet, ook als privépersoon, dat je moet voldoen aan de hele mikmak aan eisen voor cameratoezicht en opslag van beelden. Je zult allereerst een dringende noodzaak moeten aantonen (waarom kun je niet anders dan een camera), je moet een reglement hebben, je moet mensen op verzoek een kopie van ‘hun’ beelden geven en je moet opslag van de beelden strikt beveiligen.

En mensen vragen zich nog steeds af waarom ik altijd zo denigrerend doe over de Wbp.

29 reacties

  1. En mensen vragen zich nog steeds af waarom ik altijd zo denigrerend doe over de Wbp.

    Ik zou niet durven, ik ben de achterlijke wet zelf inmiddels ook beu. Het enige wat je hoort is uitwassen zoals deze waarbij volstrekt normale dingen niet meer mogen.

    Maar als bedrijven de regels overtreden krijgen ze niet meer dan een ‘foei niet meer doen’ te horen, als er uberhaupt al iets gebeurt.

  2. Als ik het dus goed begrijp gaat dit alleen op als je met een beveiligingscamera filmt?

    Hoe is dit begrip dat gedefinieerd? Is dat (dus) een vaste camera die ergens hangt? Zijn er dan geen vaste camera’s die geen beveiligingscamera zijn? Of kan ik per definitie niet met een mobiele camera beveilingsbeelden opnemen? Of gaat het om de intentie van de bediener/opdrachtgever? Kan die dan niet om de Wbp heen door te stellen dat het geen beveilingsbeelden zijn maar bijv. sfeerimpressies? Houdt dat dan ook in dat deze ‘sfeerimpressies’ nooit als bewijs kunnen dienen? Of kan je gewoon stellen dat je ‘sfeerimpressies’ maakt van je straat en als daar nou toevallig iets strafbaars op te zien is dan is dat mooi meegenomen? En hoe moet ik nu het begrip ‘strikt privegebruik’ zien? Het idee van beveilingsbeelden is toch dat je die deelt op het moment dat er iets gebeurt is? Bestaan er uberhaupt wel beveilingsbeelden van de openbare weg die strikt prive zijn?

    Vragen, vragen, vragen…

    (begrijp ik nu trouwens goed dat ik bij elke partij die van de openbare weg beelden maakt een verzoek kan indienen om te controleren of ik op beelden te zien ben, en zo ja dat ik hiervan een kopietje wil?)

    1. Het arrest maakt geen onderscheid tussen vaste of losse camera’s. Ze zeggen in feite: het maken van videobeelden van personen is een verwerking van persoonsgegevens, dat mag je niet verexcuseren onder “strikt persoonlijk gebruik” dus je moet een rechtvaardigingsgrond zoeken binnen de kaders van de Wbp zelf. Een grond kan beveiliging zijn, als je dan goed uitkomt met de belangenafweging dan gaat het goed. Een grond “ik doe aan kunst en verzamel zo spontane performance art van naïeve mensen” zou ook kunnen werken maar de afweging met de privacy zal wel lastiger zijn.

      En ja, je kunt nu bij iedere particulier wiens camera jou filmt op de openbare weg, vragen om een kopie van de beelden waar jij op staat. Dat staat in het reglement dat deze particulier óók verplicht moet hebben (informatieplicht art. 36 Wbp). Ik hoop een hoop reglementjes te verkopen met mijn generator 🙂

  3. Ik zie het probleem niet zo. De wet is zo geregeld dat in principe alleen de overheid onder bepaalde omstandigheden camera’s mag ophangen in de openbare ruimte. Dit met het idee dat níet elke seconde van ons leven op de camera wordt gezet. (Wat mij betreft maakt die daar iets te gretig gebruik van, maar dat is een andere discussie.)

    Er is een uitzondering voor mensen met een bijzonder belang. Dat daaraan hoge eisen worden gesteld lijkt mij noodzakelijk, want anders hangt iedereen morgen een camera aan zijn voorgevel.

  4. En mensen vragen zich nog steeds af waarom ik altijd zo denigrerend doe over de Wbp.

    Is dit niet meer denigrerend doen over jurisprudentie dan over de wetgeving zelf. Je kunt geen wet maken of rechters kunnen er wel ergens een rare draai aan geven als ze dat willen

  5. Trouwens wel eens met Bastiaan. Ik wil ook niet dat jan-en-allemaal vrijelijk kunnen vastleggen (!) dat ik op moment x door straat Y loop, fiets of rijd en wat ik daar uitvreet en met wie. Of jan etc. nou weten wat mijn naam is of niet. Zeker als ik met een kenteken alsnog kan worden geïdentificeerd. Vergeet ook niet dat de autoriteiten wel weer een weg zullen weten om beelden op te vragen. Dan wordt het toch een enge boel in de openbare ruimte.

  6. Kan deze uitspraak nu ook gevolgen hebben voor het gebruik van dashcams in het verkeer? In principe zijn dat net zo goed beveiligingscamera’s en worden daarop ook persoonsgegevens verwerkt.

    Effectief gezien maakt het vragen om toestemming van de gefilmde personen het onmogelijk om nog een dashcam te gebruiken. Of kan dit geïnteresseerd worden dat video’s alleen gepubliceerd mogen worden met toestemming van alle betrokken partijen?

  7. @hal Het probleem zit hem in de wetgeving. Het werkt een beetje als de wet van Murphy. Als de wetgever niet zorgvuldig dan zal vroeg of laat een of andere jurist er een rare draai aan weten te geven. En de rechter zal dit dan vroeg of laat ook honoreren. Daarom moet je ook zo oppassen met goedbedoelde wetten met onbedoelde mogelijkheden. Vroeg of laat komt er een wetshandhaver die niet te goeder trouw is en die gebruikt die wet zoals het hem uitkomt.

      1. Nee, daar gaat deze uitspraak helemaal niet over. Zoals de conclusie van de A-G al aangeeft: “Ik merk op dat de onderhavige prejudiciële vraag betrekking heeft op een soort vast geïnstalleerd bewakingssysteem dat de openbare ruimte en de deur van het tegenover gelegen huis bestrijkt, waardoor een onbeperkt aantal personen die zich aldaar bevinden kan worden geïdentificeerd zonder dat zij vooraf zijn gewaarschuwd voor die bewaking. De juridische vraagstukken rond opnames met mobiele telefoons, videorecorders of digitale fotocamera’s zijn daarentegen van andere aard, zodat ze in de onderhavige conclusie niet zullen worden aangesneden.

  8. “De Wbp geldt niet voor gebruik van persoonsgegevens in de strikte privésfeer maar het Hof beslist hier dat daarvan geen sprake is als je de openbare ruimte filmt.”

    De wet bescherming persoonsgegevens regelt de bescherming van persoonsgegevens en niet de privacy, dus het hof moet niet aan privacy toetsen, maar aan persoonsgegevens. Ook in de publieke sfeer heb je recht op je bescherming van je persoonsgegevens.

    1. Ik had het over art. 2 lid 2 sub a Wbp: “Deze wet is niet van toepassing op verwerking van persoonsgegevens: … ten behoeve van activiteiten met uitsluitend persoonlijke of huishoudelijke doeleinden”. Dat noem ik maar even “de privésfeer”. Het Hof zegt dat dit artikel niet opgaat als je in de openbare ruimte persoonsgegevens vastlegt, zelfs niet als je dat doet voor je eigen persoonlijke (niet-bedrijfsmatige) doeleinden en de gegevens met niemand deelt.

      1. Ik had het over art. 2 lid 2 sub a Wbp: … Het Hof zegt dat dit artikel niet opgaat als je in de openbare ruimte persoonsgegevens vastlegt, zelfs niet als je dat doet voor je eigen persoonlijke (niet-bedrijfsmatige) doeleinden en de gegevens met niemand deelt.

        Kortom, een totaal verbod op fotograferen in de openbare ruimte voor particulieren tenzij je een bedrijfsmatige dringende noodzaak voor het verwerken van de gegevens kunt aangeven met alle paperassen van dien. Een onmogelijke opgave voor de particuliere toerist of amateurfotograaf en dus zelfs voor wie privé zijn bezit wilt beveiligen.

        Rest nog devraag hoe lang het nog duurt voor de politie iedereen met een camera of een telefoon in de hand gaat aanhouden.

  9. Tja, moet je dan aan iedereen gaan vragen, of die boodschappen gaat doen of voor zijn baas aan het rennen is of zijn wettelijke plichten na aan het komen is. De privésfeer is je huis en daarbuiten weet je, dat je bespied kunt worden. Ik ben overigens geen voorstander van cameratoezicht. In plaats van cameratoezicht moet het toezicht van mensen onderling en van gezagsdragers van vlees en bloed komen.

  10. Ik heb een iets vraag: wanneer je als thuiszorgorganisatie met een wandelvierdaagse meedoet en die wordt gefilmd door de lokale krant. Moet er dan ook toestemming gevraagd worden aan de gefilmde mensen, of is dat anders omdat het een openbaar evenementbetreft?

  11. De “tenzij je de camera heel hoog hangt” impliceert dat er dan geen herkenbaarheid meer is. Dat stel ik graag ter discussie. Aan een zendmast die niet ver van ons huis staat, hangt een web-cam die 24/7 filmt en waarvan de beelden openbaar te volgen zijn via internet. Je kunt daarbij ook nog een bepaalde periode terugkijken, ik weet niet hoeveel precies maar laten we zeggen een aantal uren en ‘spoelen’ binnen dat beeld. De camera draait wel maar redelijk snel waardoor ons huis zeer regelmatig in beeld is.

    Onze gezichten zijn niet herkenbaar, maar als mijn vrouw of ik thuiskomen met de auto of weggaan, is dat natuurlijk wél herkenbaar. Theoretisch kan het natuurlijk om dezelfde auto’s met ander kenteken gaan, die kentekens zijn natuurlijk niet leesbaar, maar het zal niet vaak voorkomen dat die dan op onze oprit parkeren of op de parkeerplaats voor ons huis. En nóg minder vaak dat ze dan door ons tuinhek naar binnen gaan. Ook kun je zien of het licht in huis aan- of uitgaat.

    Kortom, met de beelden van deze camera is het goed mogelijk om onze gedragingen in kaart te brengen. En mijns inziens zijn we daardoor wél herkenbaar in beeld.

    Bovendien kan iemand dus zonder uren in een auto of op een bakje te zitten en ons zelf te observeren, nu door dagelijks een korte tijd door de beelden te spoelen vaststellen wanneer we wel en wanneer niet thuis zullen zijn.

    Dat levert drie vragen op: 1. M.b.t. de herkenbaarheid, de camera zelf is niet zichtbaar, en als we niet toevallig gehoord hadden dat we ‘in beeld waren’ hadden we het nooit geweten. Dit zou dus wel eens toch aangekondigd moeten worden. Klopt dat? (en dan is er eigenlijk geen uitvoerbare mogelijkheid om de aankondiging te doen dus wordt het daarmee impliciet illegaal) 2. En vervolgens, of het filmen nu wel is aangekondigd of niet, er wordt misdaad mee gefaciliteerd. Dat er geen misdaad plaatsvind (tot dusverre) zou niet zoveel uit moeten maken. Is dit wel toegestaan? 3. In het verlengde van de 2e vraag, als één van onze werkgevers weet dat deze camera er hangt, kan die de beelden natuurlijk óók gebruiken bij het ‘controleren’ van een ziektemelding. (Even los van het feit dat wij ons natuurlijk alleen ziek melden als we dat echt zijn enz… Dan gaat het niet om misdaad, door de gebruiker van de beelden, maar is het bieden van deze controlemogelijkheid wel toegestaan?

    1. Je hebt gelijk, het gaat uiteindelijk om de herkenbaarheid. Het maakt wel uit of je het aanpakt onder de strafwet of onder de privacywet. De strafwet zegt namelijk alleen dat het verboden is portretten te vervaardigen met aangebrachte camera’s. Een beeld met drie blauwe stippen is geen portret, hoe evident ook is dat jij die stippen bent omdat ze jouw huis binnen gaan waar alleen jij woont.

      De privacywet (Wbp) vindt dat wél een persoonsgegeven. Dus op die grond kun je optreden tegen de buren.

  12. Arnoud, dit is toch al jaren zo? Je mag wel je eigen spullen, huis, terrein filmen maar niet de mensen op straat, woning van de buurman, tuin van de buurvrouw. Is dat gek? De tjechische meneer met de camera’s had in dit geval wel een bijzondere casus. Het Hof kan niet anders concluderen dat dit niet voor “strikt persoonlijk gebruik is” (want dan zou elke particulier camera’s op de weg kunnen plaatsen) maar vind wel dat de rechtbank rekening mag houden met het bijzonder belang van Rynes (en dat was niet eens de vraag die ze kregen voorgelegd). Klinkt heel redelijk.

    ps. voor mij als leek is “Hof van Justitie” niet gelijk duidelijk als “Europees hof”.

      1. Je vraagt naar het verschil. Als iemand mijn nummer zou geven aan iemand die mij niet kent of moet bellen zou ik dat raar vinden. Stel, jij schrijft je nummer op een papiertje om mee te doen aan een loterij en stopt dat in de daarvoor bestemde doos. Ik zie dat, haal het briefje uit de doos en neem het nummer over omdat ik telefoonnummers spaar. Dat zal je prima vinden als je me kent maar als jij niet in mijn privesfeer zit, is het toch een beetje raar. Dat er dus een relatie is tussen mijn privesfeer en wat ik over anderen hoor te registreren lijkt me niet zo bizar.

        Maar goed, je mag natuurlijk vinden dat je meer ruimte zou moeten hebben voor het filmen van de openbare weg maar dat wie op straat loopt en geen relatie heeft met de filmer meer bescherming krijgt dan iemand die er voor kiest om bij of in je huis te komen vind ik niet zo raar. De buren zitten er misschien niet op te wachten om gefilmd te worden. De openbare weg is cameratoezicht voor.

  13. Er is een buurman die heeft een camera geplaatst in zijn woning. Zelf zegt hij dit met de bedoeling om het parkeervak te filmen met zijn auto. Echter filmt hij nu ook een trottoir die tussen woning en parkeervak ligt. Zijn auto staat er niet altijd, het is openbare weg en een ieder kan daar parkeren. Onlangs was er een meningsverschil over een blauwe zone die daar is in de straat. Hij sprak buren aan onder de mom van stond je weer te klagen e.d. hij vervolgde met “ja ik heb het wel gezien ik heb het gefilmd”. Dus hij filmt meer dan alleen de parkeervak, hij filmt de openbare weg. Wat is hier aan te doen ? Deze wijze van filmen is mijn inzien niet juist. Wat zijn de stappen die ondernomen kunnen worden en ik welke volgorde.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.