Waarom is je geslacht relevant bij een ov-chipkaartrestitutie?

ov-chipkaart-paal-inchecken-saldoEen lezer vroeg me:

Binnenkort verlopen de eerste OV chipkaarten omdat ze maar 5 jaar geldig zijn. Nu was ik aan het uitzoeken hoe je kan verlengen of je saldo terug kan krijgen? Je kan een formulier ‘Teruggave saldo ANONIEME OV-chipkaart’ downloaden, afdrukken en volledig ingevuld mét je verlopen anonieme OV kaart opsturen. En wat schets mijn verbazing? Ze eisen hierbij best wel veel gegevens van je. Mogen ze dat werkelijk allemaal vragen?

Inderdaad, dat is me nogal een waslijst die ze op dat restitutieformulier van je vragen:

  • Bankrekeningnummer
  • Volledige naam
  • Volledige adres
  • Geboortedatum
  • Geslacht
  • Telefoonnummer overdag

Oké, dat bankrekeningnummer slaat wel ergens op want hoe valt er te restitueren zonder bankrekening? Maar waar is al die andere informatie goed voor? Zelfs over je naam twijfel ik, is die echt nodig bij een bankoverschrijving? En hoezo moeten ze weten of ik de heer dan wel mevrouw Engelfriet ben die z’n geld terug wil, laat staan hoe oud ik ben of waar ik te bereiken ben?

Het voelt als een gevalletje “vraag maar want wie weet”, maar de Wet Chihuahua persoonsgegevens denkt daar toch echt anders over. Je mag alleen gegevens vrágen die daadwerkelijk nodig zijn voor het doel waarvoor je ze nodig hebt.

Onderaan staat dan de geruststellende tekst:

Privacybeleid
De op dit formulier verstrekte gegevens worden uitsluitend gebruikt om restitutie van het saldo uit te kunnen voeren. Uw gegevens worden door ons niet opgeslagen.

Maar eh, hóe dan? Wat doe je met dat geslacht als je het niet opvraagt en je het ook niet bij een bankafschrijving nodig hebt?

Arnoud

32 reacties

  1. Dat is maar 1 van de vreemde dingen van die OV-chipkaart geldteruggave. Waarom kan dat niet gewoon met een NS automaat? Scan je kaart, druk op ’teruggeven’, en er rollen muntjes uit. Plus het briefje van 20 wat Translink van je gijzelt. Als je heel sporadisch met de trein reist (als het 5x per jaar is dan is het veel voor mij) dan moet je wel permanent 20 euro op die kaart hebben staan. Liever zou ik hem na iedere rit gewoon cashen bij zo’n automaat, ik laad hem wel weer op als ik over twee maanden weer een keer in zo’n ding moet. Of beter nog, koppel dat ding aan mijn bankrekening en schrijf alleen af wat ik heb gereisd. Is dat echt zo moeilijk?

    Het was de eerste keer dat ik dit jaar met de trein wilde wel even schrikken. Heb je een ritje van 3 euro nodig, maar dan troggelt zo’n automaat je dus wel 7,50 (voor de kaart) + 20,00 (voor de borg) en 4,00 (want minimum oplaadbedrag) af. Nu ligt hier een pasje thuis ter waarde van 28,50. Frustrerend, want als je dat wil laten terugstorten moet je je anonieme kaart dus naar een balie, 2,50 betalen, en een papieren formulier (!) invullen, waarna een NS medewerker ook nog je paspoort wil zien. Hoezo anoniem?

  2. Aangezien ze contactgegevens vragen, denk ik dat ze contact op willen kunnen nemen als er wat mis gaat. En dan willen ze waarschijnlijk weten of ze je aan moeten spreken als “meneer Engelfriet” of “mevrouw Engelfriet”.

    Je moet niet alleen op de “happy-flow” (het gewenste pad door het proces) concentreren, je moet ook oog hebben voor mogelijke foutafhandeling. (“Meneer, dit is geen OV-chipkaart maar uw bankpas. Hier hebt u ‘m terug.”) En ze zeggen de gegevens niet op te slaan, maar als ik dit systeem op zou zetten, zou ik dat wél doen, om gebruikers de gelegenheid te geven navraag te doen. (“Ik heb een verlopen OV-chipkaart opgestuurd, maar nog niets ontvangen!” “Mevrouw Engelfriet, er stond helemaal geen saldo meer op.”)

    Er zou alleen aangegeven moeten zijn welke gegevens verplicht zijn en welke niet. Ik vraag me af wat er gebeurt als je een kaart opstuurt met alleen kaartnummer, bankrekeningnummer en achternaam.


    Ze vragen natuurlijk ook naar meerderjarigheid, dus misschien zullen ze dat wel willen controleren, al is het me volkomen duister hoe ze dan het tweede gedeelte van die vraag willen nagaan.

    Bent u jonger dan 18 jaar of handelingsonbekwaam?
    Al is de kans ook groot dat een luie programmeur/ontwerper/wie-dan-ook er een standaard NAW-formuliertje heeft neergezet.

    1. Op zich is de wens om te kunnen communiceren met de ontvanger wel terecht, maar nog steeds vragen ze veel te veel gegevens bij simpele handelingen. Ook bijvoorbeeld bij ‘Geld terug bij vertraging’. Twee pagina’s aan informatie moet je daar invullen, terwijl ze het eigenlijk allemaal al weten.

      En ze bewaren het ook. Zo kreeg mijn vriendin een brief met haar verkeerd ingevulde ‘Geld terug’ formulier. Wat was ze vergeten in te vullen? Haar postcode! En dan toch het formulier terug kunnen sturen met post zucht. Wat mij betreft mogen organisaties beter omgaan met de gegevens die ze hebben en minder vaak gegevens opnieuw vragen.

  3. Handug! Kunnen ze na 5 jaar alsnog de database met reisgegevens aan jou als persoon koppelen.

    Vroeger nam ik incidenteel nog wel eens het OV, maar met dank aan de de ov chipkaart heb ik een geweldig excuus om het absoluut nooit meer te hoeven doen.

  4. Ik ben met mijn anonieme kaart naar een NS-loket gegaan om mijn saldo terug te krijgen. Ze hebben daar een kassa, dus het had best contant terug gegeven kunnen worden (mijn saldo was niet enorm groot of zo). Werd ik toch weggestuurd met zo’n formulier!

    Valt hier juridisch nog wat af te dwingen?

  5. Ik heb die vraag ook wel eens gesteld aan de NS spoordeelwinkel. Hieronder de mailconversatie. Ik heb Birgit daarna maar niet verder lastig gevallen. Ik vermoed niet dat zij daar persoonlijk veel aan kan doen. Kudos voor haar PS.

    ——– Vraag ——– Subject: Overbodig Date: Tue, 08 Jul 2014 21:40:29 +0200 From: Freek Dijkstra To: info@spoordeelwinkel.nl

    Geachte mevrouw, mijnheer,

    Zou u zo vriendelijk willen zijn per omgaande uw geboortedatum aan mij te laten weten?

    Dank u wel!

    Waarom? Nou, dat is eigenlijk ook mijn vraag, want dat is precies wat u van mij vraagt als ik een anonieme OV chipkaart bij u bestel.

    Ik kan werkelijk geen enkele reden bedenken.

    In afwachting van uw antwoord, inclusief uw geboortedatum, verblijf ik,

    Hoogachtend, Freek Dijkstra

    PS: mijn schoenmaat is 43, mocht u dat ook willen weten.

    ——– Antwoord ——– Subject: In reactie op uw bericht Date: Sun, 13 Jul 2014 10:59:41 +0200 From: info@spoordeelwinkel.nl To: Freek Dijkstra

    Geachte heer Dijkstra,

    Hartelijk dank voor uw e-mailbericht.

    U geeft aan dat u het er niet mee eens bent dat u bij uw bestelling een geboortedatum dient in te vullen.

    Ik kan begrijpen in deze tijden dat u niet wenst gegevens van uzelf te delen met grotere partijen. Wij vragen om deze gegevens voor uw bestelbevestiging. Mocht er ooit iets niet helemaal goed gaan, kunt u op verschillende manieren aantonen dat u toch daadwerkelijk een bestelling heeft geplaatst en recht heeft op het gekozen product.

    Alle gegevens die wij binnen krijgen worden discreet behandeld en niet uitgegeven. Ik kan u dan ook verzekeren dat wij hier conform de Nederlandse wet juist mee om gaan.

    Hopende hiermee uw vraag te hebben kunnen beantwoord.

    Met vriendelijke groet,

    Birgit 14-7-1982

    Klantenservice http://www.ns.nl/spoordeelwinkel

  6. Op deze manier is er dus helemaal niets anoniem meer aan… Tenzij jij als persoon bereid bent geld te betalen (op te offeren) om anoniem te blijven. Ik begrijp niet dat de NS (of trans-link) weg kan blijven komen met deze schendingen van de privacy. Anoniem is anoniem, hoe is het mogelijk dat ze dat niet begrijpen? Gewoon geld terug geven via de balie of desnoods een automaat is toch helemaal niet moeilijk te organiseren? Of ben ik nu gek? En dan ook geen smoezen dat men niet kan controleren of de kaart wel daadwerkelijk van de toonder is AUB, dat kun je via post ook niet controleren, het is immers ANONIEM! Prutsers!

    1. [aluhoedje op] Weer een schakeltje erbij in de “anoniem-moeten-we-ongewenst-maken” keten. Tenminste, zo komt het over op het cynische stemmetje in mijn achterhoofd (dat uiteraard ook meteen verwacht dat een hoge Bobo met de 4 horsemen of the infocalypse komt aanzetten). [aluhoedje af]

      Mijn rationelere kant vindt: Geld teruggeven via de balie lijkt me te doen, die hebben immers ook contant geld voor de steeds zeldzamer wordende kaartverkoop (al zullen ook hier een hoop mensen pinnen). Geld via een automaat teruggeven lijkt me grotere consequenties te hebben: bij de meeste NS-automaten kún je helemaal niet met contant geld betalen voor zover ik weet, en dus zal zo’n automaat ook geen wisselgeld aan boord hebben. Dat veranderen betekent een hoop gedoe met verbouw of vervangen van automaten plus het inhuren van mensen van Brinks of zo’n soort bedrijf om de automaat regelmatig bij te vullen. Geld online terugvragen, ja, eerlijk gezegd kan ik me daar volledig voorstellen dat ze een aantal dingen van je willen weten, want tenslotte kun je op het internet iedereen zijn en de OV-bedrijven zitten niet te wachten op één of andere vorm van “bulgarenfraude”-achtige ellende (met excuses aan alle eerlijke Bulgaren voor het gebruik van dit negatieve stereotype). Al is het de vraag of de huidige methode zoiets nou echt voorkomt. Ook NAW-gegevens en geboortedatums kun je aan elkaar liegen, tenslotte.

      Het nadeel van de combinatie van deze zaken is inderdaad wel dat anonimiteit ook met een anonieme kaart eigenlijk niet mogelijk is, in tegenstelling tot de oude papieren kaartjes. Ik vraag me dan ook ergens nog steeds af hoe noodzakelijk de invoering van die hele kaart eigenlijk was, het “ja maar dat is niet van deze tijd”-argument even daargelaten (want op zichzelf is dat nogal een non-argument, eigenlijk).

      1. Wat voor belang heb je erbij je als een ander voor te doen als je geld krijgt gestort? Een rekeningnummer zou voldoende moeten zijn.

        Overigens deel ik een anonieme kaart met familie leden, aangezien wij allen zelden het OV gebruiken.

  7. Ik had een tijdje geleden hetzelfde dilemma. Wat blijkt; als je voor de verloopdatum een nieuwe hebt, kan je bij het NS-loket vragen het tegoed van de oude kaart op de nieuwe te zetten. Dan hoef je geen naam of wat dan ook af te geven.

    1. Dat is goeie info! Ik ga morgen meteen even langs bij het station. Maar waarom ontbreekt nou net dát stukje informatie op hun website? Laat me raden: omdat ze dan niet je gegevens krijgen? De gegevens die ze vragen doen mij vermoeden dat het ze enkel om de demografische statistieken te doen is. Maar hoe gaan ze statistieken bijhouden als opslag enkel voor restitutie-doeleinden is?

      @werkbij: Als voorwaarde voor geld terug krijgen wordt gesteld dat je de kaart inlevert. Of je dat nou aan de balie doet of dat je de kaart opstuurt samen met het formulier Restitutie van Tegoed. De kaart ben je kwijt. Het tegoed er op kan je niet dus nog eventjes snel opmaken. Een aan toonder constructie waarvoor geen enkele identificatie nodig is. Vul je per ongeluk het verkeerde banknummer in? Pech gehad, want dat is toch je eigen verantwoordelijkheid? Let wel, het gaat hier niet om de persoonlijke variant maar om de anonieme.

      1. De op dit formulier verstrekte gegevens worden uitsluitend gebruikt om restitutie van het saldo uit te kunnen voeren. Uw gegevens worden door ons niet opgeslagen.

        Als je dit goed leest hebben ze het hier misschien niet over het saldo op jouw kaart maar over ‘het’ saldo in het algemeen. Deze tekst valt dus te interpreteren als; zij kunnen de gegevens gebruiken om de restitutieprocedure te verbeteren. Dan kunnen zij dus wel een database aanleggen met persoonsgegevens. Het is immers belangrijk om de demografische verdeling te weten van de gebruikers van de procedure om hierop in te kunnen spelen.

        In de rechtbank zal deze uitleg niet standhouden denk ik maar echt vergezocht is het niet.

  8. Ik ben intussen weer gestopt met die OV kaart. Ik had een anonieme maar die is gebroken in mijn portemonnee en dus niet meer bruikbaar. Tegenwoordig koop ik via de site van NS een papieren kaartje wanneer ik er een nodig heb. Niet anoniem want op naam maar geen rare voorschotten meer en dat is ook wat waard.

  9. Het lijkt er op dat de manier waarop de NS het woord ‘anoniem’ bedoelt niet overeenkomt met wat hier doorgaans als anoniem wordt beschouwd. Hier lijkt de definitie te zijn ‘op geen enkele manier te relateren aan persoonsgegevens’. De NS duidt met het woord ‘anoniem’ het tegenovergesteld van ‘persoonsgebonden’ aan. Er zijn OV chipkaarten waar alleen degene mee mag reizen wiens naam op de pas staat. Er zijn ook OV chipkaarten waarmee iedereen mag reizen, en deze worden door de NS aangeduid als ‘anoniem’. Ik vind het niet onredelijk dat als je bij de NS iets bestelt (of dit nu een persoonsgebonden of ‘anonieme’ kaart, of een reisgids of weet ik veel wat is) dat je daar wat persoonsgegevens bij achterlaat t.b.v. facturering en zodat de klantenservice jouw bestelling kan terugvinden mocht er iets mislopen.

    Wil je werkelijk anoniem (niet herleidbaar) reizen met de NS, koop dan een los kaartje met cash, of geef een junk een tientje om op zijn naam een ‘anonieme’ kaart te bestellen en hem vervolgens aan jou te geven. Of ruil af en toe van anonieme kaart met andere mensen.

    1. 1) Waarom is een geboortedatum (of geslacht) nodig voor facturering? 2) Waarom moet de maatschappij zich aanpassen aan de kennelijk alternatieve betekenis die NS c.s. hanteert voor een term, en gedrag en verwachtingen plooien naar deze alternatieve betekenis? Laat NS c.s. zich aanpassen en bijvoorbeeld de term ‘niet-personsgebonden’ gebruiken ipv ‘anoniem’. Maar dat bekt waarschijnlijk minder volgens de marketingafdeling. En het wekken van valse verwachtingen wordt lastiger. 3) Waarom moeten de klanten moeite doen (kaart wisselen etc) om die dienstverlening te kijgen die de aanbieder suggereert dat ze krijgen (anoniem reizen)? Laat de aanbieder zelf maar diensten leveren comform gewekte verwachtingen.

  10. Wet Chihuahua persoonsgegevens
    Die blijft leuk! Echter, ik heb toevallig twee chihuahuas en tijdens het uitlaten zijn ze best in staat om de nodige personen uit de buurt te jagen. Ik ben mensen tegengekomen die gewoon de weg overstaken om maar uit de buurt van die twee enkelbijtertjes te blijven. 🙂 Geloof mij maar, ze maken enorm veel indruk als ze hun tanden laten zien in mijn wijk…

    Laatst moest ik mijn auto voor een beurt naar de dealer brengen en aangezien de metro vlak in de buurt is, ging ik met de metro terug naar huis. (En later weer om de auto op te halen.) Nu vraag ik mij opeens af hoeveel ze te weten komen als ik via mijn bankpasje een uurkaart aanschaf. In ieder geval mijn naam en rekeningnummer en die gegevens lijken mij voldoende om eventueel weer het geld op terug te storten. Een restitutie-methode zou dus eenvoudig in te bouwen moeten zijn in de automaten. OV-kaart erin, pinpas erbij en het restant wordt teruggestort op je rekening.

  11. Alle gesuggereerde oplossingen voor het makkelijk terugstorten van geld naar een reiziger zijn ongewenst, want het terugstorten is iets dat ze natuurlijk zo veel mogelijk willen voorkomen…. En klantenservice, waarom zou je, als de overheid de partij is die beslist, en je effectief een monopolist bent.

    1. En daarom moeten consumentenorganisaties en de overheid dus ervoor zorgen dat OV-maatschappijen gewoon de regels naleven. Persoonlijk vind ik dat restitutie moet plaatsvinden op dezelfde manier waarop je het kaartje koopt, ofwel via de automaat. En dat zou gewoon voor alles afgedwongen moeten worden.

    2. Een alternatieve manier om je geld terug te krijgen is een reis maken die 20 euro of meer kost (eventueel een retour zonder tussentijds uit te checken) en dan na het eind van de reis de kaart in twee stukken te knippen en weg te gooien. Uitchecken aan het eind is optioneel. Ik weet vrijwel zeker dat je daarmee tegen tal van algemene voorwaarden, die jou toch niet binden omdat ze jou niet tijdig meegedeeld zijn, ingaat en waarschijnlijk zijn er nog meer juridische bezwaren… maar dat is de puinhoop waarin het OV zich via Translink ingestort heeft.

  12. Ik kom de laatste tijd ook steeds vaker op discussies terecht waarbij het vragen naar geslacht überhaupt aan de kaak gesteld wordt. In sommige culturen is een derde geslacht geaccepteerd, en daarnaast zijn er allerlei biologische ‘situaties’ mogelijk waarbij het niet altijd even duidelijk is. De reden dat het gevraagd wordt is inderdaad vaak om bij de communicatie de juiste vormen te kunnen gebruiken, en daar kan ik best inkomen. Maar wat mij betreft is het een optionele vraag en als je ervoor kiest dit niet in te vullen dan heb je vast ook geen problemen met een aanhef a la: “Geachte Engelfried”.

    1. Maar wat mij betreft is het een optionele vraag en als je ervoor kiest dit niet in te vullen dan heb je vast ook geen problemen met een aanhef a la: “Geachte Engelfried”.

      Ik voel me anders altijd best ongemakkelijk als ze mijn naam fout spellen. (Laat staan mijn voornaam.)

      1. Dan moet je je naam niet fout invullen ;P Maar, eh, ja, inderdaad, ik dacht nog “Engelfriet…. nee, het juist precies wat je niet denkt dat het is, dus met een d”. Ik had ook gewoon even kunnen kijken… Hoe kunnen ze jouw voornaam verkeerd spellen dan, trouwens? Borris? Niet echt gebruikelijk maar het is mogelijk (ik was toevallig net op zoek naar een dorp in Denemarken dat zo heet(te). Serieus.

  13. Sinds de invoering van IBAN is enkel en alleen het rekeningnummer voldoende om een betaling te ontvangen. Het IBAN bevat een checksum waarmee de geldigheid getest kan worden, zodat de controle op de naam van de rekeninghouder niet meer nodig is en dus niet meer uitgevoerd wordt. Kloppende checksum = geen typfouten = het juiste rekeningnummer. Je bent nu helemaal zelf verantwoordelijk. Dat je vinger bij het overtypen per ongeluk een regeltje verschoof waardoor je het verkeerde nummer hebt overgetypt is jouw probleem. Dit was overigens al het geval met 9- en 10-cijferige bankrekeningnummers.

  14. Ik moest een kopie van mijn identiteitsbewijs meenemen als ik een klacht wilde indienen over anonieme controleurs die zonder zich te identificeren als personeel om mijn vervoersbewijs vroegen en mij berispten voor het niet meewerken met een controleur in een Metallica t-shirt met een afgeplakt uitgeprint stukje plastic om z’n nek. Ik vind dan ook restitutie van een anonieme OV-chip kaart, middels het overhandigen van uw bank- en NAW gegevens een eensgelijks idee.

  15. Ik vind het ook raar dat ze het hemd van het lijf vragen op het teruggaveformulier. Ik hoop dat ze wel de gegevens gebruiken om fraudeurs/dieven van kaarten te achterhalen: als 1 persoon nou regelmatig het saldo terugvraagd, zou het weleens en zakkenroller kunnen zijn. Echter zou dat ook adhv een rekeningnummer achtethaald kunnen worden.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.