Disclaimers overnemen is een inbreuk op auteursrechten

no-nee-disclaimer.pngDe wijze waarop gedaagde de disclaimer gebruikt, levert een inbreuk op van het aan eiser toekomend auteursrecht. Ja, dat staat echt in het vonnis (via). U mag ook even de koffie van het beeldscherm vegen. Maar toegegeven, deze disclaimer is zo lang en wijdsprekig dat ik ‘m wel auteursrechtelijk beschermd vind. En als je een beschermde tekst kopieert, dan kun je problemen krijgen met het auteursrecht.

Om een of andere reden denkt iedereen dat je een disclaimer op je site moet hebben. Ik zou eerlijk gezegd niet weten waarom. Het is juridische dikdoenerij zonder enige waarde in de praktijk, maar iedereen doet het omdat iedereen het doet.

Het idee is dat je met een disclaimer je aansprakelijkheid kunt uitsluiten, maar dat kan alleen als de wederpartij daarmee akkoord gaat. En dát is een beetje lastig te betogen als je een virtueel bordje aan de muur van je website hangt, want het bezoeken van een website kun je moeilijk zien als een handeling die akkoord op zo’n bordje impliceert. (Het werkt wél als je mensen laat registreren en dan akkoord vraagt op algemene voorwaarden waarin je je aansprakelijkheid uitsluit.)

De disclaimer uit dit vonnis is een hele lap tekst en ziet er buitengewoon juridisch uit, dus het verbaast me dan niet dat mensen die tekst massaal overnemen. Maar bij deze disclaimer golden gebruiksvoorwaarden: je moet het document embedden, en je mag niet de tekst copypasten. Kopiëren en plakken werd echter gedoogd, zij het dat de auteur dan altijd eiste dat zijn naam en website erbij werden vermeld.

De gedaagde had de tekst gecopypaste maar zonder die naamsvermelding. Het verweer daarbij was dat er nergens in de voorwaarden stond dat dat moest. Nee grapjas, zie je de rechter denken: je mocht überhaupt al niet copypasten dus vind je het gek dat daar dan geen regels over staan?

Dat in de gebruiksvoorwaarden niet is opgenomen dat indien de disclaimer wordt gekopieerd en geplakt de bron moet worden vermeld, is gelet op het vorenstaande logisch omdat dit niet de te volgen werkwijze conform de gebruiksvoorwaarden is. [eiser] is gerechtigd om aan de ‘gedoogde’ werkwijze tot openbaarmaking van de disclaimer een voorwaarde te verbinden. Deze voorwaarde heeft hij aan [gedaagde] kenbaar gemaakt in het e-mailbericht van 19 september 2013. Nu [gedaagde] zich niet houdt aan die voorwaarde handelt zij ook in die zin in strijd met het auteursrecht van [eiser].

Een schadevergoeding wordt niet geëist, omdat je bij een gratis tekst op internet moeilijk van financiële schade kunt spreken. Maar de auteur krijgt wél de proceskosten vergoed, tot maar liefst € 6.865,58 aan kosten advocaat. En ja, dat is hoe het werkt in auteursrechtland.

(Het is vast flauw om te zeggen: genereer er gratis zelf eentje en doe ermee wat je wil.)

Arnoud

33 reacties

  1. Zodra de disclaimer boven het standaard blah blah verhaal komt zie ik niet waarom het niet auteursrechtelijk beschermd zou zijn. Het standaard verhaal in principe natuurlijk ook, maar zoveel manieren zijn er niet om te stellen dat het bericht alleen voor de geadresseerde bestemd e.d. Je zal dan al snel iets hetzelfde schrijven als een ander.

    Persoonlijk heb ik zo mijn twijfels bij de juridische status van een disclaimer. Soms lig je ook dubbel van het lachen als je ze lees en er even over nadenk.. Valt mij op dat veel van wat men probeert te regelen niet zonder wederzijds goedkeuren kan, en andere zaken al geregeld zijn.

    Ik wil zelf geen disclaimer, in de e-mail handtekening staan belangrijker zaken zoals contactgegevens en verwijzing naar de AV.

      1. OK dan, voorwaarde(n) -> verplichting(en). Of zoiets als:

        U mag deze zin slechts lezen als u de voorwaarde in deze zin schendt.

        Je snapt het idee. Ik implementeer een Gödel-achtige knoop in een juridische constructie. Als zelf-referentie mogelijk is, dan is de taal van voorwaarden en disclaimers wellicht Turing-compleet, inclusief het bijbehorende halting-probleem. Dan kan je voorwaarden maken waarvan niet bepaald kan worden of er bepaald kan worden of iemand zich er aan houdt (let op de dubbele “bepaald kan worden”).

        Hmm, misschien had ik dat idee moeten patenteren…

  2. Een schadevergoeding wordt niet geëist, omdat je bij een gratis tekst op internet moeilijk van financiële schade kunt spreken. Maar de auteur krijgt wél de proceskosten vergoed, tot maar liefst € 6.865,58 aan kosten advocaat. En ja, dat is hoe het werkt in auteursrechtland.

    Wat was er dan wel geëist? Als voorafgaande aan het proces al aan de eisen was voldaan, dan is het het proces toch ten onrechte gestart? Dan zou de eiser toch de proceskosten moeten betalen?

    1. Ik begrijp dat er naamsvermelding geëist was voor het tot een proces kwam en dat men dat niet nodig vond, omdat het niet in de voorwaarden stond. En dan ga je terecht nat bij de rechter.

      Een vraag die ik nog steeds niet beantwoord heb gekregen is wat er gebeurt als het twistpunt zich beperkt tot de hoogte van de vergoeding. Dus de volgende situatie: 1. Ik pleeg auteursrechten inbreuk door een foto op mijn website te gebruiken uit een beelddatabank zonder daarvoor te betalen. 2. De beelddatabank stuurt mij een schikkingingsvoorstel: Foto weg en een schadevergoeding betalen € 100 voor de handhavingskosten en 3x het normale licentie tarief betalen (een verkapte boete dus). 3. Ik reageer: foto is weg conform eis, ik ben bereid € 100 kosten plus normale tarief te betalen. 4. Men klaagt mij aan voor inbreuk, omdat ik niet hun voorstel accepteer. 5. Rechter bepaalt dat ik moet betalen € 100 kosten plus normale tarief (voor dat laatste is als ik mij niet vergis jurisprudentie)

      Moet ik nu hun proceskosten betalen? Ik verlies op het punt dat ik inbreuk heb gepleegd, maar feitelijk win ik op het punt van de schadevergoeding. Het is tot een rechtzaak gekopmen niet omdat ik inbreuk pleeg, maar oimdat zij overvragen bij de vergoeding.

      1. Dit verloop van feiten komt heel weinig voor. Ik blogde in 2011 over een vergelijkbaar iets: er was in eerste instantie gewerkt met €280 schade, en dat werd bij de rechter een kleine €3000. De rechter vond de €280 redelijk en de eiser was daarmee de grotendeels in het ongelijk gestelde partij.

        Echter in deze zaak (ook uit 2011) werd het geen punt gevonden direct een advocaat los te laten, hoewel daar belangrijk was dat men de inbreuk niet erkende en ook niets wilde betalen. De strategie lijkt dus werkbaar mits je maar erkent dat je fout zat en ruiterlijk met een reëel bedrag komt.

        Mijn advies zou dan ook zijn om het gebruikelijke tarief van de fotograaf te nemen en maal 1,25 te doen, en dat afronden naar boven tot een mooi rond bedrag.

        1. Ik gebruik gelukkig alleen eigen fotos, maar zelf daarop werd ik een keer aangeschreven. Het bleek dat TinEye het zag als een bewerking van een andere foto. Het probleem was met een enkele e-mail de wereld uit.

          Ik ken echter verschillende mensen die ondanks mijn waarschuwingen en verwijzingen naar dit blog blijven volhouden dat de afbeeldingen die ze gebruiken ‘gratis’ zijn. Mochten die ooit een brief krijgen dan weet ik nu al waar die aankloppen voor advies :/

          1. Met het originele camera raw image lijkt mij dit eenvoudig te pareren. En nee, die mail je ze natuurlijk niet 🙂

            En ja, ik maak ook de eigen foto’s of koop ze met de vereiste licentie.

            1. Dat had ik dan ook in de e-mail vermeld. Het ging overigens over een foto van Mount Everest, blijkbaar is het standpunt van waaruit ik had gefotografeerd exact gelijk geweest aan dat van hun fotograaf. En dan had ik er nog wat bewerkingen op losgelaten wat de details wat vervaagde en toen werd het dus als een afgeleide gezien. En tja, zo’n berg veranderd niet zo heel veel in de loop van de tijd 😉

              1. Als ik het goed begrijp verkleint een eigen foto het risico van inbreuk op auteursrecht aanzienlijk, maar in bovenstaande geval is het auteursrecht toch nog steeds voor degene die het eerst kwam met de orginele creatieve compositie? (En dat kan aantonen ….)

                1. Beetje off-topic maar ik vraag me wel af: 2 mensen maken onafhankelijk van elkaar een vrijwel identieke compositie (moet lukken met een beetje berg in een stabiel klimaat), maar het is niet duidelijk wie eerst was. Wordt auteursrecht dan gedeeld of is er dan geen sprake van auteursrecht (want blijkbaar niet creatief genoeg)?

                1. Het is een punt dat bekend staat als een goed panorama punt, mensen gaan er speciaal heen om vandaar fotos te maken. Ik heb een aantal fotos vanaf die locatie op flickr staan en bewerkt. Xo klein is die kans niet 😉

                  1. Een jaar of dertig geleden had iemand een grote stip op het wegdek van de Museumbrug, tegenover het Rijksmuseum, een grote stip geschilderd met daarbij een tekst in de trant van “beste fotoplek voor Japanners”. Maar goed dat die Japanners in die de tijd hun foto’s nog niet massaal op het internet zetten.

  3. Wat mij vooral opvalt is de moeite die de auteur heeft genomen om zijn recht te krijgen. Hij heeft veel tijd en geld geinvesteerd in dit proces en heeft uiteindelijk zijn gelijk gekregen, maar de compensatie is alleen maar dat zijn proceskosten worden vergoed. En hij zal vast een tevreden gevoel erover hebben.

    Het is overigens geen gratis disclaimer maar eentje die onder de Creative Commons valt. Ik vraag mij af of hij niet een disclaimer op zijn disclaimer-site had kunnen plaatsen die een vaste prijs bepaalt die bedrijven moeten betalen als ze de disclaimer zonder die CC licentie willen gebruiken. Dan had hij mogelijk ook nog een schadeclaim kunnen indienen voor de genoemde prijs zonder CC voorwaarden. Bedrijven kunnen dan zelfs de licentie gewoon kopen zonder terug te verwijzen naar de auteur ervan.

    Ook grappig: zoek via Google even op die disclaimer en je zult ontdekken dat hij door nog veel meer websites wordt misbruikt, zonder referentie naar de auteur. Ik vraag mij zelfs af of de auteur ervan kan aantonen dat hij daadwerkelijk de auteur is en deze niet op zijn beurt weer van elders heeft “gejat”. 🙂 Als de tegenpartij om bewijs had gevraagd dat de auteur ook daadwerkelijk De Auteur ervan is dan hadden ze misschien de rollen kunnen omdraaien.

  4. SOLV had hier ook al over geblogt. Verder is het heel makkelijk de naam van de advocaat te vinden via de link in het geanonimiseerde vonnis. Vraagt voor mij blijft de vraag waar de grens precies ligt wanneer je zelf toch hier en daar iets wijzigt aan de tekst. Wanneer ontstaat een nieuw werk….

    1. Wanneer je wijzigt in andermans tekst, blijft het auteursrechtinbreuk. Je maakt alleen het bewijzen daarvan moeilijker.

      Dat je eigen creativiteit stopt in de wijzigingen, betekent niet dat je vrij loopt van auteursrechten. Er is maar één manier om auteursrechtinbreuk te vermijden en dat is te zorgen dat je géén creatieve elementen van een ander hergebruikt. Dus of een nieuw werk ontstaat, is volstrekt irrelevant.

      1. Ik heb waarschijnlijk iets gemist in de wet en uitleg van het het auteursrecht. Ik dacht dat het gaat om dat – het werk voor menselijke waarneming vatbaar is – het een eigen, oorspronkelijk karakter moet hebben – het persoonlijk stempel van de maker moet dragen. zonder dat het eigen, oorspronkelijk karakter niet louter het gevolg zijn van het verkrijgen van een technisch effect.

        Als ik de alina’s herschrijf kan dat zeker nieuw werk zijn. Verder is dit juist één van mijn grote bezwaren tegen het auteursrecht omdat dit werk afgeleid is.

        1. Dat zijn inderdaad de eisen om auteursrecht op je werk te krijgen. Alleen, dat staat compleet los van de vraag of je inbreuk pleegt op iemands auteursrecht door creatieve elementen uit zijn werk over te nemen.

          Een voorbeeld. De “Hope”-poster van Shepard Fairey is zonder enige twijfel een creatief werk dat voldoet aan alle eisen voor auteursrecht. Toch schendt hij auteursrechten: hij is namelijk een bewerking van een persfoto van Obama van Mannie Garcia. De reden is dat creatieve elementen van Garcia’s werk te herkennen zijn in de poster van Fairey. Dit staat geheel los van de creativiteit van Fairey.

  5. € 6.865,58 ?! Wat is dat nou weer voor een absurd hoog bedrag voor een simpel kort geding? Was er geen regulering/richttarieven voor het berekenen van de maximale proceskostenvergoeding?

    Is dat niet meer in gebruik? Of heeft men er gewoon geen beroep op gedaan? Indicatietarief voor een eenvoudig kort geding staat daar voor maximaal € 6.000,-

    1. Geschriftenbescherming bestond voor onpersoonlijke geschriften, oftewel teksten waar geen creativiteit aan te herkennen was. Een bordje met “De directie stelt zich niet aansprakelijk voor diefstal of vermissingen van uw eigendommen” is een onpersoonlijk geschrift dat dus vandaag de dag publiek domein is, maar tot 1 januari via geschriftenbescherming tegen letter kopiëren beschermd was. (Maar bewijs maar eens dat ik jóuw bordje heb overgetypt.)

      De disclaimer uit dit vonnis bevat creatieve input van de auteur en is daarmee gewoon auteursrechtelijk beschermd. Dat het een juridische tekst is met een standaard doel, maakt daarbij niet uit.

      1. Ondernemersplein noemt “catalogi, gebruiksaanwijzingen, dienstregelingen, theaterprogramma’s en telefoongidsen” als geschriften. Die lijken me een stuk dichter bij de disclaimer te liggen dan bij het bordje.

        Daar komt bij dat de disclaimer een bepaald doel heeft dat alleen te bereiken is met die disclaimertekst en met geen enkele andere. Dat betekent dat het een volledige functionele tekst is (behalve als hij een ander doel heeft dan alleen disclaimen). Dat maakt hem meer tot geschrift dan bijvoorbeeld het bordje “morgen gratis bier”.

        1. Een gebruiksaanwijzing kan toch echt gewoon als tekst beschermd zijn. De eis voor auteursrecht is dat er creativiteit van de maker in zit. Bij een gebruiksaanwijzing is dat beperkt, je kunt niet al te frivool zijn met je uitleg anders werkt het niet. Maar ik zou echt niet durven zeggen dat je per definitie nul creativiteit hebt als je een gebruiksaanwijzing schrijft.

          Verder was het nooit al zo dat als iets een geschrift kon zijn, het per definitie niet auteursrechtelijk beschermd was. Zo was een woordenlijst een geschrift en dus beschermd tegen kopiëren, maar een lijst met persoonlijk stempel van de maker (“De mooiste woorden van 1995”) was beschermd onder gewoon auteursrecht.

          Het is onjuist dat het doel van een disclaimer alleen te bereiken is met die tekst. Ik kan op twintig manieren zeggen dat aansprakelijkheid beperkt is. Dat is dan wellicht nodeloze creativiteit, maar desondanks levert dat me genoeg voor auteursrecht.

    1. De cookiewet zegt juist dat mensen expliciet accoord moeten gaan. Ze moeten eerst geïnformeerd worden en vervolgens moeten ze de keus krijgen om “ja” of “nee” tegen cookies te zeggen.

      Wat jij en ik regelmatig te zien krijgen (“Door gebruik te maken van deze site”) heeft juist heel weinig met de cookiewet te maken. Al zorgt de overheid er door niet te handhaven wel voor dat mensen nu gaan denken dat het bezoeken van een website al een akkoord impliceert.

  6. Arnoud Engelfriet 10 maart 2015 @ 11:07 | In reactie op: Branko Collin – 10 maart 2015 @ 10:52 Een gebruiksaanwijzing kan toch echt gewoon als tekst beschermd zijn. De eis voor auteursrecht is dat er creativiteit van de maker in zit.

    Arnoud, ik twijfel nog steeds of je woord creativiteit mag gebruiken. dat staat NIET in de wet

    1. Excuses voor de late reactie. De officiële aanduiding (HvJ Infopaq) is “intellectuele schepping van de maker”, zie overweging 45:

      Met betrekking tot de beschermde bestanddelen van dergelijke werken zij opgemerkt dat deze bestaan uit woorden die, afzonderlijk beschouwd, als dusdanig geen intellectuele schepping van de auteur die ze gebruikt, vormen. Enkel via de keuze, de schikking en de combinatie van deze woorden op een oorspronkelijke wijze kan de auteur uitdrukking aan zijn creatieve geest geven en tot een resultaat komen dat een intellectuele schepping vormt.

      Voor mij is “het werk is een eigen intellectuele schepping” hetzelfde als “het werk is creatief”.

        1. Mooi bedacht. Het standaardantwoord uit het boekje is dat die niet auteursrechtelijk beschermd is, omdat het een abstract idee is. Een concrete uitwerking daarvan (de Wikipedia-pagina met uitleg over) is wel auteursrechtelijk beschermd. Maar dat is dan meer een “we willen niet dat dit eronder valt, dus valt het er niet onder” dan een inhoudelijk argument.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.