Is embedded software het einde van het concept ‘eigendom’?

copyright-symbol-printed.pngVoertuigfabrikanten John Deere en General Motors willen het concept eigendom afschaffen, gilde Wired onlangs. In de VS staat de DMCA ter discussie: welke uitzonderingen op het auteursrecht moeten er in de wet blijven staan, en met name wat gaan we doen met de regels over het omzeilen van technische kopieerbeveiligingsmaatregelen in software. En de reden voor het gillen is de positie van Deere: je koopt weliswaar een tractor, maar de software krijg je slechts in licentie dus daar moet je van afblijven.

Het is decennialang het mantra geweest in software-auteursrechtland: je koopt geen software, je krijgt slechts een gebruiksrecht waarvan de scope niet verder reikt dan het de licentiehouder goeddunkt. Wie wil afwijken van dat contractueel gegunde recht, is eigenlijk maar een piraat.

Steeds vaker grepen softwareleveranciers ook naar technische maatregelen om kopiëren of aanpassen van hun software tegen te gaan. En om het hacken dáárvan weer tegen te gaan, staat sinds alweer heel wat jaartjes in de wet dat het verboden (‘onrechtmatig’) is om effectieve kopieerbeveiligingen te omzeilen of uit te schakelen.

Maar in de wet staat er niet bij dat dat alléén geldt wanneer je de software illegaal wilt kopiëren. Ook het uitschakelen van een beveiliging met een legitiem doel – zeg, omdat je een citaat uit het beschermde werk wilt kopiëren, of omdat je je tractor wil opvoeren met een softwarehack – is strikt gesproken verboden. En Deere en General Motors betogen nu dus dat dit niet alleen maar een ongelukkige lezing van de wet is. In prachtig ronkend auteursrechtenpropaganda heet het dan dat:

[Circumventing the protection may] make it possible for pirates, third-party developers, and less innovative competitors to free-ride off the creativity, unique expression and ingenuity of vehicle software.

Dat het in veel gevallen niet gaat om “minder innovatieve concurrenten” maar om mensen die hun legaal gekochte auto willen aanpassen, zeggen ze er dan niet bij. Die mensen hebben de auto wel gekocht, maar de software slechts in licentie gekregen.

In Europa koop je je software wél, zeker als hij embedded zit in een apparaat. Alleen: daarbij is het zeker niet gezegd dat je de software mag aanpassen. Het auteursrecht op dat exemplaar is uitgeput, maar dat betreft eigenlijk alleen het recht om dat ene exemplaar van de software opnieuw op de markt te brengen.

Het aanpassen van die software valt buiten de uitputting. Net zoals het strikt gesproken niet toegestaan is om in een boek correcties te maken of pagina’s eruit te scheuren en in te lijsten. Alleen dát vinden we doodnormaal. Waarom dan met aanpassen van software niet?

Natuurlijk, het aanpassen van embedded software in een apparaat zoals een auto kan gevaarlijk zijn. Maar dat reguleer je door in de Wegenverkeerswet op te nemen wat er wel en niet mag, zodat de overheid daar toezicht op kan houden. Niet door een auteursrechthebbende te laten bepalen óf je de software in je auto mag aanpassen.

Arnoud

38 reacties

  1. Maar natuurlijk; John Deere wil de markt van automatische besturing (GPS, etc.) zelf kunnen controleren. Dan kun je natuurlijk niet hebben dat een derde partij apparatuur in een Deere inbouwt, waarvoor je onvermijdelijk iets met de besturing moet doen [gebaseerd op een bultje aannames].

  2. Nu pas, ik zou eigenlijk even moeten zoeken hoe lang geleden ik voor het eerst in een commentaar op dit blog precies dit voorspeld heb.

    Toen Sony hetzelfde deed bij zijn Playstation 3 hoorde je (bijna) niemand erover, maar als je aan de autos van amerikanen en de John Deere tractor van de Amerikaanse boer komt heb je hommeles. Overigens heb ik er toen al op gewezen dat er ook in koelkasten tegenwoordig embedded software zit. Je hebt koelkasten die detecteren zelf dat ze lang niet zijn geopend en gaan dan in een energie zuinigere cyclus koelen: http://www.freescale.com/webapp/sps/site/application.jsp?code=APLREFRI

    Zoals voorspeld wordt deze wetgeving nu dus gebruikt om het eigendomsrecht uit te hollen. Let niet op mij als burgerlijke ongehoorzaamheid uitoefen, maar als ik iets koop is het van mij en doe ik ermee wat ik wil. Het is hoog tijd dat die lafbekken van de nederlandse consumentenbond ook eens iets doen.

  3. Deze “eigendomafschaffingsbeweging” is al langer gaande: denk maar eens aan Amazon die zonder boe of ba jouw gekochte digitale boeken van jouw digitale kindle-boekenplank verwijdert. Nu wordt het duidelijk dat meer en meer fabrikanten die controle over de consument wel zien zitten: de consument dient braaf te doen wat de fabrikant zegt, en niet een hinderlijke eigen mening en eigen wil te hebben. Zo schijnt het me toe, althans.

    Maar: als ik bij de ikea een splinternieuwe boekenkast koop, en ik ga er thuis de haard mee aanmaken in plaats van hem te gebruiken als boekenkast, dan is dat toch mijn eigen keuze? Wat heeft een fabrikant daarmee nodig? En dat geldt voor auto’s en tractors ook: als ik mijn auto/tractor/motor/brommer/scootmobiel/whatever wil opvoeren, dan is dat (binnen de grenzen van de wet) mijn keuze. Daar heeft een fabrikant niets mee nodig.

  4. Speelt eigenlijk al dat je je tractor niet mag doorverkopen omdat de eigenaar doorverkoop van de licentie verbiedt?

    Overigens heb ik zelf jaren geleden al dingen meegemaakt. Televisie met ingebouwde Skype gekocht, maar na een tijdje bepaalt de fabrikant dat die televisie Skype deïnstalleert. Of een telefoon die naar eigen goeddunken apps installeert die ik daarna niet meer kan deïnstalleren. En een tablet die niet langer wordt ondersteund door de app winkel, waardoor ik geen (andere) apps meer kan installeren.

    Allemaal zaken die het eigendomschap aantasten door middel van de licentiebeheer op software. Waarbij flink wordt geleund op auteursrecht. Want technisch gezien kan ik rooten en een alternatieve app winkel aanspreken. Maar dat mag dus niet, en dus mag ik mijn apparaat weggooien.

    1. Ik had er nog niet eerder van gehoord dat je je apparaten niet zou mogen rooten.

      Zoals ik het zie kan je als consument twee kanten op: de ene kant is om het apparaat (voldoende) in de oorspronkelijke toestand te houden om aanspraak te kunnen maken op garantie van de winkel.

      Als die garantie onvoldoende is (bijv. omdat die verlopen is, omdat die garantie niet voldoende is om het door jou beoogde gebruik te dekken, of omdat in geval van problemen de service gewoon crap is), dan is de andere route: zelf (laten) repareren, onafhankelijk van de winkel. Bij bepaalde problemen is “rooten” gewoon een manier om een apparaat te repareren.

      1. Rooten mag wel, klopt. Maar het aanspreken van een alternatieve app winkel (bijvoorbeeld Cydia) impliceert het gebruiken van illegale software. Hoe krijg ik anders weer legaal Skype op mijn tv? Of andere software op mijn niet-meer-ondersteunde tablet?

        1. Je bedoelt de situatie dat de software die compatible is met het nieuwste OS dat op jouw tablet draait niet meer legaal te krijgen is? Dat is een probleem dat ik inderdaad ook ben tegengekomen in het verleden met Apple. De belangrijkste reden eigenlijk dat ik hun producten niet meer koop. De apps die ik gebruikte stonden alleen nog in de store voor de nieuwste iOS en die draaide niet op mijn 3G. Na een factory reset was ik dus het merendeel van mijn apps kwijt en heb ik maar een android telefoon gekocht. Het enige alternatief om nog de 3G te gebruiken was jailbreaken en de apps illegaal eropzetten.

  5. Net zoals het strikt gesproken niet toegestaan is om in een boek correcties te maken of pagina’s eruit te scheuren en in te lijsten. Alleen dát vinden we doodnormaal.

    Dat is ook normaal. Als de wet dat verbiedt, dan is de wet verkeerd. En het mogen knutselen aan andere eigendommen (zoals auto’s) is ook normaal, dus John Deere en General Motors hebben gewoon een extremer voorbeeld gevonden van hoe verkeerd deze wet is.

    Als iets jouw eigendom is, dan moet je daar gewoon mee kunnen doen wat je wilt, zolang je anderen geen schade berokkent. De ontwerper, de maker en de eerdere eigenaren van jouw eigendom hebben daarbij geen bijzondere positie: als je een product koopt, dan moet jouw vrijheid het zelfde zijn als wanneer je het product zelf bedacht, ontworpen en gemaakt zou hebben(*).

    Ik zou daarbij alleen een uitzondering willen maken voor cultureel erfgoed, zoals waardevolle schilderijen en monumentale panden. Daarbij zijn het niet de ontwerper, maker e.d. die extra aanspraken mogen doen op het eigendom, maar de maatschappij als geheel, met als enige doel dat dit cultureel erfgoed behouden blijft voor toekomstige generaties. Dit moet een uitzondering zijn die alleen geldt voor bepaalde specifiek benoemde objecten; dit geldt dus nooit voor massa-producten. Bij invoering van deze beperking op een bepaald object moet de maatschappij de eigenaar vergoeden voor het verlies aan eigendomsrecht.

    (*) Het auteursrecht en het octrooirecht zijn in strijd met dit principe.

    1. Helemaal mee eens, ik heb eerder al eens het voorbeeld van mijn woning genoemd: De handgrepen zijn erg onpraktisch half over de sloten geplaatst. Daardoor moet je je hand in een bocht wringen om de deur van het slot te halen. Toen ik vroeg of daar iets aan gedaan kon worden was het antwoord nee: De architect had dit ontworpen en wij mogen geen wijzigingen aan het exterieur aan ‘die af doen aan zijn werk’. Je telt dus een paar ton neer voor iets en je mag er nog niet mee doen wat je wil.

      Een ding weet ik dus zeker, als ik ooit verhuis koop ik een kavel en ontwerp ik het exterieur wel zelf.

      1. Ik zou dus compleet schijt hebben aan deze architect en het naar eigen smaak aan passen zodra ik over de sleutel van het huis beschik… Is er echt een rechter in Nederland te vinden die in het voordeel van de architect een uitspraak zou doen als hij er een probleem van maakt?

      2. Je had natuurlijk in detail naar het ontwerp moeten kijken. Want daar ga je uiteindelijk mee akkoord. Ook dat de architect het (buiten)beeld bepaalt en dat daar niet zomaar van afgeweken kan worden.

        1. Het gaat om een VVE vrees ik, meerdere mensen wilden het aangepast hebben, maar niet iedereen wil lak hebben aan de architect. Overigens bleek uit de bouwtekeningen en concepten die bij koop van het appartement beschikbaar waren niet dat het slot zo onhandig geplaatst zou zijn.

          Als het mijn eigen huis was geweest was die handgreep al lang weg geweest.

          1. Hoezo als het je eigen huis was geweest? Je spreekt over een VVE dat is een vereniging van eigenaren dus je bent een eigenaar. Het probleem is dat je een deel van je eigendomsrechten aan die VVE hebt overgedragen.en die zijn bang voor een boze architect.

    2. Net zoals het strikt gesproken niet toegestaan is om in een boek correcties te maken of pagina’s eruit te scheuren en in te lijsten. Alleen dát vinden we doodnormaal.

      Ik kan me anders herinneren van mijn studie dat ik (en zeer vele andere studenten met mij) volop aantekeningen maakten in de kantlijn van de door ons gekochte boeken. Dure boeken ook. Mag dat niet? Serieus niet? Daar breekt toch even mijn klomp, want dat had ik echt nooit verwacht.

      Kijk, dat je niet gaat zitten schrijven en ezelsoren in een boek van de bieb, dat spreekt voor zich. Dat boek is immers niet van jou, maar van de bieb en veel andere mensen willen daar later ook nog eens in lezen.

      Ik vraag me nu ineens wel af of het dan serieus ook eigenlijk verboden is om dat zelf gekochte boek in de open haard te smijten. Da’s immers net zo goed vernieling als dat je in de kantlijn krabbels en pagina’s uitscheurt.

    3. De wet verbiedt toch niet om een gekocht boek te behandelen zoals je wilt? Als je het resultaat vervolgens maar niet aan iemand anders geeft of in de openbaarheid brengt.

      Je mag dan toch ook de software op je spullen aanpassen? Ook als ze aan het Internet hangen brengt ze dat toch niet in de openbaarheid?

  6. Net zoals het strikt gesproken niet toegestaan is om in een boek correcties te maken of pagina’s eruit te scheuren en in te lijsten.

    Is dat wel zo? Zolang ik mijn correcties niet publiceer of de ingelijste pagina’s op een publieke plek hang, dan is er toch niets aan de hand?

    Het probleem met de DMCA is dat die verder strekt dan alleen verveelvoudiging, waardoor er ineens restricties gelden over de entiteit die op dat moment in jouw “bezit” is.

    1. Ik denk dat het hier gaat om verminking van een werk. Ik denk dat het inlijsten van een pagina gewoon onder het recht op citeren zou vallen. Zelfs op een publieke plek ophangen zou geen probleem mogen zijn. Ik neem aan dat je niet iedere bladzijde afzonderlijk en tezamen gaat inlijsten, maar een individuele specifieke pagina omdat die pagina iets bevat dat je wilt delen. Als je de rest van het boek dan maar vernietigt, want die is op dat moment verminkt. En auteur moet verder wel hele sterke argumenten hebben waarom correcties voor hem verminkingen zijn. Had hij het zo bedoeld om dingen fout in een boek te zetten?

      1. JRR Tolkien had bewust ‘foute’ spelling in Lord of the Rings staan, in de eerste editie was die door de drukker ‘gecorrigeerd’. De drukker had overal ‘Elvish’ en ‘Elven’ vervangen door ‘Elfish’ and ‘Elfin’. Tolkien was daar niet blij mee.

      2. Hmm, ja, verminking. Gaat het dan om Auteurswet Artikel 25?

        1.d. het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van het werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.
        Ik zie zonder openbaarmaking geen enkele manier hoe een verminking nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of naam van de maker. Ten minste, ik neem niet aan dat je denkt “Coole schrijver! Even wat verminken… Wat een baggerschrijver zeg, hele boek is verminkt!”

        Ook 1.c. vind ik moeilijk toe te passen:

        het recht zich te verzetten tegen elke andere wijziging in het werk, tenzij deze wijziging van zodanige aard is, dat het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid;
        Zonder openbaarmaking lijkt me dit niet in strijd met de redelijkheid. Daarnaast, hoe weet de auteur überhaupt dat hij zich mag(*) verzetten tegen een wijziging die ik in mijn eigen boek heb gemaakt?

        • “Mag”, het is een recht, geen plicht. Sowieso, wat zegt een recht om je te verzetten tegen iets over de rechtmatigheid van de daad waartegen je je verzet? Of is dat gewoon rare bewoording? Legalese, schmegalese.
        1. Een bekend voorbeeld is de man die oude kalenders opkocht, de bladen losmaakte, inlijstte, en zo verkocht als schilderijen. Naar mijn mening typisch een gevalletje ‘uitputting’, maar helaas dacht de rechter er anders over, en is dat nooit gecorrigeerd in verhelderende wetgeving, wat wel had gemoeten.

          Soms zou ik echter wel sommige boekhandelaren in het gevang willen gooien, die oude antieke en zeer zeldzame boeken opkopen, slopen, en de platen ervan los verkopen voor een veelvoud van het boek… maar ja, dat gaat dan om het slopen van cultureel erfgoed, wat daardoor steeds zeldzamer wordt.

      1. Ja, je mist het feit dat “Garantie” iets is wat fabrikanten en winkeliers vrijwillig geven, in tegenstelling tot het wettelijk recht op conformiteit (of hoe dat ook heet). Dat laatste wordt vaak ook (wettelijk) garantie genoemd, maar dat is het officieel niet.

        1. Yup, dat is ook de reden dat ze de defecte USB poort op een Galaxy S2 (een bekend en veel voorkomende probleem, de soldeerpunten lieten los) gewoon moeten reparern, ook al heb je geroot. Een niet goed gesoldeerde USB aansluiting is aanwezig af fabriek en een duidelijk geval van niet conformiteit.

          Je moet dan wel een winkel hebben die meewerkt natuurlijk, want dat printplaatje is te goedkoop om over te procederen. Mag ik hier in ieder geval suggereren om shop reviews op tweakers achter te laten over zowel winkels die dit netjes doen als winkels die dat niet doen?

          Ik heb het zelfs met een Ford Focus gehad, defecte chip in de versnellingsbak in 5 jaar oude auto. Of ik even wilde afrekenen voor de reparatie (chip van $5, 10 minuten vervangingswerk; prijs ronde de € 150). Helaas voor hun had Ford USA een terugroep actie voor dit zelfde euvel, omdat het een fabricagefout betrof. Uiteindelijk dus gratis vervangen vanwege nonconformiteit.

  7. Ik denk dat het vrij eenvoudig is: Net zoals dat uitgevers de macht niet hebben om te voorkomen dat mensen dingen in een gedrukt boek gaan aanpassen, zullen autofabrikanten de macht niet hebben om te voorkomen dat mensen de software in hun auto gaan aanpassen. De analogie is de oplossing 🙂

    Momenteel hebben mensen niet behoefte om aan de software van hun auto te sleutelen, zodra die behoefte wel ontstaat wordt het de normaalste zaak van de wereld om het ook te doen.

    1. Tegenwoordig krijgen uitgevers die macht meer en meer wel in handen naarmate mensen meer digitaal gaan lezen. Vooral in de verhalen van, door en over usaniaanse studenten en hun lesmateriaal is de trend duidelijk zichtbaar.

      Plus, we hebben het hier over de USA, dus dat normaalwordproces wordt in de kiem gesmoord door de DMCA, de CFAA en statutory fines die extreem hoog kunnen oplopen. En als gewone ondernemer kun je daar bitter weinig tegen doen als je niet de miljoenen kunt ophoesten die die rechtszaken kunnen gaan kosten.

    2. zullen autofabrikanten de macht niet hebben om te voorkomen dat mensen de software in hun auto gaan aanpassen

      DRM en Trusted Computing en dergelijke technologieën kunnen het vrij gemakkelijk onmogelijk maken dat men zomaar aan de software kan sleutelen.

      Verlies van garantie zoals hAl voorstelt lijkt me een goed idee. Maar wat als de software in de auto ook dingen als injectie en remmen regelt? Dan gaat je verzekering ook steigeren, lijkt me. Tenzij dit ook onder de APK gaat vallen 🙂

        1. Dat klopt, en heb ik ook overwogen. Schokbrekers en dergelijke worden in ieder geval jaarlijks gekeurd, maar in de tussentijd kan dat natuurlijk ook misgaan. Ik vind dus wel dat je moet mogen sleutelen aan zowel hardware als software, maar ik ben ook blij dat de meeste mensen dit niet doen.

  8. Arnoud schreef:

    Natuurlijk, het aanpassen van embedded software in een apparaat zoals een auto kan gevaarlijk zijn. Maar dat reguleer je door in de Wegenverkeerswet op te nemen wat er wel en niet mag, zodat de overheid daar toezicht op kan houden. Niet door een auteursrechthebbende te laten bepalen óf je de software in je auto mag aanpassen.

    Elroy schreef:

    Let niet op mij als burgerlijke ongehoorzaamheid uitoefen, maar als ik iets koop is het van mij en doe ik ermee wat ik wil.

    Ik weet het niet. Helemaal los van auteursrecht en software speelt dit vaak ook: fabrikanten van apparaten of machines bepalen vaak dat de garantie en hun aansprakelijkheid vervalt als je als gebruiker/koper gaat klooien (Engels: tampering) aan veiligheidvoorzieningen. Bijvoorbeeld: als een veiligheidsdeur/-luik/-klep/-deksel niet dicht is, gaat de machine uit en kan niet meer aan (behoudens een speciale stap-voor-stap onderhoudsmodus (jogging/tornen)). Zulke dingen zijn natuurlijk tegenwoordig vaak gedeeltelijk software, maar het kon en kan ook helemaal mechanisch.

    Zeggen we dan ook: niks mee te maken, ik doe wat ik wil? Of zeggen we: verstandige fabrikant, ga zo door?

    Corné schreef:

    Als iets jouw eigendom is, dan moet je daar gewoon mee kunnen doen wat je wilt, zolang je anderen geen schade berokkent.
    Alleen anderen? Of ook jezelf? In mijn voorbeelden wel.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.