Websites verantwoordelijk voor reacties anonieme bezoekers

Als bezoekers anoniem op een website bedreigingen achterlaten, kan de eigenaar van die website verantwoordelijk worden gehouden voor het verspreiden van die bedreigingen. Dat meldde Nu.nl gisteren in buitengewoon stellige termen: het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft definitief een einde gemaakt aan een rechtszaak die al negen jaar lang voortsleept, en mogelijk grote gevolgen heeft voor vrijheid van meningsuiting op het internet. En dat allemaal vanwege gescheld op een Estse nieuwssite – Delfi – waar mensen erg boos waren over een brug.

U denkt nu wellicht net als ik: Delfi, die zaak hádden we toch al gehad? Inderdaad had het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dit al bepaald, maar nu heeft de Grote Kamer van dat Hof er nog eens naar gekeken en vandaar het ‘definitieve’ karakter van de uitspraak.

Op de nieuwssite kon iedereen reageren op nieuwsberichten, ook anoniem. Een bericht over een bedrijf dat een ijsweg zou gaan aanleggen, gaf grote boosheid: mensen moesten flink gaan omrijden als het bedrijf zijn zin zou krijgen, want de korte autoroute over het ijs werd opgeheven en je moest naar een ver weg gelegen brug of de dure veerpont van dat bedrijf nemen. Een aantal comments ging juridisch echt te ver, en het bedrijf stelde de site dan ook aansprakelijk voor de schade als gevolg van deze bedreigende teksten.

Uiteraard stelde de site niet aansprakelijk te zijn (hoewel ze wel de comments weghaalden, notice/takedown inderdaad), maar daar nam het bedrijf geen genoegen mee. De eis tot schadevergoeding werd toegewezen, waarop de site stelde dat de vrijheid van meningsuiting werd aangetast – als je als site aansprakelijk bent voor comments, dan kun je de comment-tent wel sluiten en dat zal flink wat minder uitingen opleveren.

Het Hof oordeelde in eerste instantie dat een site die anonieme commentaren toelaat, aansprakelijk is voor smadelijke of anderszins strafbare uitingen. Je hebt anders geen enkele optie je schade te verhalen, en dat is niet eerlijk naar de slachtoffers van die uitingen. En die uitspraak wordt nu bevestigd. Een professionele nieuwssite moet gewoon rekening houden met extreme uitingen en deze proactief monitoren.

Maar hoe zit het dan met de wettelijke bescherming voor tussenpersonen? Daar kan het EHRM formeel niets over zeggen, omdat dat een regel uit het EU-recht betreft en geen grondrecht of mensenrecht. Men volstaat dan ook met te zeggen dat een nationale rechter moet bepalen of je een tussenpersoon bent in de zin van de wet, en dat de conclusie van de Estse rechter (nee, want je bemoeit je door achteraf te modereren en een tussenpersoon moet neutraal blijven) dan ook definitief is.

Wel lijkt het Hof de lat redelijk hoog te leggen. Het ging in deze zaak niet om theoretisch mogelijk strafbare zaken, maar evidente dat-kan-écht-niet doodsbedreigingen en uitspraken die “tegen de menselijke waardigheid” ingaan. Dat lijkt dan aan te sluiten bij de regel die we al kennen bij de Europese notice/takedowns: alleen bij evident onrechtmatige zaken moet je ingrijpen als hoster of beheerder – en nee, niet alleen bij klachten, ook als je er zelf achter komt. Als je het zo bekijkt, dan zegt het Hof dus, je moet je comments gewoon lézen en als je dat-kan-écht-niet zaken ziet, dan moet je ingrijpen. Lees je niet, dan is dat jouw probleem. En Delfi deed weinig, te weinig, om in te grijpen bij dergelijke reacties.

Ik snap de overwegingen achter de uitspraak, maar zie ook wel meteen de tegenreactie: nu kun je dus je panelen wel sluiten als site. Dat klopt niet helemaal: de uitspraak is gedaan vanuit de context van een grote commerciële nieuwssite waar men zelf redactionele content plaatst en dan zegt “roept u maar”. Niet iedere site waar gereageerd kan worden:

Accordingly, the case does not concern other fora on the Internet where third-party comments can be disseminated, for example an Internet discussion forum or a bulletin board where users can freely set out their ideas on any topics without the discussion being channelled by any input from the forum’s manager; or a social media platform where the platform provider does not offer any content and where the content provider may be a private person running the website or a blog as a hobby.

GeenStijl is dus wél aansprakelijk voor z’n reaguurders, maar het Nationaal Computer Forum (ik noem maar een dwarsstraat) is dat niet. Hoe het zit bij de forums van bijvoorbeeld Fok, is een leuke. Ik denk dat die ook geen last van het vonnis moeten hebben, omdat die forums voldoen aan de “without being channelled” eis. Maar de reacties op frontpage-artikelen zijn natuurlijk dan wél de verantwoordelijkheid van de exploitant.

Ik ben heel erg benieuwd of dit werkelijk iets aan de praktijk gaat veranderen. Ik lees al veel mensen die roepen “we moeten stoppen met reacties toelaten”, maar dat is echt overdreven. Hooguit kun je overwegen om anonieme reacties te gaan weren. Maar het is echt geen gegeven dat je nu voor iedere comment aansprakelijk bent als een bijdehante advocaat er met een gezochte redenering tot een mogelijk strafbaar grensgeval van kan maken. Je bent aansprakelijk als grote commerciële partij wanneer je keihard strafbare uitingen er doorheen laat én achterover zit als mensen klagen. En die aansprakelijkheid-situatie kan ik ergens wel billijken.

Arnoud

35 reacties

  1. Ik vind dit een afschuwelijke uitspraak, waarmee het EHRM een grens heeft overschreden.

    De enige manier waarop je echt uitingsvrijheid kunt hebben is als je niet “aansprakelijk” gesteld kunt worden voor je uitingen. Hier gaat het EHRM nog een stap verder: een partij wordt aansprakelijk gesteld voor uitingen die gedaan zijn door een ander.

    Als je niet via juridische weg wordt beschermd tegen “aansprakelijkheid”, dan moet je jezelf beschermen door anoniem te blijven. Dat is sowieso een goed idee, want zelfs als je nu niet aansprakelijk wordt gesteld, weet je nog niet of dat in de toekomst ook zo is. Anonimiteit is dus een belangrijk middel om de uitingsvrijheid te beschermen, en Delfi bood blijkbaar anonimiteit aan website-bezoekers. Dat is iets goeds, en het is dus kwalijk dat het recht om anonimiteit te bieden hier wordt bedreigd. En dat alleen omdat er zo nodig iemand aansprakelijk moet worden gesteld voor bepaalde uitspraken.

    Als je mensen wilt beschermen tegen “schadelijke” uitingen, dan is het idee dat modererende fora meer verantwoordelijkheid hebben dan niet-modererende fora enorm contra-productief: sommige fora zullen uit angst voor vervolging dan maar helemaal niet meer modereren; andere fora zullen juist extreem streng gaan modereren. Je weet immers niet waar de grens ligt van “schadelijke” uitingen waar je eventueel voor aansprakelijk gesteld kunt worden. Als forum-gebruiker krijg je dan de ongemakkelijke keuze tussen fora waar alles politiek correct is, en 4chan-stijl fora waar zoveel troep op staat dat je de waardevolle dingen niet goed meer kunt vinden.

    Misschien moeten we wel concluderen dat het forum-concept heeft gefaald, omdat het een “central point of control” heeft dat door de overheid gecorrumpeerd kan worden. Misschien ligt de toekomst wel in een de-centraal messaging systeem, waarbij iedereen alle messages ontvangt, maar zelf de filtering voor de weergave doet. Mensen kunnen dan via een soort web-of-trust upvotes en downvotes van vrienden uitwisselen. Ik wens de overheid veel succes om al die miljoenen moderatoren aansprakelijk te stellen voor hun upvotes en downvotes.

    Tot slot over de “strafbare uitingen” in deze zaak zelf: ik begrijp dus dat het om doodsbedreigingen gaat, ook al had ik liever de posts zelf gelezen om er een oordeel over te kunnen geven. Ik begrijp dat dit stress geeft bij de ontvangers van die bedreigingen, maar eerlijk gezegd hebben ze die stress ook wel over zichzelf af geroepen door iets te doen waar veel mensen het mee oneens zijn. Daarmee praat ik de doodsbedreigingen niet goed (hoewel ik vind dat ze niet strafbaar moeten zijn, keur ik ze af), en ik zeg ook niet dat het per sé verkeerd is om iets te doen waar veel mensen boos van worden; ik zeg alleen dat het er bij hoort als een onvermijdelijke consequentie. Tot slot: als je doodsbedreigingen probeert tegen te houden, dan houd je jezelf ook wel een beetje voor de gek. Als mensen werkelijk bereid zijn je te vermoorden, dan doen ze dat toch wel, ook als ze niet van te voren kunnen dreigen. Het enige dat je doet is je ogen sluiten voor alle woede die er tegen jou bestaat, zodat je ’s nachts beter kunt slapen.

    1. Dergelijke ‘echte’ uitingsvrijheid is asociaal: zij houdt geen rekening met grondrechten van anderen, zoals het recht niet besmaad of bedreigd met de dood te worden. Woorden kunnen wel degelijk pijn doen. Daarom geldt ook bij de uitingsvrijheid dat deze niet onbeperkt is; de wet kan en mag grenzen stellen. Bepaalde dingen behoor je niet te zeggen omdat dat té erg is voor andere mensen. Net zoals jouw recht je arm te zwaaien ophoudt waar mijn neus begint.

      Het is zeker kwalijk dat deze uitspraak zal leiden tot minder mogelijkheden anoniem te reageren op internet. Anoniem je mening kunnen uiten vind ik een groot goed, dat voor klokkenluiders of bezorgde burgers erg belangrijk is. Echter, wanneer iemand dat recht misbruikt door grondrechten van anderen te schenden dan mogen daar best consequenties aan hangen.

      De gewraakte bedreigingen staan in het arrest. Ik vind ze érg ver gaan en ik vind het kwalijk om bij die uitingen te zeggen “dat roep je over jezelf af door iets controversieels te doen”. Dat vind ik blaming the victim, had je maar niet zo’n kort rokje aan moeten doen. Niemand verdient het ooit om besmaad te worden of met de dood bedreigd. Als je dat wel vindt (wat jij kennelijk doet), waar trek je dan de grens? Is een steen door de ruit door een anonieme passant ook nog een onvermijdelijke consequentie waar je mee moet leven? Een steen tegen je harses? Met een steen aan je voet die rivier in?

      1. De grens ligt wat mij betreft bij de fysieke grenzen van jouw lichaam en jouw eigendommen. Dus: uitingsvrijheid = onbeperkt, handelingsvrijheid = beperkt, waarbij de grens van handelingsvrijheid wordt bepaald door andermans lichaam en eigendommen. “Your right to swing your fist ends where my nose begins”, zeg maar. Dus: een steen door de ruit = schade aan eigendom, en moet daarom strafbaar zijn; dat het (ook) een uiting van een bedreiging kan zijn doet er niet toe. Steen tegen je harses / met een steen aan je voet die rivier in moet duidelijk strafbaar zijn.

        Om de analogie door te trekken: kort rokje -> mensen gaan naar je benen kijken ligt aan de ene kant van de grens; kort rokje -> je wordt verkracht ligt aan de andere kant van de grens. Kort rokje -> je krijgt continu vervelende opmerkingen op straat hoort wat mij betreft bij uitingsvrijheid: hoewel ik vind dat mensen respectvol met elkaar om moeten gaan, vind ik dit een zaak van etiquette, en niet van het (straf)recht.

        1. Dus pesten, treiteren, wraak-porno, etc is allemaal toegestaan? Zelfs tot het niveau dat je iemands leven werkelijk onmogelijk maakt en iemand zelfmoord pleegt? Immers, je komt niet aan de persoon zelf en/of aan zijn eigendommen?

          Het is echt veel te makkelijk om een grens te stellen bij de fysieke wereld. Geestelijke schade kan net zo erg zijn (en vaak zelfs nog erger).

          1. Misschien moeten we, in plaats van een recht om niet besmaad/gepest/etc. te worden, een recht hebben om jezelf af te sluiten van ongewenste communicatie. Zoiets van: anderen hebben het recht om te praten, maar jij mag nooit gedwongen worden om te luisteren.

            Het zou erg mooi zijn als we daar effectieve middelen voor zouden hebben. Het probleem is natuurlijk dat pesters e.d. actief zullen proberen om toch jou te bereiken. Met name bij pesters is ook het probleem dat ze praktisch altijd onderdeel vormen van een sociale omgeving waar je niet zomaar uit kan ontsnappen, zoals school of werk.

            Ik zie het probleem, en ik zie niet direct een praktische oplossing. Ik ben alleen wel bang voor de lange-termijn consequenties van het beperken van de uitingsvrijheid, zodat ik dat niet als oplossing accepteer.

            1. Het gaat er niet alleen om of een slachtoffer het hoort, het gaat ook om de omgeving. Als vanavond op het nieuws groot wordt uitgemeten dat Corné iets verschrikkelijks heeft gedaan (wat niet waar is), dan hoef jij daar niet naar te luisteren. Je collega’s, vrienden, buren, etc horen het wél en zullen hoogstwaarschijnlijk hun gedrag naar jou toe aanpassen.

              Ik vind het raar dat je accepteert dat er nú verkeerde dingen gebeuren omdat je bang bent dat met een maatregel er in de toekomst misschien iets verkeerds gaat gebeuren.

              Ik ben vóór vrijheid van meningsuiting maar zodra je doelbewust mensen gaat beschadigen dan houdt die vrijheid op. Voor mij is er werkelijk geen verschil tussen fysiek geweld en geestelijk geweld behalve dat het laatste nog laffer is…..

          2. Ik ben voor een zeer ruime vrijheid van meningsuiting, maar daar valt treiteren en pesten niet onder. Maar wraak-porno noemen? Sinds wanneer is dat een meningsuiting?

            Waar ik mij zorgen maak is hoe er nu omgegaan wordt met de verantwoordelijkheid. Het zou zo moeten zijn dat je nooit verantwoordelijk bent voor de anonieme uitingen van anderen op jouw site, tenzij je erop atent gemaakt ben en deze overduidelijk illegaal zijn. Dit zou zelfs zo moeten zijn als je moderatie op een site toepast. Moderatie is immers altijd achteraf en met een groot volume kan er eens iets tussendoor glippen. Veel moderatie heeft dan ook niet eens het doel om alle transgressies tegen te houden, maar vooral om te voorkomen dat het te erg wordt en mensen wegblijven.

            Verantwoordelijkheid zou alleen bij de site moeten liggen als ze er expliciet op zijn gewezen, of zoals de Telegraaf 100% moderatie voor plaatsing toepast.

            En anders moeten we voor onze discussies maar allemaal uitwijken naar Amerikaanse forums, lang leve het internationale internet.

        2. Dus als iemand aantoonbaar onjuiste informatie over mij of mijn bedrijf verspreidt waardoor ik door al mijn vrienden word verlaten danwel failliet ga omdat niemand meer mijn spulletjes wil kopen, dan is dat ok, want geen fysieke schade?

          Als iemand 2 centimeter voor mijn gezicht wil staan en schreeuwen dat hij mijn ingewanden door mijn neus naar buiten wil trekken en dat zelfde gaat doen bij mijn kinderen is dat ok? Stalken is ok?

          En ik ben nooit zo’n fan van de Godwin, maar vanuit een politiek invloedrijke positie roepen dat alle Joden/homo’s/zigeuners/willekeurige-bevolkingsgroep dood zouden moeten worden gemaakt kan ook door de beugel?

        3. Dit is voor mij gelijk aan hypokriet PVV geleuter. Maar zodra het jezelf aangaat (zoals bij Wilders maar al te vaak het geval is) is de wereld te klein en is vrijheid van meningsuiting door anderen opeens smaad en dus strafbaar. Ja, vrijheid van meningsuiting is een belangrijk recht. Je mag zelfs een andere mening hebben dan anderen. Echter wanneer je willens en wetens anderen beledigt, kleineert en vernedert, zou je naar mijn mening die mening niet moeten uiten. (en misschien uit fatsoen moeten heroverwegen)

          1. Eens, maar de vraag hier is of het redelijk is om een derde die jou een platform biedt hier dan verantwoordelijk voor te stellen, want de schade moet verhaald kunnen worden.

            En dat is volkomen ongewenst, omdat het legitieme meningsuitingen beperkt. Deze uitspraak is echt vreselijk slecht.

            Wat hier had moeten gebeuren is onderzoek en eventueel (met goedkeuring van de rechter) loggen van de site om de anonimiteit van deze posters als ze blijven posten te doorbreken. Niet domweg de beheerder aansprakelijk stellen; dat is van het caliber ‘jouw buurman is gevlucht en we kunnen hem niet vinden. We stellen jou verantwoordelijk, want jij hebt hem niet gevraagd waar hij heen ging’

            1. Het is eerder van het niveau “jouw auto is gebruikt bij een misdrijf, zeg aan wie je hem hebt uitgeleend anders gaan we er vanuit dat jij het was”. En dát vind ik geen onredelijk standpunt.

              Ik zie niet hoe achteraf loggen gaat werken. De uiting stond er al, was van een dynamisch IP-adres uit de bibliotheek en er zijn geen camerabeelden meer van het moment van plaatsing. Wat wil je dan gaan loggen?

              Verder is het niet ‘domweg’, er zit wel degelijk een afweging in dat het een ernstig ongewenste uiting is en niet “Mark Rutte praat peop”.

              1. We hebben het hier dus over een eenmalige uiting, niet over iemand die stelselmatig een forum plempte met bedreigingen? Tja dan wordt het lastig, maar het IP adres was gelogd, ik weet niet beter of dat is een persoonsgegeven 😉 Het is aan de autoriteiten om de persoon daarbij te zoeken, kunnen ze dat niet pech gehad.

                Overigens de analogie met die auto vind ik persoonlijk minder passen. Als je je auto uitleent dan weet je aan wie je dat doet, doe je dat aan anonieme personen, dan staat die morgen in het voormalig oostblok. Het is dus niet aannemelijk dat iemand zijn eigen auto uitleent aan onbekenden en dus ene redelijke aanname dat hij weet aan wie. Het is echter volkomen normaal om anonieme posters op een forum toe te laten en niet aannemelijk dat jij weet wie dit zijn.

                En als je dan toch met de discussie over die anonimiteit bezig bent, wiens schuld is het dat die persoon anoniem is? Toch zeker de bibliotheek die iemand internettoegang geeft zonder zijn identiteit vast te leggen en niet het forum? Het forum heeft zijn verantwoordelijk genomen door het gelogde IP adres aan te leveren.

                Zelfs al zou ik de redenatie van de rechter over verantwoordelijkheid voor anoniem posten terecht vinden, dan is nu de verkeerde verantwoordelijke aangepakt. De anonimiteit ontstaat bij de blbliotheek.

                P.S. Dit is naast facebook de enige plaats op het internet waar ik de afgelopen jaren mijn echte naam heb gebruikt, wie zegt dat als je een forum naam en eventueel e-mail adres van iemand hebt dat die gegevens juist zijn? Ben je dan ook verantwoordelijk als blijkt dat iemand een valse naam heeft opgegeven (pseudoniem klinkt veel beter en niet zo ‘crimineel’)

                De redenatie om iemand verantwoordelijk te stellen rammelt aan alle kanten en het slachtoffer is het publiek die beperkt wordt in zijn mogelijkheiden veilig een mening te uiten.

                  1. Er staat een smiley achter. CBP ziet het als een persoonsgegeven en organisaties als Brein zien het ook graag zo: downloaden via jouw IP adres, dan ben jij dat geweest…

                    Toen de bewaarplicht er nog was moesten inlog en uitlog tijdstip en toegekend IP adres bewaard worden. Hiermee is een IP adres dus te herleiden tot een locatie. Met profielen zou je daar een persoon aan kunnen koppelen. Dat iemand een proxy gebruikt of vpn, hoeft toch niet het probleem van de website te zijn?

                    Het kost wat moeite, maar iedereen kan zich als een ander voordoen op het internet op een wijze die niet herleidbaar is tot jouzelf, je moet alleen consequent zijn en accounts die je op open wifi netwerken aanmaakt nooit raadplegen vanaf een herleidbaar punt en je pc opstarten van een generieke boot cd zodat je geen fingerprint achterlaat of sporen op je harddisk. Voor een website lijk je dan een volledig geidentificeerd persoon. Is die website dan ook verantwoordelijk voor jouw uitingen als blijkt dat die persoon helemaal niet bestaat? Zo ja, dan kan je beter ieder forum sluiten. Zo nee, wat is het verschil als iemand er gewoon duidelijk over is dat hij anoniem wil zijn?

      2. Corne heeft wel degelijk een punt. Hij overdrijft alleen in zijn laatste alinia.

        Ik wil als forum-eigenaar niet aansprakelijk kunnen zijn voor het gedrag van mijn gebruikers. Dan kan ik volgens deze uitspraak: 1. Of niet modereren, maar dan kan ik geen trollen verwijderen. 2. Of wel modereren, maar dan moet ik het 100% foutloos doen, anders kan ik een claim krijgen 🙁 3. Of iedereen een kopie van zijn ID-kaart laten opsturen.

        In het genoemde arrest deed men 2, maar niet foutloos (dat is onmogelijk). Nadat men er op gewezen is, heeft men netjes de meuk verwijderd. Ik vind dat daarmee de kous af moet zijn. Het wordt anders als de forum-eigenaar dit soort gedrag aanmoedigd, maar dat lijkt niet gebeurd in deze zaak.

        1. Men deed 2, maar pas na zes weken. Dat is belachelijk laat en bepaald niet “netjes”.

          Ik snap dat je niet aansprakelijk wilt zijn maar de wet wil nu eenmaal dat je uiteindelijk érgens een claim kunt leggen als je schade lijdt. Wat er nu gebeurt, is dat het forum kan zeggen “sorry, klaag de user maar aan” en de user onvindbaar is. Dat is toch ook niet helemaal eerlijk?

          En wat je laatste zin betreft, als je weet dat een onderwerp heftige reacties gaat geven, in hoeverre moedig je dan zulke reacties aan als je er een bericht over schrijft? Clickbait en commentbait zijn niet voor niets ingeburgerde termen.

  2. Interessant. Wat is in dit opzicht ‘anoniem’; is dat zonder werkelijke naam, zonder naam, of niet herleidbaar (via bv. opgeslagen ip-adres)? Ik zie eventueel spanning met Duits recht dat de mogelijkheid van anonimiteit vergaand beschermt.

    — (Voor de liefhebber: bijvoorbeeld Teledienstedatenschutzgesetz § 4 Abs. 6: “Der Diensteanbieter hat dem Nutzer die Inanspruchnahme von Telediensten und ihre Bezahlung anonym oder unter Pseudonym zu ermöglichen, soweit dies technisch möglich und zumutbar ist. Der Nutzer ist über diese Möglichkeit zu informieren“. Mediendienstestaatsvertrag § 18 Abs. 6 bevat een vergelijkbaar voorschrift voor de media. Een en ander betekent bijvoorbeerd dat geen enkele provider mag registreren wie wat op het internet gedaan heeft, tenzij dat voor afrekenen nodig is en zelfs dan mogen de gegevens uitsluitend daarvoor gebruikt worden.)

    1. Bij het lezen van het arrest stoorde ik me al direct aan de aanname dat de anonieme plaatsers onvindbaar zouden zijn. Het EHRM legt vervolgens het risico van die zogenaamde onvindbaarheid bij de Delfi-website.

      Het is echter zo dat bij vrijwel alle commentaar-systemen altijd de IP-adressen opgeslagen worden. (M.i. is dit alleen anders als hobby-programmeurs zélf dergelijke code gaat schrijven, maar voor een grote site zoals de onderhavige achtte ik die kans nihil)

      Wat blijkt, ook in casu werden de IP-adressen gewoon bewaard, gelet op het volgende.

      30. According to information posted on 1 October 2009 by Delfi on its Internet portal Delfi did not allow persons who had posted offensive comments to post a new comment until the commenter had read and accepted the rules of commenting. […]

      Geenszins anoniem dus, die reacties op Delfi.

  3. en dat de conclusie van de Estse rechter (nee, want je bemoeit je door achteraf te modereren en een tussenpersoon moet neutraal blijven) dan ook definitief is.

    Komen we dus weer op dit punt uit. Wat is achteraf modereren. Als je zelf comments modereert die jij als bedrijf niet leuk vindt? Of ook als je notice-and-takedown toepast?

    Als iedereen gewoon een comment onder de aandacht kan brengen en je pas dan naar een comment kijkt (lichtere vorm van notice-and-takedown), dan ben je wel aan het modereren. Maar alleen om juist foute comments te verwijderen OM niet te schaden.

    Als je gewoon alle rommel maar altijd laat staan is het ineens wel goed?

  4. “Een aantal comments ging juridisch echt te ver, en het [bouw]bedrijf stelde de site dan ook aansprakelijk voor de schade als gevolg van deze bedreigende teksten. Uiteraard stelde de site niet aansprakelijk te zijn (hoewel ze wel de comments weghaalden, notice/takedown inderdaad), maar daar nam het bedrijf geen genoegen mee.”

    Dit suggereert dat het bouwbedrijf een zaak heeft aangespannen, maar dat klopt niet. Het is medewerker “L” die dat heeft gedaan – de bedreigingen waren tegen hem/haar gericht.

    Als ik vluchtig de uitspraak doorlees, zie ik nergens staan dat het bedrijf waar L werkzaam voor was, partij was.

  5. Haal factor internet er af en bekijk het nog eens. Stel, ik heb een mooi, groot uithangbord waar een heel dorp tegenaan kijkt. En iemand plakt daar een zeer beledigende plaatje op (bewerkte foto van schoolhoofd bijvoorbeeld). Ben ik dan aansprakelijk?

    Factoren die dan een rol spelen zijn volgens mij toch echt: 1) gaf ik toestemming voor het aanplakken? 2) wist ik wat er aangeplakt ging worden? 3) wist ik wie dat deed? Maar inderdaad, hoe onderbouw ik dat?

    In de stad hier (Amsterdam) hebben we bijvoorbeeld aanplakborden. Dit zijn vrije plakplaatsen voor het ophangen van posters. De gemeente zegt er bij: Deze plakplaatsen zijn niet bedoeld voor commerciële uitingen. Het stadsdeel verwijdert posters met uitingen die kwetsend zijn. Maar goed, ik ga er van uit dat bovengenoemde website ook wel regels had. Zie http://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?caseid=%7B6AB8A15C-FE11-4E81-82FC-A3C4B2F63B37%7D Als ik het goed lees zou volgens het EHRM de gemeente dus aansprakelijk kunnen zijn voor wat er wordt aangeplakt. Of toch niet want internet? Hmmm.

    1. Ik denk dat dit een goede analogie is. Technisch wordt er wel zwart-wit gekeken naar moderatie vooraf of moderatie achteraf. Wat denk ik essentieel is, is dat eigenlijk gezegd wordt dat als je een platform biedt, je wel degelijk enige verantwoordelijkheid hebt. En dat lijkt me geheel terecht. Ik denk dat anonieme reacties net zo goed mogelijk zijn als anoniem posters plakken. Wellicht zelfs beter, want online zijn er veel meer manieren om achteraf te modereren. Bijvoorbeeld met een “alert” knopje dat je steeds vaker ziet staan bij fora. Of met statistische analyse. Of zorgen dat anonieme reacties pas geindexeert worden of zichtbaar worden nadat ze een bepaalde score hebben.

      1. Hoe krijgen ze de score als ze onzichtbaar zijn 😉

        Het bizarre is dat je juridisch meer risico loopt als je modereert en iets over het hoofd ziet, dan wanneer je zegt ik heb hier een forum, doe ermee wat je wil. Ik denk dat weinigen er een probleem mee zullen hebben dat je verantwoordelijk wordt wanneer je op illegale content bent gewezen en er niets aan doet.

        Wat is de volgende stap? Je bent ook verantwoordelijk als mensen niet blijken te zijn wie ze gezegd hebben, want de schade moet ergens verhaald worden? Dus voortaan even bij alle forums bij aanmelden legitimeren met DigiD!

  6. Als ik het zo eens lees is er voor normale vrijheid van meningsuiting dus geen enkel probleem. Uitten van dreigementen of oproepen tot haat/geweld behoort m.i. daar niet toe. Je kan immers ook heel erg veel vinden en zeggen zonder dat het die kant op gaat.

    Vind het ook eigenlijk niet eens zo onlogisch dat van een grote nieuwssite een actiever beleid mag worden verwacht. Ga er maar vanuit dat zij ook vooraf prima in het snotje hebben welke onderwerpen scherpe reacties op zullen leveren.

    1. Het probleem is dat als je anoniem posten voor normale uitingen wil toestaan, mensen ook anoniem dreigementen kunnen posten. En als je dus ook maar een beetje aan moderatie doet, dan moet je het meteen 100% doen anders loop je een risico. Hieroodr zulen er mogelijkheden om normaal anoniem te kunnen reageren verdwijnen.

      1. Denk dat je het verschil tussen anoniem en niet anoniem wel kan laten varen. Dat is er m.i. niet. Althans, het is bewerkelijk om een daadwerkelijke controle van iemands identeit op te tuigen.

        Voor een nieuwssite is kennelijk niet controleren van berichten helemaal geen optie (meer). Ik snap eigenlijk ook wel waarom kranten berichten slechts plaatsen als zij ze goed hebben gekeurd.

  7. “Je bent aansprakelijk als grote commerciële partij wanneer je keihard strafbare uitingen er doorheen laat én achterover zit als mensen klagen.”

    Kleine correctie: Zoals je zelf aangeeft heeft de website in deze zaak de comments in kwestie weggehaald (en dus niet achterover gezeten na de klacht), dat was echter niet voldoende. Proactief monitoren (en verwijderen) van keihard starfbare uitingen was hier het vereiste voor uitsluiting van aansprakelijkheid.

    Gevolg van deze uitspraak is waarschijnlijk dat moderators (meestal geen juristen, zoals bij iusmentis) geen risico zullen nemen waarneer zij een comment zien staan die ook maar in de minste mate aanstootgevend is, en die meteen zullen verwijderen uit angst voor een eventuele claim, terwijl dit wellicht helemaal niet nodig was geweest omdat die comment best door de beugel kon. In die zin zal de uitspraak wel een zekere beperking van de vrijheid van meningsuiting tot gevolg hebben, maar daar kan ik best mee leven. Op veel websites lijken de comments tegenwoordig compleet door te slaan, vaak tot ver over de grens van het fatsoenlijke (zoals bijvoorbeeld tijdens de zwarte piet discussie van vorig jaar). Wellicht dat deze uitspraak dit soort anonieme uitspattingen enigszins kan tegengaan.

    1. Ze haalden pas na zes weken weg, dat is voor mij echt hetzelfde als “achterover zitten”. Het EHRM zegt nergens dat je moet premodereren, maar inderdaad wel dat je ook zonder klacht moet ingrijpen als iets evident niet kan. Dit is overigens wettelijk al de standaard: art. 6:196c BW bij ons eist dat je ingrijpt bij kennis van evident onrechtmatige uitingen. Die kennis kun je krijgen door een klacht, maar als je het toevallig ziet moet je óók in actie komen.

      1. Zes weken lijkt me idd erg laat in dit geval, maar ik vraag me af welke termijn wel acceptabel zou zijn geweest? Moet je 7x24h gaan monitoren? Bovendien: bij een controversieel onderwerp kan er ineens veel meer discussie ontstaan dan normaal. Moet je dan extra moderator-capaciteit gaan inhuren? Lijkt me ook erg lastig voor sites met heel veel bijdragen (wikipedia)….

        1. Wat redelijk is hangt van de site af. Maar als je een forum of blog hebt waarop dagelijks meerdere reacties binnen komen, lijkt het me redelijk dat je ook probeert om dagelijks te modereren. Heel veel sites (waaronder Wikipedia) lossen dit op met een groep van vrijwilligers die als moderator optreden.

          1. Dat lijkt me ook redelijk, maar ik had ook de zin van Arnoud in gedachte:

            maar de wet wil nu eenmaal dat je uiteindelijk érgens een claim kunt leggen als je schade lijdt
            Als die redenering wordt doorgezet zou dat toch kunnen betekenen dat “iedere” site met anonieme reacties uiteindelijk aansprakelijk gesteld kan worden voor geleden schade en daarom iedere site vooraf of heel snel foutloos zou moeten modereren, om de schade te voorkomen / minimaliseren (de site blijft enige waar een claim is neer te leggen). De omvang van schade lijkt me vaak ook niet zozeer van de site af te hangen, eerder van (het aantal) lezers van de schadelijke reactie. Het voelt in zo’n kader ook raar dat de ene site meer zou moeten doen dan de andere.

  8. “Hooguit kun je overwegen om anonieme reacties te gaan weren.”

    Hoe weet je dan, dat die oniem is, wanneer ik er ‘Piet Janssen’ in plaats van ‘Vilseledd’ onder zet. Niemand is naar een Zweeds voltooid deelwoord genoemd, dus dan weet je zeker, dat ik niet een bestaan persoon door de plee probeer te trekken door onder zijn naam te reageren.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.