Een thuiskopie mag ook op een taart!

Een lezer vroeg me:

Laatst wilde ik voor mijn dochter een taart met een afbeelding van de Disney/Pixar-film Cars maken. De “officiële” taart kostte 35 euro, maar toen ontdekte ik dat je bij de HEMA gewoon een foto kunt uploaden die zij dan printen. Als ik dat doe met een op internet gevonden foto, is het dan legaal? Of is de Hema aansprakelijk voor auteursrechtinbreuk?

Wanneer een afbeelding legaal online staat, mag je die downloaden en gebruiken voor je eigen niet-commerciële privédoeleinden. Daaronder valt bijvoorbeeld het naschilderen van die afbeelding omdat je beter wilt leren schilderen, of het als bureaubladachtergrond gebruiken gewoon omdat je het een mooie foto vindt.

Afdrukken op een taart en die taart opeten is echter ook “gebruik voor privédoeleinden”. Een tikje twijfelachtig wordt het wanneer je de taart met anderen deelt, want hoe privé is het als je op een feestje de gasten mee laat eten? Maar ik denk dat hier de uitzondering voor de directe familie- en vriendenkring wel op zal gaan, zodat je dit ook op een (klein) feestje mag doen.

In de wet (art. 16b Auteurswet) staat dat je een thuiskopie ook mag láten maken, bijvoorbeeld als je zelf de apparatuur niet hebt. De kopie moet dan in jouw opdracht worden gemaakt, oftewel pas nadat jij de bronafbeelding aanwijst en zegt wat en hoe er moet worden gekopieerd. Een foto opsturen en zeggen “deze graag op een taart” is dus prima, in de winkel kiezen uit een serie foto’s en dan je keuze meteen mee naar huis krijgen is dat niet. Ook niet als ze hem pas bakken nadat je je keuze hebt gemaakt.

Op internet kun je hier best creatieve grijze gebieden mee opzoeken. Naast een uploadfunctie kan zo’n taartenwinkel ook een koppeling met bijvoorbeeld je Facebook aanbieden (“eet je tijdlijn!”), maar ook met een willekeurige fotosite zoals Instagram of Flickr. Dan kun je dus eender welke foto uitzoeken en zeggen “deze graag op een taart”. Het is en blijft dan jouw keuze, maar de taartenbakker heeft het wel érg makkelijk gemaakt. Maar waar dan de grens ligt met “kies maar uit onze collectie”, blijft lastig te zeggen.

Er zijn overigens bedrijven die weigeren op taarten of t-shirts dingen te drukken waar auteursrecht op zit. Dat is dus strikt gesproken niet nodig van de wet, ze plegen geen auteursrechtinbreuk door een aangeleverde afbeelding te drukken, printen of hoe dat proces bij taarten ook maar heet. Maar aan de andere kant, ze mogen zelf voorwaarden stellen die strenger zijn dan de wet dus als ze iets niet willen drukken, dan is dat ook weer legaal.

Arnoud

33 reacties

    1. Nee een halsmisdaad is het niet. Maar kun je je voorstellen dat kunstenaars zich ellendig voelen als er weer eens artikelen op eBay, Marktplaats, Etsy en AliXpress verschijnen met hun afbeeldingen erop? Het is broodroof. Inderdaad een desktop bureaublad is geen probleem, maar het gebeurt dus ook op grote en akelige schaal. En daar struikelen mensen zoals ik over.

      1. In hoeverre heeft de HEMA dan nog een verantwoordelijkheid om te onderzoeken of de oorspronkelijke foto wel legaal op internet staat? Je kunt er m.i., zeker m.b.t. foto’s van allerlei Disneykarakters, vanuitgaan dat deze niet legaal op internet staan.

            1. Het lijkt mij, dat jij als opdrachtgever de inbreuk pleegt en niet HEMA als derde. Wat doet/moet de HEMA als jij verklaart de rechten om een afbeelding te gebruiken netjes hebt gekocht? Mogen ze jou geloven of moeten ze een volledig onderzoek in stellen?

              Aan de andere kant, het gaat om het auteursrecht, alle logica is al jaren terug in het ronde archief verdwenen 😉

  1. De uitgever van een e-book dat ik wilde lezen, zei niet bevoegd te zijn om het boek op papierformaat uit te geven. Daarom heb ik het e-book na aanschaf zelf door een drukker laten inbinden.

    Voor zover ik weet mag dat (tenzij het e-book beveiligd is, want de normale regels gelden dan opeens niet meer), maar het voelt wel een beetje stiekem.

    1. Dat klopt. Zo’n uitgever krijgt dan alleen de rechten voor ebookverkoop, die kun je los van papierboekverkoop (pboekverkoop?) ontvangen. En dan mag je alleen als ebook verkopen.

      Je mag stukken papier laten inbinden, dat is niet auteursrechtelijk relevant. Zou je die papierdrukker het ebook hebben laten printen en drukken, dan wordt het iets spannender want dan maak je mogelijk een thuiskopie (in opdracht) van een boek en dat mag niet tenzij het boek niet meer in druk verkrijgbaar is. Ik zeg ‘mogelijk’ want het is nog niet duidelijk of een ebook wel een boek is in de zin van artikel 16b Auteurswet.

  2. Wat nou als die taart op mijn werk wordt uitgedeeld als een verrassing van een jarige collega? 😀

    Maar mag het ook voor t-shirts? Er zijn diverse bedrijven waar je een t-shirt kunt bestellen met je eigen ontwerp erop. Dus als ik een foto van Getty gebruik om af te laten drukken op een t-shirt voor mij persoonlijk, mag dat dan? En wat als ik daarna het t-shirt weggeef? Of als tweedehands verkoop? Of als ik er 10 van bestel omdat ik graag tien dezelfde shirts heb?

  3. Even een andere variant: Ik bestel een verjaardagstaart met daarop de hoofdpersonen van Cars. Vervolgens maak ik een foto van die taart en plaats deze op Facebook. En daarmee maak ik de afbeelding dus openbaar.

    Mag dat ook? Of is die taart nog steeds beschermd door het auteursrecht?

    Voor de giecheltoets: Heeft de bakker eigenlijk auteursrechten op de opmaak en versiering van zijn taarten? Immers, wat die koekenbakkers doen is best creatief werk in bijzondere gevallen. En dan bedoel ik niet de fabriekstaart die een bakker uit zijn vriezer haalt maar een echt door de bakker gebakken en opgemaakte taart. En als ik die taart koop, koop ik dan ook een licentie om foto’s van die taart online te mogen zetten? 😀

    1. De teksten en commentaren die ik soms op het cake wrecks blog zie langskomen, suggereren dat bakkers daar inderdaad copyright op hebben. Als je hun Sunday Sweets blogentries bekijkt, snap ik eigenlijk ook wel waarom.

  4. De ING had een tijd geleden (of nog steeds?) de optie om een foto op de voorkant je pinpas te zetten. Je kon die ook zelf uploaden, maar ze hadden allerlei richtlijnen, zoals geen bekende karakters etc. Het klinkt alsof de ING hier dus iets te terughoudend bezig was en als ik graag Mickey Mouse op mijn pinpas zou willen had ING dat gewoon mogen doen?

    1. Ik heb zo’n pas met een plaatje van mijn eigen ontwerp erop. 🙂 De ING is mogelijk iets te terughoudend geweest maar aan de andere kant gebruik je zo’n pas bij veel betaal-gelegenheden waarbij je dus een “voorstelling” geeft van je pas. De auteurswet omvat naast een beperking op verveelvuldiging van een werk ook een beperking ook een beperking op het openbaar maken van een afbeelding. En dat is wat je doet met een foto op je pinpas. Je maakt dan een beeld openbaar nadat je deze hebt verveelvuldigd. Foei dus!

      Niet voor mij want nogmaals: ik heb mijn plaatje op mijn pas zelf gemaakt. 🙂

      Maar zoals Arnoud ook aangeeft: een bedrijf mag best extra regels opstellen voor dit soort zaken. Voor de wet niet noodzakelijk maar een bedrijf mag alsnog strenger optreden dan de wet aangeeft. Als het maar in de AV staat.

    1. WTF? Het verbaast me hoe snel ze in de VS van het ene uiterste naar het andere uiterste schieten. Maar goed: dit is het “progressieve” Oregon, en niet het conservatieve zuiden. Het lukt ze in de VS blijkbaar niet om iedereen vrijheid te geven.

      1. Ik denk dat dat komt omdat in de VS het een populair gebruik is van actiegroepen om wetgeving waar ze het niet mee eens zijn te ondermijnen. Zeg, de staat beslist dat mensen van gelijk geslacht mogen trouwen, dan gaat zo’n conservatieve actiegroep proberen om trouwzalen, weddingplanners, taartbakkers, cateraars en dergelijke zover te krijgen dat ze stellen van een gelijk geslacht weigeren. De eerste stap is dan om dat soort weigeringen voor een rechter ’te legaliseren’ obv van bijvoorbeeld de freedom of speech/religion en vervolgens als dat lukt gaan ze druk zetten op de minder conservatieve leveranciers om die ook dit soort stellen te laten weigeren. Met dit soort politiek/juridische uitspraken zorgt zo’n rechter ervoor dat het fundament onder dit soort protesten niet meer aanwezig is.

  5. Arnoud,

    Nou heb ik toch na zitten denken over jouw insteek hier. Ik vermoed zelfs dat het uploaden en laten printen van een foto onder art. 16c valt waarmee de uitzondering voor opdracht niet opgaat.

    Mocht het wel onder art. 16b vallen dan het volgende. 16b is van origine bedoeld voor de echte zelfstandige handvaardigheid. De MvT vermeldt bij 16b:

    Het gaat hier, mede gelet op artikel 16c, negende lid, om bijvoorbeeld reprografisch verveelvoudigen, natekenen, nabreien, naknutselen en andere vormen van «handvaardigheid»(MvT 28482, nr. 3, p. 44)
    Daarvan is hier m.i. geen sprake. Reprografie en printen op een taart voelt voor mij toch echt anders aan. En verder zegt de toelichting:
    Dit moet aldus worden verstaan dat een kopie gemaakt in opdracht dus kan zijn toegelaten maar ook dat een privé-kopie niet slechts rechtmatig is indien de natuurlijke persoon voor wie de kopie is bestemd, deze kopie ook daadwerkelijk en zonder inschakeling van anderen zelf maakt. Het kan tegelijkertijd niet zo zijn dat een opdrachtnemer, direct of indirect, met commercieel oogmerk handelt. In dat geval is niet van een toegelaten privé-kopie sprake. (MvT 28482, nr. 3, p. 47)
    Hema handelt evident met commercieel oogmerk als zij tegen betaling een taart met opdruk voor je maakt. Kortom, Cars laten printen bij de Hema mag niet.

    Heb ik je overtuigd, of zie je nog een loophole?

    1. Voor mij valt het evident onder 16b en niet 16c omdat 16c vereist dat de reproductie gebeurt “op een voorwerp dat bestemd is om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven”. Een taart is voor mij evident geen dergelijk voorwerp; daarmee wordt immers gedoeld op cassettebandjes, dvd’s, harde schijven en andere geheugens.

      Dat commercieel oogmerk zit ik wel mee. Ik denk dat het niet opgaat omdat de HEMA’s oogmerk niet gericht is op geld verdienen aan de kopie, ze verkopen taart en de afgedrukte foto is een bijkomstigheid. Als je dát al een indirect commercieel oogmerk noemt dan kan ik me geen situatie voorstellen waarin een opdrachtnemer een reproductie in opdracht uitvoert, en dan zou dat “laten maken” betekenisloos worden.

      1. Hmm, ik geef toe dat 16b een betere is. Maar commercieel oogmerk gaat denk ik wel verder dan wat jij voor ogen hebt. Op basis van Rafael Hoteles wordt commercieel oogmerk erg ruim opgerekt. Daartegenover staat natuurlijk het Tandartsen arrest dat die commerciële exploitatie weer erg beperkt. Ik meen me wel te herinneren dat het Tandartsen arrest was ingehaald door een arrest met betrekking tot een kuuroord c.q. spa (zoals dat tegenwoordig schijnt te heten).

        De betekenis van “in opdracht” moet volgens mij gezocht worden in de opdracht aan een andere particulier die samen met jou iets namaakt of daarvoor de spullen meeneemt. Kort Begrip verwijst bij dit artikel ook expliciet naar de wens van de wetgever om auteursrechten buiten de voordeur te houden. Vanuit dat oogpunt is de uitzondering logisch, het biedt immers een vrijwaring om sámen (en daarmee dus niet écht privé) lekker te hobbyen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.