De veranderende algemene voorwaarden

asn-wijzigenRecent logde ik in bij de ASN bank, en ik werd daar verrast door een scherm dat me uitvoerig uitlegde dat de voorwaarden gewijzigd zijn:

Per 1 juli 2015 veranderen de reglementen en/of (product)voorwaarden van uw ASN-rekening(en). ASN Bank is verplicht u te wijzen op deze wijzigingen. Wij vinden het vervelend dat u, uitsluitend door te bevestigen dat u dit bericht gelezen heeft, verder kunt met ASN Online Bankieren. Onze excuses daarvoor. Wij hebben het alternatief om deze nieuwe reglementen en voorwaarden aan u op papier toe te sturen afgewogen en niet duurzaam bevonden.

Heel netjes allemaal, inclusief een mooie overzichtspagina waar een en ander te printen was.

Toevallig kwam ook Microsoft onlangs met nieuwe voorwaarden, waarin alle diensten samengevoegd werden en alleen Skype nog een aparte naam overhield. Deze zijn sinds afgelopen weekend van kracht, las ik bij Tweakers, maar ik heb daar zelf nog niets van gehoord. Dus hoe zijn die voorwaarden dan van kracht verklaard, vraag je je af.

Kan dat zomaar, wordt me regelmatig gevraagd. Ja, dat kan, hoewel niet zomaar. Voorwaarden wijzigen van een langlopende dienst is in principe legitiem. Omstandigheden wijzigen, zakelijke inzichten ook en dan wil je je voorwaarden bijstellen.

Je zit dan met twee formele stappen:

  1. Wat staat er in je oude voorwaarden over het wijzigen daarvan?
  2. Hoe vraag je akkoord op de wijzigingen?

De eerste lijkt triviaal, maar menig algemene voorwaardendocument vermeldt niet dat de voorwaarden gewijzigd kunnen worden. Dat is pijnlijk, want zonder zo’n clausule kan dat eigenlijk niet. Afspraak is afspraak, en alleen in heel specifieke uitzonderingen kun je afspraken bijstellen.

De tweede, hoe vraag je akkoord, is een lastiger vraag. In principe gelden hierbij dezelfde regels als bij de originele contractsluiting. Dat betekent dus dat de voorwaarden aangeboden moeten worden zodanig dat ze later opgeslagen kunnen worden. Enkel een popup met “Dit zijn de nieuwe voorwaarden, klik op OK om akkoord te gaan” is dus niet genoeg, je kunt de inhoud van die popup immers normaliter niet opslaan. Wat ASN doet, is dus wel in orde: je krijgt de tekst in beeld, je kunt hem opslaan en je kunt akkoord geven wanneer je wilt.

Maar moet je eigenlijk wel akkóórd geven? Dat lijkt me van niet, wederom heel formeel sprekend. Er is immers afgesproken dat de voorwaarden anders mogen worden. Het is dus juridisch gezien niet meer dan een mededeling dat dit nu gaat gebeuren. Net zoals een prijswijziging in principe een mededeling is – in het contract staat dat we eens per jaar de prijs 3% mogen verhogen, bij deze is het moment gekomen. Een “ik heb het gelezen”-knop is dus eigenlijk genoeg.

Amerikaanse grapjassen volstaan daarbij nog wel eens met “deze voorwaarden kunnen wijzigen, lees ze dus elke dag voor het geval wij ze wijzigen”. Dát is dus niet genoeg, ook niet onder Amerikaans recht (voor zover ik weet). Je moet je wederpartij actief informeren over zo’n wijziging. En nee, dát kun je dus niet in de voorwaarden uitzonderen. Dit is dwingend recht.

Er wordt overigens vaak gezegd dat je mag opzeggen bij een contractswijziging. Dat is onjuist, behalve bij telecomcontracten waar dat expliciet in de wet staat (art. 7.2 Telecomwet). Bij gewone contracten is de regel juist andersom: die contracten mogen niet worden aangepast, tenzij afgesproken is van wel. En als afgesproken is van wel, waarom zou de wederpartij dan mogen opzeggen als een partij die afspraak inroept?

Arnoud

17 reacties

  1. Er is immers afgesproken dat de voorwaarden anders mogen worden.

    Ik weet dat dit schering en inslag is, maar elke keer als ik zoiets in de algemene voorwaarden zie staan voelt het toch alsof ik mijn handtekening heb gezet onder een blanco velletje papier, dat door de andere partij naar willekeur ingevuld kan worden.

    Zijn er ook bedrijven die hier niet aan meedoen? Waar afspraken gewoon vast staan, tenzij beide partijen later anders overeen komen?

  2. Zo’n “Wij vinden het vervelend dat u, uitsluitend door te bevestigen dat u dit bericht gelezen heeft, verder kunt met xyz” lijkt me eerlijk gezegd ook dubieus. Al is het vriendelijk geformuleerd, in feite stelt men impliciet dat je na “ok” ook akkoord bent met de voorwaarden. Je hebt immers geen mogelijkheid om onder de oude voorwaarden je contract nog te beëindigen, de nieuwe voorwaarden gaan per onmiddelijk in. Netter zou zijn dat je de mogelijkheid geboden wordt om binnen x termijn onder de oude voorwaarden je relatie met de betreffende dienstverlener te herzien. ASN doet het hier gelukkig wat netter door de nieuwe voorwaarden per datum x in de toekomst in te laten gaan zodat je nog bedenktijd hebt, maar vaak gaan de nieuwe voorwaarden al per direct in. Zou zo’n bedenktijd niet wettelijk geregeld moeten worden?

    1. Ik had begrepen dat (onder Nederlands recht) de consument het recht heeft om een wijziging in algemene voorwaarden af te wijzen, waarna de wederpartij de keus heeft om de dienstverlening te staken (of op de oude voorwaarden voort te zetten.) Door verdere dienstverlening te weigeren wanneer de consument de nieuwe voorwaarden niet zit zitten wordt dit recht uitgehold.

    2. Contractuele afspraken moeten redelijk zijn (art. 6:2 en 6:248 BW). Een wijziging die per direct ingaat, lijkt me niet redelijk. Derhalve moet er een redelijke termijn zijn voordat de nieuwe voorwaarden in werking treden.

      Een maand lijkt me in beginsel redelijk, die termijn zie je ook terug in 7.2 Telecomwet.

      1. hmmm ja maar is het redelijk te noemen dan dat eenzijdig voorwaarden mogen worden veranderd, terwijl je eigenlijk geen keuze hebt dit gedeelte te weigeren daar je de dienst oid nodig hebt? Bij concurrenten staan dezelfde voorwaarden dus je hebt eigenlijk geen keuze hierin. Persoonlijk komt dat bij mij niet redelijk over.

            1. Andere stelling: De algemene voorwaarde die stelt dat de algemene voorwaarden mogen worden gewijzigd zonder dat de wederpartij bij die wijziging het contract mag opzeggen is onredelijk.

              Of misschien: De algemene voorwaarde die stelt dat de algemene voorwaarden mogen worden gewijzigd met een ingangstermijn die korter is dan de termijn waarbinnen de wederpartij het contract mag opzeggen is onredelijk.

              Niet-juridisch gezegd: Je moet onder een contract uit kunnen als reactie op veranderde algemene voorwaarden.

  3. Hoe zit het met uitgevers van bladen die in de voorwaarden zetten dat een wijziging van prijs of voorwaarden wordt aangekondigd het blad zelf? Bezwaar wat ik hier tegen heb is dat je dan dus iedere keer het blad moet lezen om te weten of de voorwaarden zijn veranderd. En dat doe je niet als er vaker niets veranderd dan wel. Een brief valt meer op, omdat je die alleen stuurt als er iets veranderd.

  4. In de blog De blauwe lijst voor algemene voorwaarden stond iets over Richtlijn 93/13/EEG.

    Dat bevat onder anderen een “indicatieve en niet uitputtende lijst van bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt”. Daarin staat onder andere dit:

    j) de verkoper te machtigen zonder geldige, in de overeenkomst vermelde reden eenzijdig de voorwaarden van de overeenkomst te wijzigen;
    b) Punt j) staat niet in de weg aan bedingen waarbij de leverancier van financiële diensten zich het recht voorbehoudt de door of aan de consument te betalen rentevoet of het bedrag van alle andere op de financiële diensten betrekking hebbende lasten bij geldige reden zonder opzegtermijn te wijzigen, mits de verkoper verplicht wordt dit zo spoedig mogelijk ter kennis te brengen van de andere contracterende partij(en) en deze vrij is (zijn) onmiddellijk de overeenkomst op te zeggen. Punt j) staat evenmin in de weg aan bedingen waarbij de verkoper zich het recht voorbehoudt de voorwaarden van een overeenkomst voor onbepaalde tijd eenzijdig te wijzigen, mits hij verplicht is de consument daarvan redelijke tijd vooraf in kennis te stellen en het de laatste vrijstaat de overeenkomst te ontbinden.

    Dus er moet in de oude voorwaarden vermeld zijn om welke reden de voorwaarden de voorwaarden aangepast kunnen worden. Of als er geen reden opgegeven wordt, kan de overeenkomst ontbonden worden.

    Maar wat in die richtlijn staat zou inmiddels toch ook in de nationale wetgeving geintegreerd moeten zijn?

    1. @Wimmel, De Nederlandse overheid vindt wel vaker dat het BW reeds voldoende bescherming biedt en dat specifieke EU-richtlijnen over consumentenbescherming reeds tot het Nederlands recht behoren zodat er geen aanpassing van het BW hoeft te zijn.

      Het grote nadeel van deze wijze van redeneren is dat deze richtlijn wel degelijk voor veel individuele gevallen (lees: bestaande contracten) een wijziging inhoudt die rechters ambtshalve moeten toepassen. Consumenten blijven daarvan mogelijk onkundig tot ze een zaak voor de rechter brengen en gebruikers van algemene voorwaarden leren niet dat bepaalde voorwaarden niet langer toelaatbaar zijn. (en inderdaad, EU-recht werkt rechtstreeks&heeft voorrang: voor zover een bestaande overeenkomst strijdig is met richtlijn 93/13 EEG is er werkelijk iets veranderd.)

      1. Een richtlijn heeft géén rechtstreekse werking, het is een instructie aan de lidstaten maar geen geldend recht waar je je tegenover andere private partijen op kunt beroepen. Wordt een richtlijn niet geïmplementeerd, dan moet de rechter ons huidige recht zo veel mogelijk richtlijnconform uitleggen (zoals bij dit voorbeeld uit het auteursrecht). Maar staat er in de Richtlijn X en in onze wet keihard “niet X”, dan is het “niet X”.

        1. Uiteraard ben ik met je eens dat je op grond van een richtlijn niet aan een rechter kunt vragen om “contra legem te gaan” (de rechtszekerheid verzet zich daartegen), maar niettemin: als de Nederlandse wetgever vindt dat het privaatrecht voldoende flexibel is (was, ten tijde van de publicatie van de richtlijn en de plicht tot transpositie) om de richtlijn in te kunnen passen zonder de wet te wijzigen, dan zal dat zeker gebeuren. Het ging er juist om dat onze regering zei dat de richtlijn geheel in overeenstemming was met het geldende recht, en dat er daarom geen transpositie nodig was! In dat geval mag je van de rechter dus juist WEL verwachten dat hij aan de richtlijn rechtstreeks invulling geeft.

  5. Wij vinden het vervelend dat u, uitsluitend door te bevestigen dat u dit bericht gelezen heeft, verder kunt met ASN Online Bankieren

    Puur een taaldingetje hoor, maar ik vind deze formulering vreemd overkomen. Het kan zijn dat dit door de komma’s komt, zodat het leest als “Wij vinden het vervelend dat u (bla bla bla) verder kunt met ASN Online Bankieren”. Ja, vind ik ook vervelend.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.