Creative Commons-licentie in VS gewoon bindend op fotograaf

creative-commons.gifEen serieus gevalletje dúh: een Amerikaanse fotograaf verloor een rechtszaak omdat de inbreukmaker zich kon beroepen op de Creative Commonslicentie die de fotograaf op zijn werk had geplakt, las ik bij Petapixel. De fotogebruiker handelde commercieel, tot consternatie van de fotograaf, maar bleef binnen de grenzen van de CC-BY-SA licentie en schond daarom geen auteursrechten.

De fotograaf had een foto op Flickr gezet van een rustieke locatie in Maryland. Enkele jaren later besloot een uitgever van landkaarten die foto op de cover van een boekje te zetten en die boekjes te verkopen. Dat was tegen het zere been van de fotograaf en die spande een rechtszaak aan wegens dit evident commercieel profiteren van zijn harde creatieve arbeid.

Alleen had hij de foto dus als CC-BY-SA online gezet, oftewel naamsvermelding verplicht en afgeleide werken ook weer Creative Commons maken. Het is me niet duidelijk of de fotograaf het commerciële aspect over het hoofd gezien had of gewoon dacht dat dít toch te ver ging. Dat laatste hoor ik wel vaker: ja, het op je site zetten met een advertentie erbij is toegestaan maar “echt” commercieel gebruik is toch niet de bedoeling. Maar zo werkt Creative Commons niet. Commercieel is commercieel.

Plaintiff repeatedly voices consternation in his pleadings about defendant’s distribution of the publication that displayed his work on its cover for profit, but of the many licenses available to choose from, plaintiff selected the one that specifically authorized commercial use.

De enige vraag was nog of de uitgever zich hield aan de voorwaarden. Aan naamsvermelding was voldaan: de fotograaf werd keurig achterin genoemd. De eis om de “Uniform Resource Identifier” van de licentie te noemen leek iets ingewikkelder. Er stond alleen “CC-BY-SA” en geen hyperlink of wat dan ook. Maar de rechter citeert Internet STD 66 over de URI en concludeert dat gezien de omstandigheden het genoeg is om die specifieke lettercode te noemen, want dat identificeert op een uniforme manier de licentie.

Dan de ShareAlike. Niets uit die uitgave mocht openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden zonder toestemming van de uitgever, stond er (zoals gebruikelijk) bij. Maar ShareAlike zegt dat je afgeleide werken alleen mag verspreiden onder dezelfde CC-BY-SA licentie. Dus: is het boekje (of een deel daarvan) een afgeleid werk?

Nee, aldus de rechter. Een afgeleid werk is een transformatie, aanpassing of bewerking van de foto. De inhoud van het boek is bezwaarlijk als een aanpassing van de coverfoto te zien. Die twee hebben niets met elkaar te maken. Ook de cover an sich niet: dat is een samenstel van foto en tekst, geen bewerking van de foto. Hadden ze nu de foto paginavullend gebruikt en daar tekst overheen gezet, dan zou het waarschijnlijk wel als afgeleid te zien moeten zijn.

Het doet wat gek aan dat die fotograaf hierover een rechtszaak startte. Maar prettig is het wel: nu weten we een stuk beter wat “afgeleid” is bij Creative Commons, en natuurlijk dat het écht gewoon bindend is als je je werk onder zo’n licentie online zet.

Arnoud

14 reacties

  1. Is het ShareAlike deel slechts met ‘afgeleid werk’ afgedekt? Op https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/ staat

    ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same license as the original
    Dekt ‘afgeleid werk’ alle drie de delen ‘remix, transform, build upon’? Als IT-er ga ik natuurlijk meteen de breedte en de diepte in. Maar als de foto inderdaad simpelweg op de cover geplaatst is, dan lijkt dat dus wel goed te zitten.

    Ik moest trouwens even een paar keer lezen voordat ik doorhad dat je met

    Niets uit die uitgave mocht openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden zonder toestemming van de uitgever, stond er (zoals gebruikelijk) bij.
    het over het boekje had en wat dat betekent voor het ShareAlike verhaal.

    1. Dat is de ‘gewone’ tekst. De rechter kijkt naar de achterliggende Legal code en daarin staat:

      “Derivative Work” means a work based upon the Work or upon the Work and other pre-existing works, such as a translation, … or any other form in which the Work may be recast, transformed, or adapted, except that a work that constitutes a Collective Work will not be considered a Derivative Work for the purpose of this License.
      De vraag is dus echt letterlijk in hoeverre de foto als zodanig wordt hergebruikt, getransformeerd of aangepast. “Voortbouwen op” is een te generieke samenvatting van de juridische grens. Los daarvan, bouwt een boek voort op de coverfoto of is een boek een transformatie van een foto te noemen?

      1. Dat is toch wat minder “dúh”. Ik heb de details niet gelezen, maar ik kan me voorstellen dat de fotograaf dacht het boekje als geheel onder de SA-voorwaarden zou vallen.

        Nu dat blijkbaar niet zo is: wat valt er wel onder de SA-voorwaarden? Misschien niet het boekje als geheel, maar wel de cover? En zou het mogelijk / wenselijk zijn om strengere SA-voorwaarden te maken, waarbij elk werk dat je foto bevat onder de zelfde CC-licentie uitgegeven moet worden?

        1. Dat zou kunnen. Ik zou het zelf voor de cover als geheel ook vermoed hebben, maar de rechter is dus streng: gewoon een foto in een cover plakken is geen bewerking van de foto. Begrijpelijk.

          Dat kan, maar stuit tegen het Amerikaansrechtelijk zere been. Opstellers van CC (en van opensourcelicenties) denken vanuit Amerikaans recht en vinden dat hun licenties geen contracten zijn. Het zijn eenzijdige verklaringen van toestemming onder het auteursrecht: je mag dit mits je dat doet. En de ‘dat’ moet dan aan een auteursrechtelijk criterium opgehangen zijn. “Al je werken” of “alles waar het werk bij gebundeld is” vindt men daar niet bij passen.

          Los daarvan zou dat de hele discussie over “virale werking” uit de GPL weer oprakelen: gaan ze écht eisen dat je je hele website CC maakt omdat ergens een thumbnail met -SA vereiste is gebruikt, oh jee dan wil ik geen CC meer gebruiken.

      2. Ik kijk naar de uitzondering voor een “Collective Work” (Verzamelwerk) in de licentie. De kaft is relatief makkelijk los te maken van de rest van het werk, waardoor je kunt zeggen dat het als onafhankelijk werk gebundeld is met de inhoud van het boek.

  2. De vraag is nu of je het boekje op een scanner mag leggen en de foto op het boekje mag kopieren en op Internet mag verspreiden met de vermelding van de CC-BY-SA licentie en de naam van het boekje/publisher erbij! Immers, het is nu zijn werk, en niet van de oorspronkelijke fotograaf. 🙂

    1. Maar je mag alleen de foto van de cover kopiëren en de auteur daarvan is toch nog steeds de fotograaf. Zijn naam moet dan toch nog altijd vermeld worden, of ben ik gek?

      Ik verbaas me ook altijd als er staat “Copyright van Wikipedia, CC-BY-SA” alsof wikipedia de auteur is van de plaatjes die erop staan (sommige wel, maar de meesten zijn zou ik denken copyright van de makers van de plaatjes). Het is toch een stuk relevanter wie het oorspronkelijke plaatje gemaakt heeft, dan van wie jij het als laatste gekopieerd hebt?

      Overigens zou ik bij een echte bewerking natuurlijk zowel de originele maker als de bewerker verwachten in de byline.

  3. De inhoud van het boek is bezwaarlijk als een aanpassing van de coverfoto te zien. […] nu weten we een stuk beter wat “afgeleid” is bij Creative Commons

    Ik vind dit vooral erg opvallend, en met potentieel grote consequenties. Ik verklaar hiermee het “virale” stuk van de GNU GPL dood. Als de rechter hier zegt dat het boek bezwaarlijk als aanpassing van de coverfoto gezien kan worden, dan stel ik hierbij dat een willekeurig stuk code dat dynamisch gelinkt is met een GPL-bibliotheek, dat het resultaat niet als afgeleid werk gezien van de GPL-bibliotheek gezien kan worden.

    Of is de juridische achtergrond van CC dermate anders dan de GPL dat dit vergelijk niet opgaat?

      1. Die analyse hebben we toch al eens gedaan, volgens de nederlandse auteurswet is een dynamisch gelinkt programma geen afgeleid werk. Je houd je echter niet aan de GPL als jouw code niet ook onder de GPL wordt uitgebracht, waardoor je het distributie recht (maar niet gebruiksrecht!) van de GPL bibliotheek verliest. Jouw gebruikers zullen dus zelf die bibliotheek ergens vandaan moeten halen om met jouw programma te gebruiken.

        1. Ja en nee. Besef dat de GPL door de FSF is gepubliceerd en zij hebben aangegeven dat het niets uitmaakt of je statisch of dynamisch linkt naar een library. In beide gevallen is je project een afgeleid werk. Aangezien je de licentie hebt geaccepteerd zul je je ook aan die interpretatie moeten houden, ongeacht wat de Nederlandse auteurswet erover zegt. Want je hebt ook te maken met auteursrechten in het buitenland. Maar zoals de FSF de licentie definieert maakt zelfs het linken naar een GPL code het linkende project een afgeleid werk wegens die link. Onder de LGPL is dit wel mogelijk. Richard Stallman en de FSF adviseren zelfs het gebruik van de GPL voor open-source libraries om zo te voorkomen dat deze binnen propriety producten gebruikt kunnen worden. Ofwel, ze willen deze besmettelijkheid! Zo dwingen ze af dat steeds meer software open-source wordt. We hebben het geluk dat Linus Thorvald die mening niet deelt, waardoor propriety code onder Linux kan bestaan. Het maakt overigens niet uit of je de GPL library wel of niet bundelt met je product. De vraag is of je product zonder die library wel werkt. Gebruikers zullen sowieso niet blij zijn indien het product zonder die library niet werkt. Bovendien, in dat geval is je product dus afhankelijk van een GPL library en wordt deze alsnog als een afgeleid werk gezien, ook al lever je de library niet mee. Is je product niet afhankelijk van de GPL library dan zal deze hooguit enige functionaliteit missen. Dat betekent dat alleen die functies onder de GPL vallen. Maar als die functies zijn ingebouwd in je product is alsnog je product besmet. En dan is het aan de juristen om dit bij de rechtbank uit te vechten en daarbij de specifieke omstandigheden benoemen. In theorie zou je gelijk kunnen hebben maar we moeten antwoorden hebben uit de praktijk.

          1. Niet dus, ik citeer even onderdeel 9 GPL v3: You are not required to accept this License in order to receive or run a copy of the Program. Ancillary propagation of a covered work occurring solely as a consequence of using peer-to-peer transmission to receive a copy likewise does not require acceptance. However, nothing other than this License grants you permission to propagate or modify any covered work. These actions infringe copyright if you do not accept this License. Therefore, by modifying or propagating a covered work, you indicate your acceptance of this License to do so.

            Dus ik haal een bibliotheek binnen en accepteer niet de licentie niet, ik mag deze dan nog steeds gebruiken. Ik kan dus zonder te accepteren een programma schrijven dat de bibliotheek gebruikt. Maar mag ik dat programma dan verspreiden?

            Aangezien er geen enkel artikel in de Nederlandse auteurswet staat waaronder dynamisch linken een verveelvoudiging – in al dan niet gewijzigde vorm – is, (Het dichstbijzijnde equivalent van derivative work in de nederlandse auteurswet.) staat het mij vrij mijn eigen programma (zonder die library) te verspreiden. Bij dynamisch linken neem je immers geen enkel deel van het auteursrechtelijk beschermde werk op in jouw software.

            De zin Therefore, by modifying or propagating a covered work, you indicate your acceptance of this License to do so. gaat ze ook niet helpen, je modified of propagate immers de library niet.

    1. De GPL en de CC licenties zijn verschillende licenties die op elkaar lijken. Net zoals twee honden op elkaar kunnen lijken. Er zijn overeenkomsten en verschillen maar ze zijn niet gelijk aan elkaar. De GPL ligt onder vuur door de definities van “afgeleide werken” in combinatie met statische en dynamische libraries. (En dan hebben we het nog niet over .NET assemblies en andere manieren van linken!) Vandaar de komst van LGPL. Het is vooral een strijd om terminologie maar volgens de FSF, die de auteursrechten over de GPL licentie heeft, geldt dat het gebruik van GPL code in je project het project een afgeleid werk maakt, ongeacht of je de code direct gebruikt of linkt naar een GPL library. Je project wordt daardoor direct met GPL besmet en dus kiezen veel ontwikkelaars om dergelijke GPL licenties te vermijden. Deze is immers besmettelijk. Bij CC licenties heb je eigenlijk hetzelfde vraagstuk, alleen heeft niemand dit duidelijk gedefinieerd. Het probleem is vooral dat als de CC licentie even besmettelijk zou zijn als de GPL licentie, de CC licentie dan feitelijk waardeloos wordt omdat uitgevers de rechten op de rest van hun werk willen behouden. Bij de GPL gaat de discussie er vooral over hoe essentieel de GPL code is voor het gehele project en je ziet vaak dat projecten er sterk afhankelijk van zijn. Maar is een boek afhankelijk van 1 afbeelding? Dat kan ik mij niet voorstellen. Bij software hoeft die afhankelijk ook niet zo groot te zijn. Als een product 20 functies heeft maar 1 ervan gebruikt een GPL library dan blijven er zonder die library nog 19 werkende functies over. Dan is er geen afhankelijkheid, behalve voor die 20e functie.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.