Wanneer is het strafbaar met een nepnaam internet op te gaan?

facebook-profielRoel Stellinga (18) ontdekte vorige maand bij toeval dat zijn foto’s van Facebook werden misbruikt door ene ‘Oscar’. Dat las ik in het AD. Via dit nepprofiel – en dus met zijn foto’s – werden jonge meisjes benaderd. De les van Roels vader: “Als je je account niet goed afschermt, kan het blijkbaar toch vrij gemakkelijk gebeuren dat er misbruik wordt gemaakt van je foto’s.” Met aanverwant de vraag, hoe strafbaar is dat, een nepprofiel?

Op zich is het volgens mij niet strafbaar om een valse naam te gebruiken op internet. Sterker nog, dat is een goed idee vanwege de privacyproblemen die je tegen kunt komen als je onder je eigen naam online gaat.

Bij een naam hoort een plaatje, en als je naam vals is dan ligt het voor de hand om ook niet je eigen foto te gebruiken. Dat gebeurt evenzo massaal, en ook daar lijkt me (afgezien van auteursrecht van de fotograaf) weinig mis mee. Tenminste, zolang het plaatje evident niet de indruk wekt jouzelf af te beelden.

Gebruik je andermans profielfoto, dan wek je de indruk dat jij die persoon bent. Dan zou de vraag voor mij worden, kan jouw publiek die persoon herkennen en dus denken dat jij het bent? Het maakt nogal uit of je zoals hier een foto van een stadsgenoot gebruikt of van een willekeurige Amerikaan als je in Nederland actief gaat chatten en profielen. In dat laatste geval zie ik juridisch gezien niet echt een probleem.

Als je iemand anders identiteit aanneemt, dan heet dat juridisch identiteitsfraude en dat is strafbaar. De wet (art. 231b Strafrecht) bepaalt:

Hij die opzettelijk en wederrechtelijk identificerende persoonsgegevens, niet zijnde biometrische persoonsgegevens, van een ander gebruikt met het oogmerk om zijn identiteit te verhelen of de identiteit van de ander te verhelen of misbruiken, waardoor uit dat gebruik enig nadeel kan ontstaan, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vijfde categorie.

(‘Verhelen’ betekent ‘verhullen, achterhouden’.) Hiermee is het dus eenvoudiger geworden dan vroeger: toen was identiteitsfraude op zich niet strafbaar maar moest er ook een ander strafbaar feit worden gepleegd, zoals oplichting of smaad.

Die ander moet “enig nadeel” lijden door de fraude. Enkel chatten met andermans foto lijkt me niet snel ‘nadeel’, tenzij je zoals hier de grens van het strafbare grooming van minderjarigen opgaat. Dat kan immers afstralen op de geportretteerde persoon. Ook het mensen geld aftroggelen omdat ze je herkennen als die ander en bv. een schuld willen aflossen of jou iets lenen, is een vorm van “nadeel” dat onder deze wet strafbaar is.

De praktijk is natuurlijk buitengewoon weerbarstig bij dit soort zaken. Ik verwacht dat je weinig meer voor elkaar zult krijgen dan Facebook het profiel laten opdoeken – NAW-gegevens opeisen bij het sociale netwerk is een theoretische optie, maar vooralsnog niet heel succesvol. Aangifte kan, maar ik heb nog geen succesvolle verhalen daarover gehoord.

Wat zouden jullie doen als je in Roels positie verkeerde?

Arnoud

16 reacties

    1. Een beetje off-topic, maar deze podcast (Reply All, aflevering 37) gaat in op prank callers, die onder andere doen alsof ze van de klantenservice zijn Comcast. Interessante blik in de gedachtes van mensen die het ‘voor de lol’ redelijk professioneel aanpakken.

      NSFW, trouwens, dus kijk daar mee uit: https://gimletmedia.com/episode/37-taking-power/

      Arnoud, voel je vrij om de reactie aan te passen/te verwijderen als je hem niet handig vindt 🙂

  1. De les moet zijn dat je van iets als facebook geen gebruik moet maken.

    Wat ik zou doen: aangifte bij politie + in overleg met politie klacht facebook. Politie kan (simpel gezegd) IP adres e.d. bij facebook opvragen en dat vervolgens bij de provider aan een naam laten koppelen.

    Waarom zou je aangifte doen? Al was het maar om de kans dat iemand inderdaad tegen de lamp loopt. 10 tegen 1 dat die persoon dat bij meerdere mensen heeft gedaan. Daarnaast kan je met aangifte in de hand wellicht aannemelijk maken dat jij het zelf niet was. Bijvoorbeeld als politie bij jou aan komt kloppen omdat ze eens met je willen praten..

    Daarnaast begreep ik van een agent dat ze graag zien dat aangifte wordt gedaan.

    1. Tja, in een ideale wereld zou dat de manier zijn. Echter de politie doet vrijwel niets aan dit soort aangiftes omdat er geen tijd is om die aangiftes te behandelen (zeggen ze). Je moet denk ik heel diepe zakken hebben om via bijv civiel recht je recht te halen. Via strafrecht is het misdrijf niet ‘erg’ genoeg ben ik bang. (de blinddoek van vrouwe justitia is toch een beetje doorzichtig blijkbaar)

      1. Aangifte doen bij de politie is meer iets dat je doet om daar zelf een goed gevoel aan over te houden. Ik zou het ook doen in dit geval, maar verwacht niet dat jouw bijdrage een verschil maakt. Net zoals stemmen of zo. Doen, maar verwacht niks.

        1. Punt van aangifte doen is dat ze misschien met die ene aangifte niet zo heel veel doen, maar als ze voldoende aangiftes krijgen maken ze er wellicht een zaak van.

          Van iedere aangifte gaan ze analyseren hoe groot ze de kans op succesvol vervolgen inschatten. Daarbij zal inpakt van het misdrijf ook meewegen.

          En anders bel je Alberto Stegeman ook nog even 🙂

  2. Ik heb dus enkele nepaccounts die ik gewoon legaal gebruik voor test-doeleinden van mijn websites (LinkedIn, Facebook, Twitter, enz.) maar recruiters gebruiken deze gegevens kennelijk ook om hun klanten mee tevreden te stellen. (Wat ik merk doordat recruiters soms mijn accounts benaderen met aanbiedingen. Doel? Gesprek aanknopen en meer persoonsgegevens ophalen voor in hun profielen.) Wat nou indien een recruiter op basis van een LinkedIn account een CV/profiel aanmaakt en deze deelt met een klant om zo te doen alsof hij meer kandidaten heeft dan hij in werkelijkheid kan aanbieden? Ofwel, wat indien iemand niet beweert dat hij de neppersoon is, maar aangeeft dat hij namens de neppersoon mag handelen? Zoals een recruiter, dus…

  3. Begrijp ik het goed dat als je namens een organisatie , vereniging , sociale media vrijwillig beheerd, post etc dat niet of wel mag. Foto’s van bijeenkomsten deelt etc. Vrijwillig dus geen contract of overeenkomst. Enkel vermeldingen in de notulen van vergaderingen…hoe zit het dan? En hoe zit het met foto’s dan publiceren of nu met de livestreamservices periscope en meerkat? En hoe om te gaan met “@voornaam +naamvdorganisatie” ? Gr Mirjam vd Brand

    1. In zulke gevallen is het niet “wederrechtelijk” (letterlijk: tegen het recht), omdat alle betrokkenen ervan weten dat je dat doet en er geen bezwaar tegen hebben. Wel opzettelijk maar niet wederrechtelijk, dus dan is het wetsartikel niet van toepassing en doe je niks strafbaars. Denk ik.

  4. Gebruik je andermans profielfoto, dan wek je de indruk dat jij die persoon bent. Dan zou de vraag voor mij worden, kan jouw publiek die persoon herkennen en dus denken dat jij het bent? Het maakt nogal uit of je zoals hier een foto van een stadsgenoot gebruikt of van een willekeurige Amerikaan als je in Nederland actief gaat chatten en profielen. In dat laatste geval zie ik juridisch gezien niet echt een probleem.

    Ik ben dan wel geen jurist, maar ik zie dat zelf wel als een juridisch probleem. Gegeven de “six degrees of separation” is een doelgroep totaal niet relevant voor herkenning, zeker niet als berichten met jouw foto opnieuw worden gedeeld. Bovendien is associatie met de bewuste foto niet alleen relevant bij herkenning. Je wilt gewoon niet geassocieerd worden met iemand die je niet bent! Je kunt hooguit zeggen dat er geen aantoonbare schade is geleden, waardoor schadevergoeding wellicht niet nodig is. Maar dat die foto van dat profiel af moet staat voor mij als een paal boven water!

  5. Wat is als een inspecteur van de NVWA een ander aanzet tot een overtreding, en daarbij een fake account e-mail gebruikt is dan sprake van strafrecht? Als je iemand anders identiteit aanneemt, dan heet dat juridisch identiteitsfraude en dat is strafbaar. De wet (art. 231b Strafrecht) bepaalt: is het een vorm van doxing of onrechtmatig handelen van een ambtenaar met een precedent werking!

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.