Mag ons dorpsforum historische foto’s van het dorp publiceren?

forum-discussie-post-phpbbEen lezer vroeg me:

Wij hebben een forum over de geschiedenis van ons dorp. Hierop worden door veel mensen foto’s geplaatst, zonder na te denken over rechten of zelfs maar bronvermelding. Nu hebben wij een nieuwe forumgebruiker, die bij elke foto vraagt of de rechten wel geregeld zijn en of we ons wel realiseren dat we aansprakelijk zijn. Heeft hij gelijk en wat moeten wij hiermee?

In beginsel klopt het dat op iedere foto auteursrecht zit, tenzij de fotograaf daar afstand van deed of de fotograaf meer dan 70 jaar geleden overleed. Als er auteursrecht op een foto zit, dan moet er toestemming zijn voor het publiceren op zo’n openbaar forum.

Zo te lezen zit het forum dus fout om het zo fout te doen. Dat kan tot schadeclaims leiden, en dat gebeurt ook wel als het gaat om actuele foto’s of foto’s waarbij de rechten bij grote partijen zoals Masterfile liggen.

Bij historische foto’s kom ik dat eigenlijk niet tegen. Ik vermoed omdat daarvan veel minder bekend is waar de rechten liggen of de fotografen minder vaak professionele fotografen waren die geld willen verdienen door hergebruik aan te pakken. En zeker in de situatie van de geschiedenis van een dorp is de kans groot dat de foto’s van al dan niet reeds overleden particulieren komen, zodat de kans op claims erg klein is.

Dus het klopt wat deze nieuwe gebruiker zegt, maar of het in de praktijk ook problemen geeft, dat lijkt me sterk.

Arnoud

33 reacties

  1. In de 60-ger jaren heb ik als beginnend fotograaf door heel Nederland heel veel zwart/wit ansichtkaarten gefotografeerd, films ontwikkeld en handvergrotingen 13×18 cm van gemaakt, echt voor een paar rot centen. Ik herinner me dat er in de kop van Groningen in kleine dorpjes soms nog poepemmers buiten stonden om die dag te worden geleegd. Dat was geen gezicht op een ansichtkaart. (Er bestond daar soms nog geen riolering). Dan moest ik slapen in een hotelletje en de volgende dag in mijn Lelijke Eend terugkomen. Veel moeite dus! Die negatieven heb ik ondanks verschillende verhuizingen steeds bewaard en dat levert soms nog wat pensioen op. Als de zeer correcte nieuwe forum beheerder contact met mij opneemt zal ik het zeker schappelijk met hem maken. Voor anders denkenden: onlangs veroordeelde de kantonrechter een onderneming voor het ongevraagd gebruik van 2 van mijn (kleur)ansichtkaarten uit begin 70-ger jaren tot betaling van E 3.250,–. (dankzij de hulp van mevr. mr. K.M. van Boven). Zie ie-forum.nl: IEF 14990. Arnoud kent het vonnis. Dus goede vraag, helder antwoord.

    1. De hoeveelheid moeite die je in het maken van een foto stopt, staat volledig los van de auteursrechtelijke kwestie. En het was niet slechts het ‘ongevraagd gebruik’ van je ansichtkaarten dat tot de hoge vergoeding leidde, maar het feit dat de gedaagde je foto’s doorverkocht. Je hebt (terecht) de winst die die persoon maakte, toegewezen gekregen.

    2. Je geeft dus in deze post toe dat je destijds al betaald bent? Begrijp ik dat goed? (met een paar rot centen weliswaar, maar toch)… Sorry dat ik dus weinig begrip heb voor dit soort uitwassen van het auteursrecht…

          1. Het zijn toch de rechters die het ambt hebben tot oordelen? Antigoon, Sjoerd en ik (zei de gek) en vele anderen, hebben slechts een ‘mening’. Gelukkig kan dat nog samengaan in ons land. Reden tot dankbaarheid.

            En waarom hier zonder achternaam en onder pseudoniem gepubliceerd? ‘Strijdt’ toch met open vizier mensen!

        1. Mwa, ik spreek zelf liever van een auteursplicht in plaats van auteursrecht als ik eerlijk ben. Want het is te krom om recht te noemen… Zoals in het voorbeeld wat Bert van Loo geeft waar hij 55 jaar geleden al geld gekregen heeft voor zijn werk en dit blijkbaar nog steeds uit kan buiten… Maar ik ben dan ook een gecertificeert piraat, RAR!

  2. Mijns inziens is de duur van het auteursrecht hier beperkend. Dat foto’s met een duidelijke historische en dus publieke waarde niet in het publieke domein vallen en daardoor publicatie verhinderd kan worden is zonde. Dat je als auteur tot 70 jaar na je dood betaald moet worden is natuurlijk belachelijk. Als die termijn verkort zou worden dan zullen de tarieven wel omhoog gaan (immers minder tijd om je recht uit te buiten), maar dan heb je wel een duidelijke keuze of je een dure recente foto wil publiceren of een gratis maar verouderde foto.

    1. Ik vraag me af of je ergens zou kunnen komen als je als historisch dorpsforum (of als historisch onderzoeker in het algemeen) betoogt dat je slechts feitelijke informatie wilt geven over hoe het vroeger was, en dat zo’n foto daar nu eenmaal het meest aangewezen, en misschien wel enige, middel daarvoor is (je kunt de daarop aanwezige objectieve info nu eenmaal niet correct en volledig in woorden herschrijven), en dat je daarom onder de citaatuitzondering valt?

      Als je aannemelijk kunt maken dat je inderdaad geen sfeerbeelden van vroeger wilt tonen voor het nostalisch gevoel van de gebruikers, maar primair een informatiemedium bent, dan ben je, denk ik, nog niet bij voorbaat kansloos.

      1. Die verlenging is uitermate verwerpelijk. Het maakt alleen maar meer vijanden voor auteursrechtrechthebbenden terwijl het vooral een paar corporaties met grote muziek of film portfolia zijn die ervan profiteren.

          1. Ik denk ook niet dat je die gaat krijgen door te gaan schreeuwen. De opmerking van hAl was relevant in de context van de discussie, mijns inziens. Doordat een paar grote corporaties zich in de ogen van eindgebruikers misdragen door vooral aan hun eigen hachje te denken, worden kleinere rechthebbenden gedupeerd. Ironisch genoeg scharen zij zich blijkbaar achter deze corporaties.

            Ik ga ervan uit dat kleine fotografen vooral verdienen aan recente foto’s en dus eigenlijk weinig hebben aan de extreem lange termijn die er nu is. Een kortere termijn met een initieel hoger tarief zou denk ik voordeliger zijn voor deze groep. Natuurlijk is het leuk als je nog een paar centjes aan de zijlijn verdient door de verkoop van oudere foto’s, maar het publieke doel is hiermee niet beter gediend (en daar zou de wet toch naar moeten streven).

          2. En waar baseer je de aanname op dat op het forum van de vraagsteller concreet een van jouw foto’s geplaatst zou gaan worden, en dat jij dus gecontacteerd zou moeten worden?

            Volgens mij gaat het over een dorpsforum van een niet geidentificeerd dorp, waar niet geidentificeerde foto’s op geplaatst worden.

            Weet jij meer van deze zaak dan wij?

            1. Ik weet niet wie er meer weet. Maar ik weet wel dat ik tienduizenden foto’s van NL heb gemaakt (en de negatieven bewaard). Dus een redelijke trefkans. En een super advocaat die overigens alleen in actie komt bij zaken van aperte obstructie. Maar ik herhaal, deze discussie gaat aan de oorspronkelijke vraag voorbij. Of is het onderwerp veranderd?

              1. Wat mij betreft is dit on-topic genoeg.

                Bert, ik zie dat je foto’s nergens op je website staan. Ik snap dat het er veel zijn, maar heb je ooit overwogen toch thumbnails te plaatsen? Dat zou in ieder geval voor de praktijk veel schelen: dan kunnen mensen gevonden foto’s langs jouw collectie leggen en je vervolgens contacteren. Je weet dat foto’s vaak rondzwerven zonder naam, en zo ben jij alsnog tijdig voor publicatie te contacteren.

                  1. Overigens is de suggestie van Arnoud wel een handig hulpmiddel maar niet meer dan dat. ZONDER TOESTEMMING VAN DE MAKER MAG EEN ANDER DAT WERK NIET (VERDER) AAN HET PUBLIEK OPENBAAR MAKEN. Zie bijv. de volgende citaten uit diverse vonnissen:

                    Ktg. Alkmaar, 16 mei 1984, rolnummer 2634/83, Auteursrecht/AMR januari 1985, nr 1/15): “Gedaagde mocht vorenbedoelde foto niet openbaar maken en verveelvoudigen zonder de auteur opgespoord te hebben en diens toestemming verkregen te hebben. Nu gedaagde dit heeft nagelaten en niettemin gepubliceerd heeft, heeft zij onrechtmatig gehandeld en is zij gehouden om aan eiser schadevergoeding te betalen”;

                    Ktg. Roermond, 7 april 2007, mr. M.P.F. van Dooren, LJN BA3462: Het had op de weg van HOLBOX gelegen om een nader onderzoek in te stellen naar de identiteit van de fotograaf (blad 4 even boven het midden);

                    Rb. Amsterdam 26 november 2008, 388700 / HA ZA 08-215 NEIJHORST / DAMSKO: r.o. 4.5 ‘Het had dan ook op de weg van Damsko gelegen nader onderzoek te doen naar het bestaan van een auteursrecht aan de zijde van Neijhorst. … . De inbreuk op het auteursrecht is aan Damkso toe te rekenen en zij is aansprakelijk voor de door Neijhorst als gevolg van die inbreuk geleden schade’.

                    Rb. ’s-Hertogenbosch, sector kanton, locatie Helmond,, 9 december 2009, zaaknr. 601438, ad 4.2 ‘De stelling van V. dat deze foto betrokken is van de Amerikaanse site ‘Image Shack’ en dat zij er van uitging dat deze afbeelding daarom vrij te gebruiken was, kan haar niet baten (……). Door op deze wijze gebruik te maken van de afbeelding, zonder na te gaan (…..) wie de auteursgerechtigde was, heeft V. het risico dat het om een auteursrechtelijk beschermd werk ging, op de koop toe genomen’. En verderop in hetzelfde vonnis: ‘De kantonrechter oordeelt het ontbreken van de naamsvermelding dan ook als een schadeverhogende factor;

                    Ktg. Haarlem 7 juli 2010, mr. W. Aardenburg, ECLI:NL:RBHAA:2010:BN0985, r..o. 2: Vaststaat dat Ringfoto het portret van Google heeft gehaald en op haar eigen website heeft geplaatst. Met eiser is de kantonrechter van oordeel, dat het enkele feit dat de foto op Google stond, Ringfoto niet ontslaat van de op haar rustende plicht zich ervan te vergewissen dat daarop geen auteursrechtelijke bescherming rustte (. …) dat zij zich niet van enig kwaad bewust was, kan dan ook geen doel treffen. Hetzelfde geldt voor het verweer dat de foto per abuis op de website is blijven staan, nu dit een voor risico van Ringfoto komende omstandigheid is. Schadevergoeding toegewezen voor het gebruik van 1 maand van € 1500,–;

                    Overigens stelt de Auteurswet geen vormvereisten voor het ontstaan of handhaven van auteursrecht zoals het vermelden van de naam van de maker bij de foto (Hof Amsterdam, 17 juli 2012, zaaknr. 200.093 / 647/01, r.o. 3.3.3. – mrs. E.E. van Tuyll van Serooskerken-Roell, E.M. Polak en N. van Lingen);

                    Rb. Overijssel, team kanton, mr. M. Willemse, 21 febr. 2015, IE-Forum 14917, Linker vs Slager: Slager heeft nagelaten te onderzoeken of de publicatie van de foto inbreuk zou maken op het auteursrecht van de fotograaf. Daarmee loopt zij het risico dat zij aansprakelijk wordt gehouden voor de schade wegens eeninbreuk op het auteursrecht en dat risico verwezenlijkt zich nu;

                    Rb. Overijssel, team kanton, mr. M.C. van Rijn, 24 febr. 2015, Zaaknr. 3520107, MASTERFILE vs. MEINDERSMA, IE-Forum 14706, r.o. 5.2: Voorop wordt gesteld dat ook geen gebruik van een foto mag worden gemaakt, door deze bijvoorbeeld op een website te publiceren, als de gebruiker niet weet wie de fotograaf is. Anders gezegd: Wie niet weet wie de fotograaf is, mag de foto niet publiceren. De kantonrechter is van oordeel dat Meindersma had moeten onderzoeken of de publicatie van het Fotografisch Werk op haar website een inbreuk zou betekenen op het auteursrecht van de fotograaf die het Fotografisch Werk had gemaakt.(…);

                    1. Ik waardeer de uitspraken maar vandaag de dag is die opstelling van rechters eentje die volkomen los staat van de praktijk van alledag. Het is daarmee niet meer dan een risico-aansprakelijkheid geworden, net zoiets als dat je verantwoordelijk bent voor je kind of je huisdier. Ja dat ben je, maar laten we niet doen alsof je daar daadwerkelijk effectief invloed op kunt uitoefenen.

                      Verder wordt vaak vergeten dat het ook particulieren zijn die auteursrechten schenden. Bovenstaande vonnissen gaan vrijwel allemaal over professionele partijen.

          3. De walchelijke gang van zaken rond wijzigingen van het auteursrecht en de idiote uitwas die het autersrecht daardoor is geworden hebben er in iedergeval voor gezorgd dat ik alle respect voor deze wet heb verloren. Ik zal dan ook persoonlijk nooit iemand aangeven die deze wet overtreedt en er alles aan doen om te zorgen dat ik nooit betrokken raak bij de handhaving daarvan.

            En ik dank mijn eigen inkomen aan auteursrecht tegenwoordig, maar 70 jaar is gewoon onzin. De enigen die daar baat bij hebben zijn degenen die nu onze democratie omzeep aan het helpen zijn.

  3. Ach jongens, wind jullie niet op.. Uit de posts van Bert lijk ik toch een beetje op te maken dat er een bepaald soort scrupuleuze en arrogante/zich snel tekort gedaan voelende persoonlijkheid achter schuil gaat. Vroeger dit en dat, te digibeet om thumbnails te maken (maar niet om al jaren op een blog te posten en om online inbreuken van auteursrecht te vinden), maar kwiek genoeg om naar de rechter te stappen (meerdere keren zelfs, en naast 3x het standaard tarief zelfs nog even snel de rente te vorderen) of een dorpsforum wat uit liefde de geschiedenis van een dorp in leven wil houden (iets wat iemand van 72 toch zou moeten aanspreken dacht ik altijd) nog rap wat geld uit de zakken te kloppen).
    Ik ben een beetje allergisch voor een dergelijke passief-agressieve materialistische instelling, helemaal van iemand die op 20 maart 2013 nog roept “Daarbij mijn advies: altijd jatten. Wordt het niet ontdekt dat heb je de handel gratis, wordt je diefstal ontdekt dan betaal je gewoon de normale vergoeding. Alleen de domme koopt, en laat de arme juristen ook wat verdienen.”. Gelukkig mogen we met ‘m van mening verschillen ^^.

    Wat meer on-topic weer: ik denk ook dat voor bepaalde werken een soort vrijstelling aangevraagd moet kunnen worden, bv. wanneer iets een bepaalde culturele of historische waarde heeft waar de publieke interesse mee gediend is (ook is dat publiek maar klein). Steevast 500 euro voor een fotootje vragen is iets waar geen hobbyforum tegenop kan, met als resultaat dat zulke foto’s (en ander materiaal) straks écht verloren gaan. De dood van de auteur zou er evenmin iets te mee maken moeten hebben – misschien moet het auteursrecht wat meer op een octrooi gaan lijken? 20 jaar, 30, 40 als je ervoor betaald, daarna is het van iedereen. Is toch mooi, 40 jaar kunnen teren op één goed moment, om het daarna aan de volgende generatie te kunnen schenken?

      1. Hmja, ik kan er weinig aan doen dat ik luister naar de naam Terah…waren m’n ouders wat creatiever geweest, dan had ik misschien ook Bert geheten – hoe dan ook definieert mijn voor- noch achternaam mijn persoon niet en hebben ze beide dus geen functie in deze discussie. Er lijkt echter wel één misverstand te bestaan; ik zat, en zit, helemaal niet op repliek te wachten. De kern van mijn post was te vinden in de laatste alinea, dus laten we het on-topic houden (de 2 verdedigende antwoorden versterken mijn indruk alleen maar).

        De vonnissen an sich zijn slechts een logisch gevolg van de wetgeving zoals die nu bestaat en door rechter/advocaten/juristen geïnterpreteerd wordt – het is juist de wet die dergelijke vonnissen mogelijk maakt die niet lijkt te deugen (er zijn immers genoeg andere wetten waarbij de omstandigheden wél tellen, maar net bij een onderwerp zoals dit, waarbij het in x gevallen onmogelijk is om een rechthebbende te achterhalen, zouden dieomstandigheden ineens níet belangrijk zijn?) Het feit dat zelfs mensen die (een deel van) hun inkomen danken aan deze wet vinden ‘m soms erg krom en kiezen ervoor geen, of slechts selectief gebruik te maken van hun auteursrechten zou toch een beetje een teken aan de wand moeten zijn (denk bv. aan artiesten die er helemaal geen probleem van maken dat hun liedjes illegaal gedownload worden).

        Wanneer een wet niet lekker werkt, moet ze aangepast worden. Helaas werkt het ambtelijk apparaat niet op die manier, maar dat neemt niet weg dat we zo’n wet dan maar blind moeten hanteren, gewoon omdat het kán.

    1. Apart die link, valt dat onder “aanzetten tot”?

      De schoen wringt op het punt dat de maatschappij “sneller” gaat in het digitale tijdperk en men makkelijker databases kan archiveren, en kan samenwerken om dit te bewerkstelligen. Terwijl een negatief van 70 jaar geleden nog ingescant moet worden.

      –Jeroen, die helaas geen creatieve ouders had wat betreft het geven van een naam 😉

  4. Aardig citaat uit recent vonnis van de kantonrechter te Zwolle, 15 september 2015, mr. M. Willemse IE-Forum.nl, IEF 15258: r.o.3.4.3: De kantonrechter overweegt dat de beoordeling ………. gebaseerd wordt op het onderhavige dossier, niet op de beeldvorming en stemmingmakerij die op internet te vinden is …………… .

    1. Dit is een beetje een ‘Wij van WC-eend’ post, niet? Hoe rechters deze inbreuken zien was allang duidelijk, en het enige wat hier weer bewezen wordt is dat sommigen er schijnbaar op uit zijn om zulke inbreuken in de hand te werken, misbruik makend van de relatieve onwetendheid van de willekeurige internetgebruiker/entrepreneur. Hier is niets aardigs aan – dit is uitbuiten omdat het kán, en wederom een perfect voorbeeld van waarom een x aantal mensen van mening is dat het huidige auteursrecht oftewel verkeerd wordt gehanteerd, of simpelweg outdated is.

  5. Wat de vraag van meneer van Loo betreft… Ik weet het niet. Ik denk wel dat de vraagsteller, hopende dat hij dit artikel volgt, een duidelijk beeld heeft gekregen van hoe rechthebbenden te werk gaan, en daaruit de conclusie heeft getrokken dat maar beter alle foto’s waarvan niet vast staat dat ze rechtenvrij zijn verwijderd kunnen worden, teneinde figuren zoals eerder genoemde alsook personen zoals de meneer uit de rechtzaak van september van zijn stoep te houden. Waar men, enigzins huichelend naar mijn bescheiden mening, de vraag sympathiek en correct noemt, en ik het originele antwoord ook in ieder geval zeker net zo sympathiek vind (correct misschien wat minder, na bepaalde bijdragen van bezoekers), lijken die rechthebbenden in praktijk een heel stuk minder sympathiek en meelevend te zijn wanneer het aankomt op het auteursrecht op hun kiekjes. Het bestaan van zo’n forum, dát is sympathiek, en het zou zonde zijn als zo’n forum kopje onder gaat wanneer ineens 3x basistarief betaald moet worden (dus meneer de vraagsteller, om er zeker van de zijn dat u nog wat verder komt met mijn commentaren.. luister niet naar adviezen zoals ‘gewoon jatten’, al dan niet letterlijk gegeven door mensen die u daarna net zo gezellig een uitnodiging sturen om even langs de rechtbank te komen, maar verwijder ze gewoon, en zoek alternatieven bij aanbieders die uw inspanningen ook ónder de streep sympathiek vinden 🙂 Veel succes met uw forum!)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.