Mag een winkel verplichten dat je pint?

hier-alleen-pinnen-geld-betalingEen lezer vroeg me:

Laatst was ik in een winkel waar bij de deur een grote sticker hing “Hier kunt u uitsluitend pinnen” met een uitleg dat dat veiliger en gemakkelijker was. Maar contant geld is toch gewoon een wettig betaalmiddel, dus hoezo kunnen ze me verbieden met contant geld te betalen?

De term “wettig betaalmiddel” komt in de Nederlandse wet niet voor. De wet (art. 6:112 BW) spreekt van “gangbaar geld” als het middel waarmee schulden kunnen worden voldaan. Dat betekent Euro’s, en wel contant. Heeft de schuldeiser een bankrekening, dan is girale betaling ook goed (art. 6:114 BW).

Waar het op neerkomt, is dat je een schuldenaar niet mag weigeren een schuld te voldoen als deze aanbiedt de schuld met gangbaar geld te voldoen. Dat is niet hetzelfde als “iemand die iets te koop aanbiedt, moet de prijs in contant geld accepteren”. Een schuld voldoen betreft iets dat er al is. En bij een aanbod is er nog geen juridische band.

Iets preciezer: dit is “regelend recht”, zoals dat heet bij juristen. Oftewel: je mag hier andersluidende afspraken over maken. Wil je niet dat mensen contant betalen, dan zeg je dat erbij als ze vragen wat het kost. Zet je dat op een bordje, dan is dat ook rechtsgeldig hoewel het dan een algemene voorwaarde is geworden, maar ook op de zwarte en grijze lijsten voor algemene voorwaarden staat niets dat dergelijke afspraken zou hinderen. Hetzelfde geldt voor een webshop die dat in haar voorwaarden of op haar site meldt.

Ik kwam toevallig dit verstekvonnis waarbij de eisende partij achteraf pas meldde dat er per bankoverschrijving moest worden betaald en de gedaagde met contant geld wilde betalen. Daar wilde de rechter niet aan: contant geld is wettig betaalmiddel, en zonder andersluidende afspraken mag je daar je schulden mee voldoen. Dit is trouwens een verstekvonnis, waarbij er dus geen verweer werd gevoerd. Verliezen terwijl er geen verweer is, is best wel knap.

Een aanverwant veelgehoord punt is dat je een schuld van duizend euro niet met een kruiwagen gevuld met vijfcentmuntjes mag voldoen. Dat is geen specifieke geld-regel maar gewoon de redelijkheid en billijkheid, art. 6:2 BW.

Bij een webwinkel (om het toch ontopic internetrecht te houden) is dit zelden een issue. Vrijwel alle voorafbetaalmethoden gaan zonder contant geld. Het is je (dwingend) recht als consument om de helft achteraf te betalen, maar gewoonlijk stelt de winkel dan regels over hoe dat moet gebeuren. En ook die gaan dan boven “ik wil met contant geld betalen want dat is wettig betaalmiddel”.

Arnoud

54 reacties

  1. Weet je zeker dat er geen expliciete regels omtrent het betalen van een schuld met een (grote) zak munten? Ik heb heel lang geleden, toen we nog guldens hadden daar een keer set met duidelijke regels over gelezen. Maar wellicht zijn die gesneuveld met de Euro.

    1. Ik meen me ook te herinneren dat ik in een van die voorlichtingsfolders rondom de introductie van de euro stond dat een ontvanger mag weigeren meer dan 50 muntjes te ontvangen als betaling… zie ook Artikel 11 van onderstaande PDF (COUNCIL REGULATION (EC) No 974/98 of 3 May 1998 on the introduction of the euro)

      http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:1998:139:0001:0005:EN:PDF

      “no party shall be obliged to accept more than 50 coins in any single payment.”

      Overigens, ik heb een hekel aan winkels waar ik allen met PIN kan betalen, en betaal eigenlijk ook het liefste contant. Ik pin gewoon 1x per week een bedrag waar ik die week alles mee kan/moet doen. Ook het Nibud adviseerd dit nog altijd als de makkelijkste manier van “budgeteren”…

      1. Een andere manier van “budgetteren” is dat je een aparte betaalrekening aanmaakt met bijbehorende pas, waar 1x per week automatisch een bedrag naar wordt overgemaakt, en alleen die pas meeneemt bij het winkelen.

        Het nadeel daarvan is dat je niet fysiek in handen hebt hoeveel geld je nog over hebt, dus een app(araatje) waarmee je heel snel je saldo kunt checken zou dan onmisbaar zijn.

  2. Interessant. Het moet dus juridisch goed mogelijk zijn om een winkel te hebben die alleen bitcoins als betaalmiddel accepteert.

    Hebben (chartale / girale) euro’s nog een speciale status ergens in de wet t.o.v. andere valuta en dingen zoals bitcoin?

    1. Natuurlijk kun je een winkel beginnen die alleen bitcoins accepteert. Alleen, hoeveel klanten zul je dan uiteindelijk krijgen? Sowieso zijn bitcoins onhandig omdat je dan alle transacties bewaart in je wallet. De belastingdienst kan dan inzage opeisen in al deze transacties in je waller en dus zo precies zien hoeveel je via bitcoins hebt verdient. Dat rekenen ze dam om naar de huidige waarde in euros en dan mag je daar dus belasting over gaan betalen. Eigenlijk kun je dan niet eens meer sjoemelen met je inkomsten! 🙂 Maar ook een winkel die alleen pinbetalingen accepteert snijdt feitelijk in zijn eigen klantenbestand, ware het niet dat pinnen best populair is. Zeker voor kleine bedragen. Veel mensen hebben tegenwoordig ook vrijwel geen kleingeld meer op zak. Ja, een 50 eurocent muntje voor het winkelwagentje van de Jumbo. 🙂

      1. Het punt is nu juist: het is niet wettelijk voorgeschreven dat een winkel officiële betaalmiddelen accepteert. Een winkel die alleen wil dat je pint of dat je met bitcoins betaalt, is dus legaal. Je hebt gelijk over de belastingdienst, de wisselkoersen gaan ook nog een probleem worden.

        1. Denk dat een winkel ook kan vragen of je betaalt met plakjes zilver of goud. Nu is zilver met een prijs van ongveer 50 cent per gram niet zo interessant meer om een nieuwe auto van te kopen maar een autodealer kan natuurlijk een mooie stunt uithalen door een kilo goud te vragen voor een nieuwe Maserati. 😀 Geen idee hoe dergelijke ruilhandel dan belasting-technisch gaan. Eigenlijk ook wel interessant om te weten, aangezien er best veel mensen zijn die online spullen ruilen. Moet er belasting worden betaald over ruilhandel? 😀

            1. Het wordt zelfs nog ingewikkelder als je gaat praten over gouden munten. Bijvoorbeeld de Amerikaanse Gouden Dollar die tussen 1849 en 1933 is uitgegeven en zo’n € 1300 waard is. Of 20 dollar volgens de waarde op de munt. Handel in gouden en zilveren munten is daarnaast interessant omdat er geen BTW op geheven kan worden, want geld omzetten naar geld is BTW-vrij. Of zoiets. En zo zijn er tegenwoordig ook munten van platinum en Palladium waar je dus mee kunt handelen zonder BTW te betalen. Tot je er iets mee koopt wat geen geld is, natuurlijk…

        1. Ik zou zeggen, als iemand met meer dan 50 muntstukken aankomt dan kun je deze verordening erbij pakken en de betaling weigeren. Zijn het er 50 dan kun je mijns inziens met goeie argumenten nog steeds proberen te beargumenteren dat op basis van redelijkheid en billijkheid niet van jou verwacht kan worden dat je de betaling accepteert. Als iemand bij de bakker een broodje koopt van 50 cent met vijftig 1 cent muntjes bijvoorbeeld, en dan regelmatig en alleen maar om van zijn eigen kleingeld af te komen.. Misschien zoiets?

          1. Kleingeld (en dan heb ik het niet over 1 cent of 2 cent muntjes) is soms bijzonder handig in een winkel. Wanneer een klant gepast betaald kan dat wenselijk zijn; wanneer iedere klant het zou doen, weer niet. Het hangt af van de populariteit van bepaalde produkten, in hoeverre men contant of electronisch betaald, en of andere klanten gepast of met groot geld betalen.

            Moet een kassiere trouwens de 1 en 2 cent muntjes accepteren?

            1. In principe ja, tenzij er dus meer dan 50 stuks van eentje gegeven worden. Maar als de winkel expliciet zegt dat ze afrondt op 5 cent, dan is daarmee ook de algemene voorwaarde gesteld dat je niet met 1- of 2-centstukken mag afrekenen. Dat is immers de grondslag voor afronden op vijf cent: je wilt geen muntjes van 1 of 2 cent in je kassa.

                1. De wet kent geen onderscheid tussen grote of kleine winkels. De hoofdregel is dat je contant geld moet accepteren, tot 50 stuks van één muntsoort tenzij het aantal muntjes onredelijk is voor de transactie. Van die hoofdregel mag je afwijken als je dat maar kenbaar maakt voordat de transactie gesloten is. Een sticker bij de kassa “Wij accepteren geen €200/€500” of “Wij ronden af op 5 cent” is daarvoor genoeg. Of je nu een eenmanszaak bent of de HEMA.

                  1. 50 muntjes in totaal toch? Niet per muntsoort… Anders wordt het nog absurder. Je kunt eigenlijk al ieder bedrag onder de (papieren) 5 euro met 6 muntjes gepast betalen. Of 8 muntjes als je de 1 en 2 eurocenten niet afrondt.

                  2. Stel, ik heb een beginkas van 100 EUR. Zo’n beginkas is afgestemt op de produkten die ik verkoop inclusief de populariteit van bepaalde produkten. Deze beginkas heeft dus een bepaalde diversiteit. De eerste 2 klanten van de dag betalen contant voor een produkt van een paar EUR, met een briefje van 50 EUR. De eerste klant geef ik netjes wisselgeld terug. De tweede klant weiger ik omdat ik anders geen wisselgeld meer heb voor de volgende klanten. Mag dit?

                    1. Volgens mij mag het wel, want je geeft gewoon aan dat je niet genoeg wisselgeld in kas hebt. De tweede klant kan dan kiezen om meer te kopen, om niet te kopen of wachten tot de derde klant afgerekend hebben en er meer wisselgeld in kas is. Of de tweede klant gaat pinnen, want kleine bedragen pinnen mag gewoon. Probleem is sowieso dat als de 2e klant wel zijn wisselgeld krijgt, de derde klant ook probeert af te rekenen met € 50 en de kas dan gewoon niet genoeg kleingeld meer heeft. Maar het lijkt mij dat de winkelier zelfs de eerste klant zou kunnen weigeren omdat deze het te lastig maakt om te wisselen. Maar volgens mij hebben veel winkeliers ook nog wel een kluis met daarin extra wisselgeld. Meer dan die 100 euro dus. En anders vragen ze aan alle klanten of er iemand 50 euro kan wisselen. Er is altijd wel een oplossing te bekenden.

          2. Eens. Maar het ligt anders als je iets koopt van, zeg, 50 euro en die betaalt met 50 muntjes van 1 euro. Zeker de kleine winkeliers hier in het winkelcentrum vragen constant om kleingeld, en dan met name 1- en 2 euro-munten. Die zullen het dus vast niet erg vinden als je op die manier 50 euro afrekent. Wellicht als veel mensen het doen wel, maar 1 of een paar mensen zullen ze vast wel accepteren.

            1. Een mooie gedachte maar dat wordt tegenwoordig steeds minder omdat steeds meer mensen gewoon pinnen. Dus ook kleine bedragen. En het voordeel van pinnen is dat je niet met contant geld over straat naar de bank hoeft. Contant betalen gebeurt ook steeds minder. Was laatst bij de dierenwinkel en de pinautomaat was defect. Was nog best lastig om contant te betalen. Ook voor de winkelier omdat hij vervolgens regelmatig bij de bank (5 etalages verderop) extra wisselgeld moest halen omdat de meeste mensen geeneens meer muntjes hebben.

              Bij de bakker betaal ik al anderhalf jaar contactloos en zonder pincode met mijn pinpas, simpelweg omdat het kan en het meestal bedragen tussen de 6 en 8 euro zijn. Ja, dat is fraudegevoeliger maar ook eenvoudiger. Bij de supermarkt moet ik overigens nog wel vaak mijn pincode invoeren omdat ik dan boven de € 25 zit. Maar niemand zit tegenwoordig nog echt op muntgeld te wachten, want het is zwaar, zorgt voor bobbels in je portemonnee en je raakt het altijd kwijt… (En de bank en wasmachine zit er vol mee…)

  3. Ik heb ooit onenigheid gehad bij een tankstation. Bij de tank stonden allerlei betaal methodes genoemd en ook wat niet geaccepteerd werd: biljetten van 200 en 500 euro.

    Toen ik wild ebetalen bleek er storing te zijn en pinnen niet mogelijk. Het enige contante geld waarmee ik de betaling kon voldoebn was een 200 euro biljet en die weigerden ze. Ik heb uiteindelijk mijn mobiel gepakt filmen gestart en even gevraagd om te bevestigen dat de pin storing heeft en dat zij mijn betaling in contant geld weigerden, zodat ik mijn weg kon vervolgen.

    Raad eens; ze namen opeens wel mijn biljet van 200 euro aan.

    Ik wordt een beetje moe van winkeliers in Nederland met hun grote biljetten vrees. In Duitsland en Oostenrijk kan ik bij winkels restaurants en tankstations gewoon met die biljetten betalen. Wat mij betreft komt er wel een wet dat als je contant geld accepteerd dat je naar redelijkheid en billikheid ook grote biljetten moet accepteren.

    1. De reden om die te weigeren is omdat het tankstation dan wisselgeld in de kassa moet hebben voor zulke grote bedragen. Zeker ‘sochtends vroeg kun je dat niet verwachten, plus dat het een vergroot risico geeft op overvallen.

      Maar dan komt wel de andere vraag: Wat als je tankt, de pin storing heeft en je geen cash geld bij je hebt? Dat is de fout van het tankstation, dus kunnen ze je niet als wanbetaler neerzetten. Het lijkt me dat je dan gewoon (bijvoorbeeld) een formuliertje moet kunnen invullen voor een eenmalige incasso.

      1. Nee, de reden is meestal het grotere risico op vals geld. Bij AH mag je ook boodschappen van in totaal 195 euro niet afrekenen met een briefje van 200 euro, ook al stelt dat geen hoge eisen aan het beschikbare wisselgeld.

        1. De reden is gebrek aan wisselgeld bij opening (beginkas heeft limiet van bijvoorbeeld 100 EUR).

          Vals geld is ten eerste makkelijk te detecteren. Dat doe je met een stift of een reader. Dat dien je te doen voor je het wisselgeld geeft. Ten tweede is het meest vervalste biljet VZIW het vijfje. De nieuwe 20jes zijn vooralsnog moelijk na te maken.

          1. Maar in het geval van een pinstoring kun je toch niet verwachten dat iemand dan maar met kleine valuta op de proppen komt als diegene dat niet heeft? Immers, het was niet op voorhand duidelijk dat er een pinstoring was dus dan zul je toch een oplossing moeten vinden en als een briefje van 200 de enige oplossing is…

    2. In Duitsland en Oostenrijk kan ik bij winkels restaurants en tankstations gewoon met die biljetten betalen.

      Dat heeft er ongetwijfeld mee te maken dat de oosterburen doorgaans alles met contant betalen, waar het dus ook normaal is om grote bedragen aan contant geld op zak te hebben. Dan zorg je er als Duitse winkelier voor dat je accomodaties hebt voor deze grote groep klanten, zoals het accepteren van alle biljetten.

        1. Misschien hebben ze wel vaker kluizen in winkels. Dat brengt natuurlijk kosten met zich mee (net zoals geldtransport), maar PIN-betalingen kosten ook wel een paar procent van het bedrag. Het kan best zijn dat contant geld netto duurder is (waarom zouden Nederlandse winkels anders zo pushen om mensen met PIN te laten betalen?); het kan ook dat dat per land verschilt (misschien is PIN duurder voor winkels in Duitsland). Ik kan me ook voorstellen dat men in Duitsland veel meer privacy-bewust is dan in Nederland.

          Ik zie daarom nog wel een toekomst voor een Bitcoin-achtig systeem, dat privacy combineert met lage transactie-kosten. Bitcoin zelf biedt dat nog niet echt (je moet moeite doen om privacy te hebben in Bitcoin, en de huidige lage transactiekosten zijn niet echt schaalbaar), maar de techniek kan wel door-ontwikkeld worden.

          1. Ik twijfel of bitcoins wel zo verstandig zijn. Ik moet dan denken aan die gast die vele bitcoins op zijn oude computer had staan, maar deze weggooide omdat hij er verder niets mee deed. Het resultaat was dat er miljoenen aan bitcoins die hij bijeen had verzameld nu op de vuilnisbelt lagen en met de vernietiging van de desbetreffende harde schijf dus permanent verloren raken. Mensen gaan soms erg slordig om met hun digitale data… En bitcoins ergens online beheren? Ik zeg maar 1 naam! MtGox! Google maar…

            Verder maken bitcoins het een stuk interessanter om computers te hacken. Als je dan toegang krijgt tot iemands wallet en dan alle bitcoins kunt doorsturen naar je eigen wallet dan kun je best snel rijk worden.

            Pin transacties hebben drie soorten kosten, te weten de kosten van een betaalautomaat, de kosten van de bank of payment provider en ten slotte de prijs voor het dataverkeer. (Internet, inbellen) Sommige payment providers berekenen daarbij transactiekosten per transactie terwijl anderen een vast tarief per maand vragen. Dit is gewoon een kwestie van goed uitzoeken en informeren. Besef ook dat het accepteren van contant geld ook kostbaar is. Immers, je hebt een redelijk bedrag in contanten in je zaak liggen en zult dit af en toe moeten storten op de bank. Met contant geld in huis en onderweg naar de bank kun je een doelwit zijn van overvallers. Daarnaast heb je vaak vaste lasten die betaald worden vanaf je bankrekening. Als je het contant geld niet op tijd op je rekening stort kom je mogelijk rood te staan, wat weer extra kosten oplevert. Het klinkt gel maar gemiddeld zijn pinbetalingen zelfs iets goedkoper dan contante betalingen. Dit komt onder andere doordat je geld kunt besparen op je verzekering simpelweg omdat het risico op overvallen fors kleiner is. (Vrijwel niet als je geen contant geld in huis hebt.) Je bespaart eventueel ook op stortingskosten die banken in rekening kunnen brengen als je geld komt storten. Bij de ING zijn de eerste 6 stortingen van een kalenderjaar gratis en voor de rest betaal je 6 euro per keer! (Zie de tarieven.) Bij het gebruik van muntgeld via muntzakjes betaal je 30 eurocent per muntzakje. Gratis is contant geld dus niet…

            1. Bij de ING zijn de eerste 6 stortingen van een kalenderjaar gratis en voor de rest betaal je 6 euro per keer! (Zie de tarieven.)

              Aanvulling: dit geldt voor particulieren. Bij een zakelijke rekening betaal je vanaf de eerste storting: €3,50 per storting, plus 0,2% over het gestorte bedrag. Vandaar dat ik als penningmeester van ons orkest de inkomsten van de kaartverkoop aan de kassa altijd via mijn particuliere rekening overmaak. Ook dat kost de vereniging geld (€0,15 per bijschrijving), maar het scheelt toch al gauw €4 per keer.

    3. In Duitsland en Oostenrijk kan ik bij winkels restaurants en tankstations gewoon met die biljetten betalen.

      Alleen, hoe kom je eraan. Een biljet van 100 heb ik nog maar ÉÉN keer in mijn leven gezien (en gauw ingeleverd bij een bank omdat ik bang was dat het vals was; was het gelukkig niet). 200 en 500 euro ben ik echt NOG NOOIT tegengekomen. Bestaan die überhaupt wel?

      Mijn laatste nieuwe (tweedehandse) auto heb ik gewoon gepind bij de dealer. Dat kan tegenwoordig. Wel een aparte ervaring, dat wel.

      1. Ik heb één keer een 500 euro biljet gehad, maar ik heb een aantal keren 200 euro biljetten in handen gehad. ‘Gewoon’ hier in Nederland bij de bank gehaald om op vakantie uit te geven. Moet je natuurlijk niet bij de pin automaat langs 😉 Uitgeven meestal bij het tanken, maar ook wel in restaurants.

        Uberhaupt gebruiken ze daar meer grote biljetten, als ik daar meer dan 200 euro pin, krijg ik standaard 100 euro biljetten. Die zitten in Nederland volgens mijn niet eens in de automaat. Heb ze hier in ieder geval nog nooit gehad.

        N.B. ‘Gewoon’ omdat je wel een afspraak moet maken voor die biljetten, de meeste bankkantoren in Nederland hebben die niet op voorraad.

  4. Waneer een winkel het al bij de ingang aangeeft dat er alleen met pin betaald kan worden dan geven ze het naar mijn idee vroegtijdig aan en is het een keuze of je daar gaat winkelen of niet. Je wordt op geen enkele manier verplicht om daar iets aan te schaffen.

    Voor iets als de gemeente is het anders, die moeten wel contante betalingen accepteren omdat er geen alternatief voor handen is en je bepaalde dingen verplicht moet betalen bij de gemeente (zoals een identiteitskaart): http://www.gemeente.nu/Dienstverlening/Nieuws/2015/12/Gemeenten-moeten-ook-contant-geld-accepteren-2737398W/

  5. Als ik een product koop, en dan pas bij het betalen zeg dat ik niet wil/kan pinnen, dan is er toch effectief al een overeenkomst? Dan heeft de verkoper een vordering op mij, en dan gelden dus wel de regels uit 6:112 BW. Wat mis ik hier?

    1. Er is een overeenkomst, maar jij schiet tekort door niet te betalen op de overeengekomen wijze. Dat kan wanprestatie zijn, namelijk wanneer je gewoon zegt “geen zin”. (Overmacht is het als het pinapparaat het niet doet.) De winkel mag dan zijn levering opschorten tot jij alsnog nakomt zoals afgesproken.

  6. Zeg beste Willem hierboven, dat is mijn naam. Daarmee haalde ik de top-3 van beste reacties. 😉

    Nog niet genoemd: ook ‘wettig betaalmiddel’ is een Law & Order-momentje. Namelijk een redelijk directe vertaling van ‘legal tender’. Mooi ook dat Arnout eerst de term uit BW gebruikt en dan weer terugvalt op ‘wettig betaalmiddel’.

  7. Een aantal jaren geleden hebben ze in een programma van meester Frank Visser (niet de Rijdende Rechter, maar dat andere programma waarbij hij op locatie gaat) een keer de interpretatie van redelijkheid en billijkheid uitgelegd.

    Daarbij werd inderdaad die regel genoemd van maximaal 50 muntstukken of biljetten per betaling. Alles daarboven mag een winkelier weigeren. Over de grootte van de biljetten werd gesteld dat het in jurisprudentie redelijk en billijk geacht werd dat een winkelier in beginsel een biljet moet accepteren wanneer het te betalen bedrag minimaal 10% van dat biljet beslaat. Als ik in de supermarkt dus 40 euro aan boodschappen af moet rekenen, dan mag ik in beginsel dus gewoon met een biljet van 200 euro betalen.

    Echter, zelfs als ik die jurisprudentie erbij had kunnen vinden, dan nog zijn er 2 opmerkingen bij te plaatsen. De eerste is dat een winkelier (zoals Arnoud terecht zegt) de mogelijkheid heeft om vooraf bepaalde betalingen uit te zonderen, zeker wanneer er een ander gangbaar betaalmiddel overblijft (pin/overschrijving). Een tweede kanttekening is dat de tijd voortschrijdt en een elektronische betaling tegenwoordig veel normaler is, zelfs ten opzichte van 10 jaar geleden, terwijl het steeds minder gebruikelijk wordt dat mensen met grote coupures over straat gaan. Deze verschuiving, gecombineerd met het doel om roofovervallen te voorkomen door minder cash voorhanden te hebben, doet mij vermoeden dat de Hoge Raad tegenwoordig misschien niet meer vasthoudt aan die 10%-norm.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.