Wanneer mag je een auteursrechtelijk beschermde standaard toepassen?

standard-standaardEen lezer vroeg me:

Hoe zit het nu met auteursrecht en patent op standaarden? Ik had altijd begrepen dat het vrij simpel is; je hebt auteursrecht op de tekst van de standaard, en daarnaast heb je eventueel octrooi op de implementatie. Maar nu hoor ik dat er daarnaast ook nog het intellectueel eigendom is, het onderliggende idee, en dat je daar toestemming voor nodig hebt los van het auteursrecht. Hoe zit dat nu?

Standaarden an sich zijn alleen via auteursrecht te beschermen, en dat raakt dan alleen de tekst. Die mag je niet kopiëren of herpubliceren. Implementeren van een standaard is altijd toegestaan, tenzij er patent zit op de implementatie. Dus ook bij “vastgelegde” methodes, cursussen, procedures of technieken. Alleen een patent of octrooi kan toepassen van iets verbieden. (en merk kan je dwingen een andere naam te kiezen, en een modelrecht kan je verplichten andere hulpmiddelen te ontwikkelen.)

Sommige patenten zijn zo breed dat ze álle implementaties afdekken, en daar komt de hele discussie vandaan over open standaarden: met zo’n essentieel octrooi kan niemand de standaard toepassen zonder schatplichtig te zijn aan de patenthouder. Maar het principe blijft hetzelfde: het patent gaat over implementatie – toevallig alle implementaties, maar nog steeds over implementatie.

Een veelgehoord misverstand is dat er zoiets is als “intellectueel eigendom”. Of nou ja, dat is er wel maar dat is een rechtsgebied net zoals arbeidsrecht of internetrecht. Je kunt dat bestuderen, je kunt je erin specialiseren en zelfs een universitaire vakgroep voor oprichten, maar het is geen ding dat je hébt. Ik beroep mij niet op mijn arbeidsrecht naar mijn werkgever toe, en ik zet niet een internetrecht in wanneer ik een claim krijg. Net zo min als ik het intellectueel eigendom heb op een tekst of foto (of technische innovatie). Ik ga bínnen die rechtsgebieden op zoek naar een manier om een recht te halen (of onderuit te halen).

De oorzaak van dat misverstand is denk ik de term “IE-recht”, suggererend dat er een recht is op dingen van intellectuele eigendom. Derhalve zullen die dingen ook wel iets zijn. Maar dat klopt dus niet. Een IE-recht is een vakterm uit dat vakgebied IE over het soort rechten dat ze daar behandelen. Het is geen recht op een IE. Rechten op intellectuele creaties an sich bestaan niet.

Je ziet dit misverstand ook wel eens in contractuele afspraken over bijvoorbeeld een boek. Dan wordt er gezegd, het auteursrecht gaat over naar de klant maar het IE blijft bij de auteur. Dat is dus juridisch onzinnig, waarom zou een vakgebied ergens blijven? (Wat mensen dénken dat ze hiermee bedoelen, is me overigens ook nog steeds niet duidelijk.)

Dus nee. Het maakt niet uit hoe je de standaard opschrijft, wat voor teksten je erin zet en hoe vaak je deze deponeert of registreert bij welke “bescherm uw idee”-club ook. Je hebt alleen een auteursrecht op je tekst, misschien heb je de naam als merk vastgelegd en heel misschien heb je patent op (een) dan wel alle uitvoering(en) daarvan. Maar dat is het, meer is er niet.

Arnoud

12 reacties

  1. Je ziet dit misverstand ook wel eens in contractuele afspraken over bijvoorbeeld een boek. Dan wordt er gezegd, het auteursrecht gaat over naar de klant maar het IE blijft bij de auteur. Dat is dus juridisch onzinnig, waarom zou een vakgebied ergens blijven? (Wat mensen dénken dat ze hiermee bedoelen, is me overigens ook nog steeds niet duidelijk.)

    Ik denk dat in dit geval bedoelt wordt dat de geschreven tekst eigendom wordt van de klant – de auteur mag deze tekst niet voor een ander boek gebruiken, maar de klant mag er mee doen wat haar uitkomt: uitgeven, doorgeven, aanpassen, etc. Het intellectueel eigendom blijft bij de auteur van de oorspronkelijke tekst; hierdoor mag hij/zij hetzelfde idee nogmaals neerpennen zolang het maar niet in zeer grote lijnen overeenkomt met de tekst waarvan het auteursrecht nu bij een andere klant ligt. Zo kan de auteur dus het idee van een bepaalde tekst meerdere malen verkopen, al moet hij/zij er dus wel echt een nieuw werk van maken steeds.

  2. Arnoud, wat nog zou kunnen is dat in (sommige van) de door jou aangehaalde gevallen met IE bedoeld wordt: het recht om als geestelijk vader van het concept aangemerkt te worden.

    Dat is nog wel een recht dat je vergeten bent (en dat in ieder geval in de octrooiwetgeving verankerd is, ik weet niet hoe het zit bij auteursrecht) en dat zelfs per definitie onvervreemdbaar is.

      1. Is fundamenteel gezien eigendom niet hetzelfde als een recht? Wat is traditioneel eigendom anders dan het recht over iets te beschikken, meestal nog met beperkingen?

        Als je een goudmijn vindt, 10 meter onder jouw huis, op jouw grond, blijkt als snel dat die grond toch niet van jou was als je dacht.

        Als je jouw huis wilt verbouwen blijkt dat de architect daar een stokje voor kan steken omdat zijn prachtige gebalanceerde creatie verminkt wordt.

        Als je jouw schilderij van Karel Appel verkoopt blijk je volgrecht te moeten betalen, zodat het schilderij blijkbaar toch minder dan 100% van jouw was. En als je jouw Rembrandt wilt exporteren blijken er ook limieten aan het eigendom te zitten.

        Kortom: ‘eigendom’ is een fictie, is gewoon een verzameling rechten. De grens tussen een recht en eigendom is arbitrair.

  3. Ik kom dit met enige regelmaat tegen. Laatst nog bij de “GigE Vision” standaard voor communicatie met camera’s. Wikipedia:

    The distribution of software or development, manufacture or sale of hardware that implement the standard, require the payment of annual licensing fees.
    GigE Vision website:
    Anyone wishing to develop, manufacture, or sell private labeled compliant product for commercial purposes or to develop compliant software for distribution must obtain a license to use the GigE Vision standard and the GigE Vision name and logo from the AIA. AIA offers a free download of the standard for evaluation. Licensing should occur when you start to utilize the intellectual property (IP) of the standard for development. All products (including software) must be registered with the AIA and must be tested for compliancy with the standard.

    Aan de andere kant is er blijkbaar allerlei open source software die de standaard implementeert.

    Ik vraag me dus af waarop de GigE Vision organisatie baseert dat je een licentie moet hebben, en hoe die open source makers er mee weg komen dat ze (naar ik aan neem) geen licentie hebben.

    1. Corne

      ‘Ik vraag me dus af waarop de GigE Vision organisatie baseert dat je een licentie moet hebben’

      Ik ook, maar het kan zijn dat ze een patent hebben.

      ‘en hoe die open source makers er mee weg komen dat ze (naar ik aan neem) geen licentie hebben’.

      Oftewel die zijn niet aan te pakken (echte naam niet bekend, gebaseerd in een andere jurisdictie, of iets dergelijks), oftewel zij kunnen argumenteren dat het de GEBRUIKERS van de software zijn die moeten betalen, niet de makers, oftewel GigE Vision bluft, oftewel GigE Vision vindt het van onvoldoende commercieel belang om er achteraan te gaan.

    2. Er zijn drie manieren die ik kan bedenken:
      (i) er sprake kunnen zijn van een softwarepatent, en in dat geval mag je dat patent niet implementeren zonder een licensing fee te betalen,
      (ii) het kan een kwestie van algemene voorwaarden bij de standaarden zijn, waarbij geeist wordt dat je een licentie afneemt als je er producten mee maakt. Dat is dan gewoon een contract, en heeft verder niets met IE meer te maken.
      (iii) het gaat om een licentie om de naam en de logo’s te mogen gebruiken (merkenrecht)

      Ik kan zo 1-2-3 niets terugvinden over een patent, dus ik denk dat het gaat om een combinatie van (ii) en (iii).

    3. Mijn vermoeden is dat dat primair over het merk gaat. Je kunt immers niet zeggen “GigE Vision compliant” zonder hun merk te gebruiken, en zulk gebruik vereist in principe een merklicentie. Maar je zou ermee weg kunnen komen door een zakelijke bestemming van de waar te formuleren: “Geschikt om te communiceren met GigE Vision compliant producten. Let op: product is niet GigE Vision gecertificeerd.”

      Als de standaard vereist dat je bepaalde teksten of codes opneemt in je product, dan zou wellicht daar een auteursrechtelijke claim op gebaseerd kunnen worden. En als je de standaard pas krijgt nadat je een dik contract hebt getekend, dan is de kans groot dat in dat contract een verplichting staat om te betalen. Dat mag, een contractuele afspraak om geld te betalen per product in ruil voor toegang tot een geheim document.

      1. Als de standaard vereist dat je bepaalde teksten of codes opneemt in je product, dan zou wellicht daar een auteursrechtelijke claim op gebaseerd kunnen worden.

        Is dat daadwerkelijk rechtsgeldig? Ik ken een aantal systemen waar een dergelijke constructie wordt gebruikt (veiligheidssleutels waarbij de vorm van de sleutel een afbeelding van het merk is; de Nintendo Gameboy die alleen spellen wil afspelen die bij opstarten het Nintendo-logo laten zien), en ik vraag me al een tijdje af of ze hiermee weg zouden komen als het tot een rechterlijke toets komt. Het lijkt me typisch zo’n bijdehand truukje waar de rechter echt niet intrapt, en waar een oordeel uit zou moeten komen in de trant van “zodra het logo als functionele eis gebruikt wordt dan kan het in die context niet meer als merkidentificatie of artistiek werk gelden” ofzo.

  4. Ik vermoed dat intellectueel eigendom een rechtstreekse vertaling is van het Engelse “intellectual property” dat vooral in de VSA door copyrightmaximalisten veel gebruikt wordt. Het leuke aan zo’n term als IE is dat je meteen de lieden er uit pikt die niet weten waar de klepel hangt.

    Intellectueel eigendom voelt voor mij sowieso nogal raar als concept. Een idee is een raar ding: het gedraagt zich niet volgens de gebruikelijke ongeschreven eigendomsregels. Als ik jou mijn fiets geef, heb ik geen fiets. Als ik jou mijn idee geef, hebben we hem ineens allebei. Maar daarmee komen we wellicht meer op vrijmorefi-terrein?

    1. Het grappige is natuurlijk dat de naam van dit blog een vertaling, of voorstel tot een verbeterde term, is van/voor “intellectueel eigendom”. Toch, Arnout? Staat ergens verklaard, las ik ergens, weet niet meer waar. Ius Mentis: recht van de geest, o.i.d.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.