Samen met Microsoft, Facebook, YouTube en Twitter heeft de Europese Commissie een gedragscode tegen haatzaaien op internet opgesteld, meldde Tweakers vorige week. Daarin is onder andere vastgelegd dat dergelijke inhoud binnen 24 uur verwijderd wordt. De gedragscode is een uitvloeisel van nieuwe wetgeving voor online mediaplatforms.
Het doet wat gek aan, maar gezien de partijen waarmee de EC dit heeft opgesteld toch weer logisch. In het Amerikaans recht, waar deze clubs vandaan komen, staat de vrijheid van meningsuiting op een hoog voetstuk. Tussenpersonen zoals forumbeheerders zijn daarom volledig beschermd tegen aansprakelijkheid (47 U.S.C. § 230) voor hetgeen hun gebruikers plaatsen. Hierop geldt slechts één uitzondering: wanneer een forumlid een auteursrechtinbreuk begaat, is de beheerder gehouden op klacht de inbreuk te beëindigen (een DMCA notice/takedown). Maar ook al staat je sociale netwerk vol met de meest ranzige haat, je bent er formeel niet aansprakelijk voor.
In het Europese recht ligt de bescherming van tussenpersonen genuanceerder. De E-commercerichtlijn bepaalt dat tussenpersonen wiens dienst eruit bestaat dat zij informatie van anderen opslaan en doorgeven, niet aansprakelijk zijn voor de inhoud wanneer zij deze niet vooraf screenen en een adequaat notice-takedown regime hanteren. Dit betreft echter alle mogelijke onrechtmatige inhoud, en niet alleen auteursrechtinbreuk. Je moet dus bij ons sowieso al in actie komen als er haatzaai-inhoud geplaatst wordt.
Wel zit je natuurlijk met de lastige vraag wanneer sprake is van dergelijke inhoud. Onder de huidige regels moet sprake zijn van onmiskenbaar onrechtmatige inhoud, oftewel iets waar niet aan te twijfelen valt. De gedragscode maakt daar geen verwijzing naar. Wel zie ik een definitie van haatcontent, en die is specifiek gericht op bevolkingsgroepen en xenofobie:
all conduct publicly inciting to violence or hatred directed against a group of persons or a member of such a group defined by reference to race, colour, religion, descent or national or ethnic origin.
Je vraagt je dan af waarom niet doorgepakt naar álle vormen van discriminatie, zoals op grond van geslacht of seksuele voorkeur. Misschien omdat het zo beter te verkopen was aan de Amerikanen? Of omdat de werkgroepen in kwestie alleen gericht zijn op rassendiscriminatie?
De bedrijven beloven in principe binnen 24 uur te reageren op onderbouwde klachten, en wel door de berichten te blokkeren of weg te halen. Ook zeggen ze toe hun gebruikers op te gaan voeden op dit punt.
Ik zit een beetje in dubio. Enerzijds is dit (volgens Europese en Nederlandse regels) niets nieuws. Je moest sowieso al reageren op alle (evident juiste) klachten, ook bij haatzaaien en discriminatie. Je moest sowieso al op de stoel van de rechter gaan zitten als hoster/tussenpersoon en ingrijpen. “Kom maar terug met een gerechtelijk bevel” was nooit een geldige reactie. Maar anderzijds voelt het alsof er nu iets nieuws ingevoerd wordt, alsof de lat lager ligt en de verplichting hoger. Ik krijg er alleen niet de vingers achter waar hem dat in zou zitten.
Arnoud
Betekent dit dan ook dat we nu censuur gaan krijgen op haatzaaiende religieuze lectuur (zie bv. http://www.skepticsannotatedbible.com/cruelty/bible_quran.html), of hebben zij weer een bijzonder privilege, want vrijheid van godsdienst…?
Misschien is het nieuwe dat we tot nu toe weinig consequenties van die regels voelden, omdat iedereen vrij makkelijk naar Amerikaanse providers over kon stappen, maar dat dat nu anders wordt?
Ik heb het niet zo met ongefundeerd haatzaaien, maar het is toch een beetje subjectief, en ik ben bang dat bepaalde (terechte) uitingen het ook moeilijk krijgen doordat beheerders “voor de zekerheid” maar elke takedown notice accepteren; dat zie je ook bij de DMCA gebeuren.
Misschien wordt het tijd voor de-centrale platforms, die door niemand beheerd worden, misschien op basis van Freenet o.i.d.? Er bestaat vast al zoiets voor forums, blogging en dergelijke. Heeft iemand suggesties? Naar mate de overheid zich (misschien met de beste bedoelingen) meer gaat bemoeien met wat er op het Internet gebeurt zal de vrijheid steeds verder afnemen, en zal er steeds meer (ook legitieme) behoefte zijn aan zulke systemen.
Ik denk verder dat als er op de duizenden haatzaaiende berichten die worden verwijderd af en toe eens een berichtje verdwijnt dat niet haatzaaiend is dat de wereld daarvan niet vergaat. Is ook niet logisch om te doen want als iemand klaagt dat zijn/haar berichtje onterecht verwijderd is dan krijgt dat berichtje waarschijnlijk meer publiciteit dan dat het anders gekregen zou hebben. Als er echt structureel en veelvuldig misbruik van dergelijke take down policies gemaakt zou worden dan wordt dat natuurlijk een andere zaak.
Er zit misschien minder commercieel belang achter, maar ik denk dat het aantal mensen dat berichten van anderen wil laten verwijderen des te groter is: dat kan je al krijgen bij elke internet-discussie die een beetje uit de hand loopt. Al die mensen bij elkaar hebben helemaal geen automatisering nodig, zoals bij de DMCA.
Niet dat automatisering helemaal onmogelijk zou zijn. Je kunt bijvoorbeeld een bot laten triggeren op bepaalde scheldwoorden, en daar automatisch takedown notices voor maken. Je krijgt dan effectief een lijst van “verboden woorden”; ik weet niet hoeveel dichterbij we nog bij de Chinese censuur-situatie kunnen komen.
De vraag is, als er veelvuldig misbruik van gemaakt wordt, welke politicus staat er dan op om de situatie terug te draaien, en hoe lang gaat dat duren? Kijkend naar de DMCA heb ik niet veel hoop.
Het punt is, ik heb helemaal geen respect voor haatzaaien of racisme of zo, maar als je het principe loslaat dat mensen geen macht mogen uitoefenen over andermans uitingen, dan is het hek van de dam, en zullen steeds meer actiegroepen dit machtsmiddel ontdekken, en bij de overheid om uitbreiding van dit machtsmiddel vragen. Als het maar een beetje goed ligt in de publieke opinie, dan zal de politiek geen nee durven verkopen, en krijg je dus steeds meer beperking van de uitingsvrijheid. Ik denk daarom dat we toe moeten naar een systeem waarbij de overheid geen macht kan uitoefenen over andermans uitingen; dan maakt het niet meer uit hoeveel zelfbeheersing de overheid heeft.
Misschien omdat hier expliciet, en vanuit de overheid, wordt vastgelegd dat private bedrijven niet alleen de mogelijkheid, maar zelfs de verplichting hebben om bepaalde uitingen te censureren. En dat er dus censuur wordt gelegitimeerd en zelfs verwacht buiten de rechtspraak om. Naar mijn idee toch een verzwakking van de rechtstaat, die bedoelt is om macht met checks and balances te verdelen en in controleren, binnen overheidsinstaties, en nu wordt het dus uit handen gegeven. Of ben ik nu te snel met mijn conclusie?
Het gaat hier om toetsing achteraf, aan de hand van een onderbouwde klacht. Dat is geen censuur in die zin van het woord. Het gaat hier ook om evident onrechtmatige acties/uitingen. In geval van twijfel hoeft de beheerder niks te doen dan de betrokkenen het te laten uitvechten.
Deze afspraak gaat overigens meer over het uitvoeren van de wet, dan wat de wet is. Enige coördinatie helpt om er voor te zorgen dat het zorgvuldig is opgezet.
Ik kan me zo voorstellen dat dit een praktische overweging is geweest (los van de vraag of het juridisch klopt). Als je elke keer in actie moet komen als het woord ‘bitch’ gebruikt wordt of als iemand of iets ‘gay’ genoemd wordt.. Typeringen die (helaas) tot het normale spraakgebruik zijn doorgedrongen. Dan heb ik het uiteraard over het gebruik met een negatieve connotatie zoals in ‘dat meisje is een bitch’ en ‘jouw nieuwe overhemd is gay’.
Ik denk wel dat de discussie over het aanpakken van discriminatie met name op seksuele voorkeur in de VS veel gevoeliger ligt dan hier gezien de recente situatie in North Carolina.